Tài liệu Skkn-Ứng dụng CNTT để thiết kế bài soạn phân môn Tập viết lớp 2

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ VINH TRƯỜNG TIỂU HỌC HỒNG SƠN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN ĐỂ THIẾT KẾ BÀI SOẠN PHÂN MÔN TẬP VIẾT LỚP 2 Người thực hiện : Phan TȆị HŬƑ Nam 1 I. ĐẶT VẤN ĐỀ Tập viết là một trong những phân môn có tầm quan trọng đặc biệt ở Tiểu học, nhất là đối với các lớp đầu cấp. Phân môn Tập viết trang bị cho học sinh bộ chữ La Tinh và những yêu cầu về kỹ thuật để sử dụng bộ chữ cái này trong học tập và giao tiếp. Với ý nghĩa này, Tập viết không những có quan hệ mật thiết tới chất lượng học tập của các môn học khác mà còn góp phần rèn luyện một trong những kỹ năng hàng đầu của việc học Tiếng Việt trong nhà trường - kỹ năng viết chữ. Nếu viết đúng, viết đẹp, tốc độ nhanh thì học sinh có điều kiện ghi chép bài học tốt, nhờ vậy kết quả học tập sẽ cao hơn. Viết xấu, chậm sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng học tập. Ngoài ra Tập viết còn góp phần quan trọng vào việc rèn luyện cho học sinh những phẩm chất đạo đức tốt như tính cẩn thận, tính kỷ luật và khiếu thẩm mỹ. Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng nói: “Chữ viết cũng là một biểu hiện của nết người. Dạy cho học sinh viết đúng, viết cẩn thận, viết đẹp là góp phần rèn luyện cho các em tính cẩn thận, lòng tự trọng đối với mình cũng như đối với thầy và bạn đọc bài vở của mình”. Bộ chữ hoa trong chương trình Tiểu học hiện hành bắt đầu thực hiện từ năm học 2002 - 2003, được ban hành theo Quyết định số 31/2002/QĐ-BGD&ĐT ngày 14/6/2002 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Bộ chữ này trông mềm mại, đẹp, đặc biệt tạo nhiều thuận lợi cho việc liên kết với các con chữ khác. Chữ hoa theo mẫu hiện hành là chữ hoa đẹp nhưng lại rất khó viết không những đối với học sinh mà còn cả đối với giáo viên. Từ năm học 2008 – 2009 Bộ GD&ĐT có chủ trương “Tin học hoá trường học”, tức là áp dụng tin học vào trong công tác giảng dạy, học tập của giáo viên và học sinh trong nhà trường. Đây là một chủ trương hoàn toàn đúng đắn, phù hợp với sự phát triển của đất nước, của thời đại. Trường Tiểu học Hồng Sơn là một trong những trường đưa tin học vào giảng dạy cho học sinh sớm nhất tỉnh. Thành tích của trường qua các kì thi Tin học trẻ không chuyên cấp tỉnh tổ chức hàng năm rất cao. Từ năm học này nhà trường đã từng bước áp dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy các môn học khác. Năm học này với chủ đề được phát động là: “NĂM HỌC ĐẨY MẠNH ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN, ĐỔI MỚI QUẢN LÝ TÀI CHÍNH. TRIỂN KHAI PHONG TRÀO XÂY DỰNG TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN, HỌC SINH TÍCH CỰC”, tôi mạnh dạn đưa ra một số kinh nghiệm của bản thân trong việc "Ứng dụng công nghệ thông tin để thiết kế bài soạn phân môn Tập viết lớp 2". 