Tài liệu Skkn một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi toán học cho học sinh lớp 2

Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------I. Phần mở đầu 1. Lý do chọn đề tài Trong chương trình giáo dục tiểu học hiện nay, môn Toán và các môn học khác đóng một vai trò rất quan trọng, góp phần đào tạo nên những con người phát triển toàn diện. Toán học là môn khoa học tự nhiên có tính logic và tính chính xác cao. Toán học chính là chìa khóa mở ra sự phát triển của các bộ môn khoa học khác. Chính vì vậy, muốn học sinh Tiểu học học tốt môn Toán thì người giáo viên không chỉ truyền đạt, giảng giải nội dung học tập theo các tài liệu đã có sẵn mà còn phải biết khơi gợi lòng đam mê của học sinh với môn học. Bởi nếu chỉ dạy cho học sinh những kiến thức đã có sẵn trong các tài liệu thì tiết học sẽ diễn ra thật đơn điệu, tẻ nhạt và kết quả học tập sẽ không cao. Đó là một trong những nguyên nhân cản trở việc đào tạo các em thành những con người năng động, tự tin, sáng tạo, sẵn sàng thích ứng với những đổi mới diễn ra hàng ngày. Bản thân đã nhiều năm giảng dạy ở lớp 2 nhưng tôi luôn trăn trở: làm thế nào để học sinh của mình năng động, sáng tạo, hứng thú trong học tập, giờ học bớt căng thẳng, giảm áp lực, học mà chơi-chơi mà học Yêu cầu của giáo dục hiện nay đòi hỏi phải đổi mới phương pháp dạy học môn Toán ở bậc Tiểu học theo đúng hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Để giúp các em học tốt môn Toán-một môn học khô khan, nếu chỉ dạy trên bảng đen phấn trắng thì học sinh sẽ chóng chán, tiếp thu bài hạn chế. Vậy người giáo viên không chỉ thiết kế nội dung bài học hợp lí, mà còn phải gây được hứng thú học tập cho các em bằng cách lôi cuốn các em tham gia tích cực vào các hoạt động học tập. Giáo viên cần biết kết hợp sử dụng các phương tiện dạy học hỗ trợ nhằm khơi gợi trí tò mò, óc sáng tạo của học sinh. Trò chơi học tập là một hoạt động mà các em hứng thú nhất. Các trò chơi có nội dung toán học lý thú và bổ ích phù hợp với việc nhận thức của các em. Thông qua các trò chơi các em sẽ lĩnh hội những tri thức toán học một cách dễ dàng, củng cố, khắc sâu kiến thức một cách vững chắc, tạo cho các em niềm say mê, hứng thú trong học tập. Chính vì những lý do trên mà tôi đã chọn đề tài Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 nhằm gây hứng thú học tập và từng bước nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài * Mục tiêu Giúp giáo viên nắm được một số biện pháp xây dựng các trò chơi học tập trong môn toán ở lớp 2. Thông qua các trò chơi học sinh sẽ lĩnh hội những tri thức toán học một cách dễ dàng. * Nhiệm vụ Đưa ra các phương pháp tổ chức trò chơi Toán học, giúp học sinh hứng thú học toán và tính toán nhanh, chính xác để từng bước góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. 3. Đối tượng nghiên cứu Tổ chức trò chơi toán học. 4. Giới hạn của đề tài Một số biện pháp tổ chức trò chơi toán học cho học sinh lớp 2 trường Tiểu học Krông Ana, năm học 2015-2016. 5. Phương pháp nghiên cứu ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------Phương pháp điều tra Phương pháp kiểm tra, đánh giá Phương pháp trực quan Phương pháp đàm thoại Phương pháp trao đổi, thảo luận Phương pháp trò chơi Phương pháp nghiên cứu tài liệu II. Phần nội dung 1. Cơ sở lí luận Căn cứ vào Hướng dẫn thực hiện Chuẩn kiến thức, kĩ năng của Bộ Giáo dục và Đào tạo đối với môn Toán lớp 2 là: "Khuyến khích, tạo điều kiện cho những học sinh có khả năng, có điều kiện giải quyết tất cả các bài tập trong sách giáo khoa; chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong sử dụng sách giáo khoa khi dạy học nhằm phát triển năng lực cá nhân học sinh, góp phần thực hiện dạy học phân hóa ở tiếu học." Đặc biệt môn toán cung cấp cho học sinh những tri thức khoa học ban đầu về thế giới xung quanh nhằm phát triển năng lực nhận thức, hoạt động tư duy, bồi dưỡng tình cảm đạo đức tốt đẹp. Học sinh Tiểu học rất hiếu động, ham chơi, thích cái mới lạ nhưng lại chóng chán. Chính vì thế đối với học sinh trò chơi toán học là một phát hiện mới, kích thích trí tò mò, muốn tìm hiểu, khám phá. Thông qua trò chơi toán học, học sinh biết vận dụng kiến thức một cách linh hoạt, kích thích trí tưởng tượng, trí nhớ. Từ đó giúp học sinh phát triển tư duy sáng tạo, suy luận logic, xử lí thông minh trong các tình huống phức tạp, tăng cường khả năng hợp tác, tình đoàn kết, tính trung thực, tinh thần trách nhiệm. Sử dụng trò chơi học tập đúng nội dung và mục đích sẽ góp phần dạy học theo định hướng hoạt động lấy học sinh làm trung tâm. Làm cho giờ học bớt căng thẳng, tạo cảm giác thoải mái, dễ chịu, học sinh hứng thú, tích cực học tập, tiếp thu kiến thức của bài học một cách nhẹ nhàng, hiệu quả phù hợp với những yêu cầu chỉ đạo chuyên môn của Bộ Giáo dục và Đào tạo. 