Tài liệu Skkn rèn kỹ năng vẽ tranh cho học sinh lớp 3

THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN 1. Tên sáng kiến: Rèn kỹ năng vẽ tranh cho học sinh lớp 3. 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Môn mĩ thuật lớp 3. 3. Tác giả: Mạc Thị Ngọc Minh Nam( nữ): Nữ Ngày tháng/năm sinh: 28/07/1985 Trình độ chuyên môn: Đại học. Chức vụ: Giáo viên trường Tiểu học Văn Đức. Điện thoại: 091 979 63 22 4. Đồng tác giả: Không có. 5. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Trường Tiểu học Văn Đức. Địa chỉ: Xã Văn Đức – Thị xã Chí Linh – Tỉnh Hải Dương. Điện thoại: 0323 930 485. 6. Đơn vị áp dụng sáng kiến lần đầu. Trường Tiểu học Văn Đức. Xã Văn Đức – Chí Linh – Hải Dương. Điện thoại: 0323 930 485 7. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: - Con người: Giáo viên có trình độ chuyên môn mĩ thuật. Học sinh có đầy đủ đồ dùng học tập như sách giáo khoa, vở tập vẽ, giấy vẽ, màu vẽ, bút chì, tẩy... - Cơ sở vật chất, thiết bị: Phòng học có đầy đủ bàn ghế, ánh sáng. 8. Thời gian áp dụng sáng kiến lần đầu: Năm học 2013 - 2014. TÁC GIẢ XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN Mạc Thị Ngọc Minh 1 TÓM TẮT SÁNG KIẾN 1. Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến Mĩ thuật, âm nhạc, thể dục là những môn nghệ thuật ngày càng được xã hội quan tâm, không chỉ riêng giới chuyên môn mà còn cả các bậc phụ huynh học sinh, các em học sinh chú trọng, phát huy. Trong đó môn mĩ thuật nói riêng đã và đang được phát triển mạnh mẽ, sâu rộng. Các trung tâm triển lãm không chỉ dành cho các họa sĩ nổi tiếng mà còn có cả tranh vẽ của thiếu nhi. Bởi mĩ thuật là một môn nghệ thuật hội tụ đầy đủ các yếu tố: Sáng tạo, tưởng tượng, logic, quan sát, vận động, liên kết, thể hiện nội tâm... . Nên tôi đã không ngừng phấn đấu, học hỏi trau dồi kiến thức để giúp học sinh của mình thêm yêu mến môn mĩ thuật và thể hiện tốt nhất khả năng tư duy, trí tưởng tượng của mình tốt nhất thông qua tranh vẽ và sáng kiến “Rèn kỹ năng vẽ tranh cho học sinh lớp 3” đã ra đời để tìm hiểu và giúp các em học sinh làm việc hiệu quả, có được những ý tưởng hay độc đáo qua qua cách vẽ tranh, vẽ cùng nhau để xây dựng những cốt truyện hay, tạo nên những sản phẩm 3D độc đáo. 2. Điều kiện, thời gian, đối tượng áp dụng sáng kiến: - Điều kiện áp dụng: Giáo viên có trình độ chuyên môn mĩ thuật. Học sinh có đầy đủ đồ dùng học tập như sách giáo khoa, vở tập vẽ, giấy vẽ, màu vẽ, bút chì, tẩy... Thiết bị, giá vẽ, bảng vẽ, tranh dạy học mĩ thuật đầy đủ, phòng học có đầy đủ bàn ghế, ánh sáng… - Thời gian áp dụng: Năm học 2013-2014 và 2014-2015. - Đối tượng áp dụng: Học sinh lớp 3. 3. Nội dung sáng kiến: + Tính mới, tính sáng tạo của sáng kiến: Nếu như trước kia học sinh chỉ vẽ tranh ở trong phòng học theo các bước vẽ tranh đơn thuần đơn thuần, thì ở sáng kiến này học sinh được ra ngoài trời, được tận mắt chứng kiến cảnh vật cũng như con người..... sau đó đưa vào tranh vẽ theo cảm nhận riêng tạo ra một ngân hàng 2 hình ảnh đầy cảm xúc. Học sinh lại lựa chọn ở ngân hàng hình ảnh ấy tạo ra những câu chuyện lý thú thông qua trí tưởng tượng của mình. Từ thực tế quan sát cuộc sống và sự sáng tạo của mình học sinh sẽ cho ra các tác phẩm như ý. + Khả năng áp dụng của SK: Cách thức áp dụng là học sinh được đi trải nghiệm thực tế cuộc sống, ghi nhớ, vẽ tranh theo trí tưởng tượng, không gò bó trong sách vở. Khả năng đạt được là có nhiều học sinh yêu thích môn vẽ tranh và vẽ được đúng nội dung tranh với hình ảnh chính phụ rõ ràng, màu sắc tươi sáng. + Lợi ích thiết thực của SK: HS được thỏa trí tưởng tượng và tham gia vẽ tranh bằng trải nghiệm thực tế cuộc sống để mở rộng tầm hiểu biết, nâng cao niềm yêu mến môn mĩ thuật. 