2 II. NỘI DUNG A. THỰC TRẠNG VỀ VIỆC DẠY HỌC TẬP VIẾT Ở TIỂU HỌC: Tập viết là phân môn có tính chất thực hành. Tính chất thực hành có mục đích của việc dạy học Tập viết cũng góp phần khẳng định vị trí quan trọng của phân môn này ở trường Tiểu học. Hiện nay, việc thiết kế bài soạn gần như 100% được soạn thảo trên máy, điều này đảm bảo về tính thẩm mỹ cũng như chính xác và nhanh chóng. Tuy nhiên với những giáo viên mới sử dụng máy tính thì việc tạo các bài soạn phân môn Tập viết sẽ gặp khó khăn đó là: không có font chữ chuẩn như trong vở tập viết và nhiều người đã phải làm thủ công (viết tay), hoặc là viết vào bài soạn bằng font chữ khác. Đối với bài giảng điện tử thì nhiều người phải scan mẫu chữ, các dòng chữ mẫu trong vở Tập viết để trình chiếu. Điều này khó đảm bảo tính chính xác cũng như thẩm mĩ của bài soạn. Đối với hầu hết giáo viên Tiểu học, họ rất sợ khi dạy tiết Tập viết, đơn giản vì chữ mẫu thì đẹp, mà chữ của giáo viên thì chưa đẹp, khi hướng dẫn các em Tập viết, buộc phải viết lên dòng kẻ li của bảng nhiều người đã phải nhờ đồng nghiệp viết bằng bút chì lên bảng, sau đó - khi hướng dẫn học sinh viết họ tô phấn theo những đường chì mờ đó. Đứng trước thực trạng đó, tôi đã ứng dụng công nghệ thông tin để thiết kế bài soạn giáo án điện tử phân môn Tập viết. B. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH KHI THIẾT KẾ BÀI SOẠN. Font chữ Tiểu học hiện hành không phải cứ tải về máy là sử dụng được như các font chữ khác. Để sử dụng được phải chuyển mã. Nếu như chỉ chọn font chữ, không chuyển mã sẽ xảy ra hiện tượng dính chữ, mất nét của các con chữ: nơi, chơi, học, mất nét ở chữ r Ở chọn nơi, chơi chọn bạn; Ríu rít chim ca. Năm học *Sau đây là một số dòng tôi chuyển mã bằng offline. Ríu ǟít εim ca. Ở εŧ wΠ, εΠ εŧ bạn. Chuyển mã kiểu 1: 3 Năm hnj: Quýt làm, cam εịu. Chuyển mã kiểu 2: Wăm hnj Zuýt làm, cam εịu. Hiện nay trên trang Tapviet.tk có 2 cách chuyển mã: chuyển mã online (chuyển mã trực tiếp khi kết nối mạng internet) và chuyển mã offline (chuyển mã khi không kết nối mạng internet). Không phải lúc nào mạng internet cũng có thể truy cập được nên tôi đã chọn cách chuyển mã offline cho thuận tiện. 1. Tải font chữ, file chuyển mã offline về máy: a)Vào trang Tapviet.tk trên mạng internet, tải font HP001, giải nén, dán vào thư mục C\Windows\Font. b)Tải file chuyển mã offline về máy. 2. Làm việc với file văn bản: a) Tạo văn bản mẫu: Tạo văn bản bằng font: Times New Roman, bảng mã Unicode. b) Bấm Save As xuất hiện hộp thoại (XHHT): 4 Ở mục Save as type : chọn Plain Text. Ở mục File name thì đánh chuyenma. Đặt File này ở thư mục: chuyenma c) Bấm Save thì hiện ra bảng: 5 d) Tiếp tục bấm OK và XHHT