Tài liệu Skkn phương pháp hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương lớp 12

PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 MỤC LỤC MỤC LỤC…………………………………………………………………………Trang 1 MỞ ĐẦU……..........................................................................................................Trang 2 1. Lí do chọn đề tài...............................................................................................Trang 2 2. Mục đích nghiên cứu của đề tái.........................................................................Trang 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài........................................................................Trang 2 4. Phạm vi nghiên cứu của đề tài...........................................................................Trang 3 5. Tính mới của đề tài............................................................................................Trang 3 6. Phương pháp nghiên cứu của đề tài...................................................................Trang 3 NỘI DUNG...............................................................................................................Trang 4 A. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VIỆC HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 1. Địa lí địa phương trong chương trình lớp 12....................................................Trang 4 2. Tầm quan trọng của địa lí địa phương trong giảng dạy địa lí...........................Trang 4 3. Đặc điểm tâm sinh lí và trình trình độ nhận thức của học sinh lớp 12...............Trang 5 B. THỰC TRẠNG DẠY VÀ HỌC ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG Ở TRƯỜNG THPT 1 Thực trạng về tài liệu giảng dạy địa lí địa phương...........................................Trang 5 2. Thực trạng giảng dạy địa lí địa phương của giáo viên.....................................Trang 5 3. Thực trạng học tập địa lí địa phương của học sinh..........................................Trang 5 C. PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 1. Các bước hướng dẫn học sinh thực hiện bài nghiên cứu địa lí địa phương.....Trang 7 2. Phương pháp hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương lớp 12...................................................................................................................Trang 8 2.1. Phương pháp hướng dẫn học sinh thu thập thông tin địa lí địa phương............................................................................................................Trang 8 2.2. Phương pháp hướng dẫn học sinh viết báo cáo bài tập nghiên cứu địa lí địa phương..........................................................................................................Trang 12 2.3. Ví dụ minh họa Hướng dẫn HS nghiên cứu trong chủ đề 4 “Đặcđiểm KT - XH của tỉnh thành phố”.......................................................................................................Trang 13 D. HIỆU QUẢ........................................................................................................Trang 17 KẾT LUẬN............................................................................................................Trang 17 1. Kết quả đạt được và những hạn chế của đề tài....................................................Trang 17 1.1. Kết quả đạt được của đề tài.......................................................................Trang 17 1.2. Hạn chế.....................................................................................................Trang 18 2. Một số kiến nghị..................................................................................................Trang 18 TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................Trang 19 GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 1 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong dạy học địa lí thì việc giảng dạy địa lí địa phương là một hình thức liên hệ kiến thức với thực tiễn hiệu quả nhất. Hiểu rõ vai trò rất quan trọng của địa lí địa phương cho nên Bộ GD & ĐT đã yêu cầu dạy địa lí địa phương trong chương trình nội khóa từ nhiều năm nay. Tuy nhiên, việc giảng dạy địa lí địa phương của nhiều giáo viên còn qua loa mang tính hình thức. Có nhiều giáo viên sau khi biết trong các môn thi tốt nghiệp có môn địa lí thì bỏ hẳn phần địa lí địa phương. Cho nên cần đặt ra một cách nghiêm túc cẩn thận việc giảng dạy và học tập địa lí địa phương. Hiểu biết địa lí địa phương là một yêu cầu thiết yếu học sinh phổ thông cần phải đạt được vì đây là lượng kiến thức sẽ gắn chặt với các em trong quá trình học tập và làm việc sau này. Hiểu địa lí địa phương là một yêu cầu rất cần thiết, trong đó cần phải hiểu rõ thiên nhiên con người, tình hình kinh tế xã hội, các ngành sản xuất, các vùng sản xuất của địa phương. Vì vậy nếu không hiểu biết địa lí địa phương thì làm sao các em có thể góp phần đưa địa phương trở nên giàu mạnh cùng đất nước tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội. Một yêu cầu bức thiết đặt ra hiện nay là làm sao để học sinh thoát khỏi cách học truyền thống? Làm sao để học sinh tự nâng cao quá trình học tập môn địa lí và khả năng ứng dụng kiến thức địa lí vào vào thực tiễn cuộc sống? Thông qua việc cho học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương, tạo cho việc học tập môn địa lí không còn nặng về mặt lý thuyết, đồng thời tập dượt cho các em tiếp cận với công tác nghiên cứu khoa học. Việc cho học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương, giúp học sinh trưởng thành hơn về mặt xã hội thông qua việc làm cụ thể, các em sẽ mạnh dạn sáng tạo, sáng kiến và tiến đến kỹ năng giải quyết thành công những vấn đề của tiến bộ xã hội. Với mục đích góp một phần nhỏ của mình vào việc nâng cao chất lượng trong dạy học địa lí bài địa lí địa phương lớp 12 THPT, tôi chọn thực hiện sáng kiến “Phương pháp hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương lớp 12”. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài - Xây dựng được hệ thống bài tập nghiên cứu địa lí địa phương cho HS lớp 12. - Xác định được những phương pháp hướng dẫn thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương cho học sinh lớp 12 nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy địa lí địa phương. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài - Xác định cơ sở lý luận và thực tiễn của việc hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương lớp 12. GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 2 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 - Khảo sát thực tế việc dạy học địa lí địa phương ở trường phổ thông . - Nghiên cứu xây dựng hệ thống bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. - Xác định phương pháp hướng dẫn HS thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương lớp 12. 4. Phạm vi nghiên cứu của đề tài - Địa lí địa phương lớp 12 ở trường THPT Dầu Giây – Thống Nhất – Tỉnh Đồng Nai 5. Tính mới của đề tài - Đây là một vấn đề tương đối mới chưa có tài liệu khoa học hay sách nào viết cụ thể về vấn đề hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương cho học sinh phổ thông. 6. Phương pháp nghiên cứu của đề tài 6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết: phương pháp sưu tầm tài liệu, phương pháp phân tích tài liệu, phương pháp thống kê toán học, 6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: phương pháp quan sát, phương pháp tổng kết kinh nghiệm, phương pháp phỏng vấn. GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 3 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 NỘI DUNG A. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VIỆC HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 1. Địa lí địa phương trong chương trình lớp 12 a. Mục tiêu giảng dạy địa lí địa phương trong chương trình lớp 12 - Hiểu và nắm vững được một số đặc điểm nổi bât về vị trí địa lí, đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên, đặc điểm kinh tế - xã hội, một số ngành kinh tế chính của tỉnh (thành phố) nơi học sinh đang sống. - Phát triển các kĩ năng phân tích bản đồ, biểu đồ, số liệu thống kê. - Biết cách thu thập, xử lí các thông tin, viết và trình bày báo cáo về một vấn đề của địa lí địa phương. - Bước đầu biết tổ chức hội thảo khoa học. - Tăng thêm tình yêu quê hương, ý thức xây dựng và bảo vệ quê hương. b. Nội dung địa lí địa phương trong chương trình 12 Chương trình địa lí địa phương lớp 12 không dạy lại địa lí địa phương một cách có hệ thống mà tập trung vào việc hình thành ở học sinh kỹ năng tìm hiểu, viết và trình bày báo cáo một vấn đề của địa lí địa phương. Chương trình địa lí địa phương lớp 12 trong sách giáo khoa yêu cầu học sinh viết báo cáo về địa lí tỉnh và thành phố với 5 nhóm chủ đề gợi ý sau: + Chủ đề 1: Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ và sự phân chia hành chính. + Chủ đề 2: Đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của tỉnh hoặc thành phố. + Chủ đề 3: Đặc điểm dân cư và lao động của tỉnh hoặc thành phố. + Chủ đề 4: Đặc điểm KT – XH của tỉnh hoặc thành phố. + Chủ đề 5: Địa lí một số ngành kinh tế chính. 2. Tầm quan trọng của địa lí địa phương trong giảng dạy địa lí - Giảng dạy địa lí địa phương là một yêu cầu nội khóa của chương trình địa lí mà do Bộ GD&ĐT đã quy định. - Địa lí địa phương còn là một nội dung quan trọng mà khoa học địa lí nghiên cứu, tổng hợp các tài liệu, số liệu lên các bản đồ địa lí các loại. Cuối cùng nhằm mục đích đóng góp cho cả nước làm sáng tỏ thêm những đặc trưng của từng địa phương đồng thời cũng làm nổi bật thêm những sắc thái riêng của từng địa phương minh họa rõ các quy luật địa lí chung diễn ra trên lãnh thổ Việt Nam. GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 4 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 - Địa lí địa phương là một nội dung quan trọng để quy hoạch phân vùng tự nhiên tổng hợp tiến tới phân vùng kinh tế. Từ việc hiểu rõ địa lí địa phương giúp học sinh có cơ sở để nắm vững kiến thức địa lí. - Hiểu rõ địa lí địa phương, học sinh sẽ có trách nhiệm hơn trong khai thác và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và môi trường của địa phương. - Địa lí địa phương gắn chặt với đời sống học sinh, cho học sinh nhận biết được tình hình kinh tế, cách bố trí sản xuất của địa phương, học sinh phát hiện được những mâu thuẫn làm ảnh hưởng đến tình hình sản xuất của địa phương. 