4. Khẳng định giá trị, kết quả đạt được của sáng kiến Qua quá trình nghiên cứu và qua các biện pháp nghiên cứu cũng như tham khảo ý kiến đồng nghiệp và khảo sát thực nghiệm, tôi càng thấy được vai trò của “Rèn kỹ năng vẽ tranh cho học sinh lớp 3” thông qua tranh vẽ. Bản thân tôi đã đưa ra những giải pháp cụ thể để giải quyết những vướng mắc mà học sinh hay mắc phải trong quá trình học, sáng tạo. Nếu các biện pháp trên được thường xuyên áp dụng sẽ đạt được kết quả vô cùng tốt. 5. Đề xuất kiến nghị để thực hiện áp dụng hoặc mở rộng sáng kiến. - Phòng giáo dục thường xuyên mở các lớp tập huấn, luyện tập về chuyên môn nghiệp vụ để giáo viên có điều kiện học hỏi kiến thức mới, đồng thời trao đổi những kinh nghiệm giảng dạy cho nhau. - Nhà trường cung cấp đầy đủ phương tiện dạy học, đồ dùng dạy học, và những cơ sở vật chất tốt nhất cho việc học và dạy. - Đối với giáo viên phải có lòng say mê nhiệt tình với nghề, - Đối với học sinh thì thường xuyên trải nghiệm thực tế cuộc sống và chuẩn bị đầy đủ đồ dùng học tập. 3 MÔ TẢ SÁNG KIẾN 1. Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến Mĩ thuật, âm nhạc, thể dục là những môn nghệ thuật ngày càng được xã hội quan tâm, không chỉ riêng giới chuyên môn mà còn cả các bậc phụ huynh học sinh, các em học sinh và đông đảo các đơn vị ngoài ngành giáo dục chú trong, phát huy. Trong đó môn mĩ thuật nói riêng đã và đang được phát triển mạnh mẽ, sâu rộng. Cụ thể là các nhà văn hóa đã quan tâm mở nhiều lớp học về hội họa. Các lớp học nghệ thuật mĩ thuật dành cho thiếu nhi phát triển không chỉ trên thế giới mà còn phát triển rộng khắp các tỉnh thành của đất nước Việt Nam đang trong đà hội nhập. Các trung tâm triển lãm không chỉ dành cho các họa sĩ nổi tiếng mà còn có cả tranh vẽ của thiếu nhi. Bởi mĩ thuật là một môn nghệ thuật hội tụ đầy đủ các yếu tố: Sáng tạo, tưởng tượng, logic, quan sát (thị giác), vận động (thực hành), liên kết (làm việc nhóm), thể hiện nội tâm... Các nhà quản lý giáo dục thì luôn luôn phát triển môn mĩ thuật không ngừng nghỉ, từ việc học tập kinh nghiệm học mĩ thuật theo phương pháp mĩ thuật Đan Mạch, đến việc tổ chức các cuộc thi lớn dành cho học sinh lứa tuổi tiểu học như: “Chiếc ô tô mơ ước” - tập chung và sức tưởng tượng của các em thể hiện bằng hình ảnh và màu sắc qua tranh vẽ. Chính vì thế là giáo viên trực tiếp giảng dạy môn Mĩ thuật và giảng dạy mĩ thuật chủ yếu ở khối lớp 3 đã nhiều năm tôi nhận thấy học sinh có những ước mơ, sự sáng tạo phong phú, tuy nhiên các em còn rụt rè trong cách thể hiện mình, thể hiện nét vẽ và còn nhiều khiếm khuyết trong kiến thức và kĩ năng vẽ tranh. Nhất là hiện nay môn mĩ thuật được áp dụng phương pháp học mĩ thuật mới – phương pháp mĩ thuật Đan Mạch. Nên tôi đã không ngừng phấn đấu, học hỏi trau dồi kiến thức để giúp học sinh của mình thêm yêu mến môn mĩ thuật và thể hiện tốt nhất khả năng tư duy, trí tưởng tượng của mình tốt nhất thông qua tranh vẽ và sáng kiến “Rèn kỹ năng vẽ tranh cho học sinh lớp 3” đã ra đời để tìm hiểu và giúp các em học sinh làm việc hiệu quả, có được những ý tưởng hay độc đáo qua qua cách vẽ tranh, vẽ cùng nhau để xây 4 dựng những cốt truyện hay, tạo nên những sản phẩm 3D độc đáo. 2. Cơ sở lý luận của vấn đề. 1.2 Cơ sở lý luận: Cuộc sống, xã hội ngày càng vận động đổi mới từng ngày, phát triển theo xu thế đi lên, hướng đến cái đẹp, cái toàn diện, nhu cầu thẩm mĩ sáng tạo đòi hỏi ngày càng cao. Cho dù đi bất cứ nơi đâu, đến bất kỳ một địa danh nào thì tầm mắt của ta bao giờ cũng hướng đến cái đẹp – nghệ thuật của hình ảnh và màu sắc, dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, trong lĩnh vực nào, từ khoa học đến đời sống nói chung. Và nghệ thuật mĩ thuật nói riêng được ứng dụng vô cùng rộng rãi ở khắp mọi nơi: Trên tường, trên khăn vải, trên gốm sứ, cốc chén... Tranh vẽ là vô cùng cần thiết trong mĩ thuật. Học vẽ tranh và sáng tạo ý tưởng thành tranh vẽ đối với con người là vô cùng thiết yếu đối với cuộc sống, nó cũng giống như cơm để ăn, nước để uống trong đời con người ta vậy. Ý tưởng xây một ngôi nhà cần sự sáng tạo của một anh kiến trúc sư tài năng thể hiện hình vẽ trên giấy trước tiên. Ý tưởng tạo ra một chiếc ô tô đời mới thay thế cho chiếc xe máy không thể che nắng tránh mưa, cũng cần một trí tưởng tượng phong phú phác thảo ra giấy trước tiên. Sản phẩm thời trang chúng ta sử dụng hàng ngày, hay thời trang trình diễn trên sân khấu cũng được bắt nguồn từ sự tưởng tượng sáng tạo không ngừng nghỉ của nhà thiết kế thời trang, và sản phẩm đầu tiên có được trước tiên cũng dựa vào tranh vẽ trên giấy..... “Rèn kỹ năng vẽ tranh cho học sinh lớp 3” nhằm khơi gợi niềm đam mê sáng tạo, phát huy khả năng quan sát, nhìn nhận dành cho các em học sinh tiểu học dựa trên những ý tưởng độc đáo không có giới hạn của các em vẽ ra tranh. Là một giáo viên mĩ thuật, tôi không chỉ hướng cho học sinh của mình đến với cái đẹp, tôi còn có nhiệm vụ giúp các em thỏa sức thể hiện trí tưởng tượng và ước mơ đẹp đẽ của các em bay cao, tiến xa hơn nữa. Nhất là mĩ thuật đang chuyển sang phương pháp mới – phương pháp mĩ thuật Đan Mạch, thì việc vẽ tranh lấy ngân hàng hình ảnh là vô cùng cần thiết. Phải nói là vẽ tranh là vô cùng cần thiết đối với 5 học mĩ thuật. 2.2. Cơ sở thực tiễn Năm học 2013 - 2014 một số trường đã áp dụng đưa phương pháp mĩ thuật Đan Mạch vào giảng dạy, và năm học 2014 – 2015 là năm học học theo phương pháp mĩ thuật mới – phương pháp mĩ thuật Đan Mạch đại trà, và thực hiện thông tư 30 về đánh giá học sinh. Chính vì thế tôi đã nhận thấy việc rèn kĩ năng vẽ tranh cho học sinh là rất cần thiết, bởi năm học này giáo viên cần giảng dạy theo chuẩn kiến thức kĩ năng. Đồng thời qua quá trình giáo dục tôi nhận thấy được những khiếm khuyết mà các em hay mắc phải như: Một số em vẽ màu ẩu, vẽ hình chưa đúng mẫu, vẽ hình còn sao chép, chưa tự tin.... Do đó tôi muốn đưa ra sáng kiến này để giúp học sinh học phân môn vẽ tranh được tốt hơn, có khả năng tạo ra một ngân hàng hình ảnh tốt nhât. Đồng thời giáo viên cũng khẳng định được những giải pháp bản thân đưa ra có giải quyết được những khiếm khuyết, tồn tại của học sinh không để tìm cách khắc phục khác. Qua khảo sát học sinh và hỏi ý kiến đồng nghiệp tôi nhận thấy những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do: - Học sinh chưa hiểu rõ về vẽ tranh, bài vẽ tranh cơ bản đẹp là bài như thế nào? - Các em học thuộc các bước vẽ tranh, nhưng lại không áp dụng và chưa hiểu rõ các bước vẽ ấy. - Còn học sinh còn nhầm lẫn, khi nhìn mẫu vẽ nhưng lại sợ bài của mình chưa đẹp, nên chép bài của bạn ngồi bên cạnh. - Học sinh chưa biết kết hợp giữa mảng to và mảng nhỏ, bài vẽ tranh cách sắp xếp hình ảnh trên giấy chưa hợp lý. - Một số em còn vẽ màu ẩu. - Bản thân giáo viên chưa nắm chắc và hiểu hết về phương pháp mĩ thuật mới. - Một số em còn nhút nhát, sợ vẽ sai, vẽ không đúng, không giống sách 6 giáo khoa, vở tập vẽ thường ngày các em vẫn thấy. Một số em vẽ màu còn mờ nhạt, chưa đậm, chưa rõ. Nhờ sự giúp đỡ nhiệt tình từ BGH nhà trường cùng với sự quan tâm của các bậc phụ huynh, các em học sinh thì vô cùng hứng thú khi tham gia thể hiện ý tưởng của mình trên tranh mà tôi đã thành công khi áp dụng “Rèn kỹ năng vẽ tranh cho học sinh lớp 3” cho sáng kiến của mình. 3. Thực trạng của vấn đề 3.1. Học sinh: Học sinh tiểu học là lứa tuổi hồn nhiên trong sáng, mọi tâm tư tình cảm đều được thể hiện qua nét vẽ và màu sắc. Các em có một sự đam mê, trí tưởng tượng vô cùng phong phú và đặc biệt là không có giới hạn. Đó là lý do mà người ta ví trẻ con và thiên tài đều có chung một tư duy, có chung những bức tranh khó ai hiểu được nếu nhìn qua. Và đó cũng là một việc khó để người giáo viên mĩ thuật khai thác được hết những trí tưởng tượng trong các thiên tài ấy. Đối tượng nghiên cứu của tôi là học sinh lớp 3 bởi học sinh lớp 3 là tiền đề cho lớp 4 và lớp 5, các em đã có ý thức hơn học sinh lớp 1 và lớp 2, tuy nhiên kiến thức về vẽ tranh không nhiều. Bởi những lí do chủ quan và khách quan trên nên qua sáng kiến này tôi mong các em hiểu rõ hơn về vẽ tranh và cách thức có được những bức tranh để đạt được hiệu quả cao nhất. 3.2. Giáo viên: Người giáo viên mĩ thuật trước hết phải có niềm đam mê với nghề, yêu mến gần gũi học sinh của mình thì mới có thể hiểu tâm tư, tình cảm của các em mà giúp các em học sinh phát huy hết năng lực vốn có. Muốn học sinh của mình vẽ được tranh và vẽ tranh đẹp thì người giáo viên phải giúp cho mỗi học sinh hiểu được: Vẽ tranh để làm gì? Thế nào là vẽ tranh? Cách thức tiến hành một bài vẽ tranh như thế nào? 7 Một bài vẽ tranh như thế nào được coi là bài vẽ tranh đẹp? Và vẽ tranh được để làm gì? (Ngân hàng hình ảnh) 4. Các giải pháp, biện pháp thực hiện. Ngay từ đầu năm học sau khi nhận chương trình giảng dạy và lớp dạy đồng thời qua khảo sát học sinh tôi đã xây dựng nội dung sáng kiến “Rèn kĩ năng vẽ tranh cho học sinh lớp 3”. Qua thực nghiệm giảng dạy và khảo sát khối lớp 3 về phân môn vẽ tranh của học sinh hai lớp 3A và 3B. Bằng việc quan sát thực tế và việc kiểm tra cá nhân qua các giờ học tôi nhận thấy việc tiếp thu các kiến thức vẽ tranh và sự yêu thích môn mĩ thuật chỉ rơi vào một số em gọi là có năng khiếu. Còn lại đa số các em khác chỉ học theo bản năng phải học nên ít có sự sáng tạo trong vận dụng kiến thức. Trên cơ sở điều tra trắc nghiệm hs yêu thích môn mĩ thuật và chất lượng học vẽ ban đầu Lớp Sĩ số 3A 3B 26 25 Yêu thích phân môn Không thích môn mĩ vẽ tranh Số lượng % 10 39% 12 48% thuật Số lượng % 16 61% 13 52% Vẽ sáng tạo Số lượng 2 2 % 7,7% 8% Được sự giúp đỡ của ban giám hiệu nhà trường và sự giúp đỡ của tổ chuyên môn cũng như các đồng nghiệp, thông qua tìm hiểu sách vở về phân môn này và qua đó tôi đã đưa ra những biện pháp cụ thể như sau: 4.1. Biện pháp tiếp cận tâm lý lứa tuổi học sinh. Ở mỗi khối lớp, mỗi bậc học, học sinh lại có những suy nghĩ, cách nhìn nhận vấn đề khác nhau. Học sinh lớp 1 chủ yếu vẽ đơn giản, suy nghĩ cũng đơn giản nên các em chủ yếu tập chung vào vẽ các nét thẳng, nét cong. Học sinh lớp 3 các em đã đi sâu hơn trong những bài vẽ tranh của mình, được rèn dũa, tiếp cận nhiều hơn trong môn mĩ thuật. Chính vì thế sức tưởng tưởng của các em là vô tận, cách diễn tả trên giấy cũng vững hơn và có chiều sâu hơn. Học sinh lớp 4 8 và lớp 5 thì dạy dặn kinh nghiệm, hoạt bát, tinh nhanh, ý tưởng không chỉ sáng tạo mà còn biết vận dụng linh hoạt. VD: Cùng là vẽ tranh về đề tài trường em, thì học sinh lớp 3 đã biết vận dụng linh hoạt các hình ảnh con người, các hoạt động diễn ra trong nhà trường, biết sắp xếp hình ảnh chính phụ rõ ràng hợp lý trên giấy, còn học sinh lớp 1, 2 chủ yếu là vẽ nhà và vẽ cây. 4.2. Khám phá nội dung đề tài vẽ tranh thông qua hình thức khơi, gợi mở trí tưởng tượng của học sinh. Đối với các bài vẽ tranh thông thường trong vở tập vẽ, các em thường có sẵn các chủ đề, chỉ cần tập chung vào chủ đề ấy. Nhất là các nội dung vẽ đều được thuật lại thông qua trí nhớ. VD: “Vẽ con vật quen thuộc”; “Vẽ tranh đề tài ngày nhà giáo Việt Nam”. Nhưng để để vẽ được một tranh đề tài đẹp thì các em cần hiểu được: - Vẽ tranh là gì? - Đề tài khai thác nội dung gì? - Có gần gũi với cuộc sống của em không? Ở lớp 1 và lớp 2 các em đã được học một số bài vẽ tranh đơn giản nhất như bài “vẽ nét cong”, hay “vẽ nhà”...ở lớp 3 các em mới đi sâu hơn trong các bài vẽ tranh. Vì còn nhỏ nên các em hay quên, do đó khi nên lớp 3 giáo viên cần nhắc lại và khắc sâu cho học sinh hiểu vẽ tranh là gì? Vẽ tranh được hiểu theo cách thông thường là “Vẽ tranh là một môn nghệ thuật và người vẽ tranh là người nghệ sĩ trình bày những quan điểm của mình về xã hội, về cuộc sống thông qua chất liệu của nghệ thuật tạo hình”, còn vẽ tranh đề tài có nghĩa là: “thể hiện một chủ đề cho trước bằng đường nét, bố cục, mầu sắc… Trong đó, sẽ có rất nhiều đề tài để vẽ tranh. Ta chọn một đề tài nào đó, lấy nó làm chủ đề sáng tác (Còn gọi là chủ đề của bức tranh ). Tóm lại một đề tài có thể có nhiều nội dung khác nhau và thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau qua hình vẽ và màu sắc” nó giúp cho cuộc sống cong người, xã hội thêm phong phú và hoàn thiện 9 hơn. Bài vẽ tranh đẹp là bài trang trí có bố cục hợp lí, hình ảnh chính phụ hợp lý rõ ràng, màu sắc phù hợp. VD: Vẽ tranh đề tài trường em thì học sinh được ra ngoài trời quan sát các hoạt động của nhà trường: Từ lúc học sinh sinh bắt đầu đi đến trường học, các hoạt động ngoài trời như học thể dục, thể dục giữa giờ, chào cờ, hay vui chơi, hoặc lao động dọn vệ sinh bảo vệ cảnh quan của nhà trường. 4.3. Biện pháp trực quan, vấn đáp bằng ví dụ minh họa sinh động, liên hệ thực tiễn bằng những trải nghiệm. Để khơi gợi sự sáng tạo trong học sinh, người giáo viên phải giúp học sinh phát huy hết khả năng của mình. Giáo viên phải là người tìm hiểu kỹ thực tế cuộc sống, những hiện tượng tự nhiên, cũng như nhu cầu thiết yếu của con người trong xã hội mới... thông qua đó lấy ví dụ và cho học sinh trải nghiệm. Khi học vẽ ở lớp 1và 2 các em được làm quen với hình vẽ ví dụ: Bài “vẽ tranh đề tài trường em”, đến bài “vẽ tranh đề tài ngày nhà giáo Việt Nam” Bất kì một bài vẽ tranh đề tài nào cũng phải dựa vào nguyên tắc chung, đó chính là vẽ theo các bước: - Vẽ phác mảng chính, phụ. - Vẽ hình vào mảng. - Chỉnh sửa hình cho đẹp. - Vẽ màu. Tuy nhiên trong quá trình học tôi còn có thể cho cho học đơn giản hóa cách vẽ, đó là các em vẽ hình ảnh chính trước, vẽ hình ảnh phụ sau, tiếp đó là hoàn thành bài bằng màu. Không chỉ dừng lại ở đó, hiện tôi đang kết hợp với phương pháp mĩ thuật Đan Mạch để ứng dụng cho các bài vẽ, lấy ngân hàng hình ảnh cho các đề tài khác nhau, để học sinh đẽ hiểu và nhớ lâu. VD: Thời tiết mùa hè thì như thế nào? Thời tiết về mùa đông thì như thế nào? Vậy màu của mùa hè chủ yếu là màu nóng như đỏ, vàng, cam. 10 Ngoài gợi ý bằng lời cho học sinh suy nghĩ, quan sát trải nghiệm thì tôi còn dùng các hình ảnh trực quan sinh động, những hình ảnh chụp lại các hiện tượng tự nhiên, hình ảnh hoạt động của con người, loài vật trong cuộc sống hàng ngày. Thậm chí học sinh của tôi còn được ra ngoài trời, những chuyến trải nghiệm thực tế để thấy cận cảnh những gì đang diễn ra, đang tồn tại xung quanh cuộc sông hàng ngày của các em. VD: Vẽ tranh đề tài con vật thì quan sát cụ thể các con vật, hoạt động diễn ra của con vật đó, để các em có bằng chứng đưa vào tranh vẽ hình ảnh con vật một cách sinh động nhất. 4.4. Luyện tập, thực hành thể hiện ý tưởng trên giấy. Một trong những yếu tố quan trọng tạo nên bài