Tài liệu Skkn rèn kĩ năng đọc cho hs lớp 2

I. §Æt vÊn ®Ò ë TiÓu häc, tõ cha biÕt ®äc tíi biÕt ®äc ch÷, häc sinh ®· tr¶i qua mét bíc nh¶y vät vÒ chÊt ®Ó tho¸t khái n¹n mï ch÷. Do ®ã ®äc th«ng, viÕt th¹o lµ hai kÜ n¨ng ®Çu tiªn nhµ trêng ph¶i phÊn ®Êu rÌn luyÖn cho häc sinh. Suèt thêi gian häc tËp tõ nhá tíi lín, häc sinh sö dông ho¹t ®éng ®äc nhiÒu nhÊt. Ho¹t ®éng ®äc chØ x¶y ra khi ngêi ®äc n¾m ®îc ch÷ viÕt. TËp ®äc lµ ph©n m«n cã tÇm quan träng ®Æc biÖt trong m«n TiÕng ViÖt. Nã lµ tiÒn ®Ò ®Ó gióp c¸c em häc tèt c¸c ph©n m«n kh¸c cña m«n TiÕng ViÖt ®ã lµ: KÓ chuyÖn, ChÝnh t¶, TËp lµm v¨n, LuyÖn tõ vµ c©u, TËp viÕt. ë líp 1 häc sinh chØ míi ®îc häc ®äc vÇn, tiÕng, tõ, c©u vµ ®o¹n v¨n ng¾n. Lªn líp 2, yªu cÇu ®äc ®îc n©ng dÇn vÒ tèc ®é ®¹t kho¶ng 50 tiÕng/1 phót, ®äc râ rµng, rµnh m¹ch, biÕt hiÓu vµ c¶m nhËn v¨n b¶n, cao h¬n n÷a lµ bíc ®Çu biÕt ®äc diÔn c¶m. Th«ng qua viÖc d¹y tËp ®äc ®Ó gióp häc sinh tiÕp cËn víi tri thøc, rÌn luyÖn c¸c thao t¸c t duy, båi dìng t×nh yªu TiÕng ViÖt vµ gi÷ g×n sù trong s¸ng cña TiÕng ViÖt. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu trªn gi¸o viªn cÇn ph¶i sö dông nh÷ng biÖn ph¸p nµo? B¾t nguån tõ thùc tiÔn d¹y häc t«i cã suy nghÜ: Cã n©ng cao chÊt lîng cña ph©n m«n tËp ®äc th× míi n©ng cao chÊt lîng cho tÊt c¶ c¸c m«n häc kh¸c. ChÝnh v× vËy mµ t«i cã “Mét vµi suy nghÜ vÒ rÌn kÜ n¨ng ®äc cho häc sinh líp 2” cïng trao ®æi víi c¸c b¹n ®ång nghiÖp. 1 II. Néi dung A. Thùc tr¹ng: VÒ phÝa gi¸o viªn: - VËn dông kªnh h×nh cßn h¹n chÕ, cha khai th¸c hÕt néi dung trong kªnh h×nh nªn cha l«i cuèn ®îc sù chó ý, tËp trung cña häc sinh vµo bµi häc. - Mét sè gi¸o viªn cßn nãi nhiÒu, «m ®åm kiÕn thøc, giäng ®äc mÉu cña gi¸o viªn cha diÔn c¶m, v× thÕ hiÖu qu¶ giê d¹y cha cao. - Do ®Ò cao qu¸ møc yªu cÇu c¶m thô v¨n häc nªn cã gi¸o viªn ®· biÕn giê tËp ®äc thµnh giê gi¶ng v¨n, c« gi¶ng lµ chÝnh, trß chØ cßn nghe, Ýt cã th× giê luyÖn ®äc. VÒ phÝa häc sinh: - Mét sè häc sinh ph¸t ©m lÖch chuÈn ch÷ viÕt ë mét sè ©m ®Çu s/x; tr/ch; mét sè vÇn anh/¨n; ¬u/iªu; ©t/©c… - Ng¾t nghØ h¬i tuú tiÖn, tèc ®é ®äc cßn chËm, ®äc rêi r¹c, cha biÕt nhÊn giäng ë nh÷ng tõ gîi t¶, gîi c¶m; cha c¶m