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu Lớp 2E có 33 học sinh, dân tộc 1 em, học sinh có hoàn cảnh khó khăn 5 em.. Chính vì thế, chất lượng học sinh đầu vào không cao, học sinh năng khiếu không có mà ngược lại học sinh tiếp thu chậm nhiều. Đa số cha mẹ các em đều làm nông, ít có thời gian quan tâm đến việc học tập của con em mình. Vì vậy rất khó khăn cho giáo viên trong việc hướng dẫn học sinh tích cực tham gia vào các trò chơi Toán học, cũng như các hoạt động học tập của môn Toán để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. * Ưu điểm: Được sự quan tâm của Lãnh đạo trường Tiểu học Krông Ana, sự nỗ lực phấn đấu không ngừng của tập thể giáo viên nhà trường nói chung, bản thân nói riêng và đặc biệt sự quan tâm sát sao của cha mẹ học sinh đã từng bước góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng dạy học của trường được trang bị khá đồng bộ, đảm bảo cho việc giảng dạy. Các em học sinh đều rất ngoan, thực hiện tốt theo Năm điều Bác Hồ dạy, có ý thức học tập chăm chỉ, sách vở, đồ dùng học tập tương đối đầy đủ. Một số em biết tham gia vào trò chơi Toán học một cách mạnh dạn, tự tin. Nhà trường tổ chức tốt cho các lớp họp cha mẹ học sinh ngay từ đầu năm học để thống nhất một số nội dung trong quá trình học tập và chấn chỉnh nế nếp học tập của các ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------em. Vì thế, rất thuận lợi cho giáo viên trong quá trình giảng dạy nhằm góp phần nâng cao chất lượng môn Toán cho học sinh. * Hạn chế: Khi tham gia vào các hoạt động học tập của môn Toán, vẫn còn một số em rụt rè, lúng túng, chưa dám bộc lộ hết khả năng của mình. Một số em khả năng tính toán chậm nên trong khi tham gia vào trò chơi toán học còn gặp nhiều khó khăn về tính toán, cách diễn đạt lời nói. Vẫn còn một số học sinh chưa thực sự ham thích học toán dưới sự quản lí của giáo viên. Một số ít cha mẹ học sinh chưa thực sự quan tâm đến việc học tập của con em mình, vì thế dẫn đến học sinh tiếp thu chậm còn nhiều, thiếu tự tin khi tham gia vào các hoạt động của môn toán. Đặc biệt một số giáo viên do chất giọng vùng miền nên giọng nói trong quá trình giảng bài chưa truyền cảm, vì thế chua thu hút học sinh tích cực tham gia vào các hoạt động học tập. Một số ít giáo viên chưa thật sự nhiệt tình trong công tác giảng dạy, chưa chú trọng hướng dẫn học sinh học tốt môn toán theo hướng đổi mới mỗi học sinh đều được hoạt động, đều được bộc lộ mình để chủ động tham gia vào các hoạt động học tập ở lớp. Đây cũng là điều tôi băn khoăn, trăn trở để tìm giải pháp nâng cao chất lượng môn toán cho học sinh nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho các em. Qua quá trình tìm hiểu một số giáo viên dạy lớp 2, tìm hiểu học sinh, tôi nhận thấy: các đồng chí đã quan tâm đến việc đưa trò chơi vào giờ học toán. Tuy nhiên, việc lựa chọn và làm các vật dụng trong trò chơi còn gặp nhiều khó khăn về chi phí, thời gian và tính ứng dụng nhiều trong tiết học khác. Vì vậy mà giờ học toán còn trầm, học sinh còn thụ động trong học tập, một số học sinh tiếp thu chậm còn ngại học toán. * Nguyên nhân tác động: Luôn được sự quan tâm của lãnh đạo nhà trường tạo mọi điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng dạy học và sự giúp đỡ của đồng nghiệp, sự chăm chỉ, tích cực, chủ động, sáng tạo trong học tập của học sinh để từng bước nâng dần chất lượng môn Toán cho học sinh lớp 2. Xuất phát từ tình yêu thương đối với học trò của mình, bản thân đã giúp học sinh tích cực tham gia vào các trò chơi Toán học hơn và các em ham thích tới trường, tới lớp để tìm tòi cái mới trong tri thức, trong cuộc sống. Đối với một số em ban đầu chưa tích cực tham gia vào các trò chơi toán học thì nay đã tích cực tham gia hơn, chăm chỉ học tập hơn và đặc biệt chất lượng về môn Toán của lớp tăng lên rõ rệt. Bên cạnh những ưu điểm vừa nêu trên thì vẫn còn một