Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
PHẦN MỘT. MỞ ĐẦU
1. ĐẶT VẤN ĐỀ:
Đất nước ta đang chuyển dần sang thời kỳ thực hiện công nghiệp hoá,
hiện đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế. Văn kiện Đại hội Đảng Cộng Sản
Việt Nam nhiều khoá đã nhấn mạnh: “Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi
dưỡng nhân tài và phát huy nguồn nhân lực to lớn của con người Việt Nam
là nhân tố quyết định thắng lợi của công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá
đất nước”.
Vì vậy mà mục tiêu của giáo dục nước ta hiện nay là hướng tới việc đào
tạo những con người phát triển toàn diện về đức, trí, thể, mĩ. Nhằm hướng tới
những con người lao động chủ động linh hoạt, sáng tạo, sẵn sàng thích ứng với
xã hội đang từng ngày đổi thay.
Ở bậc tiểu học, Bộ Giáo Dục đã quy định dạy đủ 9 môn bắt buộc trong đó
môn Âm nhạc là một trong những môn học không thể thiếu trong quá trình giáo
dục toàn diện, cân đối hài hoà cho các em học sinh. Bởi vì âm nhạc là nhu cầu
thiết yếu trong đời sống tinh thần của mỗi con người nói chung và ở trẻ em nói
riêng. Trẻ em tham gia ca hát là được tự hoạt động để nhận thức thế giới xung
quanh và bản thân mình. Từ hình tượng âm nhạc của bài hát, bản nhạc có tác
động rất nhiều vào cảm xúc của các em. Từ đó giúp cho việc phát triển trí tuệ,
óc thẩm mĩ, trí tưởng tượng. Thông qua nội dung bài hát các em thêm yêu cuộc
sống, yêu quê hương đất nước, yêu truyền thống, bản sắc dân tộc con người Việt
Nam. Học sinh tiểu học rất nhạy cảm với âm thanh , nhịp điệu, tiết tấu. Trẻ em
thích được hoạt động và tự biểu hiện. Từ việc nghe hát, nghe nhạc, tập hát và
biết được một số kiến thức phổ thông về âm nhạc….Tất cả những điều đó sẽ tạo
thành một trình độ văn hoá tối thiểu để góp phần cùng các môn học khác giáo
dục nhân cách con người.
2. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU:
Qua nhiều năm được phụ trách giáo dục môn Âm nhạc bản thân tôi nhận
thấy rằng học sinh trường tôi còn lúng túng chưa phân biệt được từng cách gõ
đệm theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khác nhau như thế nào trog một bài
hát cụ thể. Chính vì điều đó mà các em hát và sử dụng cách gõ đệm cò tuỳ tiện
luc nhanh, lúc chậm dẫn đến việc hát sai giai điệu của bài hát. Vì thế mà học
sinh rất e ngại khi đứng hát trước đám đông, do sợ mình hát sai, sợ các bạn chê
cười. Bởi thế mà làm giảm đi phần nào khả năng biểu hiện năng lực học tập âm
nhạc của bản thân mình.
Từ những điều trăn trở đó bản thân tôi luôn tìm tòi, nghiên cứu, tìm ra
cách giảng dạy học sinh nắm vững cách gõ đệm theo tiết tấu, theo nhịp và theo
phách trong bất cứ bài hát nào. “ Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
-1-
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
Tiểu học nắm vững cách gõ đệm theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách
khi hát ”. Đó là sáng kiến nhỏ để góp phần vào dạy học mang tính thiết thực hơ
nhằm mang lại hiệu quả cao trong mỗi giờ lên lớp.
3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU:
Học sinh khối 1, khối 2, khối 3, khối 4, khối 5
N ội dung chương trình, tài liệu sách giáo khoa, giáo trình giảng dạy môn
âm nhạc lớp1- lớp2- lớp3- lớp4 - lớp5…
Hình thức bao gồm : gõ đệm theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi
hát ở lớp1, lớp2, lớp3, lớp 4 và lớp 5.
4. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
Để tiến hành nghiên cứu, tôi đã sử dụng các phương pháp sau:
Điều tra động cơ học tập bộ môn của học sinh: Quan sát qua các tiết học âm
nhạc của từng khối lớp để xác định động cơ học tập của học sinh.
Khảo sát trình độ học sinh: Dựa trên kết quả kiểm tra chất lượng đầu năm để
thống kê số lượng học sinh năng khiếu của từng lớp.
Phương pháp thực nghiệm khoa học: Hướng dẫn học luyện tập thực hành
trên cơ sở những kinh nghiệm tôi đã thu thập được.
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
-2-
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
PHẦN HAI. NỘI DUNG
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN.
Âm nhạc là một môn học mang tính nghệ thuật cao, nó khác rất nhiều so
với môn học khác, tuy nó không đòi hỏi sự chính xác một cách tuyệt đối nhưng
lại đòi hỏi người học phải có sự yêu thích, sự đam mê thậm chí là một chút cái
gọi là “Năng khiếu”, điều này không phải học sinh nào cũng có được. Học Âm
nhạc mang đến cho học sinh những phút giây thư giãn, thoải mái, học mà chơi,
chơi mà học. Thông qua những câu hát, những lời ca, những cử chỉ, những điệu
bộ, Âm nhạc giúp các em nhận thức những hình tượng âm thanh, giai điệu, kích
thích cảm xúc của các em, giúp các em cảm thụ những giai điệu qua từng bài
hát, từng câu nhạc.
Đó chính là những mắt xích đầu tiên, quan trọng nhất để khơi dạy ở trẻ
những cảm xúc với âm nhạc và còn giữ mãi trong tâm hồn trẻ suốt cuộc đời.
Song quá trình giáo dục âm nhạc là một quá trình phức tạp gồm nhiều giai đoạn
và liên tục cùng với quá trình đào tạo con người xuất phát từ nhân cách phát
triển toàn diện của trẻ, căn cứ vào đặc điểm của môn nghệ thuật âm nhạc và trên
cơ sở lứa tuổi của trẻ mà nhiệm vụ giáo dục âm nhạc của trẻ bao gồm:
- Giáo dục âm nhạc bằng phát triển năng lực cảm thụ tai nghe thông qua
nội dung tác phẩm.
- Mở rộng âm nhạc gây ấn tượng cho trẻ để trẻ làm quen với những tác
phẩm đa dạng, sự lựa chọn nhận xét mỗi tác phẩm theo cảm xúc của mình.
- Để thực hiện được nhiệm vụ và nội dung chương trình giảng dạy môn
âm nhạc phải đảm bảo những yêu cầu:
+ Cung cấp kiến thức cơ sở âm nhạc cần thiết, những kĩ năng hoạt động
âm nhạc cho giáo viên dạy chuyên nhạc.
