Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Trung học phổ thông Skkn phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11 ...

Tài liệu Skkn phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11

.DOC
26
1036
143

Mô tả:

SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11 MỤC LỤC 1. Cơ sở đề xuất giải pháp................................................................................2 1.1-Sự cần thiết hình thành giải pháp.............................................................2 1.2-Tổng quan các vấn đề liên quan đến giải pháp........................................2 1.3-Mục tiêu của giải pháp...............................................................................2 1.4-Các căn cứ để xuất giải pháp.....................................................................3 1.5-Phương pháp thực hiện..............................................................................3 1.6-Đối tượng và phạm vi áp dụng...................................................................3 2. Quá trình hình thành và nội dung giải pháp.................................................3 2.1- Quá trình hình thành nên giải pháp .........................................................3 2.2-Những cải tiến để phù hợp với thực tiến phát sinh .................................4 2.3-Nội dung của giải pháp mới hiện nay .......................................................4 3. Hiệu quả giải pháp........................................................................................19 3.1. Thời gian áp dụng hoặc áp dụng thử của giải pháp.................................19 3.2. Hiệu quả đạt được hoặc dự kiến đạt được................................................19 3.3. Khả năng triển khai, áp dụng giải pháp ...................................................20 3.4. Kinh nghiệm thực tiễn khi áp dụng giải pháp...........................................20 4. Kết luận và đề xuất, kiến nghị......................................................................20 4.1. Kết luận.....................................................................................................20 4.2. Đề xuất, kiến nghị......................................................................................21 TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................22 GV: Lê Thị Huyền 1 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11 1. Cơ sở đề xuất giải pháp 1.1-Sự cần thiết hình thành giải pháp (nhu cầu phải có giải pháp) Với xu thế đổi mới phương pháp giáo dục hiện nay của bộ giáo dục, trong quá trình dạy học để thu được hiệu quả cao đòi hỏi người thầy phải nghiên cứu tìm hiểu kỹ chương trình, đối tượng học sinh; đưa ra các phương pháp phù hợp với kiến thức, với các đối tượng học sinh cần truyền thụ. Như luật giáo dục có viết: “Phương pháp GD phổ thông cần phát huy tính tích cực, tự gác , chủ động sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn ruyện kỹ năng vận dụng kiến thức, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”. Trong quá trình giảng dạy, tôi luôn nghiên cứu tìm tòi các phương pháp mới phù hợp với