số ít cha mẹ học sinh chưa thực sự quan tâm phải đi là ăn xa nhà, gửi con ở nhà với ông bà hoặc người thân trong gia đình. Vì thế dẫn đến học sinh tiếp thu chậm, thiếu tự tin khi tham gia vào các hoạt động học tập. 3. Nội dung và hình thức của giải pháp a. Mục tiêu của giải pháp Phân tích, đánh giá, vận dụng các giải pháp trong đề tài nhằm mục đích khơi gợi hứng thú học tập cho học sinh. Tăng cường tính hợp tác, tính năng động, sáng tạo, tinh thần đồng đội học hỏi lẫn nhau trong quá trình học tập và tham gia vào các trò chơi. Bồi dưỡng kĩ năng sống để các em thêm yêu cuộc sống, yêu quý toán học, yêu quý các môn học và đặc biệt góp phần hình thành, phát triển kĩ năng tính toán thành thạo cho các em. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp b.1) Nguyên tắc tổ chức trò chơi trong môn Toán: Để các trò chơi góp phần mang lại hiệu quả cao trong giờ học, khi tổ chức và thiết kế trò chơi phải đảm bảo những nguyên tắc: * Nguyên tắc “vừa sức, dễ thực hiện” Mỗi trò chơi phải củng cố được một lượng kiến thức toán học cụ thể trong chương trình như: kiến thức bài cũ, kiến thức bài mới, kiến thức thực hành, luyện tập,... Chương trình môn Toán lớp 2 được chia thành 4 mạch kiến thức cơ bản là: Số học, đại lượng và đo đại lượng, yếu tố hình học, giải toán có lời văn. Các trò chơi được xây dựng từ các dạng bài tập có chọn lọc của các tiết học gồm 4 mạch kiến thức trên và có thể mang những cái tên gợi cảm, gây hứng thú, góp phần hình thành, củng cố hoặc hệ thống kiến thức. Các trò chơi phải giúp học sinh rèn luyện kỹ năng toán học, phát huy trí tuệ, óc phân tích, tư duy sáng tạo. Trò chơi phải phù hợp với quỹ thời gian (sử dụng trong giờ học từ 5 đến 7 phút), thích hợp với môi trường học tập. Trò chơi có sức hấp dẫn, thu hút được sự chú ý, tham gia của học sinh, tạo không khí vui vẻ, thoải mái. Tổ chức trò chơi không quá cầu kỳ, phức tạp. Trò chơi cần phải gần gũi, sát thực, phù hợp với tâm lý lứa tuổi học sinh lớp 2. * Nguyên tắc khai thác và thực hành. Sử dụng triệt để yêu cầu, nội dung kiến thức cơ bản, cũng như đồ dùng, phương tiện có sẵn của môn học (ở thư viện, đồ dùng của giáo viên, học sinh…) Các đồ dùng tự làm của giáo viên khai thác từ những vật liệu gần gũi có sẵn xung quanh chúng ta như: vỏ hộp bánh, nắp chai, giấy bìa,… sao cho đồ dùng vừa đảm bảo tính khoa học, tính giáo dục, tính thẩm mỹ nhưng lại ít tốn kém. Đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin để thiết kế trò chơi toán học. b.2) Thiết kế trò chơi trong môn Toán: Tổ chức trò chơi học tập để dạy môn toán nói chung và môn toán lớp 2 nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, điều kiện thời gian trong mỗi tiết học cụ thể để đưa ra các trò chơi cho phù hợp. Song muốn tổ chức được trò chơi trong dạy toán có hiệu quả thì đòi hỏi mỗi giáo viên phải có kế hoạch chuẩn bị chu đáo, tỉ mỉ, cặn kẽ và đảm bảo các yêu cầu sau: Trò chơi phải phù hợp với tâm sinh lý học sinh lớp 2, phù hợp với khả năng người hướng dẫn và cơ sở vật chất của nhà trường. Trò chơi phải được chuẩn bị chu đáo và mang ý nghĩa giáo dục Trò chơi phải nhằm mục đích củng cố, khắc sâu nội dung bài học Hình thức tổ chức trò chơi phải đa dạng, phong phú Trò chơi phải gây được hứng thú đối với học sinh * Cấu trúc của trò chơi học tập ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 4 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------Tên trò chơi: Nêu rõ mục đích của trò chơi nhằm ôn luyện, củng cố kiến thức, kỹ năng nào. Mục đích của trò chơi: Quy định rõ hành động chơi, cách chơi được thiết kế trong trò chơi. Đồ dùng, đồ chơi: Mô tả được đồ dùng, đồ chơi được sử dụng trong trò chơi để học sinh hiểu. Nêu luật tham gia trò chơi, cách chơi, quy tắc chơi, quy định đối với người tham gia chơi, quy định đối với đội thắng cuộc trong trò chơi. Số người tham gia chơi, chia đội chơi. b.3) Cách tổ chức trò chơi: Thời gian tiến hành thường từ 5 phút đến 7 phút phù hợp với nội dung từng bài học. Giới thiệu trò chơi, nêu tên trò chơi, hướng dẫn cách chơi, vừa mô tả vừa thực hành, nêu rõ luật chơi. Chơi thử để nhấn mạnh luật chơi, tổ chức chơi. Nhận xét kết quả chơi, thái độ của người tham dự, giáo viên có thể nêu thêm những tri thức được học tập qua trò chơi, những sai lầm cần tránh. Khen thưởng phân minh, đúng luật chơi, sao cho người chơi chấp nhận