vẽ đẹp đó là: Hình vẽ phải rõ ràng, vẽ cân đối trên giấy, màu sắc phải rõ đậm nhạt. Học sinh lớp 2 và 3 thì hay bỏ qua các bước vẽ tranh, hình ảnh chính phụ đôi khi chưa rõ ràng, nhất là việc kết hợp mảng nét, mảng màu chưa hài hòa. Nhiều em còn sử dụng com pa, thước kẻ, nên bài thường đơn điệu, nét vẽ cứng. Học sinh lớp 4 và 5 thì hay xem bài bạn, có sao chép, chính vì thế trong suốt quá trình giúp học sinh thể hiện ý tưởng ra giấy tôi đã giúp học sinh của mình cần kết hợp giữa nét và màu sao cho hợp lý. Vẽ kết hợp với quan sát thực tế, liên tưởng với ý tưởng để diễn đạt thành tranh, và khi vẽ tranh phải xác định rõ hình ảnh chính là gì vẽ ở trung tâm tờ giấy, vẽ to rõ ràng. Sau đó mới vẽ chi tiết, hình ảnh phụ cho bức tranh thêm phần sinh động, cuốn hút. Nhất là phần vẽ màu, thường thì các em vẽ được hình, nhưng vẽ màu lại mờ nhạt, thiếu tập chung vào hình ảnh chính hoặc vẽ xong rồi tẩy đi. Giáo viên còn giới thiệu thêm về các gam màu nóng, lạnh để trong quá trình vẽ màu học sinh vẽ màu có hòa sắc dễ dàng hơn. Ở lứa tuổi của học sinh tiểu học nhất là các em học sinh lớp 3 các em rất yêu thích màu sắc và có thói quen dùng nhiều màu nên bài vẽ không rõ trọng tâm. Nên khi hướng dẫn giáo viên nên chú trọng cho học sinh nắm rõ hình ảnh chính vẽ màu trước, vẽ đậm, màu sáng rõ, hình ảnh phụ vẽ màu sau. Khi vẽ màu học sinh nên vẽ kết hợp sáp 11 màu, với bút dạ..... Một phần nữa cũng do giáo viên nhận thức còn hạn chế nên bản thân giáo viên cần tích cực học hỏi về kiến thức về kĩ năng sư phạm, kĩ năng giao tiếp...đặc biệt là khả năng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học vào trong quá trình giảng dạy. Ngoài ra bản thân giáo viên phải luôn tích cực học tập trên sách báo, đài, đồng nghiệp..... Đối với những học sinh khả năng ghi nhớ chưa thật tốt, giáo viên có thể tổ chức cho các em chơi một số trò chơi: “Đố tên” VD: Tên của vật mẫu hôm nay là gì? – cây (người)..., Cây có gì? – Lá, Lá ở đâu? – Lá trên cành cây? Cành cây có gì?..... Như vậy sẽ giúp học sinh quan sát kỹ hơn vật cần vẽ và ghi nhớ được đặc điểm của sự vật, hiện tượng 5. Kết quả đạt được Sau khi áp dụng sáng kiến trên vào thực nghiệm tại lớp 3B một thời gian tôi tiến hành điều tra, khảo sát thực tế tại lớp tôi giảng dạy và thu được kết quả như sau: Lớp 3A Đối chứng 3B Thực nghiệm Yêu thích môn Không thích mĩ thuật SL % môn mĩ thuật SL % 26 12 46 14 25 22 88 3 Sĩ số Vẽ sáng tạo SL % 54 2 7,7 12 7 28 Dựa vào bảng thống kê trên có thể đưa ra kết luận rằng những biện pháp tôi đưa ra mang tính khả thi, chất lượng các bài vẽ tranh của các em có tiến bộ vượt bậc so với đầu năm và so với các em trong cùng khối. Nhất là việc ra ngoài trời không chỉ giúp các em thấy cận cảnh hơn, mà các em còn thân thiện hơn với môi trường thiên nhiên, ngoài vẽ tranh thì các em còn biết dọn sạch sân trường trong giờ học, ý thức tự giác nâng cao. Kết quả hội thi các cấp sau khi áp dụng sáng kiến: - Kết quả tham gia Ý tưởng trẻ thơ: HS đạt giải cấp quốc gia 2 em 12 Với sáng kiến này tôi mong muốn học sinh yêu thích môn mĩ thuật, tạo cho các em khả năng quan sát cao cũng như khả năng nhận thức rõ ràng giá trị thẩm mĩ trong cuộc sống. Chính vì vậy tôi đã áp dụng sáng kiến “Rèn kỹ năng vẽ tranh cho học sinh lớp 3” để học sinh được trải nghiệm cuộc sống hoàn toàn mới. Không còn ngồi trong 4 bức tường của lớp học để vẽ tranh theo trí nhớ, mà thực chất các em toàn chép tranh. Tôi đã mạnh dạn cho các em vẽ ngoài trời quan sát gần gũi hơn với thiên nhiên để cảm nhận về cuộc sống thiên nhiên đang diễn ra từng ngày, vẽ bạn ngồi cạnh bên mình, vẽ thầy cô đang trên bục giảng... để các em gần con người hơn,vẽ theo quan sát thật mà các em nhìn thấy, cảm nhận được, không hề máy móc xa dời thực tế cuộc sống. Chính vì thế mà trong các bài vẽ tranh của các em luôn được đánh giá cao. Sau khi thực hiện sáng kiến này cô trò chúng tôi được học và trải nghiệm ngoài thực tế và được quan sát ngoài thực tế cũng chính vì vậy đã tạo cho học sinh có một không gian sáng tác trí tưởng tượng hết sức phong phú . 