từng bài dạy và các đối tượng học sinh để truyền thụ các kiến thức, đặc biệt là trong việc dạy bài tập giới hạn. Nhận thấy học sinh còn nhiều lúng túng trong giải bài tập phần giới hạn của hàm số. Hơn nữa, theo tinh thần đổi mới của bộ giáo dục thì năm học 2018 chương trình lớp 11 sẽ có mặt trong kì thi tốt nghiệp, đại học, cao đẳng. Vì vậy để giúp học sinh khối 11 khắc phục lúng túng trong giải bài tập giới hạn hàm số, tôi đã chọn đề tài “ Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11”. 1.2-Tổng quan các vấn đề liên quan đến giải pháp (các giải pháp đã có của các tác giả khác). Các bài toán tìm giới hạn hàm số tại 1 điểm, tại vô cực, giới hạn vô cực, giới hạn một bên,... 1.3-Mục tiêu của giải pháp. Tìm ra phương pháp dạy học phù hợp với học sinh, tạo hứng thú học tập cho học sinh. Làm cho học sinh hiểu rõ và phân loại được các dạng bài tập giới hạn hàm số. Từ đó nâng cao chất lượng học tập của học sinh trong các tiết học. GV: Lê Thị Huyền 2 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11 1.4-Các căn cứ đề xuất giải pháp. Học sinh còn lúng túng trong giải quyết các bài toán giới hạn hàm số. Nhất là phân loại các dạng bài tập giới hạn hàm số, kinh nghiệm này giúp học sinh hệ thống và phân loại các dạng bài tập và giúp học sinh tránh những sai lầm trong giải quyết những bài toán trên. 1.5-Phương pháp thực hiện. Để thực hiện mục đích và nhiệm vụ của đề tài, trong quá trình nghiên cứu tôi đã sử dụng các nhóm phương pháp sau: Nghiên cứu các loại tài liệu sư phạm có liên quan đến đề tài. Phương pháp quan sát (công việc dạy- học của giáo viên và HS). Phương pháp điều tra (nghiên cứu chương trình, ……………….) Phương pháp thực nghiệm. 1.6-Đối tượng và phạm vi áp dụng. Đề tài này có thể áp dụng cho học sinh lớp 11 các trường THPT. 2. Quá trình hình thành và nội dung giải pháp 2.1- Quá hình hình thành nên giải pháp: Thời gian Nội dung Từ tháng 5 năm 2015 đến Nghiên cứu, đề xuất hết tháng 9 năm 2016 Từ tháng 01 năm 2016 đến Áp dụng thử nghiệm giữa tháng 02 năm 2016 2.2-Những cải tiến để phù hợp với thực tiễn phát sinh. GV: Lê Thị Huyền 3 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11 Hệ thống lại định nghĩa giới hạn dãy số, giới hạn hàm số, giới hạn hữu hạn, giới hạn vô cực, giới hạn một bên. Học sinh cần nắm rõ các định lí về giới hạn hữu hạn, giới hạn vô cực, quy tắc về giới hạn vô cực. 2.3-Nội dung của giải pháp mới hiện nay Trong quá trình giải bài tập giới hạn của hàm số ta thường gặp 3 trường hợp tìm giới hạn cơ bản sau: Một là : Giới hạn của hàm số tại một điểm: lim  f  x     x a lim  f  x     Hai là: Giới hạn vô cực của hàm số : x   Ba là: Giới hạn một bên của hàm số: x  a lim  f  x   , lim  f  x     x  a   Hiển nhiên lý do tôi phân thành 3 trường hợp cơ bản vì lúc này tôi không xét tính chất của hàm số mà chỉ nhận dạng trường hợp bằng cách nhìn vào giá trị mà x đang tiến đến (một điểm xác định, vô cực, hay giới hạn trái, giới hạn phải). Trong mỗi trường hợp nêu trên lại chia ra từng dạng bài tập nhất định. Ở đây tôi sẽ khái quát quá trình giải bài tập giới hạn hàm số theo sơ đồ sau: GV: Lê Thị Huyền 4 