thô ®îc c¸i hay, c¸i ®Ñp cña bµi v¨n, bµi th¬. - §Æc biÖt do ¶nh hëng cña ph¬ng ng÷ c¸c em hay sai lçi ph¸t ©m gi÷a thanh ng·/thanh hái, thanh ng·/thanh nÆng. B. Nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ nh»m n©ng cao chÊt lîng rÌn kÜ n¨ng ®äc cho häc sinh 1. Kh¶o s¸t thùc tÕ: §Ó quan t©m ®îc tíi tõng ®èi tîng häc sinh viÖc ®Çu tiªn t«i lµm khi tiÕp nhËn líp míi lµ kh¶o s¸t thùc tÕ: KiÓm tra viÖc ®äc cña c¸c em qua mét bµi v¨n ng¾n. KÕt qu¶ cô thÓ nh sau: Tæng sè Giái Kh¸ Trung b×nh Sè lSè lSè lhäc sinh îng îng TØ lÖ TØ lÖ TØ lÖ dù kiÓm îng tra 32 em 6 em 18,8% 6 em 18,8% 13 em 40,6% 2. N¾m v÷ng yªu cÇu cña tiÕt häc 2 YÕu Sè lîng TØ lÖ 7 em 21,8% ë trêng tiÓu häc, ph©n m«n TËp ®äc cã nhiÖm vô rÌn kÜ n¨ng ®äc. Tríc tiªn lµ rÌn yªu cÇu ®äc thµnh tiÕng víi c¸c møc ®é ®äc ®óng, ®äc râ rµng rµnh m¹ch, ®äc th«ng th¹o vµ lu lo¸t. Bªn c¹nh ®ã lµ yªu cÇu ®äc hiÓu. Ngoµi ra, yªu cÇu ®äc diÔn c¶m víi quan niÖm: ®äc diÔn c¶m lµ mét h×nh thøc ®äc th¬ v¨n cña thÇy vµ trß nh»m môc ®Ých rÌn luyÖn kÜ n¨ng ®äc vµ kÜ n¨ng c¶m thô v¨n häc cho häc sinh. §äc diÔn c¶m tèt tøc lµ truyÒn ®îc mét phÇn néi dung vµ c¶m xóc bµi v¨n tíi ngêi nghe mµ cha cÇn gi¶ng. Th«ng qua ®äc c¸c bµi v¨n th¬ trong ch¬ng tr×nh, häc sinh ®îc tiÕp xóc víi ng«n ng÷ nghÖ thuËt vµ c¶m thô ®îc c¸i hay, c¸i ®Ñp cña v¨n ch¬ng. Nh vËy ®äc diÔn c¶m kh«ng chØ ®¬n thuÇn thuéc ph¹m trï ng«n ng÷ mµ cßn thuéc ph¹m trï v¨n häc, ph¹m trï thÈm mÜ. XÐt ë c¸ch ®äc cã thÓ chia ra: ®äc thµnh tiÕng vµ ®äc thÇm. Nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn kÜ n¨ng ®äc lµ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña c¬ quan thÞ gi¸c vµ c¬ quan ph¸t ©m, tr×nh ®é am hiÓu vÒ ®Ò tµi sÏ ®äc, n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc, c¸c kÜ thuËt xö lÝ giäng ®äc ®Ó diÔn ®¹t c¶m xóc. §äc thµnh tiÕng lµ ho¹t ®éng chuyÓn c¸c kÝ hiÖu ch÷ viÕt trong v¨n b¶n thµnh dßng ©m thanh vang lªn trong kh«ng khÝ. XÐt vÒ ®èi tîng ®äc cã thÓ chia ra: ®äc c¸ nh©n vµ ®äc ®ång thanh (cña nhiÒu ngêi), xÐt vÒ mÆt chÊt lîng ®äc cã thÓ chia ra: ®äc th«ng thêng vµ ®äc diÔn c¶m. §äc thÇm lµ h×nh thøc ®äc kh«ng thµnh tiÕng cña mçi c¸ nh©n. §äc thÇm cã u