6. Điều kiện để sáng kiến được nhân rộng: - Về nhân lực: Tất cả giáo viên giảng dạy môn mĩ thuật trong các trường Tiểu học. Cần sự quan tâm ủng hộ của phụ huynh học sinh: mua sắm đầy đủ đồ dùng học tập cho con em mình để đủ điều kiện vẽ tốt nhất. Học sinh: tích cực tham gia bài học. Giáo viên: nhiệt tình giảng dậy. - Về trang thiết bị, kĩ thuật: Cần phải có phòng nghệ thuật, giá vẽ bảng vẽ, tranh ảnh, máy chiếu, … KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận 13 Qua quá trình nghiên cứu và qua các biện pháp nghiên cứu như tham khảo ý kiến đồng nghiệp, khảo sát thực nghiệm, tôi càng thấy được vai trò của các bài dự thi thể hiện mình qua tranh vẽ, thấy được vai trò thiết thực của tranh vẽ trong cuộc sống và việc rèn kĩ năng tưởng tượng, sáng tạo cho học sinh. Bản thân tôi đã đưa ra những giải pháp cụ thể để giải quyết những vướng mắc mà học sinh hay mắc phải trong quá trình học, nếu các biện pháp trên được thường xuyên áp dụng sẽ đạt được kết quả tốt. 2. Khuyến nghị: Như chúng ta đã biết vẽ tranh hay tranh vẽ góp phần không nhỏ trong cuộc sống, nghệ thuật vẽ tranh hay các tranh vẽ làm cho cuộc sống trở nên đẹp hơn. Để hướng cho các em học sinh tiếp cận gần hơn đến với vẻ đẹp chân phương, vẻ đẹp của sự hài hoà là điều vô cùng cần thiết vì thế mà tôi đưa ra kiến nghị với các cấp chỉ đạo như sau: * Đối với phòng giáo dục: - Thường xuyên mở các lớp tập huấn, luyện tập về chuyên môn nghiệp vụ để giáo viên có điều kiện học hỏi kiến thức mới, đồng thời trao đổi những kinh nghiệm giảng dạy cho nhau. - Tổ chức thường xuyên các cuộc thi vẽ tranh cho học sinh tiểu học. * Đối với nhà trường: - Nhà trường cung cấp đầy đủ phương tiện dạy học, đồ dùng dạy học, và những cơ sở vật chất tốt nhất cho việc học và dạy. Cụ thể là cần có giá để sản phẩm sau khi đã hoàn thành cũng như dụng cụ các em đem đến..... - Thường xuyên tổ chức các buổi thảo luận, giao lưu tìm hiểu về nghệ thuật vẽ tranh để học sinh mở rộng vốn hiểu biết. - Tổ chức cho học sinh được đi thực tế: thăm quan các đền chùa để biết được các pho tượng như thế nào, thăm quan các công trình kiến trúc đẹp... Để các em có cơ sở thực tế làm ngân hàng hình ảnh thêm phong phú. 14 - Tiếp tục bổ sung đồ dùng học tập, đồ dùng giảng dạy của bộ môn đáp ứng nhu cầu học tập và phát triển của xã hội. * Đối với giáo viên: - Giáo viên phải có lòng say mê nhiệt tình với nghề, luôn có ý thức tự học nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. - Thường xuyên thăm lớp dự giờ đồng nghiệp để học hỏi kinh nghiệm lên lớp. Tất cả những điều trên sẽ góp phần giúp việc giảng dạy học tập môn mĩ thuật nhất là phân môn vẽ tranh ở bậc tiểu học nói chung và trong mỗi nhà trường được tốt hơn. PHỤ LỤC Giáo án minh họa tiết học vẽ tranh lớp 3 15 MĨ THUẬT Bài 4: VẼ TRANH: ĐỀ TÀI TRƯỜNG EM I, MỤC TIÊU: - HS biết được cảnh đẹp của trường mình - Vẽ được hình ảnh của ngôi trường, các hoạt động diễn ra trong trường học. - Thêm yêu quý, biết bảo vệ giữ gìn ngôi trường của mình. - GD cho hs có ý thức bảo vê ê môi trường, cảnh quan của ngôi trường. II, CHUẨN BỊ: 1, GV: - Tranh, ảnh về các hoạt động diễn ra trong trường họckhác nhau. SGK. Bài vẽ của hs khoá trước về đề tài trường em. 2, HS: - SGK. Vở tập vẽ, màu vẽ, bút chì, tẩy. 3, Phương pháp: - Trực quan, vấn đáp, thực hành, gợi mở, làm việc tập thể... III, CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHỦ YẾU Tiến trình - Học sinh ra sân trường quan sát cảnh đẹp của sân trường. - Quan sát các hoạt động diễn ra trong trường vào giờ ra chơi. - Quan sát các hoạt động học tập. Vào lớp học bài mới. HĐ của GV và HS 1, Kiểm tra bài cũ TG 2p - Kiểm tra sĩ số lớp. - Kiểm tra đồ dùng học tập. 2, Giới thiệu bài mới: + GV giới thiệu về cảnh đẹp của trường. 