3. Đặc điểm tâm sinh lí và trình trình độ nhận thức của học sinh lớp 12 - Học sinh phổ thông đặc biệt là học sinh lớp 12 tuổi từ 17-19 đã có sự hoàn thiện về mặt thể chất, sự phát triển ổn định của bộ não và chức năng thần kinh. Điều đó tạo nên những điều kiện cho sự phát triển hoạt động nhận thức của các em, làm cơ sở cho sự chọ lựa và sử dụng những phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực học tập của học sinh. Các em đã trưởng thành về nhiều mặt, đặc biệt là năng lực nhận thức. Các em có khao khát mở rộng tri thức, mong muốn hiểu biết, say mê giải quyết các nhiệm vụ học tập. Đây là những cơ sở thuận lợi để cho học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. B. THỰC TRẠNG DẠY VÀ HỌC ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG Ở TRƯỜNG THPT 1. Thực trạng về tài liệu giảng dạy địa lí địa phương Hiện nay tài liệu để giảng dạy địa lí địa phương rất ít nhiều giáo viên giảng dạy chỉ dựa vào tài liệu chủ yếu là sách địa lí địa phương, trong khi đó sách địa lí địa phương lại được biên soạn lâu năm không chỉnh sửa số liệu không cập nhập kịp thời, thông tin lạc hậu gây khó khăn cho giáo viên khi giảng dạy địa lí địa phương . 2. Thực trạng giảng dạy địa lí địa phương của giáo viên - Giảng dạy địa lí địa phương là một yêu cầu trong nội khóa chương trình địa lí 12 mà Bộ GD&ĐT quy định từ nhiều năm nay. Tuy nhiên, việc giảng dạy địa lí địa phương chưa được sự quan tâm đúng mức của giáo viên, thiếu chuẩn bị và không đào sâu suy nghĩ về nội dung và phương pháp. Do đó, giáo viên lúng túng khi dạy địa lí địa phương, nhiều giáo viên bỏ việc dạy địa lí địa phương lấy các tiết địa lí địa phương làm việc khác như ôn tập hoặc làm các chuyện khác. - Nhiều giáo viên dạy địa lí địa phương chỉ mang tính chất đối phó làm sao đủ tiết chương trình và phù hợp với yêu cầu do Bộ GD & ĐT đặt ra. - Chất lượng giảng dạy địa lí địa phương chưa được cao, nhiều giáo viên cho rằng giảng dạy địa lí địa phương là dạy thêm học sinh biết được bao nhiêu thì hay bấy nhiêu miễn sao giới thiệu khái quát cho học sinh biết những nét lớn về địa phương, không cần đi sâu nâng lên lí luận và trách nhiệm đóng góp vào việc xây dựng quê hương giàu đẹp thông qua kiến thức Địa lí tự nhiên cũng như KT - XH địa phương. GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 5 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 3. Thực trạng học tập địa lí địa phương của học sinh - Do các em chưa nhận thức đúng đắn về địa lí địa phương, các em không nhận thấy sự cần thiết của địa lí địa phương mà các em chỉ coi trọng ở việc thi cử. Cho nên các em học địa lí địa phương chỉ mang tính đối phó và không chủ động tích cực để nắm kiến thức. - Hầu như đa số học sinh chỉ xem sơ lược địa lí địa phương không quan tâm lắm đến việc nắm kiến thức địa lí địa phương. - Đa số học sinh không nắm vững được một số đặc điểm nổi bật về vị trí địa lí, đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên, đặc điểm KT - XH, một số ngành kinh tế chính của tỉnh. - Học sinh chưa biết cách thu thập thông tin, viết và trình bày báo cáo về một vấn đề của địa lí địa phương. - Học sinh chưa biết cách thức tổ chức hội thảo khoa học. - Hiện nay đa số học sinh hiểu biết rất ít về địa lí địa phương nên việc phục vụ địa phương còn rất hạn chế. Các em rất lúng túng khi giải quyết các vấn đề địa lí địa phương đang đặt ra. GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 6 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 C. PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 1. Các bước hướng dẫn học sinh thực hiện bài nghiên cứu địa lí địa phương Sơ đồ 1.1 Sơ đồ thể hiện quy trình hướng dẫn học sinh (HS) thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương (ĐLĐP) GVchuẩn bị hướng dẫn HS thực hiện bài tập nghiên cứu ĐLĐP. - Giải thích ý nghĩa mục tiêu bài tập nghiên cứu ĐLĐP. - Hướng dẫn HS xác định vấn đề nghiên cứu ĐLĐP. - Hướng dẫn HS xây dựng dàn bài nghiên cứu ĐLĐP. - Hướng dẫn HS thu thập thông tin ĐLĐP. - Hướng dẫn HS ứng dụng công nghệ thông tin thực hiện bài tập nghiên cứu ĐLĐP - Hướng dẫn HS khảo sát điều tra ĐLĐP HS tiến hành nghiên cứu ĐLĐP. Tổng kết đánh giá bài tập. nghiên cứu ĐLĐP - Hướng dẫẫn HS viếết báo cáo bài tập nghiến cứu ĐLĐP - Hướng dẫẫn HS tổ chức nhóm tếến hành nghiến cứu ĐLĐP GV giám sát HS nghiên cứu ĐLĐP. - Tổ chức cho HS trình bày báo cáo bài tập nghiên cứu ĐLĐP. - Cho các nhóm khác tham gia chất vấn . - GV đánh giá nhận xét bài tập nghiên cứu ĐLĐP. - GV đánh giá nhận xét bài tập nghiên cứu ĐLĐP. GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 7 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 2. Phương pháp hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương lớp 12 2.1. Phương pháp hướng dẫn học sinh thu thập thông tin địa lí địa phương * Ý nghĩa phương pháp hướng dẫn học sinh thu thập thông tin địa lí địa phương - Trong việc nghiên cứu địa lí địa phương, học sinh thường không đủ tài liệu, không đủ điều kiện về thời gian, kinh phí và trình độ chuyên môn chuyên sâu về điều kiện tự nhiên cũng như KT - XH của địa phương được. Vì thế việc thu thập tài liệu của học sinh là một khâu hết sức quan trọng quyết định tới chất lượng bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. - Xuất phát từ mục tiêu bài tập nghiên cứu địa lí địa phương của học sinh, giáo viên hướng dẫn học sinh tiến hành điều tra, thu thập các tư liệu cần