thoải mái và tự giác làm trò chơi thêm hấp dẫn, kích thích học tập của học sinh. Những học sinh phạm luật chơi sẽ phải hát một bài, nhảy lò cò hoặc cả lớp hát cho những học sinh đó múa,… tránh tạo không khí căng thẳng, không thoải mái cho học sinh sau khi chơi. b.4) Minh họa một số trò chơi trong môn Toán lớp 2: Sau đây tôi xin giới thiệu một số trò chơi tiêu biểu mang tính đồng đội mà tôi đã ứng dụng trong quá trình dạy toán cho học sinh lớp 2. b.4.1) Trò chơi Truyền điện Trò chơi áp dụng cho các tiết học về xây dựng bảng cộng có nhớ, bảng trừ có nhớ, bảng nhân, bảng chia,… Nhằm củng cố kĩ năng thực hiện các phép tính cộng trừ không nhớ trong phạm vi 100, kĩ năng thực hiện các phép tính nhân chia trong bảng và kĩ năng phản xạ nhanh ở các em. Cách chơi: Các em ngồi tại chỗ, giáo viên gọi bắt đầu từ em thứ nhất xung phong đọc to một số trong phạm vi 100: Chẳng hạn phép tính 35 - 14. Em thứ nhất đứng dậy đọc số “35” và chỉ nhanh vào em thứ hai bất kỳ để truyền điện. Lúc này em thứ hai phải đứng lên nói tiếp “trừ 14”, rồi lại chỉ nhanh vào em thứ ba bất kỳ đứng lên nói bằng 21. Nếu em thứ ba nói đúng thì được quyền đọc to một số như em thứ nhất rồi chỉ vào một bạn nào đó để truyền điện tiếp. Cứ tiếp tục chơi như thế, nếu bạn nào nói sai thì phải nhảy lò cò một vòng từ chỗ của mình lên bảng. Kết thúc trò chơi giáo viên khen thưởng cho những bạn nói đúng và nhanh. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 5 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------Lưu ý: Trò chơi này không cần phải chuẩn bị đồ dùng nhưng vẫn gây được không khí vui tươi, sôi nổi, hào hứng trong giờ học cho các em. b.4.2) Trò chơi Ong đi tìm nhụy Áp dụng trò chơi này vào các bảng +, - , x, : . Cụ thể trong trò chơi này là Tiết 6, bài 14 trừ đi một số: 14 - 8 Trò chơi này củng cố kĩ năng tính nhẩm dạng trừ đi một số: 14 - 8 và rèn cho học sinh tính tập thể, tính năng động hợp tác cùng các bạn. Chuẩn bị hai bông hoa năm cánh, mỗi bông một màu, trên mỗi cánh hoa ghi các số như sau và 10 chú ong trên mình ghi các phép tính, mặt sau có gắn nam châm. 5 5 7 8 9 6 8 7 9 6 Cách chơi: Chọn 2 đội, mỗi đội 4 em, gắn mỗi bên một bông hoa và 5 chú ong, ở bên dưới không theo trật tự, đồng thời giới thiệu trò chơi: Cô có 2 bông hoa, trên những ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 6 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------cánh hoa là các kết quả của phép tính, còn những chú Ong thì chở các phép tính đi tìm kết quả của mình. Nhưng các chú Ong không biết phải tìm như thế nào cho đúng. Vậy các em sẽ tìm giúp kết quả đúng cho các chú Ong này nhé. Hai đội xếp thành hàng. Khi nghe hiệu lệnh “Bắt đầu” thì lần lượt từng bạn chọn chú ong có phép tính thích hợp với kết quả ở mỗi cánh hoa rồi ghép bên ngoài cánh hoa. Bạn thứ nhất ghép xong phép tính đầu tiên, về đúng cuối hàng để bạn thứ hai lên gắn tiếp, cứ như vậy cho đến khi học sinh gắn xong những chú Ong đậu bên ngoài cánh hoa. Trong vòng 1 phút, đội nào gắn đúng và nhanh là đội chiến thắng. Lưu ý: Sau khi học sinh chơi xong. Giáo viên nhận xét và hỏi thêm một số câu hỏi sau để khắc sâu kiến thức bài học cho học sinh như: + Tại sao chú ong “14 - 10” không tìm được đường về nhà? + Phép tính “14 - 10” có thuộc dạng bài học ngày hôm nay không? Tại sao? + Muốn chú Ong này tìm được đường về nhà thì phải thay đổi số trên cánh hoa như thế nào? b.4.3) Trò chơi Que tính thông minh (Tiết 24 : Bài toán về nhiều hơn) Trò chơi này rèn cho học sinh trí thông minh, nhanh nhẹn, kĩ năng tính toán khi có bài toán về nhiều hơn. Chuẩn bị 20 que tính màu đỏ, 20 que tính màu vàng, 2 ống nhựa màu đỏ, 2 ống nhựa màu vàng. Trên 2 ống đỏ dán mảnh giấy có ghi chữ “nhiều hơn”. Cách chơi: Giáo viên chọn 2 người : 1 nam, 1 nữ đại diện cho 2 đội. Mỗi em cầm tay trái 10 que màu vàng, tay phải 10 que màu đỏ, 2 ống nhựa "1 đỏ, 1 vàng" đặt trên mặt bàn trước vị trí của mỗi em. Cả 2 em cùng được chơi 3 lần. Thời gian mỗi lần là 1 phút. Lần 1: Em hãy cắm số que tính vào 2 ống sao cho ống đỏ có nhiều hơn ống vàng là 2 que. Lần 2: Em phải tiếp tục chuyển bao nhiêu que tính ở ống màu vàng sang ống màu đỏ để ống đỏ có nhiều hơn 4 que tính. Lần 3: Để ống đỏ có nhiều hơn ống vàng 6 que tính thì em chuyển chúng như thế nào ? Sau mỗi lẫn chơi giáo viên đánh giá kết quả lưu ý cách giải thích