thÕ gióp ngêi ®äc dÔ cã ®iÒu kiÖn tiÕp nhËn th«ng tin. Trong thùc tÕ cuéc sèng ®äc thÇm cã vai trß quan träng v×ho¹t ®éng ®äc chñ yÕu cña con ngêi lµ ®äc thÇm. §äc hiÓu lµ ®Ých cña ho¹t ®éng ®äc. §Ó hiÓu ®îc néi dung v¨n b¶n ®äc, ngêi ®äc ph¶i thùc hiÖn hµng lo¹t c¸c thao t¸c t duy (ph©n tÝch, tæng hîp, hÖ thèng ho¸…) xem xÐt quan hÖ gi÷a c¸c sù kiÖn (hoÆc chi tiÕt, t×nh tiÕt nÕu lµ v¨n b¶n nghÖ thuËt) nãi ®Õn trong v¨n b¶n. ë giai ®o¹n nµy, ho¹t ®éng t duy g¾n liÒn víi ho¹t ®éng ng«n ng÷. 3. X¸c ®Þnh râ vai trß cña gi¸o viªn Trong thùc tÕ, v× cø sî häc sinh kh«ng hiÓu bµi nªn gi¸o viªn thêng chó träng xo¸y s©u vµo phÇn t×m hiÓu bµi. KÕt qu¶ cho thÊy: v× häc sinh ®äc Ýt nªn chÊt lîng ®äc cßn kÐm vµ n¾m néi dung bµi còng cha s©u. Tõ ®ã t«i ®· ph©n chia thêi gian trong mçi tiÕt tËp ®äc hîp lý h¬n vµ u tiªn h¬n cho phÇn luyÖn ®äc. Khi so¹n bµi t«i dù ®o¸n nh÷ng tõ khã häc sinh líp m×nh thêng ph¸t ©m sai ®Ó chó ý luyÖn cho c¸c em chø kh«ng phô thuéc mét c¸ch m¸y mãc vµo s¸ch gi¸o viªn. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó gióp häc sinh ®äc tèt t«i rÊt quan t©m tíi viÖc 3 ®äc mÉu. V× ®äc mÉu tèt sÏ truyÒn ®îc mét phÇn néi dung vµ c¶m xóc bµi v¨n tíi c¸c em mµ cha cÇn gi¶ng. Häc sinh ë líp 2 cßn nhá, nhËn thøc cña c¸c em ®i tõ trùc quan sinh ®éng. §iÒu ®Æc biÖt thuËn lîi lµ ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa míi ®îc in rÊt ®Ñp, bµi tËp ®äc nµo còng cã tranh minh ho¹, chÝnh v× vËy mµ t«i khai th¸c triÖt ®Ó tranh vÏ ë s¸ch gi¸o khoa (kªnh h×nh) vµo viÖc giíi thiÖu bµi, gi¶ng tõ, t×m hiÓu mét sè néi dung cã liªn quan trong bµi ®äc. 4. Ph©n lo¹i ®èi tîng häc sinh vµ cã biÖn ph¸p cô thÓ Víi ®èi tîng häc sinh ph¸t ©m cha ®óng c¸c phô ©m ®Çu: s/x, tr/ch; vÇn dÔ lÉn: ©t/©c, ¨t/¨c; tiÕng cã thanh ng·/thanh hái, thanh ng·/thanh nÆng (do ¶nh hëng cña ph¬ng ng÷). VÝ dô: “nhÊt ®Þnh” ®äc lµ “nhÊc ®Þnh” “tr×u mÕn” ®äc lµ “ch×u mÕn” “b¾t ®Çu” ®äc lµ “b¾c ®Çu” “sÏ” ®äc lµ “xÏ” “nÆng trÜu nçi buån” ®äc lµ “nÆng trØu næi buån” “buån b·” ®äc lµ “buån b¹” “lÆng lÏ” ®äc lµ “lÆng lÑ” (Bµi Bµn tay dÞu dµng – TiÕng ViÖt 2 tËp 1, trang 166) §Ó söa sai cho häc sinh t«i cho 2 em ngåi c¹nh nhau, em ®äc tèt ®äc tríc, em ®äc yÕu nghe b¹n ®äc råi ®äc theo. HÇu hÕt häc sinh ®· biÕt ®äc to, râ rµng, biÕt ng¾t nghØ ë chç cã dÊu c©u, nhng khi ®äc nh÷ng c©u dµi kh«ng cã dÊu phÈy ng¨n c¸ch gi÷a c¸c côm tõ c¸c em thêng tá ra lóng tóng. Víi ®èi tîng nµy t«i ghi s½n c¸c c©u khã cÇn luyÖn ®äc ra b¶ng phô, ®äc mÉu gióp häc sinh t×m ra c¸ch ®äc cho m×nh. VÝ dô: Sãi s¾p tãm ®îc Dª Non/ th× b¹n con ®· kÞp lao tíi, dïng ®«i g¹c ch¾c khoÎ/ hóc Sãi ng· ngöa.// (Bµi B¹n cña Nai Nhá-TiÕng ViÖt 2 tËp 1, trang 23) - C« ®· ng¾t h¬i chç nµo? - Häc sinh ph¸t hiÖn chç ng¾t h¬i råi ®äc l¹i Khi ®äc th¬ c¸c em còng gÆp khã kh¨n v× cha biÕt ng¾t nhÞp, t«i còng tiÕn hµnh t¬ng tù nh trªn. 4 VÝ dô: Nh÷ng ng«i sao/ thøc ngoµi kia Ch¼ng b»ng mÑ/ ®· thøc v× chóng con. (Bµi MÑ - TiÕng ViÖt 2 tËp 1, trang 101) Ai mang níc ngät, níc lµnh, Ai ®eo/ bao hò rîu/ quanh cæ dõa. (Bµi C©y dõa - TiÕng ViÖt 2 tËp 2, trang 88) - C« ®· ng¾t nhÞp nh thÕ nµo? - Häc sinh ph¸t hiÖn chç ng¾t nhÞp råi ®äc l¹i. §Ó gióp häc sinh ®äc c¸c dÊu c©u ®óng ng÷ ®iÖu t«i híng dÉn c¸c em víi kiÓu c©u c¶m th× chó ý ®Õn c¶m xóc cña t¸c gi¶ (vui, buån, giËn d÷, hµi híc, …). Víi kiÓu c©u hái th× cÇn lªn giäng ë cuèi c©u, nhÊn giäng ë c¸c tõ ®Ó hái. Víi kiÓu c©u cÇu khiÕn giäng ®äc cao h¬n vµ nhÊn giäng ë c¸c tõ cÇu khiÕn. T«i gióp häc sinh n¾m c¸ch ®äc ®Æc trng cña tõng lo¹i v¨n b¶n. Ch¼ng h¹n víi thÓ th¬ lôc b¸t c¸c em ®äc giäng ªm, nhÑ, nhÊn giäng ë c¸c tiÕng gieo vÇn. Víi nh÷ng bµi v¨n xu«i chó ý ng¾t h¬i theo ý m¹ch v¨n dùa vµo dÊu c©u. §Ó gióp c¸c em ®äc hiÓu t«i cho c¸c em ®äc nhÈm, ®äc thÇm. Trong qu¸ tr×nh häc sinh ®äc nhÈm, ®äc thÇm gi¸o viªn ph¶i kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ®îc kÕt qu¶ ho¹t ®éng ®äc thÇm cña c¸c em ®Ó gióp ®ì, uèn n¾n. Tríc khi ®äc thÇm t«i thêng giao kÌm nhiªm vô nh»m ®Þnh híng ®äc hiÓu (®äc ®Ó biÕt – hiÓu – nhí ®iÒu g×?). Còng cã thÓ cho häc sinh ®äc ®ång thanh nhÞp nhµng, võa ph¶i (tr¸nh ®äc qu¸ to) ë nh÷ng bµi häc thuéc lßng ®Ó häc sinh chãng thuéc bµi. §äc thÇm gióp häc sinh tËp trung suy nghÜ ®Ó hiÓu, do ®ã t«i rÌn luyÖn nhiÒu cho häc sinh kÕt hîp víi phÇn t×m hiÓu bµi. §Ó gióp häc sinh hiÓu nghÜa tõ khã trong