+ Trang bị phương pháp giảng dạy kết hợp các phân môn trong chương
trình bồi dưỡng tình cảm và thị hiếu nghệ thuật, khả năng tổ chức các hoạt động
âm nhạc trong nhà trường, phương pháp dạy âm nhạc phải tuân theo những
nguyên tắc chung của phương pháp dạy học, cho trẻ phải dạy đại trà cho tất cả
mọi học sinh không chỉ bồi dưỡng và dạy cho các em có năng khiếu, có những
năng lực đặc biệt về âm nhạc.
2. CƠ SỞ THỰC TIỂN:
Qua nhiều năm được phụ trách giảng dạy môn Âm nhạc bản thân tôi nhận
thấy rằng học sinh trường tôi còn lúng túng chưa phân biệt được từng cách gõ
đệm theo tiết tấu, theo nhịp, theo phách khác nhau như thế nào trong một bài
hát. Chính vì điều đó mà các em hát và sử dụng cách gõ đệm còn tuỳ tiện lúc
nhanh, lúc chậm dẫn đến việc hát sai giai điệu của bài hát.
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
-3-
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
Khi giáo viên giớ thiệu các kiếu gõ đệm theo tiết tấu, theo nhịp và theo
phách thì các em hiểu rất mơ hồ bởi vì những từ đó rất trừu tượng với lứa tuổi
của học sinh tiểu học.
Hơn nữa điều kiện ở nơi các em đang sinh sống, việc tiếp cận với những
bài hát cho thiếu nhi còn hạn chế. Ít em xem ti vi, nghe đài, băng đĩa về những
bài hát dành cho lứa tuổi thiếu nhi mà chủ yếu là xem nhiều phim hoạt hình,
xem đĩa siêu nhân…Mà thời gian dạy hát ở nhà trường chỉ được phân phối một
tiết / tuần. Do sự phát triển chưa hoàn chỉnh, tâm lứa chưa ổn định nên ở lứa tuổi
này các em dễ thuộc nhưng lại rất hay quên. Có thể là tiết trước dạy các em
nhưng tiết sau hỏi lại thì các em đã quên, mà trong một tuần chỉ có một tiết âm
nhạc trong 35 đến 40 phút. Vậy làm thế nào để giúp học sinh biết cách “Gõ
đệm” đúng tiết tấu, đúng nhịp và đúng phách khi hát. Những điều trên là cơ sở
làm nền tảng cho việc hát đúng giai điệu của bài hát. Đó là trăn trở của bản thân
tôi mỗi khi lên lớp.
3. THỰC TRẠNG NGHIÊN CỨU:
3.1 Điều tra động cơ học tập bộ môn của học sinh.
Dựa vào cơ sở lý luận đã có cùng với thời gian giảng dạy tại trường Tiểu
học Hương Sơn B, tôi đã tìm hiểu khả năng học tập bộ môn Âm nhạc của học
sinh c¸c khèi líp, bằng việc quan sát thực tế các giờ học tôi nhận thấy việc tiếp
thu các kiến thức Âm nhạc và sự yêu thích học tập bộ môn chỉ rơi vào một số
em gọi là có năng khiếu. Còn lại các em khác chỉ học theo bản năng phải học lên
ít có sự sáng tạo trong vận dụng kiến thức.
3.2 Khảo sát trình độ học sinh.
Để phục vụ cho đề tài có kết quả, ngay từ đầu năm học,tôi đã tiến hành
khảo sát chất lượng học sinh các khối qua việc trình bày một bài hát mà em ưa
thích. Tổng số học sinh tham gia khảo sát là: 599 học sinh.
Kết quả:
Khối
Tổng
số HS
Hoàn thành tốt
(A+)
Hoàn thành
(A)
Chưa hoàn thành
(B)
SL
%
SL
%
SL
%
Khối 1
110
4
3,6
104
94,6
2
1,8
Khối 2
115
5
4,3
105
91,3
5
4,4
Khối 3
122
5
4,1
112
91,8
5
4,1
Khối 4
132
4
3,0
122
92,4
6
4,6
Khối 5
120
7
5,8
110
91,7
3
2,5
Qua kiểm tra chất lượng cho thấy các em rất thích học bộ môn, nhưng để
học tốt thì số lượng còn rất khiêm tốn. Thực tế khi nghe các em thực hiện bài
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
-4-
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
hát, bên cạnh những em có phong cách trình bày tự nhiên và khá thoải mái vẫn
còn một số em chưa thực sự mạnh dạn, tự tin, chỉ hát thuộc bài hoặc gần đúng
giai điệu. Việc hát kết hợp gõ đệm và thể hiện tình cảm của bài hát là rất hạn
chế.
3.3 Nguyên nhân:
Do môn học đòi hỏi phải có tính năng khiếu nên trong khi ca hát một số
học sinh hát lạc giọng, chưa thuộc lời, hát chưa chuẩn về giai điệu, tiết tấu, phát
ra chưa rõ tiếng, chưa biết lấy hơi ở đầu các câu hát.
Sau khi rà soát nắm tình hình thực tế tôi đã tiến hành phân loại từng nhóm
và đi sâu vào tìm hiểu những hạn chế từng mặt của mỗi học sinh cũng như hoàn
cảnh, cá tính, sở thích của các em để từ đó có hướng bồi dưỡng và giúp đỡ phù
hợp với từng đối tượng học sinh.
3.4 Các biện pháp thực hiện:
Để có một tiết học Âm nhạc đạt hiệu quả, gây hứng thú cho học sinh trước
tiên người giáo viên phải xây dựng nề nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên. Cụ
thể như xác định thái độ, ý thức học tập đối với môn Âm nhạc. Các kỹ thuật cơ
bản như tư thế ngồi hát, kỹ năng phát âm, nhả tiếng, quan sát, nghe và cảm nhận
tầm cữ giọng, âm sắc, giai điệu... Vì vậy, giáo viên phải nắm vững các phương
pháp và các bước tiến hành để truyền thụ lại cho các em các kiến thức của bài
học một cách dễ hiểu nhất.
Về phía giáo viên:
- Khi lên lớp với khuynh hướng nhằm truyền đạt kiến thức âm nhạc sơ
đẳng cho học sinh. Để khai thác năng khiếu của học sinh, khơi dậy ở các em sự
ham hiểu biết, trí tò mò về thế giới âm nhạc. Học sinh có thể đặt các câu hỏi liên
quan trong bài với giáo viên.
- Thật sự chú ý trong việc chuẩn bị đồ dùng dạy học hấp dẫn, thu hút sự
chú ý và gây dựng hứng thú được học nhạc của học sinh. Thường xuyên áp dụng
các phương pháp đổi mới và sử dụng phương pháp trong giờ dạy sao cho hợp lý
đối với từng kiểu bài để học sinh không bị nhàm chán trong tiết học.