bảng: "File conversion - chuyenma.txt" Trong bảng này chọn Other encoding, sau đó chọn Unicode (UTF-8) Ở ô Preview sẽ hiện ra văn bản mà mình cần chuyển. Chọn OK Vào thư mục có chuyenma mà mình đã tải về. Chạy chuyenma1 hoặc chuyenma2 thì sẽ hiện ra trang chuyenma_xong.html Trong trang chuyenma_xong.html sẽ là đoạn văn bản đã được chuyển mã. Sau khi chuyển mã màn hình hiển thị như sau: * Nếu chạy chuyenma1 sẽ xuất hiện đoạn văn bản có chữ viết hoa kiểu 1: MΗİnƑ wĀ LJaσ làm * Nếu chạy chuyenma2 sẽ xuất hiện đoạn văn bản có chữ viết hoa kiểu 2 JΗİnƑ wĀ LJaσ làm Chỉ cần copy/paste về là xong. 3. Thực tế với bài soạn file Word: 6 Đối với chương trình Tập viết lớp 2, một năm học 29 chữ cái viết hoa kiểu 1 và 5 chữ cái viết hoa kiểu 2, tôi tạo 2 file văn bản với font chữ Times New Roman viết các chữ hoa và câu ứng dụng chứa chữ hoa trong bài, sau đó chuyển mã và chọn font HP001 tôi có hệ thống các chữ hoa và câu ứng dụng theo font Tiểu học hiện hành. Khi soạn bài phân môn Tập viết, tôi copy và paste vào bài soạn tiết Tập viết là xong. Bài soạn đảm bảo tính thẩm mĩ và tính chính xác của từng con chữ. Chữ cái và câu ứng dụng theo tuần: * Chữ hoa viết theo kiểu 1: A Aζ em κuận hȉ L Lá làζ đùm lá ǟáε Ă Â Ăn εậm ηai kĩ M MΗİnƑ wĀ LJaσ làm B Bạn χǩ ǧίm hĤ C CȄia wgĠ sƕ λǽi N Nθĩ LJrưϐ wθĩ sau O OwƑ baσ λΰĥ lưŖ. D Dân giàu wưϐ jạζ Ô Ơ Ơw sâu wθĩa wặnƑ Đ Đẹp LJrưŊƑ Α−p lġ P PhΪƑ cảζ hấp dẫn E Ê Ej ΐǘu LJrưŊƑ em Q Qρ hưΩƑ LJưΠ Α−p ύ Gģ ǧẁ‼ εunƑ LJaσ ƿ Hai ǧΰΩƑ jŎ wắnƑ I Íε wưϐ l◦ ηà R Ríu ǟít εim ca S Sáo LJắm κì jưa T TȆẳnƑ ηư ǟuŎ wgựa U Ư ƯΧ câσ gâσ ǟừnƑ Ǎ τˉ vai sát cáζ 7 V V_ΰĜ ǧίĒ bănƑ ǟừnƑ Y όǘu luŚ Λ; lànƑ X ǥίċ Έ˝o ját jái * Chữ hoa viết theo kiểu 2: F Fo lΗϛn ǟuųƑ cả Z Zuân dân jŎ lŜƑ J Jắt sánƑ ηư sao f Ǧμİt Wam κân ΐǘu W WgưƟ LJa là hΞ đất Ǧμİt Wam, WguΏǜn ƌi ZuǬ, Hồ CȄí Jiζ Để đảm bảo bài soạn thể hiện được như ở vở Tập viết lớp 2. tôi kẻ dòng kẻ ô li như trong vở và chèn chữ vào. Ví dụ: M M MΗİnƑ wĀ LJaσ làm 4. Đối với bài giảng điện tử: Bài giảng điện tử cho học sinh thấy rõ từng nét bút mà giáo viên không cần phải viết mẫu lên bảng lớp. Điều này giúp cho những giáo viên viết chữ chưa đẹp vững tâm hơn khi dạy tiết tập viết. Khi thiết kế bài giảng tôi viết chữ cái viết hoa, 8 chèn khung, chọn màu cho chữ cái viết hoa và nét vẽ của khung chữ. Ví dụ khi dạy bài CȄữ hΞ: M Sau khi đã có chữ mẫu, tôi chọn hiệu ứng cho từng nét và lựa chọn cách xuất hiện. 8 Để tạo được đường cong mềm mại như nét viết của chữ, tôi rê chuột vẽ theo đường cong, đồng thời bấm giữ phím alt. Khi trình chiếu bàn tay cầm bút sẽ chuyển động theo từng nét vẽ, giáo viên không cần phải viết mẫu nữa. Khi cho học sinh quan sát, nhận xét chữ mẫu, tôi yêu cầu học sinh nhớ lại xem chữ hoa M có nét nào giống với chữ cái viết hoa ta đã được