bµi gi¸o viªn cÇn gi¶i nghÜa b»ng nhiÒu c¸ch: cho häc sinh ®äc chó gi¶i (nÕu cã) råi t×m tõ tr¸i nghÜa, thay thÕ tõ ®ã b»ng mét tõ ®ång nghÜa, ®Æt c©u víi tõ ®ã… Gi¸o viªn nªu t¸c dông cña tõ ®ã trong v¨n c¶nh cô thÓ, híng vµo chñ ®Ò bµi häc, tr¸nh qu¸ réng, qu¸ s©u, vît qu¸ tr×nh ®é cña c¸c em. VÝ dô: §Ó gióp häc sinh hiÓu nghÜa tõ “hoµnh hµnh” trong bµi “¤ng M¹nh th¾ng ThÇn Giã” t«i cho häc sinh - §äc chó gi¶i - §Æt c©u cã tõ “hoµnh hµnh” Gi¸o viªn gi¶ng: Ngì r»ng rêi hang nói vÒ ®ång b»ng cuéc sèng cña loµi ngêi sÏ gÆp nhiÒu thuËn lîi h¬n. Nhng kh«ng! Cuéc sèng cña loµi ngêi vÉn cha yªn æn khi gÆp ph¶i ThÇn Giã. 5 5. Quan t©m ®óng lóc ®èi víi häc sinh Häc sinh tiÓu häc lµ løa tuæi hån nhiªn trong s¸ng, hiÕu ®éng nhng còng rÊt nh¹y c¶m. Khi ®· ®Ó mÊt lßng tin cña c¸c em th× dÔ dÉn c¸c em ®Õn t©m tr¹ng ch¸n n¶n vµ cã thÓ cã nh÷ng hµnh vi ngç ngîc. Lµ gi¸o viªn, lµ ngêi träng tµi, lµ ngêi mÑ hiÒn thø hai cña c¸c em nªn c« gi¸o cÇn ph¶i ®èi xö c«ng b»ng víi tõng häc sinh, th¬ng yªu t«n träng, ch¨m sãc, d¹y dç c¸c em tËn t×nh. V× lÏ ®ã trong c¸c giê häc t«i thêng quan t©m h¬n tíi c¸c häc sinh yÕu, quan t©m ngay tõ viÖc s¾p xÕp chç ngåi. T«i xÕp c¸c em ngåi ë bµn ®Çu ®Ó tiÖn theo dâi trong c¸c tiÕt häc, xÕp xen kÏ c¸c em ®äc tèt vµo c¸c bµn ®Ó c¸c em gióp nhau nhËn xÐt, söa sai trong h×nh thøc ®äc nhãm. 6. §éng viªn khen chª kÞp thêi XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña løa tuæi häc sinh tiÓu häc: rÊt thÝch ®îc c« gi¸o khen, thÝch gÇn gòi, vui vÎ cïng c« gi¸o, lu«n cè g¾ng lµm nhiÒu viÖc tèt ®Ó ®îc c« gi¸o chó ý, khen ngîi. Ngîc l¹i nÕu kh«ng ®îc c« gi¸o ®éng viªn kÞp thêi th× c¸c em còng rÊt dÔ thÊt väng. V× vËy khi c¸c em ®äc cã tiÕn bé h¬n dï rÊt Ýt t«i còng kÞp thêi khen ngîi, khuyÕn khÝch c¸c em ®Ó c¸c em phÊn khëi, vui vÎ vµ tù tin h¬n. MÆt kh¸c t«i h¹n chÕ viÖc chª bai häc sinh mét c¸ch lé liÔu tríc c¶ líp. §èi víi nh÷ng em chËm tiÕn bé t«i nhÑ nhµng nh¾c nhë, t×m hiÓu nguyªn nh©n ®Ó t×m c¸ch kh¾c phôc chø kh«ng phª b×nh gay g¾t. 6 III. KÕt qu¶ ®¹t ®îc Trªn ®©y lµ nh÷ng biÖn ph¸p mµ t«i ®· thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh d¹y häc ph©n m«n TËp ®äc líp 2 