- Cần chú trong rèn luyện và không ngừng nâng cao nghiệp vụ chuyên
môn.
* Xây dựng phương pháp dạy hát.
Hướng dẫn học sinh từ khối lớp1 đến khối lớp 5 học môn âm nhạc bao
gồm các phương pháp sau:
- Đặc trưng của phương pháp dạy hát ở tiểu học là trên cơ sở thông hiểu
nội dụng nghệ thuật của bài hát, đây là công việc trọng tâm của bài học. Ngoài
các phương pháp dạy hát cũ, giáo viên dạy bằng “phương pháp truyền miệng”,
đó là cách thầy, cô hát mẫu trò hát theo. Ngoài ra tôi còn đưa ra một số phương
pháp mới sau để các đồng nghiệp tham khảo.
a) Phương pháp sử dụng nhạc cụ (đàn).
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
-5-
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
Đây là yêu cầu tối thiểu của một tiết dạy hát đòi hỏi giáo viên chuyên
nhạc phải biết đánh đàn và sử dụng đàn thành thạo. Nhạc cụ dùng trong tiết học
đạt hiệu quả nhất vì nó là phương tiện để thu hút sự hứng thú học nhạc của học
sinh, đồng thời còn phải sử dụng cả trong khi dạy hát và dạy tập đọc nhạc.
Vào đầu tiết dạy hát giáo viên có thể hát và biểu diễn theo đàn có âm nhạc
điệu kèm theo giúp cho bài hát thêm sinh động, thu hút sự chú ý của học sinh
muốn được học hát bài đó (với yêu cầu giai điệu ở nhà giáo viên phải ghi trước
vào đàn) vào dạy bài hát. Ngoài giáo viên hát mẫu ra có thể học sinh nghe giai
điệu bài hát (giúp giáo viên đỡ phải hát mẫu nhièu lại làm cho tai nghe của học
sinh phát triển thêm). Dạy từng câu giáo viên chỉ cần hát mẫu một lần, sau đó
đánh giai điệu trên đàn cho học sinh nghe, nó không những có tác dụng trong
khi dạy hát mà còn có tác dụng sửa sai những câu khó hát.
Câu 2: Trong bài “Những bông hoa những bài ca” đây là câu hát khó
đòi hỏi giáo viên phải có phương pháp dạy nhanh và đúng. Vậy giáo viên đánh
giá giai điệu trên đàn nhiều lần và cho học sinh đọc theo nốt nhạc sau theo đàn
đọc:
Cứ sửa sai như vậy thì học sinh chắc chắn hát sẽ đúng và chuẩn xác. Cách
sửa sải trên bàn, bảng phụ có thể sử dụng tất cả những bài hát trong tiểu học.
Sửa sai về cao độ, trường độ, dấu luyến đều có thể dạy được, giáo viên sẽ lĩnh
hội kiến thức nhanh hơn, tạo tiền đề cho sự phát triển âm nhạc của các em sau
này.
b) Phương pháp dạy hát bài mới.
Có rất nhiều phương pháp để hướng dẫn học sinh tập một bài hát. Ở đây
tôi chỉ đưa ra phương pháp mà theo tôi là giúp học sinh dễ tiếp thu bài học nhất,
đó là phương pháp kết hợp giữa nghe giai điệu tập hát và hướng dẫn sửa lỗi
thông qua truyền miệng từng câu. Để làm được điều này trước tiên người
giáo viên phải giới thiệu và dẫn dắt bài hát một cách sinh động, gây sự chú ý, tò
mò cho học sinh, làm cho các em cảm nhận được giai điệu của bài thông qua
nghe hát mẫu. Các em còn nhỏ, khả năng nhận thức chủ yếu theo bản năng và
cảm tính. Do đó, cho các em nghe hát mẫu và đọc lời ca của bài hát là việc đầu
tiên phải làm, ở giai đoạn này việc giải nghĩa những từ khó sẽ giúp các em hiểu
được ý nghĩa của lời ca. Việc đọc lời ca theo tiết tấu sẽ giúp các em phần nào
cảm nhận được tính chất nhịp điệu của bài, người giáo viên chỉ cần hướng dẫn
rõ thêm một chút là các em có thể hình dung được những chỗ ngân hay nghỉ sau
mỗi câu của bài hát.
Ví dụ: Trong bài “Lớp chúng ta đoàn kết” (Nhạc và lời của Mộng Lân).
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
-6-
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
Khi hướng dẫn đọc lời ca phải giúp các em đọc theo tiết tấu và ngắt ở cụm từ
như sau:
2 Lớp chúng mình / rất rất vui,/ anh em ta chan hòa tình thân./…
4
x
x
x
x x x
x x x x
x x
x
Để các em đọc đúng tiết tấu , giáo viên chỉ bảng phụ và hướng dẫn các em
đọc câu theo mẫu.
Công việc kế tiếp sau khi giúp học sinh đọc đúng lời ca là tập lần lượt các
câu hát theo lối móc xích. Do cao độ, trường độ của các câu hát thường xuyên
thay đổi tác động rất lớn đến thanh quản của các em, để bảo vệ thanh đới, bảo vệ
giọng và giúp cho giọng của các em phát triển bình thường, giáo viên phải
hướng dẫn các em qua bước khởi động giọng, đây là giai đoạn chuẩn bị còn gọi
là luyện thanh. Tuy nhiên chỉ cần hướng dẫn các em thực hiện bài tập thay đổi
cao độ, tiết tấu đơn giản dễ thực hiện.
Ví dụ:
Ô…
A…..
Ô……
E…..
Ô……
Ê…...
Ô……
I…...
U……
Ơ…..
U……
Ư…..
Khi tập hát cần tới sự đồng đều hoà giọng chính xác và diễn cảm với những
trạng thái khác nhau và đặc biệt là hát rõ lời giáo viên luôn phải đặt ra kế hoạch
hướng dẫn các em thực hiện tốt.
Việc lấy giọng một bài hát cụ thể, phù hợp đúng tầm cữ chung cho cả lớp là
hết sức quan trọng, điều đó giúp các em dễ dàng điều khiển giọng hát của mình
đúng cao độ của bài.
Để các em cảm nhận giai điệu của từng câu hát, không nhất thiết giáo viên
lúc nào cũng phải hát mẫu, việc hát mẫu tốt nhất là chỉ dùng để trình bày toàn
bài hát vào đầu tiết học giúp các em cảm nhận giai điệu, tiết tấu của bài hoặc
dùng để sửa lỗi từng câu hát cho các em, việc dùng tiếng đàn (Oocgan) để đàn
lên giai điệu của câu hát đó, các em nghe cảm nhận giai điệu sau đó tự hát lời ca
theo giai điệu đó là tốt nhất. Hơn nữa sự cảm nhân giai điệu và thể hiện giai điệu
đó thành câu hát của chính các em sẽ dễ dàng chuẩn xác hơn. Sau mỗi câu hoặc
mỗi đoạn, giáo viên nên tấu đàn, hát mẫu lại cho các em nghe và kiểm tra so
sánh giai điệu của bài. Việc tập hát từng câu và kết nối theo lối móc xích sẽ
giúp các em mau nhớ lời ca và hát chuẩn xác giai điệu hơn. Việc củng cố luyện
tập từng đoạn của bài hát ngoài việc giúp các em cảm nhận giai điệu và lời ca ra
còn giúp cho các em tự tin hát đúng cao độ, câu hát không rời rạc, không ê a,
phát âm nhả tiếng rõ lời. Đặc biệt là giúp các em loại bỏ sự chán nản khi chưa
thực hiện được bài tập.
c).Phương pháp sử dụng bản đồ.
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
-7-
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
Phương pháp này áp dụng khi dạy hát những bài dân ca, đây không những
sử dụng cho chương trình dạy hát lớp 5 mà còn sử dụng đối với tất cả các lớp có
bài hát thể loại dân ca. Phương pháp sử dụng bản đồ giáo viên có thẻ sử dụng ở
phần giới thiệu bài hát dân ca giúp học sinh hiểu sâu hơn về xuất xứ bài hát, nó
là dân ca của vùng nào, vùng dân ca đó ở phái nào trên bản đồ. Trên cơ sở đó
các em không được đi thăm quan nhưng cũng có thể hiểu biết sơ lược về vị trí
của dân tộc đó. Trong phần giới thiệu bài, giáo viên treo bản đồ giới thiệu về các
dân tộc có liên quan đến bài, sau đó gọi 1 – 2 học sinh lên chỉ để nhận biết. Mỗi
dân tộc có một nền văn hoá riêng, các vùng dân ca nằm khắp đất nước nhưng
mỗi một bài dân ca có những nét đẹp hay riêng, việc sử dụng bản đồ nhằm thu
hút sự chú ý tò mò ham hiểu biết của học sinh. Không những thế nó còn tạo cho
giờ dạy thêm phong phú và sử dụng đồ dùng đạt hiệu quả.
VD: Dạy bài 19 học bài hát “Hát mừng” dân ca Hrê (Tây Nguyên).
Trong phần xuất xứ bài hát, giáo viên treo bản đồ và giải thích qua về các
dân tộc.
d). Phương pháp luyện thanh (luyện giọng).
- Luyện thanh ở đầu tiết học hát có tác dụng khởi động, làm mềm mại cơ
quan cảm âm và phát âm của trẻ. Học sinh sẽ nhạy cảm với việc nghe đúng, hát
đúng cao độ, phát âm và nhả chữ. Luyện thanh đơn giản chỉ tiến hành 2 – 3 phút
với một thang 5 âm hoặc một vài quãng giai điệu đặc trưng của bài hát, sử dụng
vài nguyên âm đáng chú ý của bài.
VD: Trước khi vào học hát giáo viên cho học sinh khởi động giọng qua 2
mẫu luyện thanh đơn giản dưới đây:
Giáo viên đánh đàn cho học sinh luyện thanh, mẫu một giáo viên đánh ở
giọng C dur (trưởng) sau đó tưng lên giọng D (dur) trưởng: R M F M R cứ thế khi
thấy học sinh đọc cao độ vừa phải giáo viên lại đánh thấp giọng xuống. Mẫu
luyện thành 2 thực hiện tương tực, nếu tiết học hát nào cũng được luyện giọng
như vậy thì học sinh hát sẽ không bị mệt, thoáng giọng trong sáng hơn, giáo viên
cần nhắc học sinh không được gào thét, không được hát to quá và phát ra âm
lượng lớn. Các em chỉ nên hát với âm lượng từ nhỏ, hơi nhỏ tới mạnh vừa (từ p,
mp tới mf) vì đặc điểm cơ thể trẻ nói riêng là cơ quan phát âm còn rất non nót,
các em rất chóng mệt. Trong khi hát giáo viên nên cho học sinh nghỉ, hát luân
phiên hoặc chuyện trò của thầy và trò làm được như vậy giáo viên sẽ bảo vệ được
sức khoẻ và giọng hát cho trẻ.
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
-8-
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
Phương pháp luyện thanh giúp học sinh cả về đọc và nghe nhạc, phát triển
âm vang, tròn ấm. Nếu làm được như vậy ở tất cả các tiết học thì sẽ phát triển
giọng hát của học sinh sau này.
e) Phương pháp hướng dẫn học sinh hát kết hợp gõ đệm.
Khi các em hát được lời ca và giai điệu của bài, để giúp cho việc luyện tập
củng cố, khắc sâu bài học giáo viên phải giúp các em vừa hát, vừa gõ đệm nhạc
cụ để tạo sự sinh động của bài hát và giúp các em giữ được nhịp độ của bài mà
không bị cuốn nhanh.
Việc sử dụng các nhạc cụ để gõ đệm theo khi hát làm cho bài hát sinh
động, gây hứng thú và tránh được sự nhàm chán đơn điệu của tiết học.
Thông thường, có 3 cách gõ đệm để luyện tập củng cố bài hát đó là:
+ Hát gõ đệm theo nhịp.
+ Hát gõ đệm theo phách.
+ Hát gõ đệm theo tiết tấu. Tuy nhiên tuỳ theo từng bài hát cụ thể mà vận dụng
cho phù hợp.
Ví dụ: Bài " Quê hương tươi đẹp" dân ca Nùng.
Trước khi dạy hát cho học sinh giáo viên cho các em đọc lời ca theo tiết
tấu 1-2 lần. Sau đó giáo viên dạy cho học sinh hát rồi hướng dẫn các em các
cách
gõ đệm, với bài này thì giáo viên sử dụng cách gõ đệm theo phách và gõ đệm
theo tiết tấu đã được viết sẵn vào bảng phụ trên khuông nhạc chia làm 2 cách gõ
đệm khác nhau.
*Gõ theo tiết tấu:
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
*Gõ đệm theo phách:
x
x
x
x
x
x
x
x
Mỗi nốt trên khuông nhạc giáo viên đã đánh dấu x tương ứng với từ được
gõ trong ô nhịp. Giáo viên chỉ định cho học sinh là gõ vào những tiếng ở bài hát
trên chứ không giải thích là vì sao. Vì nếu giải thích thì học sinh sẽ không hiểu
gì mà còn làm cho các em lúng túng hơn. Sau đó giáo viên yêu cầu học sinh
nhận xét về hai cách gõ của câu hát trên, bài trên.
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
-9-
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
Giáo viên nêu cách gõ đệm theo tiết tấu là gõ đệm vào từng từ (tiếng)
trong câu hát, còn gõ phách là gõ vào phần mạnh của phách tương ứng với 1 nốt
đen, hoặc hai nốt móc đơn.
Để phân biệt hai cách gõ trên giáo viên chia lớp thành hai nhóm, mỗi
nhóm thực hiện gõ một cách, khi đã được gõ và được nghe các em sẽ nhận biết
được điểm khác của hai cách gõ trên. Giáo viên nêu khái niệm về nhịp phách.
Mỗi nhịp có trường độ tương đương nốt trắng, mỗi nhịp chia làm 2 phách,
mỗi phách bằng một nốt đen hoặc hai nốt móc đơn…
Ví dụ: Bài hát : "Gà gáy" lớp 3, dân ca Cống, lời mới nhạc sĩ Huy Trân.
Để các em hát và gõ đúng nhịp, đúng phách, đúng tiết tấu thì trước tiên để
cho học sinh xác định : Nếu gõ phách thì biết phân chia phách (đánh phách).
Nếu chọn gõ nhịp đánh dấu nhịp sẽ rơi vào từ nào, còn tiết tấu thì chỉ cần đánh
dấu vào các từ (tiếng) chứ không đánh dấu vào dấu lặng đen.
Giáo viên cho học sinh nêu về 3 cách gõ với câu hát 1.
*Gõ đệm theo nhịp 2:
x
x
*Gõ đệm theo phách:
x
x
x
x
x
x
x
x
xx
x
x
x
x
*Gõ đệm theo tiết tấu
x
x x
x
x
x x
x
x
x
Giáo viên yêu cầu học sinh nêu xong và thực hành gõ đệm bằng thanh
phách hoặc song loan. Trước tiên giáo viên cho học sinh đọc lời ca và gõ đệm
theo một lượt đến hết bài. Sau khi đã quen giáo viên yêu cầu các em hát và gõ
đệm theo lời ca. Thực hiện như vậy sẽ tạo cho các em gõ tốt hơn, ít bị lỗi nhịp,
phách.
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
- 10 -
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
Khi học sinh đã phân biệt được từng cách gõ với bài hát trên, để củng cố
kĩ năng gõ đệm giáo viên tổ chức trò chơi thi đua trong các nhóm. Bằng cách
giáo viên chia lớp thành 3 nhóm mỗi nhóm chịu trách nhiệm một cách gõ. Hát
theo kiểu nối tiếp đến câu hát nào ở nhóm đó sẽ có cách gõ riêng về nhịp, tiết
tấu hay phách. Nhằm tạo một không khí sôi động khi các em hát và tạo điều kiện
cho học sinh nắm vững giai điệu của bài hơn.
Với bài hát viết ở nhịp 3/4 hoặc 3/8 thì giáo viên chọn cho học sinh cách
gõ theo phách là phù hợp thông qua 2 cách gõ sau để giữ vững phách.
Ví dụ : bài "Cùng múa hát dưới trăng" Nhạc và lời: Hoàng Lân
* Giáo viên luyện cho học sinh cách gõ thứ nhất.
Giáo viên giải thích: Đây là bài hát được viết ở nhịp 3/8 nên mỗi phách
được tính bằng một nốt móc đơn. Tiếng “Mặt” là phách lấy đà ta không gõ.
x
x
x
x
x
x
xx
xx
x
x
x
x
x
x
x
x
Tiếng "Trăng" hai tay vỗ vào nhau ở phách 1, tiếng "tròn", 'nhô" hai tay
vỗ nhẹ lên mặt bàn ở phách 2 và 3 cứ như vậy cho đến hết bài.
* Cách gõ thứ 2 :
Hai học sinh ngồi gần nhau quay mặt vào nhau hát và gõ phách 1 hai tay
mình tự vỗ vào nhau, phách 2 và 3 hai tay của hai bạn sẽ chạm vào nhau (giáo
viên làm mẫu một lần) sau đó học sinh hát và vỗ phách đến hết bài, thực hiện
đều đặn như vậy sẽ giữ vững được cao độ, trường độ bài hát và không bị hát sai
giai điệu.
Với cách dạy không rập khuôn máy móc thầy hát, trò hát theo một cách
cứng nhắc sẽ tạo cho mỗi học sinh có một cách thức học tập cơ bản về các cách
gõ đệm cho giai điệu bài. Vì nếu các em biết cách xác định từng cách gõ thì các
em sẽ hát đúng giai điệu của bài hát đó là điểm cơ bản để tất cả học sinh "nhớ
bài" tốt hơn. Tuỳ vào từng nội dung bài và trình độ của học sinh mà giáo viên
lựa chọn các cách gõ đệm khác nhau sao cho đảm bảo được tất cả học sinh trong
lớp đều nắm được cách gõ đệm. Không phải bài hát nào cũng có tiết tấu đơn
giản và giống nhau và còn có những bài hát viết ở dạng đảo phách trong ô nhịp.
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
- 11 -
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
Ví dụ : bài "Tập tầm vông" ở lớp 1. Có đảo phách chỗ tiếng “Vó, tay”.
x x
x
x
x
x
x x
x
x
x
x
xx
xx
x
x
x
x
xx
xx
Những bài hát có sử dụng đảo phách thuộc loại bài khó. Nếu giáo viên
không tập cho học sinh tính tự lập xác định nhịp phách thì học sinh sẽ gõ sai
phách và không hát đúng được giai điệu bài. Gặp những bài khó các em lúng
túng chắc chắn sẽ hát sai.
Vì vậy để dạy cho học sinh nắm chắc được tiết tấu, nhịp, phách trong bài
hát, giáo viên phải tạo cho học sinh tư thế chủ động, hướng dẫn học sinh biết
cách xác định nhịp, phách trong bài. CÇn h¹n chÕ viÖc sö dông c¸ch gâ ®¬n gi¶n
mµ luyÖn tËp cho häc sinh nh÷ng c¸ch gâ ph¸ch nhiÒu h¬n trong c¸c bµi.
Để khích lệ các em trong học tập và tạo điều kiện cho các em chứng minh
khả năng cảm nhận của mình, sau khi nắm được cơ bản giai điệu của bài hát
giáo viên phải tổ chức cho các em thể hiện theo các hình thức đơn ca, song ca
hoặc tốp ca. ở giai đoạn này việc động viên, khuyến khích các em là hết sức
quan trọng cho dù các em có thể chưa thực hiện được bài hát một cách chính xác
và tốt nhất.
f) Phương pháp luyện tập, củng cố bài cũ.
Thông thường, trong chương trình học hát ở Tiểu học, việc dạy một bài
hát từ đầu đến khi hoàn chỉnh phải thông qua 2 tiết học. Trong đó, tiết đầu dạy
lời ca mới, tiết 2 củng cố; Sửa chữa lời của tiết trước; dạy tiếp lời ca còn lại (lời
2 nếu có). Luyện tập củng cố cách gõ đệm theo tiết tấu; theo phách; theo nhịp
(tuỳ theo từng bài), tập vận động phụ hoạ và trình bày bài hát.
Bắt đầu ở tiết thứ 2, việc chỉnh sửa cao độ, tiết tấu của từng câu hát phải
được giáo viên hướng dẫn các em thực hiện đúng nguyên tắc cơ bản. Thông
thường sau tiết 1 các em được học tiết 2 tiếp theo là sau khoảng thời gian 1 tuần.
Việc nhớ lại hoàn toàn giai điệu của bài hát không phải học sinh nào cũng làm
được. Lúc này người giáo viên phải lấy giọng cho các em, lại phải thực hiện hát
mẫu hoặc cho các em nghe bài hát qua băng để các em nhớ lại giai điệu của
bài . Giáo viên dạo đàn, học sinh hát lại bài hát. Việc đầu tiên là phát hiện
những câu, những từ trong bài các em hát chưa đúng để sửa chữa cho các em.
Khi các em thực hiện đúng cao độ của các câu hát trong bài, việc tiếp theo là
giúp các em luyện tập, củng cố. Giáo viên cần đưa ra những yêu cầu, phải nêu rõ
những nhiệm vụ mà các em phải thực hiện khi luyện tập. Việc luyện tập bắt đầu
từ từng nhóm rồi từng bàn thậm chí từng cá nhân. Giáo viên lắng nghe, chữa
từng lỗi sai sót nhỏ của các em, cũng có thể dùng đàn tấu các câu các em hát
chưa đúng để các em nghe vµ tự sửa lỗi cho mình. Việc luyện tập hay sửa lỗi
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
- 12 -
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
cho học sinh phải thực hiện một cách tổng quát, mặc dù ở thời điểm đó có thể
chỉ sửa lỗi cho 1 em.
Giải quyết vấn đề này, giáo viên chỉ cần đàn đúng theo bản nhạc cho học
sinh nghe khoảng 2 lần, sau đó hát mẫu lại câu hát đó và băt nhịp cho tập lại
theo đúng bản nhạc.Làm như vậy sẽ giúp các em tự nhận biết và sửa lỗi cho
mình.
Việc củng cố lại bài hát không chỉ ở việc hát lại lời hát mà còn thực hiện
theo một số phương pháp khác, như gõ đệm nhạc cụ theo tiết tấu, nhắc lại tính
chất nhạc điệu của bài. Các hình thức luyện tập này vừa hiệu quả lại vừa thu hút
học sinh tham gia. Yêu cầu là giáo viên phải nêu và giao rõ nhiệm vụ cho các
em.
VD: Giáo viên đàn lại bài hát, yêu cầu học sinh gõ đệm theo nhịp, theo
phách hoặc tiết tấu. Giáo viên yêu cầu học sinh hát câu 1, nhẩm và gõ theo
phách câu 2 rồi lại hát câu 3, gõ đệm câu 4... cũng có thể chỉ cho các em gõ theo
tiết tấu của bài.
Tóm lại, phương pháp luyện tập củng cố 1 bài hát là hết sức đa dạng, tuỳ
theo từng thời điểm, từng bài mà người giáo viên sử dụng, lựa chọn 1 phương
pháp thích hợp, duy chỉ có 1 điều dù có thực hiện phương pháp nào thì người
giáo viên vẫn phải luôn sử dụng nhạc cụ để thực hiện, có như vậy các em mới
cảm nhận thực sự những âm thanh và đặc biệt là gây sự hứng thú cho các em.
Cuối cùng là việc đánh giá, xếp loại, đây là giai đoạn động viên khích lệ
các em học tập. Phải thường xuyên động viên học sinh, ngay cả khi các em thực
hát chưa thật tốt.
*Ngoài các phương pháp trên ra tôi còn thấy ba phương pháp sau cũng rất
quan trọng đó là:
+, Phương pháp tổ chức trò chơi qua âm hình tiết tấu.
Trong tiết tấu bao gồm 2 hoặc 3 phân môn là: học hát tập đọc hoặc ôn hát
– chép nhạc. Do vậy không nên cho học sinh đọc nhạc lâu quá sẽ làm cho các
em chán nản, tiếp thu kiến thức khó hiểu bài học đạt kết quả thấp. Qua tình hình
thực tế dự giờ và nghiên cứu phần tập đọc nhạc tôi sáng kiến ra phương pháp tổ
chức trò chơi trong phần tập đọc nhạc nhằm mục đích “học mà chơi, chơi mà
học” giúp học sinh thay đổi không khí học, yêu thích được chơi trò chơi nhưng
đó chính là phương pháp học đạt hiệu quả nhất. Trò chơi được tiến hành sau khi
tập đọc xong hình tiết tấu, muốn cho học sinh không nhàm chán và lại nhớ lại
được giai điệu của hình tiết tấu thì giáo viên chuẩn bị bảng phụ chép sẵn tên của
trò chơi là: “Bắt trước tiếng động vật qua hình tiết tấu”
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
- 13 -
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
VD: Bài 12: Bài tập tiết tấu:
Đọc hình tiết tấu sau bằng tiếng trống
Vỗ tay
Rinh tùng tùng tùng rinh rinh tùng tùng tùng
Tiếng ếch: Ộp ộp ộp ộp ếch ếch ộp ộp
ộp
Tiếng mèo: Meo meo meo meo meo meo meo meo meo
Giáo viên làm mẫu cho học sinh nghe có vỗ tay theo sau đó chia lớp một
dãy đóng vai ếch, một dãy đóng vai mèo.
Cứ tiến hành như vậy cho đến khi học sinh làm thành thạo trong hình tiết
tấu thì sẽ cho đọc lại tiếng trống. Vậy phương pháp tổ chức trò chơi nhưng chính
lại là học, thực hiện trò chơi qua hình tiết tấu không chỉ áp dụng ở lớp 5 mà có
thể áp dụng được tất cả các khối lớp có hình tiết tấu, làm được như vậy giờ học
vừa sôi nổi lại đạt kết quả cao.
Song không nên lạm dụng trò chơi quá mà không để ý đến nội dung bài
học. Bố trí tổ chức trò chơi trong thời gian vừa phải, không nên làm cho học
sinh chơi nhiều sẽ bị nhàm chán, bài học sẽ kém hiệu quả, ở trò chơi này giáo
viên tránh cho học sinh bắt trước những tiếng động vật không hay hoặc không
có ích sẽ mang lại tính giáo dục học sinh qua bài dạy.
+, Phương pháp dạy hát hoà hợp trong tập thể.
Trong giờ học hát chúng ta vẫn thấy học sinh hát còn chưa được đều,
người hát to, người hát nhỏ, hát sớm, hát chậm. Ở học sinh tiểu học không thể
tránh khỏi tình trạng như vậy song ở trường tiểu học hình thức hát là hát tập thể
(đồng ca, tốp ca, hợp xướng, hát tập thể trong lớp và sân trường) vẫn còn phổ
biến. Giáo viên cần phải phân tích và giáo dục học sinh biết biểu hiện tính thống
nhất và sức mạnh của tập thể trong tiếng hát chung, đó là tiếng hát hoà hợp là
hát đều về nhịp điệu, về âm lượng (tức là không có tiếng hát e dè, lí nhí, không
có tiếng hát trội giọng, gào thét). Các giọng hát đều ấm áp, trong sáng, góp
giọng của từng người trong tiếng hát chung. Dạy được điều này giáo viên cần
thường xuyên khích lệ những em rụt rè, chưa quen hoạt động tập thể, đồng thời
sự tập luyện thường xuyên chắc chắn sẽ tạo được những ý thức và kĩ năng hát
hoà hợp trong tập thể. Nếu thực hiện được như vậy sẽ làm cho chất lượng tiếng
hát ngày một nâng lên, giọng hát của các em được hoà đồng, tạo một sức mạnh
phát ra âm thanh đều, hay hơn, lại bảo vệ được sức khoẻ và giọng hát cho học
sinh.
+,Phương pháp uốn nắn những sai sót.
Trong quá trình học hát, học sinh tập hát có sai sót là điều thường thấy,
nhất là trẻ ít tham gia ca hát, hát bài khó cũng làm các em bối rối. Bởi vậy thầy
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
- 14 -
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
giáo không nên nôn nóng, hoang mang, sửa chữa có nhiều thủ pháp những quy
tụ ở chỗ không làm cho người hát luống cuống và mặc cảm, cần nâng đỡ các em
vui vẻ để vượt qua khó khăn, nhất là đối với những học sinh yếu.
Sửa hát sai là việc càng cá biệt hoá càng tốt, giáo viên cần tập năng lực
phát hiện, sau đó có thể kết hợp việc hát mẫu cho rõ ràng hơn với sự nỗ hỗ trợ
của các hình dấu trên bảng gợi ra cảm giác âm thanh cho các em.
VD: Thấp xuống, trầm xuống: Hình mũi tên xuống
Cao hơn: Hình mũi tên lên
Luyến một nét cong lên hoặc cong xuống ;
Dài hơn nữa (ngân) một nét ngang:
Cũng có thể dùng bàn tay để ra dấu “chú ý”, “cao lên”, “trầm một chút”,
“ngân dài”, “luyến”, “ngắt”.
Bên cạnh đó ta còn sửa cho học sinh tập lấy hơi và dùng hơi hợp lý, lấy
hơn trong khi hát học sinh thường thở hổn hển, mệt mỏi, lấy hơi là hít hơi qua
mũi, miệng, trữ ở phổi rồi đưa dần qua thanh quản để hát hết một chặng hơi (câu
hoặc phân câu). Khi đó điều kiện thời gian lại lấy hơi tiếp, hát tiết.
VD: Câu hát sau đây phải lấy hơi 3 lần theo dấu ghi ở đây: “Chẳng nhìn
thấy ve đâu chỉ râm ran tiếng hát, bè trầm hoà bè cao trong màn xanh lá dày”
(Dàn đồng ca mùa hạ - Nguyễn Minh Châu)
Lấy hơi qua mũi, nhưng thực tế nhiều khi phải lấy hơi qua cả miệng mới
đủ thời gian cho phép. Lấy hơi nhẹ là cố gắng để ít phát ra tiếng gió. Khi lấy hơi
không so vai ưỡn ngực, ngòi hát thoả mái không gò ép lấy hơi nhanh là lấy hơi
trong thời gian cho phép (phần nhiều rất ngắn ngủi: một dấu lặng ngắn hoặc thời
gian ăn bớt của nốt nhạc đã hát) không được lỡ nhịp của chặng hát sau. Trong
khi dạy hát cần có dấu lấy hơi ghi trên lời ca và ra hiệu cho học sinh lấy hơi
thống nhất theo phương án hợp lý đã định.
Về phía phát âm thì với học sinh ta hiện nay phát âm vẫn còn sai nhiều và
đặc biệt đối với tỉnh Hưng Yên thì ngọng nhiều nhất là “l” và “n”. Trong khi hát
học sinh vẫn còn sai, ngọng vần, ngọng phụ âm, tiếng hát lè nhè hay bị gắt
giọng. Do vậy đòi hỏi ở giáo viên phải sửa sai cho học sinh về cách phát âm
trong khi hát. Nhưng điều trước tiên là người thầy phải phát âm chuẩn mới uốn
nắn và sửa sai cho các em được.
VD: Bài “Màu xanh quê hương”
Học sinh đều hát sai “l” và “n” và ngược lại.
Tiếng “nơi đây” học sinh hát là “lơi đây”
“Lung linh khi mặt trời lên” thành “lung linh khi mặt trời nên”.
Vì vậy, việc uốn nắn những sai sót trong khi hát là một điều rất cần thiết
để rèn cho các em về dùng hơi, lấy hơi, tư thế ngồi, đứng hát phát âm chuẩn.
Nhưng chúng ta cần phải thường xuyên liên tục quan tâm sửa sai từng kĩ thuật
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
- 15 -
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
nhỏ trong khi học hát thì mới phát triển được khả năng cảm thụ âm nhạc và học
hát của học sinh. Song cuối cùng có thể vẫn phải chấp nhận một số sai sót nhỏ,
không vì câu nện mà làm học sinh mệt mỏi và chán nản trong khi tập hát.
4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU:
Bằng sự nhiệt tình, tận tân của bản thân tôi cùng với sự cố gắng lỗ lực của
học sinh. Qua một thời gian rèn kỹ năng hát kết với hợp gõ đệm cho học sinh tôi
thấy các em có rất nhiều tiến bộ trong việc hát đúng giai điệu,thuéc lời ca, mạnh
dạn biểu diễn các bài hát, biểu diễn tự nhiên kết hợp với các động tác phụ hoạ
thông qua đợt khảo sát cuối kỳ I năm học 2009 – 2010 đạt được kết quả như sau:
*Kết quả:
[
Khối
Tổng
số HS
Hoàn thành tốt
(A+)
Hoàn thành
(A)
Chưa hoàn thành
(B)
SL
%
SL
%
SL
%
Khối 1
110
6
5,4
104
94,6
0
0
Khối 2
115
8
7,0
107
93,0
0
0
Khối 3
122
8
6,6
114
93,4
0
0
Khối 4
132
9
6,9
123
93,1
0
0
Khối 5
120
10
8,3
110
91,7
0
0
Với kết quả trên, tuy không cao lắm nhưng cũng đã đem lại niềm vui cho
thầy trò chúng tôi qua một thời gian khổ công luyện tập.
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
- 16 -
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
PH ẦN BA. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT KIẾN NGHỊ
1. KẾT LUẬN :
Qua quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy kết quả đạt được như trên là rất khả
quan. Tuy nhiên để đạt được những kết quả này không phải trong một vài tiết
học là rèn cho học sinh có thói quen và cách thức xác định được. Giáo viên phải
có sự kiên trì bền bỉ nhận xét, động viên học sinh luyện tập.
Như vậy để đạt được hiệu quả cao trong một giờ học người giáo viên phải
hoà mình với học sinh, hiểu được đặc điểm tâm lí của từng học sinh, cũng như
đặc điểm của từng lớp mà áp dụng những hình thức và phương pháp hướng dẫn
khác nhau. Hơn nữa người giáo viên còn phải biết lùa chọn và áp dụng các
phương pháp sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh. Về phía bản thân,
với một số phương pháp nêu trên, qua thực tế giảng dạy tại trường Tiểu học
Hương Sơn B, tôi nhận thấy hiệu quả của các phương pháp này khá cao. Tuy
nhiên, khi vận dụng những phương pháp này, quí thầy, cô có thể tuỳ cơ ứng
biến sao cho phù hợp vói từng hoàn cảnh, từng đối tượng cụ thể để thu được kết
quả tốt nhất. Và điều quan trọng là chúng ta cùng nhau xây dựng nên những
phương pháp giảng dạy hay nhất, phù hợp nhất đối với bộ môn Âm nhạc.
Với những cách thức hướng dẫn như trên mà tiết học nào cũng vậy, học
sinh trong lớp đều tham gia ca hát rất tích cực. Rất ít học sinh còn rụt rè do sợ
hát và gõ đệm sai . Học sinh trong lớp đều biết cách phân biệt từng cách gõ đệm
cho lời ca, điều đó đã tạo niềm vui cho tôi khi bước vào lớp.
2. NHỮNG ®Ò xuÊt KIẾN NGHỊ:
Để nâng cao chất lượng học tập bộ môn Âm nhạc cho học sinh Tiểu học
tôi xin có một số ý kiến đề xuất như sau:
- Tiếp tục bổ xung đồ dùng học tập, đồ dùng giảng dạy của bộ môn đáp
ứng nhu cầu học tập và phát triển của xã hội.
- Thường xuyên động viên, khích lệ các em trong học tập, đặc biệt là các
em có năng khiếu nổi trội.
- Tăng cường chỉ đạo công tác phong trào văn hoá văn nghệ hơn nữa, tạo
cơ hội để các em có thêm điều kiện giao lưu, học hỏi thể hiện mình trong lĩnh
vực nghệ thuật.
- Cần phải có phòng học riêng đúng tiêu chuẩn phòng học âm nhạc, giúp
cho các em thoải mái hơn, tự nhiên hơn và sáng tạo hơn trong môn nghệ thuật
này.
Tất cả những điều trªn sẽ gãp phần gióp c¸c em học tập tốt hơn.
3. BÀI HỌC RÚT RA:
Trong quá trình rèn luyện kỹ năng hát kết hợp với gõ đệm cho học sinh
TiÓu häc bản thân tôi đã rút ra được một số kinh nghiệm sau:
- Giáo viên phải hát mẫu đúng lời ca giai điệu, cách trình bày bài hát, tư thế
ca hát, nét mặt, sắc thái phải phù hợp với bài hát.
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
- 17 -
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
- Giáo viên luôn phải tìm ra những phương pháp dạy cho từng đối tượng,
từng lớp cho phù hợp.
- Phải rèn luyện cho học sinh đứng và ngồi đúng tư thế ca hát, cách cầm
nhạc cụ gõ, m¹nh dạn tự tin, biểu diễn tự tin thoải mái.
- Luôn chuẩn bị đồ dùng đầy đủ, phong phú, tập kĩ sử dụng đàn đệm cho các
bài hát, các động tác phụ hoạ trước khi lên lớp.
- Thường xuyên tuyên dương, khen ngợi khích lệ kịp thời.
Trên đây là một số kinh nghiệm của bản thân tôi rút ra trong quá trình rèn
luyện kỹ năng hát kết hợp với gõ đệm cho học sinh TiÓu häc. Tôi hy vọng rằng
kinh nghiệm nhỏ này sẽ góp phần nâng cao chất lượng, gi¸o dôc m«n ¢m nh¹c
và các hoạt động văn nghệ trong trường cho học sinh tiểu học.
Hương Sơn, ngày 06 tháng 05 năm 2012
Người thực hiện
Lê Thị Phương Hoa
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
- 18 -
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
1. Âm nhạc với trẻ em – Tác giả Phạm Tuyên
2. Phương pháp dạy âm nhạc cho học sinh – Tác giả Hoàng Long
3. Sách nghệ thuật 1- 2-3
4. Sách giáo khoa 1- 2- 3
5. Thiết kế bài giảng 1-2-3 Tác giả Lê Đức Sang
6. Sách âm nhạc 4- 5
7. Sách giáo viên 4 - 5
PHẦN MỘT. MỞ ĐẦU
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
- 19 -
Một vài phương pháp nhằm giúp học sinh Tiểu học nắm vững cách gõ đệm
theo tiết tấu, theo nhịp và theo phách khi hát
1. Đặt vấn đề
1
2. Nhiệm vụ nghiên cứu
1
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
2
4. Các phương pháp nghiên cứu
2
PHẦN HAI. NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
3
2. Cơ sở thực tiễn
3
3. Thực trạng nghiên cứu
4
3.1 Điều tra động cơ học tập bộ môn của học sinh
4
3.2 Khảo sát trình độ học sinh
4
3.3 Nguyên nhân
5
3.4 Các biện pháp thực hiện
5
4. Kết quả nghiên cứu
16
PHẦN BA. KẾT QUẢ VÀ ĐỀ XUẤT KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
17
2. Những đề xuất kiến nghị
17
3. Bài học rút ra
17
PHẦN ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG
.....................................................................................................................................................
Lª ThÞ Ph¬ng Hoa – Trêng TiÓu häc H¬ng S¬n B – Mü §øc – Hµ Néi
- 20 -
- Xem thêm -