thiết, sau đó xử lí tư liệu phục vụ cho việc thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương của mình. - Sau khi chọn đề tài nghiên cứu học sinh cần phải lên kế hoạch để tiến hành thu thập thông tin, học sinh cần đặt ra các câu hỏi như: những tài liệu nào có liên quan đến vấn đề nghiên cứu? có thể tìm được ở đâu? tìm bằng cách nào? - Thông tin về địa lí địa phương rất phong phú và đa dạng, với nhiều nguồn thông tin khác nhau. Nếu không có phương pháp hướng dẫn cho học sinh cụ thể thì các em sẽ không biết thu thập như thế nào cho hợp lí và đạt hiệu quả cao khi thực hiện bài tập nghiên cứu. - Giáo viên hướng dẫn cho học sinh có thể tìm thấy thông tin địa lí địa phương qua các loại tài liệu sau: sách địa lí địa phương, SGK địa lí và các sách khác có liên quan đến vấn đề mà các em nghiên cứu; Báo chí; Những website có thông tin về địa lí địa phương; Văn kiện của các cơ quan hành chính. * Nguyên tắc hướng dẫn học sinh thu thập thông tin địa lí địa phương - Giáo viên phải biết các nguồn tư liệu nào mang tính hợp pháp và nguồn tư liệu nào không hợp pháp để hướng dẫn các em tham khảo cho đúng. - Giáo viên phải biết nhiều nguồn tư liệu về địa lí địa phương, phải phân biệt được nguồn tư liệu nào đáng tin cậy, nguồn tư liệu nào không đáng tin cậy; phải hiểu biết sâu sắc về địa lí địa phương, tốt nhất là đã nghiên cứu nhiều tư liệu địa lí địa phương. - Học sinh phải chủ động thu thập nguồn tư liệu, giáo viên chỉ hướng dẫn học sinh thu thập thông tin, giáo viên không nên làm thay học sinh. - Nguồn tư liệu đối với học sinh không nên yêu cầu phải thu thập được quá nhiều tư liệu và phải mang tính phổ biến. * Hướng dẫn học sinh thu thập thông tin từ sách địa lí địa phương GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 8 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 - Nguồn tư liệu mang tính phổ biến nhất mà các em dễ dàng có là sách địa lí địa phương các tỉnh và thành phố . - Bài tập nghiên cứu địa lí địa phương của học sinh rất đa dạng, do đó trước tiên giáo viên phải hướng dẫn cho học sinh biết phương pháp thu thập thông tin từ sách địa lí địa phương. - Những thông tin trong sách địa lí địa phương không đi cụ thể vào vấn đề mà học sinh nghiên cứu, cho nên học sinh chỉ xem nguồn thông tin từ sách địa lí địa phương là nguồn minh họa. Từ đó tùy theo vấn đề mà các em nghiên cứu đi sâu đối chiếu với tình hình thực tế. Ví dụ: Như các em nghiên cứu tình hình giáo dục của một xã, như vậy trong sách địa lí địa phương không có thông tin cụ thể từ đó các em phải biết kết hợp với tình hình thực tiễn với những thông tin trong sách địa lí địa phương để diễn đạt cho bài tập nghiên cứu của mình. - Giáo viên cần hướng dẫn học sinh tìm hiểu sơ lược cấu tạo nội dung của sách địa lí địa phương bằng nột hệ thống câu hỏi được chuẩn bị trước, có thể là như sau: + Sách địa lí địa phương có bao nhiêu chương ? + Những chương đó có tên là gì ? + Sau các chương, còn có những phần nào khác (phần phụ lục, bảng mục lục). + Các phần này có công dụng gì ? + Mỗi chương được chia làm nhiều phần nhỏ, những phần nhỏ đó có tên gì ? + Mỗi bài gồm có phần hình và phần chữ. Phần chữ gồm những bộ phận nào? Phần hình bao gồm những gì? (hình vẽ, tranh ảnh, bản đồ, biểu đồ, lát cắt địa hình…) * Hướng dẫn học sinh kết hợp sách địa lí địa phương với sách giáo khoa địa lí - Sách địa lí địa phương tuy khái quát toàn bộ địa lí địa phương nhưng chưa thể làm sáng tỏ các vấn đề mà học sinh đang muốn tìm hiểu. Do đó, học sinh cần phải biết khai thác sách địa lí địa phương kết hợp với SGK Địa lí . - Khi tham khảo sách địa lí địa phương về phần nào học sinh nên so sánh đối chiếu với SGK, sau đó lựa chọn thông tin chính xác nhất để thể hiện cho bài tập nghiên cứu địa lí địa phương của mình. * Hướng dẫn học ghi chép lại khi tham khảo sách địa lí địa phương - Sách địa lí địa phương về cấu trúc cũng tương tự như SGK Địa lí 12. Do đó, khi thập thu thập thông tin từ học sinh cần chọn cụ thể vấn đề mà mình tìm hiểu sau đó đọc kĩ phần đó, sau đó học sinh lấy tập viết ghi lại. - Thực tế có nhiều học sinh không cần ghi lại vì ỷ lại rằng có sẵn trong sách địa lí địa phương khi nào cần thì lấy ra ghi chép, nhưng khi đến giai đoạn viết lại báo cáo bài tập nghiên cứu địa lí địa phương nhiều học sinh rất lúng túng khi so sánh đối chiếu, tổng hợp lại tư liệu gây trở ngại rất lớn cho việc hoàn thành bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 9 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 - Đặc biệt là việc ghi chép lại sẽ hình thành cho học sinh tác phong cẩn thận trong nghiên cứu. * Hướng dẫn học sinh tham khảo theo đúng chuyên mục mình cần tìm - Thông tin trong sách địa lí địa phương rất nhiều nhưng mang tính khái quát tổng thể về địa lí địa phương, khi học sinh khai thác sách địa lí địa phương chú ý cần khai thác theo đúng chủ đề nói về vấn đề mà mình đang nghiên cứu. - Khi hướng tham khảo sách địa lí địa phương, học sinh phải tham khảo theo đúng chuyên mục mình cần tham khảo, phần nào học sinh cảm thấy cần thiết cho bài tập nghiên cứu địa lí địa phương của mình các em ghi cụ thể lại hoặc photo ra để sau này dễ dàng ghi chép vào. - Thường các em nghiên cứu những vấn đề mang tính chi tiết về địa lí địa phương, trong khi đó sách địa lí địa