của học sinh ở lần chơi thứ 3. Sau khi kết thúc trò chơi ai thực hiện đúng nhất thì người đó sẽ thắng cuộc. Người thắng cuộc được quyền chỉ định một bạn hát 1 bài tặng mình. b.4.4) Trò chơi Bác thợ săn (Tiết 33: Luyện tập) Thỏ nâu nặng : 2kg Trò chơi này rèn cho học sinh kỹ năng đọc, hiểu, tómThỏ tắt trắng đề toán và Thỏ giải nâu bài toán bằng có đơn vị “kg”. Cả hai nặng: ... kg? Chuẩn bị một số tranh con vật : gà, ngan, ngỗng, thỏ, ... Một số thẻ ghi tóm tắt đề Gàmặt cântrước, nặng mặt : 3kgsau có ghi Ngỗng toán ở kết quả.nặng : 5kg Ngan nhẹ hơn : 2 kg Ngỗng hơn gà : 2 kg + Sân chơi : vẽ các ô, mỗiNgan ô đặt :1...tấm kg?thẻ theo thứ tự sơ đồ dưới đây : Ngỗng : ... kg? Mẹ mua 8kg gà, 5kg 7 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Ngỗng và 6kg Thỏ. Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Mẹ mua tất cả : ... kg? Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------- 3 1 2 4 Cách chơi: Giáo viên lần lượt cho các em bốc thăm từng ô. Bốc thăm được ô nào phải giải miệng đề toán trong ô đó. Sau đó đọc to đáp số của bài toán. Chẳng hạn ô thứ nhất em đó phải nhẩm: Ngỗng nặng là : 3 + 2 = 5 kg rồi nói to “Đáp số 5 kg” sau đó lật mặt sau kiểm tra kết quả. Nếu đúng thì tiếp tục được chọn mảnh giấy thứ hai... Nếu sai thì em đó bị loại và em khác lên chơi. Cách đánh giá: Nếu mỗi ô học sinh làm đúng thì được thưởng bức tranh một con vật. Riêng ô cuối cùng giải đúng được thưởng 2 bức tranh con vật. Sau cuộc chơi nếu ai được nhiều con vật nhất thì người đó sẽ thắng cuộc. Lưu ý: Sau mỗi em chơi giáo viên sẽ đổi các tấm thẻ có đề toán khác. b.4.5) Trò chơi Vui cùng đường gấp khúc (Bài đường gấp khúc) Củng cố cho học sinh nhận biết đường gấp khúc, tính độ dài đường gấp khúc bằng cách tính tổng độ dài các đoạn thẳng của đường gấp khúc. Chuẩn bị : Thước kẻ và 2 sợi dây đồng. Cách chơi : Giáo viên gọi 2 em tham gia (1 em trai và 1 em gái, đại diện cho lớp) lên bảng chơi. Phát cho mỗi em một sợi dây đồng dài 20 cm và yêu cầu tìm cách nắn sợi dây đồng thành các đường gấp khúc theo yêu cầu. Ví dụ: đường gấp khúc tạo bởi 2 đoạn thẳng 6cm và 8cm; hay đường gấp khúc tạo bởi 3 đoạn thẳng có độ dài là 7cm, 8cm, và 5 cm, ... 6cm 8cm 7cm 8cm 5cm Khi nghe hiệu lệnh của giáo viên hô “bắt đầu” 2 em bắt đầu thực hiện. Em nào xong trước và thực hiện đúng sẽ được tuyên dương. Nếu cả 2 em cùng làm đúng và xong cùng một lúc thì giáo viên ra thêm câu hỏi phụ như: "Độ dài đường gấp khúc tạo bởi sợi dây có thay đổi khi số đoạn thẳng tạo thành thay đổi hay không? Vì sao ?" để đánh giá và tuyên dương em biết giải thích logic nhất. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 8 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------b.4.6) Trò chơi Tìm lá cho hoa (Tiết 83: Ôn tập về phép cộng và phép trừ hay nhiều tiết học khác nhằm củng cố về cộng trừ, nhân, chia.) Củng cố về cách thực hiện các phép tính cộng trừ nhẩm trong phạm vi các bảng tính và rèn cho học sinh tinh thần hợp tác. Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 2 bông hoa màu bằng bìa cứng, ở nhị hoa có ghi kết quả của phép tính và 11 chiếc lá xanh có ghi các phép tính có kết quả tương ứng với nhị hoa, có gắn nam châm mặt sau. Cách chơi: Chọn 2 đội chơi, mỗi đội 4 em, giáo viên gắn 2 bông hoa và những chiếc lá lên bảng rồi giới thiệu: "Cô có 2 bông hoa mà nhị của nó là kết quả phải chọn nhanh những chiếc lá có phép tính ứng với kết quả trên nhị hoa và gắn vào cành hoa của đội mình để tạo thành bông hoa toán học thật đúng, thật đẹp." Hai đội xếp hàng một, khi nghe hiệu lệnh cả 2 đội bắt đầu chơi. Đội nào nhanh, đúng thì sẽ là đội thắng cuộc. Sau khi đánh giá, nhận xét đội thắng cuộc, giáo viên chỉ vào chiếc lá và hỏi: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 9 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------+ Tại sao em gắn lá này cho hoa? + Nếu các em gắn chiếc lá này các em sẽ gắn vào bông hoa nào? b.4.7) Trò chơi Bác đưa thư (Áp dụng dạy các bảng nhân, bảng chia) Giúp học sinh thuộc lòng bảng nhân 2. Kết hợp với thói quen nói “cảm ơn” khi người khác giúp mình một việc gì đó. Chuẩn bị: Một số thẻ, mỗi thẻ có ghi 1 số: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, … 12, 14, ….. 18, 20 là kết quả của các phép nhân để làm số nhà. Một số phong bì có ghi phép nhân trong bảng nhân 2 như: 1 x 2, 2 x 1, 2 x 2, 3 x 2, 2 x 3, …. 