vµ thÊy cã kÕt qu¶ kh¶ quan. §Æc biÖt cµng gÇn cuèi n¨m häc kÜ n¨ng ®äc cña c¸c em cµng thµnh th¹o, ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®Æc trng cña ph©n m«n. C¸c em ham thÝch ®äc s¸ch b¸o nhiÒu h¬n tríc, c¸ch diÔn ®¹t trong giao tiÕp vµ häc tËp còng tèt h¬n tríc. Qua lÇn kh¶o s¸t chÊt lîng ph©n m«n TËp ®äc võa qua líp t«i ®¹t kÕt qu¶ nh sau: Tæng sè Giái häc sinh Sè lTØ lÖ dù kiÓm îng tra 32 em 16 em 50% Kh¸ Sè lîng TØ lÖ 10 em 31,2% 7 Trung b×nh Sè lîng TØ lÖ 6 em 18,8% YÕu Sè lîng TØ lÖ 0 em 0% IV. Bµi häc kinh nghiÖm Tõ nh÷ng kÕt qu¶ mµ t«i ®· nªu trªn, trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y t«i tù nhËn thÊy r»ng: §Ó rÌn kÜ n¨ng ®äc cho häc sinh líp 2 còng nh ®Ó n©ng cao chÊt lîng häc tËp cña häc sinh gi¸o viªn cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt nh÷ng vÊn ®Ò sau: Tríc hÕt ngêi gi¸o viªn ph¶i thùc sù yªu nghÒ, mÕn trÎ, ph¶i hÕt lßng v× sù nghiÖp gi¸o dôc, v× häc sinh th©n yªu. Tõ ®ã cã ý thøc häc hái, t×m tßi c¸c ph¬ng ph¸p, biÖn ph¸p tèi u, vËn dông linh ho¹t c¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc, tr¸nh sù nhµm ch¸n, buån tÎ cho häc sinh. Gi¸o viªn cÇn t¹o t×nh huèng g©y høng thó cuèn hót häc sinh tËp trung vµo bµi häc: ®äc mÉu thÓ hiÖn ®óng giäng ®iÖu cña bµi; khi yªu cÇu häc sinh ®äc thÇm cÇn nªu c©u hái ®Ó híng cho häc sinh t×m hiÓu néi dung bµi. §èi víi nh÷ng bµi cã lêi tho¹i, cÇn cho häc sinh x¸c ®Þnh lêi c¸c nh©n vËt sau ®ã cho thi ®äc ph©n vai ®Ó g©y kh«ng khÝ hµo høng, s«i næi trong giê häc. Bè trÝ chç ngåi hîp lý ®Ó gi¸o viªn tiÖn theo dâi nh÷ng em cßn yÕu vµ ®Ó cho c¸c em häc giái gióp gi¸o viªn kÌm cÆp thªm nh÷ng em ®ã. Trªn ®©y lµ mét sè biÖn ph¸p mµ t«i ®· thùc hiÖn nh»m môc ®Ých rÌn luyÖn kÜ n¨ng ®äc, gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng häc tËp cña häc sinh, t¹o cho c¸c em cã mét c¬ së ban ®Çu v÷ng ch¾c ®Î häc lªn c¸c bËc häc trªn. Nh÷ng ý kiÕn nhá nµy chØ lµ nh÷ng g× t«i suy nghÜ, t×m tßi vµ thùc hiÖn ch¾c ch¾n cßn nhiÒu thiÕu sãt. RÊt mong ®îc sù gãp ý gióp ®ì cña c¸c b¹n ®ång nghiÖp vµ Héi ®ång khoa häc ngµnh. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Vinh, th¸ng 4 n¨m 2008 8