phương chỉ nêu khái quát những đặc trưng cơ bản về địa lí địa phương. Cho nên, học sinh phải biết vận dụng sách địa lí địa phương khi xây dựng dàn bài khi tiến hành thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. - Giáo viên chỉ cho học sinh biết muốn làm việc với phần chính mình đang nghiên cứu có hiệu quả thì phải làm những gì ? làm như thế nào ? Có thể theo quy trình như sau: + Trước hết, đọc tên bài và lướt qua xem có những tiểu mục gì ? + Tìm hiểu cho rõ nghĩa những từ hoặc thuật ngữ khó, những câu chưa hiểu, nếu cần thì tra bảng từ vựng ở phần phụ lục của sách (nếu có), hoặc từ điển, hoặc nhờ sự giúp đỡ của giáo viên. + Nếu gặp những câu hỏi xen kẽ trong phần mình đang nghiên cứu, học sinh cần dừng lại suy nghĩ tìm câu trả lời hoặc làm theo gợi ý, như vậy sẽ hiểu thấu đáo và nắm được chắc kiến thức mình đang nghiên cứu. + Sau khi hiểu và nắm được nội dung phần mình đang nghiên cứu, trình bày lại những điều mình đã tiếp thu vào bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. * Hướng dẫn học sinh xử lí số liệu thống, biểu đồ từ sách địa lí địa phương - Khi thu thập thông tin từ sách địa lí địa phương, học sinh cần chú ý các số liệu trong sách địa lí địa phương, các biểu đồ để làm tư liệu chứng minh trong bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. - Trong sách địa lí địa phương có rất nhiều bảng số liệu thống kê, biểu đồ. Học sinh muốn nắm rõ thông tin cần phải biết khai thác bảng số liệu thống kê, biểu đồ cho hợp lí. - Đọc kĩ các số liệu trong bảng theo cột dọc và theo hàng ngang. - Phân tích, đối chiếu so sánh các số liệu và rút ra những nhận xét, kết luận cần thiết. GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 10 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 - Nếu vấn đề mà các em nghiên cứu có hình vẽ, bản đồ, biểu đồ… thì cần nghiên cứu, phân tích để hiểu rõ và lĩnh hội được sâu sắc các khái niệm được trình bày bằng kênh chữ trong sách địa lí địa phương. - Học sinh có thể triển khai từ bảng số liệu thống kê trong sách địa lí địa phương thành những biểu đồ, và từ biểu đồ học sinh triển khai thành bảng số liệu thống kê để làm rõ nội dung tùy thuộc vào vấn đề mà học sinh đang nghiên cứu. * Hướng dẫn học sinh thu thập thông tin từ các nguồn tư liệu khác - Để có thêm tài liệu, giáo viên nên hướng dẫn học sinh thu thập thêm từ sách vở, báo chí, từ báo cáo về tự nhiên, KT - XH của địa phương, từ tài liệu của các cơ quan hữu quan của địa phương (số liệu thống, kế hoạch lao động việc làm, sản xuất nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, y tế, văn hóa, giáo dục…) - Những tài liệu này là nguồn bổ sung quý giá, hỗ trợ việc điều tra thực tế rút ra những kết luận xác thực cho đề tài. Học sinh cần đọc lướt qua những gì ghi chép được để chọn lọc và giữ lại những tài liệu nào thật sự cần thiết. a. Hướng dẫn học sinh phân loại tài liệu tham khảo Tùy thuộc ở nguồn gốc xuất phát được chia thành hai loại và có giá trị khác nhau như sau: + Tài liệu tham khảo chủ yếu Tài liệu tham khảo chủ yếu đối với học sinh khi nghiên cứu địa lí địa phương: Sách, báo, văn kiện, Website (phải được nhà nước cấp phép)…. Đây là nguồn tài liệu đáng tin cậy nhất, vì vậy cũng là nguồn tư liệu có giá trị cao nhất để học sinh tham khảo, nghiên cứu trước hết nên dựa vào nguồn tài liệu này. + Tài liệu tham khảo bổ trợ Là loại dựa trên tài liệu tài liệu gốc để viết lại. Trong đó những ý kiến được trình bày lại thường không có dẫn chứng hoặc không ghi rõ ràng xuất xứ. Những tài liệu này tính chất sơ lược. Vì vậy, giáo viên cần phải giải thích cho học sinh nghiên cứu thận trọng khi dùng những tài liệu này. Học sinh nghiên cứu địa lí địa phương phải dựa trên tài liệu chủ yếu để làm bài tập nghiên cứu địa lí địa phương của mình. Học sinh có thể lấy những thông tin từ tài liệu tham khảo bổ trợ nhưng phải được chọn lọc nhằm không phản ánh sai lệch thông tin. b. Hướng dẫn học sinh tập hợp thông tin từ tài liệu tham khảo - Khi lượng thông tin mà học sinh thu thập được đáp ứng tương đối đầy đủ một số yêu cầu của dàn bài đặt ra. Điều quan trọng ở đây là học sinh phải tính toán và ghi chép những số liệu tập về tập hợp chung thích hợp. - Học sinh phải xác định được giá trị thông tin. Sau đó, học sinh tập hợp thông tin phải tuân thủ theo nguyên tắc thông tin quan trọng phải thu thập trước. GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 11 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 - Học sinh phải so sánh đối chiếu những số liệu, thông tin từ những nguồn tài liệu khác nhau để tập hợp thành một nguồn thông tin chính thức cho bài tập nghiên cứu địa lí địa phương của mình. - Dựa vào sự phân loại tài liệu học sinh sẽ ưu tiên những thông tin từ tài liệu chủ yếu sau đó mới đến tài liệu bổ trợ. - Học sinh tập hợp các thông tin, số liệu dựa trên sự thống nhất của tập thể nhóm. Nếu có quá nhiều thông tin nhưng học sinh không thể nhận định được thông tin nào chính xác nhất cần liên hệ nhờ giáo viên giúp đỡ. - Chú ý: Để tập hợp tốt thông tin và sử dụng có hiệu quả chúng khi thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương không phải thu thập được nhiều số liệu là tốt nhất, mà chủ yếu là sử dụng một lượng số liệu ít có thể chấp nhận được nhưng có giá trị. c. Hướng dẫn học sinh