viết. Học sinh phát hiện ra nét 2 của chữ hoa A giống nét 4 của chữ hoa M, tôi cho xuất hiện cả 2 chữ, chọn hiệu ứng cho nét 4 của chữ hoa M bay sang trùng khít lên nét 2 của chữ A: Hoặc khi dạy bài CȄữ hΞ: F (kiểu 2), tôi cũng cho học sinh nhớ lại và F với các chữ hoa đã viết. Học sinh phát hiện ra: Nét 1 cả chữ hoa F giống nét chữ O. nét 2 của chữ F giống nét 2 của chữ hoa A (kiểu 1), tôi cho chữ hoa O bay sang trùng khít với nét 1 chữ hoa F, tiếp tục cho nét 2 chữ hoa A bay sang trùng khít với nét 2 chữ hoa F: so sánh chữ hoa 9 Khi thực hiện hướng dẫn viết câu ứng dụng tôi kẻ khung chữ và thực hiện chèn chữ vào. Muốn có chữ cỡ vừa thì tôi chọn tăng cỡ chữ lên. Soạn giảng bằng giáo án điện tử tiết học Tập viết khi thực hiện theo cách sử dụng font chữ Tập viết hiện hành giúp cho giáo viên tiết kiệm được thời gian và công sức rất nhiều (không phải quét tranh chữ mẫu, câu ứng dụng; sử dụng được màu sắc sinh động). Bản thân tôi đã thực hiện nhiều tiết dạy trình chiếu giáo án điện tử bằng chương trình PowerPoint được Phòng Giáo dục và Đào tạo, các bạn đồng nghiệp dự 10 giờ và đánh giá cao, học sinh hứng thú học tập, trông chờ đến hôm có tiết Tập viết để được học trên "máy chiếu". Một điểm quan trọng không thể quên khi thiết kế xong bài giảng là: nhúng font chữ để khi đưa sang máy khác in hoặc trình chiếu thì vẫn hiển thị được font chữ HP001 này mặc dù máy tính đó không cài font HP001. Thực hiện lệnh sau: Tools\Options…, xuất hiện hộp thoại Options, chọn lớp Save. Đánh dấu chọn vào mục Embed TrueType fonts, chọn thêm mục Embed characters in use only để tiết kiệm dung lượng đĩa cần lưu. (như hình dưới đây): 11 III. KẾT LUẬN 1. Kết quả đạt được. Được sự quan tâm của Ban Giám hiệu nhà trường, các thiết bị phục vụ cho việc trình chiếu được mua sắm đồng bộ, phục vụ tốt nhất cho việc giảng dạy theo đúng yêu cầu. Nhà trường tạo điều kiện mở các lớp tập huấn (ngoài giờ) cho cán bộ, giáo viên về việc sử dụng máy chiếu, máy scan, cách soạn giáo án bằng phần mềm PowerPoint ngay tại trường. Bên cạnh đó BGH nhà trường đã mở hội thảo cấp trường về việc áp dụng công nghệ thông tin vào trường học dạy trình chiếu giáo án điện tử bằng chương trình PowerPoint mời phòng GD&ĐT về dự giờ và được đánh giá cao. Trải qua quá trình áp dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy, bản thân tôi vừa làm vừa học vừa rút kinh nghiệm, cho đến nay bản thân và đơn vị chúng tôi đạt được một số kết quả khả quan sau: + Việc áp dụng giảng dạy bằng máy chiếu của bản thân tôi đã làm cho phong trào giảng dạy bằng máy chiếu của nhà trường trở nên sôi nổi, tích cực hơn. Có nhiều giáo viên đã mạnh dạn áp dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy, khắc phục và vượt qua được những khó khăn, trở ngại ban đầu. Đến nay đã có hầu hết các giáo viên ở các tổ thực hiện dạy thực tập sư phạm bằng giảng dạy trình chiếu giáo án điện tử. + Đặc biệt, việc áp dụng dạy bằng trình chiếu làm cho học sinh vô cùng thích thú học phân môn Tập viết, tình cảm thầy trò ngày càng trở nên thân thiện hơn. Tất cả các học sinh được hỏi đều thích được học trên máy chiếu, thậm chí một số lớp giáo viên chưa kịp áp dụng học sinh còn so bì, còn yêu cầu được học... như thế làm cho phong trào học tập của đơn vị sôi nổi hơn trước rất nhiều. + Chữ viết của học sinh có nhiều tiến bộ, các em viết đúng mẫu quy định, chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, thao tác viết chính xác, khoa học. + Phát huy được tác dụng nổi bật của công nghệ thông tin mà bảng đen và các đồ dùng dạy học khác khó đạt được (so sánh các nét của chữ cái viết hoa, tạo hiệu ứng cho nét chữ bay sang trùng khít với nét của chữ hoa khác). + Ngoài việc sử dụng trong trình chiếu giáo án điện tử phân môn Tập viết 2, khi sử dụng font HP001 này chuyên môn trường tôi đã thiết kế bài kiểm tra định kì môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 1, ra đề thi viết chữ đẹp cho học sinh thi viết chữ đẹp cấp trường đảm bảo tính khoa học, tính thẩm mĩ và chính xác. 12 2. Bài học kinh nghiệm: Từ những kết quả mà tôi đã nêu trên, trong quá trình giảng dạy tôi tự nhận thấy rằng: để có việc ứng dụng rộng rãi công nghệ thông tin trong trường học, cũng như để nâng cao chất lượng học tập của học sinh giáo viên cần phải thực hiện tốt những vấn đề sau: + Trước hết người giáo viên phải thực sự yêu nghề, mến trẻ, phải hết lòng vì sự nghiệp giáo dục, vì học sinh thân yêu. Từ đó có ý thức học hỏi, tìm tòi các phương pháp, biện pháp tối ưu, vận dụng linh hoạt các hình thức tổ chức dạy học, tránh sự nhàm chán, buồn tẻ cho học sinh. + Các hiệu ứng hình ảnh, màu sắc, âm thanh, chuyển động được sử dụng có mức độ, hợp lý, không bị lạm dụng, không quá tải đối với học sinh, không gây nhiễu loạn làm mất tập trung vào bài học. Các hiệu ứng không làm học sinh phân tán chú ý, không quá nhiều, sử dụng có cân nhắc đến ảnh hưởng bất lợi của nó. + Không ngừng tìm tòi, học hỏi ở bạn bè, sách vở, mạng internet để trau dồi thêm vốn hiểu biết của mình, nắm bắt được các thủ thuật tin học phục vụ cho công tác giảng dạy. + Chuẩn bị các giải pháp phụ đề phòng khi mất điện, hay khi máy móc bị hư hỏng bất ngờ mà không khắc phục được để có thể bảo đảm được tiết dạy cho đúng với chương trình theo qui định chung. Trên đây là một vài suy nghĩ của bản thân tôi trong việc ứng dụng công nghệ thông tin để thiết kế bài soạn phân môn Tập viết lớp 2. Rất mong nhận được sự góp ý giúp đỡ của bạn bè đồng nghiệp và Hội đồng khoa học ngành. Tôi xin chân thành cảm ơn! Ngày 30 tháng 3 năm 2010 Người viết Phan Thị Hồng Nam 13