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11 Đềề bài Phân dạng Giới hạn tại một điểm Dạng 2: () Giới hạn tại vô cực Dạng 1: Giới hạn một bên Dạng 3:() Dạng: Dạng 1: Dạng 2 Dạng3: Tính trực tiếp Sau đây tôi sẽ trình bày phương pháp chung để giải từng dạng bài tập đã nêu trong sơ đồ tư duy trên. GV: Lê Thị Huyền 5 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11 2.3.1 GIỚI HẠN TẠI MỘT ĐIỂM CỦA HÀM SỐ: Dạng 1: lim  f  x     x a lim f  x   f (a) x a Phương pháp: Thay a trực tiếp vào biểu thức f(x). Kết luận: lim f  x   f (a) x a Ví dụ 1:Tính các giới hạn sau: lim  2 x  3 lim ( x 2  5  1) 1/ x2 2/ x 2 x 1 lim x 3 x  2 3/  2x 2 + 3x +1  lim   x -1 -x 2 + 4x + 2   4/ Bài giải: 1 / lim  2 x  3  2.2  3  7 x 2 2 / lim ( x 2 x 2  5  1)  ( 2) 2  5  1  2 x 1 3 1 2   3 x2 3 2 5 3 / lim x GV: Lê Thị Huyền 6 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11  2 x 2  3x  1  2.  1 2  3.  1  1 0  4 / lim  2  0 x1  x  4 x  2     1 2  4  1  2  3   Bài tập tham khảo Tính các giới hạn sau: 1. 4. lim(x 2 + 2x+1) 2. x  -1 lim x 1 x +1 2x - 1 ; lim Dạng 2: x a 3. x 1 lim  3 - 4x  2 x 3 x 2 + x +1 -1 2x 5 + 3 lim 5. x  f  x  0   . g x  0  Ta tính nhẩm dạng bằng cách thay a vào f(x) và g(x). lim Ta thấy f(a) = g(a) = 0. Nên lim(x + 2 x +1) x a f  x g x 0   . lúc này có dạng  0  Phương pháp: Phương pháp 1: Nếu f(x), g(x) là các hàm đa thức ta có thể chia tử số và mẫu số cho (x-a) hoặc (x-a)2. Phương pháp 2: Nếu f(x) , g(x) là các biểu thức chứa căn thì nhân tử và mẫu cho các biểu thức liên hợp GV: Lê Thị Huyền 7 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11 Ví dụ 2:Tính các giới hạn sau:  x3  1/lim  2 x  3  x  2 x  3    x2  2x  3  2 / lim  2 x 1 2 x  x  1    4x   4 / lim  x 0  9  x  3   5 / lim x 2 3 / lim  1 x x 0 2x  2 x2 6 / lim x 1 3 1 x x2 2 x7 3 Bài giải. x3 1 1  x3  1/ lim  2  lim  lim   4 x  3  x  2x  3  x  3  x  1  x  3  x  3 x  1  x2  2 x  3   x  1  x  3  lim x  3  4 2 / lim  2  lim x 1 2 x  x  1  x  1 x 1 1 1   2( x  1)( x  ) 2( x  ) 3 2 2  1 x 3 / lim x 0 x 3 1  lim x 0  1  x  1  1  x   x x( x  3x  3)  lim  x 2  3 x  3  3 0 x 0 x 4x   4 / lim   lim x 0  9  x  3  x 0   lim x 0 GV: Lê Thị Huyền   1  x   1  2  lim x 2 4x   9 x 3 9 x 3 4x   9 x 3 9 x 3 x    lim 4 x 0 8    lim x 0 4x  9 x 3 9 x9   9  x  3  24 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11  5 / lim 2x  2  lim x 2 x2 6 / lim x22  lim x  7  3 x 1 2x  2  2x  2   lim 2x  4  x  2   2 x  2  x 2  x  2   2 x  2  2  x  2 2 1  lim  lim  x 2 x  2    2 x  2  x 2 2 x  2 2 x 2   x  2  2   x  7  3 x  7  3  x  7  3   x  2  2   x  2   x  7  3 x7 3 6 3  lim  lim   x2 2 4 2  x  2  x  2  2 x 1   x2 2 x 1 x 1 Bài tập tham khảo: Tính các giới hạn sau: 1 / Lim x 3 2 x + 2x - 15 x-3 3 8x  1 4 / Lim 2 x 1 6x  5x  1 2 lim Dạng 3: x a GV: Lê Thị Huyền 2 / lim x 0 5 / lim x 1 x4 2 x  2x  1 3 / lim x 1 x 2  12x  11 x 2x  1  x 1 x x 1 1 6 / lim x 0 3  2x  9 f  x L    g x 0 dạng   (với L  0 ). 