đọc và ghi chép tài liệu - Sau khi thu thập tài liệu, học sinh bắt tay vào công việc đọc và ghi chép. Ở giai đoạn này học sinh cần có tập (phiếu) để ghi khi đọc được đến phần nào có liên quan đến vấn đề nghiên cứu của mình, học sinh phải ghi lại cụ thể hoặc photo lại. - Từ những ghi chép đó học sinh cho ý kiến của mình về những tài liệu đã đọc hoặc cách giải quyết của mình đối với vấn đề đang được nghiên cứu. - Chú ý khi đọc ghi chép xong một tài liệu nào đó, nếu học sinh có ý kiến riêng : đồng ý hay không đồng ý, nhất trí, hoặc có bổ sung… - Sau khi ghi toàn bộ các tài liệu tham khảo, học sinh sắp xếp lại những ghi chép đó và chọn lọc những ghi chép nào cần được trình bày trong bài tập nghiên cứu địa lí địa phương của mình. 2.2. Phương pháp hướng dẫn học sinh viết báo cáo bài tập nghiên cứu địa lí địa phương * Ý nghĩa việc hướng dẫn viết báo cáo bài tập nghiên cứu địa lí địa phương Báo cáo trong dạy học có vai trò quan trọng, nó rèn luyện cho học sinh các kỹ năng như: - Nói, giao tiếp và trình bày quan điểm của mình trước người khác. - Thu thập những thông từ nhiều nguồn khác nhau như: sách, báo, tài liệu tham khảo, số liệu điều tra, khảo sát trên thực địa… - Hiểu được phương pháp trình bày một báo cáo khoa học, dù là đơn giản. - Hiểu những vấn đề được trình bày một cách kỹ lưỡng theo hướng “học qua làm”. - Đối đáp hoặc thảo luận, tranh luận với người khác một cách lôgic. - Hợp tác với các bạn nhóm, tổ, lớp. * Nội dung báo cáo bài tập nghiên cứu địa lí địa phương GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 12 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 - Nội dung báo cáo nghiên cứu địa lí địa phương rất phong phú. Đó là các vấn đề về tự nhiên, KT - XH của địa phương. - Báo cáo nghiên cứu địa lí địa phương được tiến hành sau khi học sinh tiến hành thực hiện khảo sát điều tra để hoàn thành bài tập nghiên cứu địa lí địa phương, giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu đặc điểm tự nhiên, dân cư, KT XH của địa phương (xã, huyện, tỉnh). - Báo cáo nghiên cứu địa lí địa phương được tiến hành trước lớp nằm trong chương trình nội khóa. * Hướng dẫn học sinh thực hiện viết báo cáo bài tập nghiên cứu địa lí địa phương - Dựa vào chủ đề học sinh đã chọn và đăng ký với giáo viên, giáo viên hướng dẫn học sinh xây dựng dàn bài báo cáo trước khi bắt đầu vào công việc thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. - Dàn bài báo cáo nghiên cứu địa lí địa phương có thể học sinh linh động thay đổi cho phù hợp trong quá trình viết báo cáo nghiên cứu địa lí địa phương. - Dàn bài báo cáo nghiên cứu địa lí địa phương của học sinh phải thể hiện rõ những nội dung sau: Lời mở đầu + Ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu. + Khái quát sơ lược vấn đề nghiên cứu Nội dung bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. + Giới thiệu chung về địa phương cấp lớn nhất (tỉnh), nếu vấn đề học sinh tìm hiểu phạm vi nhỏ hơn phải giới thiệu khái quát về địa phương cấp tiếp theo (huyện, xã ). + Ý nghĩa của vấn đề đối với bản thân học sinh và địa phương. + Khái quát phần nội dung vấn đề nghiên cứu địa lí địa phương. + Khái quát thực trạng vấn đề mà học sinh đang nghiên cứu. + Trình bày những tồn tại của vấn đề học sinh đang nghiên cứu. + Hướng khắc phục. Kết luận + Hành động của học sinh trong quá trình học tập và làm việc sau này. + Kết luận và đề nghị. 2.3. Ví dụ minh họa Hướng dẫn HS nghiên cứu trong chủ đề 4 “Đặc điểm KT XH của tỉnh thành phố” a. Bước 1: Chuẩn bị hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu chủ đề “Đặc điểm KT - XH của tỉnh thành phố”. GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 13 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 * Nhiệm vụ 1: Giải thích cho học sinh hiểu ý nghĩa và mục tiêu bài tập nghiên cứu “Đặc điểm KT - XH của tỉnh thành phố”. + Cho học sinh nghiên cứu Địa lí KT - XH địa phương nhằm kích thích HS tìm hiểu sâu sắc tình hình KT - XH của địa phương. Đồng thời qua đó học sinh hiểu rõ ràng về tình hình KT - XH của địa phương. + Thông qua quá trình nghiên cứu “Đặc điểm KT - XH của tỉnh thành phố”. Học sinh sẽ cũng cố các kĩ năng phân tích, nhận xét những vấn đề KT - XH của đất nước. + Tập dượt cho học sinh nghiên cứu một vấn đề cụ thể của KT - XH địa phương. * Nhiệm vụ 2: Hướng dẫn học sinh xác định vấn đề nghiên cứu trong chủ đề “Đặc điểm KT - XH của tỉnh thành phố”. Tên bài tập nghiên cứu địa lí địa phương: Tìm hiểu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007. - Giáo viên giải thích cho học sinh biết khi xác định vấn đề mà các em sẽ nghiên cứu cần chú ý tới những yêu cầu sau: - Tính thực tiễn của việc tìm hiểu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007. - Tìm hiểu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 – 2007 đối với bản thân các em và địa phương có ý nghĩa như thế nào ? - Học sinh có thích việc tìm hiểu về sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ năm 1997 2007? - Tài liệu tham khảo về sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007. - Học sinh cần xác định khi nghiên cứu về sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 – 2007 có làm được không ? * Nhiệm vụ 3: Hướng dẫn học sinh xây dựng dàn bài nghiên cứu “Tìm