9 x 2, 10 x 2. Một tấm thẻ đeo ở ngực ghi “Nhân viên bưu điện” Cách chơi: Gọi một số em lên bảng chơi giáo viên phát cho mỗi em 1 thẻ để làm số nhà. Một em đóng vai “Bác đưa thư”, ngực đeo thẻ “Nhân viên bưu điện” tay cầm tập phong bì. Những em đóng vai số nhà lần lượt nói: Bác đưa thư ơi Cháu có thư không Đưa giúp cháu với Số nhà ….. 12 Khi đọc đến câu cuối cùng “Số nhà...12” thì đồng thời em đó giơ số nhà 12 của mình lên cho cả lớp xem. Lúc này nhiệm vụ của “Bác đưa thư” phải tính nhẩm cho nhanh trong thời gian 10 giây để chọn đúng là thư có phép tính ghi kết quả là số tương ứng giao cho chủ nhà (ở trường hợp này phải chọn phong bì “6 x 2” hoặc “2 x 6”) giao cho chủ nhà. Chủ nhà nhận thư và nói lời “Cảm ơn”. Cứ như vậy các bạn chơi lại nói: Bác đưa thư ơi Cháu có thư không Đưa giúp cháu với Số nhà ….. 24 Và “Bác đưa thư” lại tiếp tục đưa thư cho các nhà tiếp theo. Sau lần chơi thứ nhất nếu “Bác đưa thư” đưa nhầm hoặc đưa không đúng địa chỉ người nhận thì bạn đó sẽ không được đóng vai bác đưa thư nữa mà trở về chỗ ngồi để bạn khác lên thay. Nếu sau 3 lần chơi “Bác đưa thư” đều đưa đúng thì sẽ được cả lớp tuyên dương và trở về chỗ ngồi để bạn khác tiếp tục lên đóng vai bác đưa thư. b.4.8) Trò chơi Tìm đường về nhà cho 3 chú ếch (Tiết 130: Luyện tập chung) Củng cố kỹ năng tìm thừa số và số bị chia. Chuẩn bị: Bút dạ màu vàng, màu xanh, màu đỏ và 2 bức tranh tô màu thật đẹp treo trên bảng như hình vẽ: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 10 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Cách chơi: Chọn 2 đội, mỗi đội 3 em, phát cho mỗi em 1 bút màu và hướng dẫn cách chơi: Có 3 chú ếch xanh mải đi tắm mưa nên bị lạc đường về nhà. Em hãy chỉ đường cho mỗi chú ếch về đúng nhà của mình kẻo trời sắp tối. Biết rằng muốn về được nhà phải giải đúng bài toán ghi trên lưng mỗi chú ếch. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 11 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------Sau khi 3 học sinh của mỗi đội dùng bút màu khác nhau để tìm đường về nhà cho 3 chú ếch. Giáo viên cho học sinh đọc lại để kiểm tra, nhận xét đội thắng cuộc. b.4.9) Trò chơi Cùng leo dốc (Tiết 131 - Luyện tập chung) Trò chơi này rèn kỹ năng tính trong các bảng nhân, chia đã học Chuẩn bị: Bút màu, 2 bảng phụ hoặc 2 tờ bìa cứng ghi nội dung như sau: 90 : 3 = 0x5= 3x9 = 20 : 4 = 5x4 = 4:1 = 5x5 = 4 x8 = 10 : 2 = 2x3 = 3x2 = Cách chơi: Chọn 2 đội chơi, mỗi đội 5 em lên bảng có nhiệm vụ điền kết quả vào các phép tính. Khi nghe hiệu lệnh “bắt đầu” 2 đội nhẩm nhanh rồi ghi kết quả vào từng phép tính một theo thứ tự từ dưới lên trên. Em thứ nhất điền kết quả xong, thì trao phấn cho em thứ hai lên điền kết quả, còn mình về cuối hàng đứng. Cứ như vậy đội nào leo dốc “90 : 3” trước là đội đó thắng cuộc. Nếu đội leo lên đỉnh dốc trước mà làm không đúng kết quả thì ta tính số bậc làm phép tính đúng của cả hai đội để lựa chọn đội thắng cuộc. Lưu ý: Trò chơi này có thể áp dụng chơi trong nhiều bài học nội dung khác nhau ta chỉ cần thay các phép tính phù hợp là được. b.4.10) Trò chơi Rồng cuốn lên mây (Tiết 118: Luyện tập) Kiểm tra kĩ năng tính nhẩm của học sinh về các bảng nhân, chia ... Chuẩn bị: Một tờ giấy viết sẵn các phép tính nhân, chia trong các bảng nhân chia đã học. Cách chơi: Một em được chỉ định làm đầu rồng lên bảng và cất tiếng hát: “Rồng cuốn lên mây Rồng cuốn lên mây Ai mà tính giỏi về đây với mình” ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 12 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------Sau đó, em hỏi: “Người tính giỏi có nhà hay không?” Một em học sinh bất kỳ trả lời: "Có tôi! Có tôi!" Em làm đầu rồng ra phép tính đố như: "12 : 4 bằng bao nhiêu?" Em tính giỏi trả lời, nếu đúng thì được đi tiếp theo em đầu rồng. Cứ như thế em làm đầu rồng ra câu hỏi và cuốn dần các bạn lên mây. Lưu ý: Trò chơi này nên chọn em làm đầu rồng phải nhanh nhẹn, hoạt bát. b.4.11) Trò chơi Hái hoa dân chủ (áp dụng trong những tiết ôn toán cuối năm) Trò chơi này rèn cho học sinh các kĩ năng tính nhẩm cộng, trừ, nhân, chia, kĩ năng giải toán. Chuẩn bị: Một cây cảnh, trên có đính các bông hoa bằng giấy màu trong đó có các đề toán như: Em hãy đọc bảng nhân 3 Em hãy đọc bảng nhân 2 Tính độ dài đường gấp khúc, biết các đoạn thẳng là: 2cm, 7cm, 4cm. Kim ngắn chỉ số 3. Kim dài chỉ số 6. Hỏi là mấy giờ? 1m = ….. cm Quay đồng hồ chỉ 14 giờ 15 phút. Câu đố: Vừa trống vừa mái Đếm đi đếm lại Tất cả 15 Mái hơn 13 Còn là gà trống Đố em tính được Trống, mái mấy con? Cách chơi: Cho các em chơi trong lớp, lần lượt từng em lên hái hoa, em nào hái được hoa thì đọc to yêu cầu của bài cho cả lớp nghe. Sau đó suy nghĩ trong vòng 30 giây rồi trình bày câu trả lời trước lớp. Em nào trả lời đúng thì được khen và được nhận một phần thưởng. b.4.12) Trò chơi Mua và bán (Tiết 151: Tiền Việt nam) Củng cố cho học sinh nhận biết và sử dụng một số loại giấy bạc trong phạm vi 10 000 đồng (500 đồng, 1000 đồng, 2000 đồng, 5000 đồng) Rèn kĩ năng cộng, trừ các số đơn vị “ đồng” Thực hành trả tiền và nhận lại tiền thừa trong khi mua và bán Chuẩn bị: Một số tờ giấy bạc loại 500 đồng, 1000 đồng, 2000 đồng, 5000 đồng, 10000 đồng và một số đồ vật như: nhãn vở, bóng bay, tẩy, giấy kiểm tra, hồ dán. cặp tóc, bút chì, thước kẻ, ... Cách chơi: Mỗi lần gọi 2 em chơi: 1 em đóng người bán hàng, 1 em đóng người mua hàng. Sau đó phát tiền cho cả 2 em. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 13 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------Người mua hàng có thể mua bất kỳ mặt hàng nào trả tiền theo đúng giá ghi trên sản phẩm và người bán hàng sẽ phải suy nghĩ. Ví dụ: Người mua muốn mua tẩy với giá 1000 đồng Người mua có thể trả tiền theo các phương án - 1 tờ 5000 đồng - 1 tờ 2000 đồng Người bán phải suy nghĩ để trả lại: - 4000 đồng - 1000 đồng Sau mỗi lần 2 em đóng vai mua bán xong, cho các bạn nhận xét, nếu đúng thì được chơi lần 2 và được thưởng một vài nhãn vở. Nếu chưa đúng thì về chỗ để bạn khác lên chơi. Tổng kết : Khen những em nghĩ ra cách trả tiền để người bán phải suy nghĩ trả lại khó và những em biết tính để trả lại cho đúng là những “nhà kinh doanh giỏi”. Ví dụ minh họa cho một hoạt động dạy học, khi dạy bài "NGÀY, THÁNG" (Tiết 78, SGK Toán 2, trang 79). Tôi tổ chức trò chơi Lịch làm việc của nhà Ong Vàng (Từ trò chơi: Ong tìm nhụy) Củng cố kỹ năng xem lịch và rèn tính tập thể. Chuẩn bị: 01 tờ lịch của một tháng trong năm. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 14 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------Hai bông hoa 5 cánh, mỗi bông một màu, trên mỗi cánh hoa ghi các thứ trong tuần, mặt sau gắn nam châm. 12 chú ong trên mình ghi các ngày trong tháng, mặt sau có gắn nam châm ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 15 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------Cách chơi: Chọn 2 đội, mỗi đội 5 em, gắn mỗi bên một bông hoa và 6 chú ong, ở bên dưới không theo trật tự, đồng thời giới thiệu trò chơi: Cô có 2 bông hoa trên những cánh hoa là các thứ trong tuần, còn những chú Ong thì chở ngày trong tháng đi tìm ngày đó là thứ mấy trong tuần. Nhưng các chú Ong không biết phải tìm như thế nào, các chú muốn nhờ các em tìm giúp. Hai đội xếp thành hàng. Khi nghe hiệu lệnh “Bắt đầu” thì lần lượt từng bạn lên nhấc chú ong đặt vào cánh hoa thích hợp. Bạn thứ nhất xong đến bạn thứ 2 lên, cứ như vậy cho đến khi đặt hết các chú ong vào mỗi cánh hoa (mỗi cánh hoa có 1 chú ong). Trong vòng 1 phút, đội nào đặt đúng và nhanh là đội chiến thắng. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 16 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------Lưu ý: Sau khi học sinh chơi xong. Giáo viên hỏi thêm một số câu hỏi sau để khắc sâu bài học như: Đội 1: Tại sao chú ong “10” không tìm được cánh hoa của mình? Đội 2: Tại sao chú ong “26” không tìm được cánh hoa của mình? Muốn chú Ong này tìm được cánh hoa thì phải thay đổi số trên cánh chú Ong như thế nào? Như vậy, việc đưa trò chơi vào tiết học sẽ có ý nghĩa giáo dục tốt, giúp HS củng cố, khắc sâu nội dung bài học, gây được hứng thú đối với học sinh. Qua đó giúp các em có kĩ năng làm việc nhóm, biết giúp đỡ lẫn nhau, cùng nhau tiến bộ; các em biết nhường nhịn nhau. Vì thế đưa trò chơi vào giờ học toán ở tiểu học là cần thiết, nhất là trong giờ học toán của lớp 2. Song không nên quá lạm dụng phương pháp này. Ở mỗi giờ học ta chỉ nên tổ chức cho các em chơi từ 1 đến 2 trò chơi trong khoảng từ 5-7 phút. Do vậy, người giáo viên cần có kỹ năng tổ chức, hướng dẫn các em thực hiện các trò chơi thật hợp lý và đồng bộ, phát huy được tối đa vai trò của học sinh. Khi tổ chức trò chơi học tập nói chung và trò chơi ở môn Toán 2 nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, vào điều kiện cơ sở vật chất của trường. trong từng tiết học mà lựa chọn hoặc thiết kế các trò chơi cho phù hợp. c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp Các giải pháp, biện pháp trên có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, hỗ trợ cho nhau trong việc giải quyết vấn đề. Giáo viên khi đã nắm được nguyên tắc tổ chức trò chơi thì sẽ chủ đọng tổ chức cho học sinh chơi phù hợp trong từng hoạt động dạy học. Đồng thời góp phần nâng cao chất lượng môn Toán. Chính vì vậy, để thực hiện thành công các giải pháp, biện pháp của đề tài này, giáo viên giảng dạy môn Toán lớp 2 phải hết lòng với học sinh. Thường xuyên tạo sân chơi cho học sinh để học sinh có cơ hội giao tiếp, học hỏi lẫn nhau, tạo cho học sinh sự mạnh dạn, tự tin trước tập thể. d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi và hiệu quả ứng dụng * Kết quả khảo nghiệm Khi vận dụng các giải pháp, biện pháp trên vào việc tổ chức trò chơi toán học cho học sinh lớp 2 đã giúp học sinh biết được ích lợi của toán học, ích lợi của các trò chơi để học sinh tự tin khi diễn đạt bằng lời nói trước bạn bè, hứng thú tham gia vào các hoạt động học tập một cách linh hoạt, hồn nhiên. Đồng thời làm cho học sinh ngày càng chăm chỉ học tập và tính nhẩm tốt. Đặc biệt mỗi ngày đến lớp, đến trường các em không ngừng học hỏi lẫn nhau để phát huy tính độc lập, tích cực, sáng tạo, tư duy trừu tượng phong phú, làm cho mỗi tiết học, mỗi hoạt động học tập đều đạt hiệu quả. Cụ thể cuối năm học 2015-2016, chất lượng lớp tôi tăng lên rõ rệt. Học sinh hoàn thành chương trình lớp học 100%. * Giá trị khoa học Giáo viên nắm được các nguyên tắc tổ chức trò chơi, tích cực, chủ động tổ chức cho học sinh tham gia các trò chơi học tập ở môn Toán nói riêng và các môn học khác nói chung. Đặc biệt giúp giáo viên nắm vững đặc điểm tâm lí, năng lực học tập của từng học sinh, giúp học sinh dễ dàng lĩnh hội kiến thức mới đáp ứng nhu cầu “học mà chơi, chơi mà học” của học sinh trong thời đại hiện nay cũng như trong tương lai. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 17 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------III. Phần kết luận, kiến nghị 1. Kết luận Để thực hiện được các giải pháp trên giáo viên không ngừng học tập, nghiên cứu tài liệu, tự bồi dưỡng nâng cao năng lực của bản thân để vận dụng các trò chơi một cách hợp lí trong từng bài học, từng hoạt động dạy học. Trò chơi học tập là một loại hình hoạt động vui chơi có nhiều tác dụng trong các giờ học của học sinh Tiều học. Trò chơi học tập tạo ra không khí vui tươi, hồn nhiên, sinh động và kích thích được trí tưởng tượng, tò mò, ham hiểu biết trong mỗi tiết học ở học sinh. Tổ chức tốt trò chơi học tập đúng nội dung và mục đích không chỉ làm cho các em hứng thú hơn trong học tập mà còn giúp các em tự tin hơn, có được cơ hội tự khẳng định mình, tự đánh giá nhau trong học tập. Từ đó giúp học sinh chủ động, tích cực trong học tập nhằm từng bước góp phần nâng cao chất lượng môn Toán nói riêng và chất lượng giáo dục toàn diện nói chung. 2. Đề xuất, kiến nghị * Đối với nhà trường Tổ chức chuyên đề về hướng dẫn các trò chơi trong môn học. * Đối với giáo viên Tích cực tự học, tự bồi dưỡng thường xuyên. Luôn quan tâm, hướng dẫn học sinh tham gia vào các hoạt động học tập bằng nhiều hình thức để phát huy tính mạnh dạn, tự tin trong học tập cũng như trong giao tiếp cho học sinh. Buôn Trấp, tháng 2 năm 2017 Người viết Tào Thị Sinh ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 18 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CẤP TRƯỜNG ……………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………............................................ ................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................... CTHĐSKKN ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 19 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------TÀI LIỆU THAM KHẢO STT 1 2 3 4 5 6 Tên tài liệu Toán 2 – Sách giáo viên Toán 2 – Sách giáo khoa 500 Bài tập Toán Cơ bản và Nâng cao lớp 2 Trò chơi học tập Cấp Tiểu học Mạng Internet Báo Giáo dục thời đại Tác giả Đỗ Đình Hoan Đỗ Đình Hoan Nguyễn Đức Tấn Đinh Ngọc Bảo ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 20 Tào Thị Sinh-TH Krông Ana