16 Nội dung kiến thức MĨ THUẬT - Trong tranh là cảnh ở đâu? Bài 4: VẼ TRANH: ĐỀ TÀI TRƯỜNG EM ( Tích hợp bô ê phâ ên) I, Tìm chọn nội dung đề tài. 4p HĐ1: Tìm chọn nội dung đề tài. - Thầy cô giáo, các bạn học - Trường em có những gì? sinh, cây cối, phòng học..... - Có những hoạt động nào diễn ra ở Học trong lớp, học ngoài trời, trường em? vui chơi, lao động... + Treo ĐDTQ GV chia học sinh trong lớp thành nhóm4, mỗi nhóm tìm hiểu 1 tranh và trả lời câu hỏi theo phiếu như sau: - Tranh vẽ những gì ? - Trong tranh có những màu nào ? - Hình ảnh chính trong tranh ? - Hình ảnh phụ là gì ? > Hs đại diện nhóm trả lời Tích hợp BVMT: - Khi vui chơi trong trường các em có xả rác ra sân trường hay lớp học k? - Các em đã làm gì để trường mình luôn xanh – sạch – đẹp? 4p HĐ 2: Cách vẽ 17 - Em thích hoạt động hay cảnh đẹp nào của nhà trường? II, Cách vẽ - Em sẽ vẽ cảnh (hoạt động nào) của trường mình? > HS nêu ý tưởng của mình - Vẽ hình ảnh chính hay phụ trước? - Vẽ màu ntn cho đẹp ? + GV vẽ minh hoạ bảng HĐ3: Thực hành 22p _ Hs được ra sân trường vẽ lại cảnh đẹp của trường mình hoặc nhớ lại các hoạt III, Thực hành động được chứng kiến để diễn tả thành - Vẽ lại một cảnh đẹp hoặt tranh theo cảm nhận riêng. một hoạt động nào của trường - GV cho Hs vẽ tranh. em mà em thích nhất. - Quan sát và giúp các em vẽ theo cảm nhận của mình về ngôi trường thân yêu. HĐ4: Nhận xét đánh giá 4p - Trưng bày kết quả: + Treo bài lên giá vẽ, học sinh nhận xét IV, Nhận xét đánh giá theo các tiêu chí được giáo viên hướng Nhận xét đánh giá bài vẽ theo dẫn. các tiêu chí sau: + GV nhận xét chung giờ học, khen - Bài vẽ đúng nội dung bài ngợi tinh thần chăm chỉ, tích cực làm học chưa? việc của cả lớp. Động viên, nhắc nhở - Vẽ được hình đã cân đối trên những em thực hành còn chậm. giấy chưa? - Các em vừa vẽ xong về trường mình, - Bài vẽ màu ntn? em nào có biện pháp gì để cho trường mình luôn xanh đẹp và trong lành? 18 HĐ5: Dặn dò 1p - Nhắc hs chuẩn bị giấy, bút chì cho bài vẽ sau. Mĩ thuật Bài 8: VẼ TRANH VẼ CHÂN DUNG I. MỤC TIÊU 19 Kiến thức: - HS nhận biết được đặc điểm riêng của mọi người Kĩ năng: - Có kỹ năng vẽ được chân dung theo ý thích. Thái độ: - Biết quan tâm đến mọi người. II-CHUẨN BỊ 1-Giáo viên: - Một số tranh, ảnh chân dung 2-Học sinh: - Bút chí, tẩy,vở tập vẽ, giấy vẽ, bút dạ, sáp màu. 2, Phương pháp: - Trực quan, vấn đáp, thực hành, làm việc nhóm... III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC 1-Kiểm tra bài cũ: kiểm tra đồ dùng học tập. 2-Bài mới: HĐ của GV và HĐ của HS TG 3p Trò chơi: Nội dung kiến thức - GV tổ chức cho học sinh chơi trò chơi: “ bịt mắt vẽ tranh” theo tổ. - HS tham gia chơi trò chơi > Nhận xét HĐ1. Quan sát nhận xét 4p + GV cho nhiều học sinh lên làm mẫu theo các dáng tự tạo khác nhau, học sinh quan sát. - Hình dáng của các bạn trong lớp? - Hình dáng của thầy cô giáo? - Hình dáng người giống nhau hay khác nhau? > Nhắm mắt lại và nhớ về từng người thân trong gia đình mình: - Nhà em có những ai? - Hình dáng của từng người? + Nhận xét từng tranh trên bảng theo nhóm4 theo phiếu bài tập (mỗi nhóm 1 tranh). 20 I, Quan sát nhận