hiểu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007”. + Giáo viên cho học sinh đăng ký tên bài tập nghiên cứu, điều chỉnh tên đề tài cho khoa học và phù hợp với trình độ năng lực các em. + Tên bài tập nghiên cứu “Tìm hiểu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007” + Giáo viên cho học sinh về nhà tự xây dựng dàn bài nghiên cứu “Tìm hiểu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007” - Sau đó giáo viên kiểm tra dàn bài học sinh đã xây dựng và điều chỉnh cho hợp lí GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 14 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 - Giáo viên cần có quyển sổ ghi lại hoặc coppy dàn bài nghiên cứu của học sinh. - Nhưng cụ thể dàn bài của học sinh gồm các phần sau: Lời mở đầu: - Học sinh nêu khái quát về tình hình KT – XH của tỉnh Đồng Nai trong những năm 1997 – 2007. - Nêu ý nghĩa của việc nghiên cứu “Tìm hiểu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007”. Nội dung bài tập nghiên cứu - Tổng quan tình hình kinh tế xã hội tỉnh Đồng Nai. + Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân của tỉnh Đồng Nai. + Tình hình phát triển kinh tế các ngành kinh tế của tỉnh Đồng Nai. - Phân tích cơ cấu kinh tế của tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007. - Phân tích sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ năm 1997 - 2007. - Nhận xét sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ năm 1997 - 2007. Kết luận - Khi nghiên cứu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 – 2007 học sinh rút được bài học gì. - Tác động của việc nghiên cứu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế đến hành động bản thân trong học tập và làm việc sau này. * Nhiệm vụ 4: Hướng dẫn HS thu thập thông tin về sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007. + Học Sinh thu thập thông tin chủ yếu qua sách địa lí tỉnh Đồng Nai. + Học sinh cần phải thu thập thêm những thông tin có liên quan đến sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ các văn kiện, báo cáo của các cơ quan hữu quan, báo Đồng Nai… * Nhiệm vụ 5: Hướng dẫn HS ứng dụng công nghệ thông tin thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. + HS sử dụng phần mềm Microsoft Word trình bày văn bản, phải trình bày văn phong cho hợp lí. + Trong bài tập có bảng thống kê, bảng số liệu cần chú ý: nhan đề của bảng thống kê có mục đích gì ? Số dòng, số cột phải phù hợp hay không ? số liệu thống kê theo đơn vị nào ? + Nếu có xử dụng phần mềm Microsoft Excel để vẽ biểu đồ cần phải nhập đúng số liệu, tính toán thì cần phải chú ý nhập đúng công thức. GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 15 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 + Nên sử dụng Internet để thu thập thông tin về sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai. * Nhiệm vụ 6: Hướng dẫn học sinh khảo sát điều tra địa lí địa phương. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh không yêu cầu học sinh phải tiến hành khảo sát điều tra. * Nhiệm vụ 7: Hướng dẫn học sinh viết báo cáo bài tập nghiên cứu “Tìm hiểu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007”. + Học sinh dựa vào dàn bài để viết báo cáo bài tập nghiên cứu . + Học sinh cần lập một dàn bài báo cáo bài tập nghiên cụ thể hơn trong đó những mục nhỏ hơn. * Nhiệm vụ 8: Hướng dẫn học sinh tổ chức nhóm tiến hành nghiên cứu “Tìm hiểu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007”. + Cả nhóm có 8 -10 học sinh, trước nhất cần nên bầu ra nhóm trưởng hoặc giáo viên giao nhiệm vụ. + Có thể chia nhóm ra làm 2 - 4 nhóm nhỏ, mỗi nhóm nhỏ từ 2 – 5 học sinh. + Cần giao việc cụ thể cho từng nhóm: nhóm nào trình bày văn bản, nhóm nào thu thập thông tin nhóm nào xử lí số liệu, nhóm nào truy cập Internet để khai thác thông tin. + Sau đó cả nhóm thống nhất lại để chọn những thông tin chính xác nhất để trình bày cho vấn đề nghiên cứu “Tìm hiểu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007”. b. Bước 2: HS tiến hành nghiên cứu và viết báo cáo bài tập nghiên cứu “Tìm hiểu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007”. * Nhiệm vụ: Giám sát học sinh nghiên cứu “Tìm hiểu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007”. - Giáo viên nên kiểm tra nhật ký làm việc của nhóm trưởng. - Quan sát cách làm việc của học sinh đôn đốc làm việc cho đúng thời hạn. - Sau khi hoàn thành bài tập nghiên cứu “Tìm hiểu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007” cần xem xét thảo luận thống nhất mới đem nộp. c. Bước 3: Tổng kết đánh giá bài tập nghiên cứu “Tìm hiểu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007” * Nhiệm vụ 1: Tổ chức cho học sinh trình bày báo cáo bài tập nghiên cứu “Tìm hiểu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007” - Cho nhóm trình bày khoảng 5-10 phút GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 16 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 - Sau đó cho các nhóm khác tham gia chất vấn * Nhiệm vụ 2: Đánh giá nhận xét bài tập nghiên cứu “Tìm hiểu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Đồng Nai từ năm 1997 - 2007”. - Giáo viên nhận xét về phần trình bày của nhóm và chấm điểm. GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 17 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 D. HIỆU QUẢ Qua quá trình