9 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11 Ta tính nhẩm dạng bằng cách thay a vào f(x) và g(x). Ta thấy f(a)=L, g(a)=0 lim nên x a f  x g x L   . lúc này có dạng  0  Phương pháp: lim f ( x )  L Bước 1: Tính x  a (với L  0 ) lim g( x )  0 Bước 2: : Tính x  a và xét dấu biểu thức g(x) với x  a lim Bước 3:Dựa vào bảng xét dấu sau để kết luận x a f  x g x f  x g x lim f ( x )  L lim g( x )  0 L>0 g(x) > 0  L>0 g(x) < 0  L<0 g(x) > 0  L<0 g(x) < 0  x a x a lim x a Ví dụ 3:Tính các giới hạn sau: GV: Lê Thị Huyền 10 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11 1/ lim x 4 x2  x  4 2 / lim 2 x 3 x5  x  3 2 3x  1 2 x  2   x3  8 3/ lim x   Bài giải: x2 1/ lim  x  4 x 4 2 Ta có:  lim  x  2   6  0  x 4  2 2  lim4  x  4   0 va  x  4   0 (x  4)  x lim x 4 Vậy 2 / lim x 3 x2  x  4 2   x5  x  3 2 Ta có:  lim  x  5  2  0  x 3  2 2  lim3  x  3  0 va  x  3  0 (x  3)  x GV: Lê Thị Huyền 11 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11 lim x 4 Vậy 3 / lim x5  x  3   2 3x  1 x  2  x  2  x 3 8   lim x  2  lim x  2 3x  1  x  2  x  2  x 2  2x  4 3x  1  x  2  x 2 2  2x  4    lim  3 x  1  5  0  x  2  2 2 2 2  lim2  x  2  x  2 x  4  0,  x  2  x  2 x  4  0 (x  2) x  Ta có:   lim x  2 Vậy 3x  1   x  2 x3  8       Bài tập tham khảo: Tính các giới hạn sau: 1/ lim x 2 x2  x  2 3 / lim x  2 2 / lim 2 x  2 2x  1  x  2 GV: Lê Thị Huyền 2  x  2 4 / lim x  3 12 x3  1 2 x 1  x  3  x 2  4x  3  Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11 2.3.2- GIỚI HẠN TẠI VÔ CỰC CỦA HÀM SỐ: lim Dạng 1: x   lim  f  x     x   f  x  g x  dạng  Phương pháp: Rút xp với p là lũy thừa cao nhất của tử và rút xq với q là lũy thừa cao nhất của mẫu rồi đơn giản. Chú ý rằng nếu x   thì coi như x>0, nếu x   thì coi như x < 0 khi đưa x ra hoặc vào khỏi căn bậc chẵn Ví dụ 4:Tính các giới hạn sau: 2x  1 lim 1/ x  x  2 x 1 lim 2 2/ x  x  1 x2  1 x 1 x2  x  9 lim 5/ x  2 x  18 lim 4/ x  3/ lim x  x2  1 x 1 Bài giải: 1  1 x2   2 2x  1 x x  22 lim  lim   lim x  x  2 x   2  x  1  2 1 x 1   x  x 1/ GV: Lê Thị Huyền 13 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11  1 1 x 1   1 x 1 1 x x = 0.1= 0 lim 2  Lim  = lim . x  x  1 x  2  1 1  x  x 1 2 x 1  2  x x   2/ x 1  lim x  x 1 2 3 / lim x  1  1    x 2 1  2  x 1  2   x   x   lim x  x 1  1 x 1    x 1   x 1  2   x   lim  lim x  x   1 x 1    x x 1  lim x  x 1 2 4 / lim x  1   1  2   x  1  1 1 1 1 x 1  1    x 2 1  2  x 1  2   x   x   lim x  x 1  1 x 1    x 1  1     x 1  2   1  2   x   x  1  lim  lim   1 x  x  1  1 1 1 x 1   x  x  1 9  1 9 x 2 1   2  1  2 x  x9 x x  lim  lim   lim x. x x   x   2 x  18 x   x   18 18   2  x  2   x x  5/ 2 GV: Lê Thị Huyền 14 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11  lim x    x  1 9  1  2  x x 1  xlim   18 2  2  x vì  Bài tập tham khảo: Tính các giới hạn sau: 2 / lim 2x  3 1/ lim x   1  3 x x   x 2  3x  8 4 / lim 4 x   x  6 x  1 7 / lim x    x  2   2 x  1  1  4 x   3x  4  5 / lim x   14  x Dạng 2: x2  2x  3 3 3x  1 x 2  1  2x x   lim f  x  .g  x  x  4x2  1 6 / lim x   3x  1 x3  x  1 8 / lim x  x2  1 x4  2x2  1 3 / lim x   x 3  27 3 dạng  0.  Phương pháp: Ta biến đổi lim f  x  .g  x  x  dạng  0.  