thực nghiệm phương pháp hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương lớp 12, cho thấy : - Khi vừa phổ biến cho học sinh, các em cảm thấy bỡ ngỡ, vướng mắc, khó khăn trong việc hoàn thành bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. Nhưng sau khi giáo viên giải thích mục tiêu, ý nghĩa, cách tổ chức, quy trình làm việc khi thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương, học sinh cảm thấy thích thú, các em hiểu được các em tự tin, tranh nhau hỏi giáo viên về các vấn đề liên quan đến việc thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương . - Khi cho học sinh tiến hành phương pháp hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương các em rất tích cực, nghiêm túc trong nghiên cứu, hoàn thành đúng thời hạn và đem lại kết quả tốt . - Có thể nói khi cho học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương, giúp học sinh vận dụng các kỹ năng Địa lí một cách linh hoạt, học sinh nắm vững các thao tác tư duy vận dụng kiến thức để giải thích, phân tích...Như thế tăng cường tính chủ động, độc lập tư duy dần dần bồi dưỡng cho học sinh khả năng tìm hiểu, nghiên cứu khoa học. - Tuy nhiên qua quan sát thực vẫn còn một số ít em vẫn thờ ơ chưa quan tâm đúng mức đến việc thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương lớp 12, cho nên hiệu quả bài tập những em này không cao. KẾT LUẬN 1. Kết quả đạt được và những hạn chế của đề tài 1.1. Kết quả đạt được của đề tài - Nêu lên được cơ sở lí luận, quy trình thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương, một số phương pháp hướng dẫn học sinh khi thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. - Xây dựng được hệ thống bài tập nghiên cứu địa lí địa phương, nguyên tắc xây dựng hệ thống bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. - Xác định quy trình, nguyên tắc khi sử dụng phương pháp hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. - Xác định các phương pháp khi thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương lớp 12. - Xác định các phương pháp cụ thể khi hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. - Qua quá trình thực hiện bài tập nghiên địa lí địa phương cứu học sinh phát huy nhiều ưu điểm tạo cơ sở cho quá trình nâng dần chất lượng học tập môn địa lí ở phổ thông, học sinh tự nâng cao kiến thức ngoài nội dung cơ bản. Trong quá trình thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương giúp học sinh phát huy tính GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 18 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 tích cực, chủ động, sáng tạo rèn luyện cho học sinh kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Bài tập nghiên cứu địa lí địa phương phần nào tác động đến tình cảm đem lại miền vui hứng thú học tập cho học sinh. 1.2 Hạn chế Bên cạnh những kết quả thu được, đề tài còn gặp phải một số hạn chế sau : - Việc hướng dẫn cho học sinh, chấm điểm cần rất nhiều thời gian nhưng lại rơi vào cuối học kì II rất khó khăn cho giáo viên. - Do nội dung ôn thi THPT không có phần địa lí địa phương nên giáo viên cũng ít quan tâm đến việc cho học sinh làm bài nghiên cứu địa lí địa phương. - Học sinh mới thực hiện công việc nghiên cứu lần đầu tiên nên rất khó khăn trong tổ chức nhóm, phân công công việc, khảo sát điều tra, viết báo báo cáo… 2. Một số kiến nghị - Việc áp dụng phương pháp hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương ở trường THPT Dầu Giây bước đầu cho thấy những dấu hiệu đáng mừng, đã thể hiện tính hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng học tập, kích thích hứng thú học tập cho học sinh, học sinh năng động sáng tạo hơn… - Để nâng cao hơn nữa hiệu quả dạy học và khả năng áp dụng đề tài, tôi xin có một số đề xuất, ý kiến như sau : + Cần phải hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương một cách nghiêm túc. + Giáo viên tuân thủ đúng quy trình, sử dụng đúng kĩ thuật, vận dụng đúng phương pháp khi hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương . Thống Nhất, ngày 20 tháng 4 năm 2013 (Người thực hiện) Đoàn Ngọc Kính GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 19 PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN BÀI TẬP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG LỚP 12 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyễn An (1996), Lý luận dạy học, Trường ĐHSP HCM 2. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2008), Sách giáo khoa địa lí 12, NXB Giáo dục, Hà Nội. 3. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2008), Sách giáo viên địa lí 12, NXB Giáo dục, Hà Nội. 4. Hồ Ngọc Đại (2000), Tâm lí dạy học, NXB ĐH Quốc gia Hà Nội 5. Đặng Văn Đức, Nguyễn Thu Hằng (2004), Phương pháp dạy học địa lí theo hướng tích cực, NXB Đại Học Sư Phạm, Hà Nội. 6. Nguyễn Trọng Đức, Phạm Thị Sen (2008), Câu hỏi và bài tập địa lí 12, NXB Hà Nội. 7. Nguyễn Kim Hồng, Trần Văn Thắng (1996), Giáo trình, Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu Địa lí kinh tế - x hội, ĐHSP Huế. 8. Đỗ Ngọc Tiến (2009), Tư liệu địa lí Việt Nam, NXB Hà Nội 9. Nguyễn Đức Vũ, Phạm Thị Sen (2004), Đổi mới phương pháp dạy học địa lí ở PTTH, NXB Giáo dục, Hà Nội. 10. Nguyễn Đức Vũ (2007), Kĩ thuật dạy học địa lí, NXB Giáo dục, HCM. GVTH: ĐOÀN NGỌC KÍNH Trang 20