lim về dạng 1: x  f  x  g x       Sau đó sử dụng phương pháp của dạng 1 để giải GV: Lê Thị Huyền 15 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11 2 Chú ý: A B  A B với A, B  0 A B   A2 B với A  0, B  0 Ví dụ 5:Tính các giới hạn sau: 1 ) lim  x+ 2  x  + x -1 x3 + x 2) lim  x+1 x - 2x+1 x 3 + x+2 Bài giải: 2 1 ) lim  x+ 2  x  +  2  1 x 1+  .x 1-   x  x  1 x 3 1+ 2   x  2  x+ 2   x -1  lim 2 x -1  lim x 3 + x x + x3 + x x  + 2 2  2  1  2  1 x 1+  .1-  1+  . 1-   x   x   lim  x   x   1  1  lim x +  x  +  1  1 1 x 3 1+ 2  1+ 2   x   x  3 2) lim  x+1 x -   2x+1  lim  3 x + x+ 2 x -     x+1  2x+1   2   x 3 + x+ 2 2  1  1 x 1+  .x  2+  2  x+1  2x+1   lim  x   x    lim x -  x -  1 2 x 3 + x+ 2 x 3 (1+ 2 + 3 ) x x 2 GV: Lê Thị Huyền 16 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11 2 2  1  1  1  1 x 1+  . 2+  1+  .  2+   x   x    lim  x   x    2   2   lim x -  x -  1 2 1 2 1 x 3 (1+ 2 + 3 ) 1+ 2 + 3 x x x x 3 Bài tập tham khảo Tính các giới hạn sau: 2x 3 + x 2 ) lim x 5 2 . x - x - x +3 3x +1 x 3 +1 1 ) lim  1- 2x  x  + lim  f  x   Dạng 3: x    g x       3 ) lim x x -  2x +1 . 3x  x 2  2 3  Phương pháp: 1. Rút xk với k là lũy thừa cao nhất của f(x) và g(x) để đưa về giới hạn dạng  .L (nếu được). 2. Nhân (chia ) lượng liên hợp để đưa lim dạng x  f  x  g x f  x  g x  GV: Lê Thị Huyền lim hoặc x  lim  f  x   x   g x    về f  x  g x  f  x  g x 17 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11 Nếu gặp căn bậc 3 ta cũng nhân (chia) dạng liên hợp thích hợp Chú ý:  A neu A  0 A2  A     A neu A  0 Ví dụ 6:Tính các giới hạn sau: 1/ lim x +  x2  x  x2  2  3 / lim x+ x 2  x  1 x  +  2 / lim x     x2  x  x2  2  4 / lim x+ x 2  x  1 x    Bài giải: 1 ) lim x  +  lim x +  x2  x   x  2   lim 2 x2  x - x2  2 x2  x  x2  2 x2  x  x2  2 x +  x2  x  x2  2  x2  x  x2  2 x +  lim  x2 x2  x  x2  2  2  2 x 1   x 1    x  x  lim  lim x  + 1 2 x + 1 2 x 1  x 1 2 x 1  x 1 2 x x x x GV: Lê Thị Huyền 18 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11  2 2 x 1   1 1  x x  lim  lim  x +  1 2 2 1 2  x  + 1  1 2 x  1  1 2  x x x x   2 ) lim x   lim x   x2  x  x2  2 x  x- x 2 2 2 x2  x  x2  2  2 x 1    x  lim x  1 2 -x 1  - x 1  2 x x     lim  lim x  x2  x  x2  2  x2  x  x2  2  x2  x  x2  2 x   2 x 1   x2  x  lim x 2  x  x 2  2 x  x 1  1  x 1  2 x x2  2  2 x 1    1   1  x  x  lim  lim  x +  2 1 2 1 2  x + 1  1 2 -x  1   1  2  x x x x     1 1  3 / lim x+ x 2  x  1  lim  x  x 1   2  x  + x +  x x     1 1   lim x 1  1   2    x +   x x    GV: Lê Thị Huyền 19 Trường THPT Nguyễn Du SKKN: Phương pháp giải bài tập giới hạn hàm số lớp 11  lim x    x  +    1 1 lim 1  1   2  x  +  x x  Vì    2    x+ 4 / lim  x+ x  x  1   lim 2 x  x   x2  x  1 x - x2  x 1  x - x2  x  1 1  x  1   x -  x  x  1  x 1 x   lim  lim  lim x  x - x 2  x  1 x  x - x 2  x  1 x  x - x 1  1  1 x x2 2 2 1  x  1   x   lim  lim x  1 1 x  + x+ x 1   2 x x  1  x  1   x   1 1 x  1+ 1   2 x x  1 x  lim x  +  1 1 1+ 1   2  x x  1  1 2  Như vậy sau khi giải bài 4 của ví dụ 6 nhiều học sinh sẽ thắc mắc rằng bài 4 này có thể giải theo cách của bài 3 như trên không? Câu trả lời là không vì nếu giải theo giải theo của bài 3 ta sẽ có: GV: Lê Thị Huyền 20 Trường THPT Nguyễn Du
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan