Tài liệu Skkn vấn đề chung và riêng trong tìm hiểu văn bản

Gi¶i ph¸p: VÊn ®Ò chung vµ riªng trong t×m hiÓu v¨n b¶n (Bµi ®· ®îc ®¨ng trªn ThÕ giíi trong ta C§ 124/10-2012) A/ §Æt vÊn ®Ò: Xin ®îc b¾t ®Çu tõ thùc tÕ gi¶ng d¹y m«n ng÷ v¨n 9. HiÖn nay, ®i dù c¸c tiÕt d¹y ë trêng råi c¸c chuyªn ®Ò cÊp côm trêng cÊp huyÖn, héi gi¶ng c¸c cÊp, ai còng nhËn thÊy viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ®îc thÓ hiÖn râ nÐt vµ hiÖu qu¶. Gi¸o viªn thiÕt kÕ nhiÒu ho¹t ®éng vµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®ã b»ng nhiÒu ph¬ng ph¸p. Tõ viÖc tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng ®éc lËp ®Õn viÖc cho c¸c em trao ®æi, th¶o luËn hîp t¸c theo nhãm, råi s¾m vai, diÔn kÞch, råi tæ chøc diÔn ®µn…Trªn líp chØ cÇn vµi thao t¸c nhá thÇy c« gi¸o ®· t¹o ®îc kh«ng khÝ tiÕt häc cuèn hót häc sinh vµo bµi. NhÊt lµ víi ®èi tîng lµ häc sinh líp 9 vµ néi dung m«n ng÷ v¨n 9. Víi c¸ch tæ chøc tiÕt häc nh thÕ, häc sinh sÏ ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng trong tiÕp nhËn, chiÕm lÜnh kiÕn thøc vµ cã nh÷ng s¸ng t¹o trong bµi viÕt. Cã thÓ nãi, ngoµi néi dung ch¬ng tr×nh SGK th× viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc mang ®Õn cho m«n ng÷ v¨n nãi riªng vµ ngµnh gi¸o dôc nãi chung mét luång sinh khÝ míi. C¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc ®ang ®îc sö dông phæ biÕn hiÖn nay lµ hiÖu qu¶, phï hîp víi môc tiªu gi¸o dôc thêi ®¹i míi, phï hîp víi xu thÕ x· héi hiÖn nay vÒ tÊt c¶ c¸c ph¬ng diÖn. Tuy nhiªn, c¸c tiÕt d¹y ®É ®îc chuÈn bÞ c«ng phu hay tiÕt d¹y thêng ngµy vÉn cø vÊp ph¶i nh÷ng tån t¹i ®Ó ngêi d¹y vµ ngêi dù nuèi tiÕc: cã thÓ b¨n kho¨n vÒ thêi gian, b¨n kho¨n vÒ néi dung vµ còng cã thÓ b¨n kho¨n suy ngÉm vÒ t¹o dùng kh«ng khÝ v¨n ch¬ng hoÆc xö lý t×nh huèng s ph¹m…Cã rÊt nhiÒu nh÷ng kÕt luËn, song trong ®ã theo t«i viÖc ®Æt v¨n b¶n trong tæng thÓ kiÕn thøc, vÊn ®Ò riªng- chung trong khai th¸c t¸c phÈm v¨n häc lµ v« cïng quan träng. Qua ®ã, thÓ hiÖn tµi n¨ng, t©m huyÕt cña ngêi thÇy d¹y v¨n ë gãc ®é râ nhÊt. Gi¸o viªn Ng÷ v¨n thêng nãi víi nhau vÒ phong c¸ch t¸c gi¶. Phong c¸ch t¸c gi¶ lµ ®iÓm tíi cña bÊt cø v¨n b¶n nµo, bµi viÕt cña häc sinh còng ph¶i tíi ®îc phong c¸ch s¸ng t¸c cña t¸c gi¶ ë tõng møc ®é. Song nÕu chØ ph©n tÝch, mæ xÎ v¨n b¶n mét c¸ch h¹n hÑp kh«ng thÓ t×m ra ®iÒu nµy hoÆc cã t×m ra còng chØ lµ gîng Ðp, ¸p ®Æt. Mét vµi dÉn chøng nghÌo nµn kh«ng thÓ kh¸i qu¸t lªn phong c¸ch nhµ v¨n. Ngîc l¹i, khi d¹y mét v¨n b¶n mµ dÉn chøng ®a tõ ngoµi vµo mét c¸ch å ¹t sÏ lµm mê nh¹t néi dung cÇn ®Õn. §Ó t×m hiÓu mét v¨n b¶n, theo t«i, ta cÇn x¸c ®Þnh: YÕu tè ngoµi v¨n b¶n: hoµn c¶nh x· héi, sù nghiÖp t¸c gi¶, c¸c yÕu tè liªn quan… YÕu tè trong v¨n b¶n: gi¸ trÞ néi dung, nghÖ thuËt; th«ng ®iÖp cña t¸c gi¶… Ngêi Trung Hoa cã quan ®iÓm vÒ nghÖ thuËt : VÏ c©y thÊy rõng. C©u ®ã rÊt cã gi¸ trÞ. D¹y t×m hiÓu v¨n b¶n mµ ngêi häc chØ thÊy mét v¨n b¶n ®¬n ®iÖu th× sao ra ®îc phong c¸ch nhµ v¨n. Tõ ®ã, còng kh«ng thÓ hi väng r»ng cã bµi viÕt tèt ë phÝa häc sinh. VÊn ®Ò nµy còng tr¶ lêi c©u hái t¹i sao gÇn ®©y häc sinh kh«ng mÆn mµ víi bé m«n Ng÷ v¨n, d luËn còng l¾m lêi ra tiÕng vµo víi bé m«n tõng ®îc coi lµ gèc rÔ cña nh©n c¸ch vµ nghÖ thuËt. Trong ph¹m vi bµi viÕt cña m×nh t«i xin ®a ra mét dÉn chøng cô thÓ vÒ viÖc riªng - chung khi t×m hiÓu v¨n b¶n. B/ Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò T«i b¾t ®Çu tõ vÝ dô cô thÓ: C¶m nhËn th¬ Y Ph¬ng tõ v¨n b¶n Nãi víi conNg÷ v¨n líp 9, tËp 2. Xin ®îc b¾t ®Çu tõ mét bµi b¸o cña t«i. Thùc ra trong bµi b¸o cña m×nh, ®¨ng trªn ThÕ giíi trong ta C§124/102012, t«i lÊy nhan ®Ò lµ §«i ®iÒu c¶m nhËn vÒ th¬ Y Ph¬ng nãi chung vµ Nãi víi 1 con nãi riªng víi lêi tùa “ Tõ l©u l¾m t«i ®· yªu mÕn th¬ cña c¸c nhµ th¬ d©n téc nh Bµn Tµi §oµn, N«ng Quèc ChÊn…vµ sau nµy lµ th¬ cña Y Ph¬ng. T«i yªu chÊt méc m¹c, ch©n thµnh, sù th« r¸p, c¸i tµi hoa cña nh÷ng con ngêi ë thîng nguån s«ng suèi. Khi ch¹m tíi tËp th¬ TiÕng h¸t th¸ng giªng cña Y Ph¬ng, t«i ®· cÊt bíc t×m «ng qua nh÷ng trang viÕt vµ t«i ®· gÆp l¹i Y Ph¬ng trong thi phÈm Nãi víi con- Ng÷ v¨n líp 9. Th¬ Y Ph¬ng vÉn thÕ, vÉn suy t, tr¶i nghiÖm ®Ó ngêi ®äc ph¶i ngÉm vµ ph¶i ngÊm. Vµ trong ph¹m vi bµi viÕt cña m×nh, xin ®îc tr×nh bµy ®«i ®iÒu c¶m nhËn vÒ th¬ Y Ph¬ng nãi chung vµ Nãi víi con- nãi riªng, ë gãc ®é chñ quan.… Mét t¸c gi¶ míi, mét thi phÈm míi, mét giäng th¬ l¹, mét t×nh th¬ quen, ®ã lµ Y Ph¬ng vµ bµi th¬ Nãi víi con cña «ng ®îc tuyÓn chän vµo ch¬ng tr×nh SGK Ng÷ v¨n 9. Thùc ra tªn «ng lµ Høa VÜnh Síc, sinh n¨m 1948, d©n téc Tµy. ¤ng lµ con ®Î cña nÒn v¨n ho¸ rÎo cao T©y B¾c. Tõng kho¸c ¸o lÝnh trong th¸ng n¨m c¶ níc “XÎ däc Trêng S¬n…”, sau l¹i gi÷ chøc chñ tÞch Héi v¨n häc nghÖ thuËt tØnh Cao B»ng, song c¸i giäng th¬ cña «ng vÉn nh c¸i thuë ban ®Çu, tøc lµ vÉn kh«ng thÓ thay ®æi, vÉn rÊt “®ång m×nh”, vÉn rÊt “th« s¬”. Th¬ Y Ph¬ng mang vÎ ®Ñp cña chèn ngµn xanh. ë n¬i Êy mçi khi xu©n vÒ tr¾ng rõng hoa në. T©y B¾c vµo xu©n ®ñ ®Çy, ch©n thùc qua “TiÕng h¸t th¸ng giªng” – tËp th¬ ®Çu tay cña chµng trai vïng s¬n cíc Êy ®· ®em vÒ cho t¸c gi¶ mét niÒm vui kh«ng nhá: Gi¶i A – Héi V¨n nghÖ ViÖt Nam n¨m 1988, gi¶i thëng tuÇn b¸o V¨n nghÖ n¨m 1991. Th¬ Y Ph¬ng nh mïa ®µo T©y B¾c. B¹n ®äc gÇn xa yªu mÕn th¬ «ng bëi chÊt giäng rÊt riªng, ®o lµ thø giäng cña ngêi lín lªn tõ ®¸, uèng níc tõ nguån. Mäi c¶m xóc ®îc thÓ hiÖn b»ng h×nh ¶nh cô thÓ, rÊt ®êi, rÊt sèng, méc m¹c dÔ th¬ng mµ chÊt th¬ ¨m ¾p d©ng trµo. §äc th¬ Y Ph¬ng ta nhËn thÊy c¸ch nghÜ, c¸ch yªu, c¸ch biÓ hiÖn t×nh c¶m cña con ngêi T©y B¾c kh«ng thÓ lÉn vµo ®©u ®îc: Nhµ em ë miÒn §«ng Nhµ anh ë miÒn T©y Tõ anh sang em §i háng mét ®«i giµy. ( §i t×m) Ch¼ng ai cã thÓ b¾t chíc ®îc c¸ch nãi hån nhiªn nh cá, nh hoa cña ngêi n¬i Êy. Th¬ Y Ph¬ng cø thÕ tr«i ®i, kh«ng cÇu kú gät giòa, kh«ng cè n¾n cho mÒm, kh«ng cè Ðp cho duyªn. T©y B¾c lµ nói cao vùc s©u, con ngêi n¬i ®©y nhiÒu khi cã c¸i nh×n b¹o liÖt: Mïa hoa Mïa ®µn bµ MÆt ®á phõng phõng Thõa søc v¸c «ng chång Ch¹y ph¨m ph¨m lªn nói. (Mïa hoa) ThÕ ®Êy, Y Ph¬ng ®©u ph¶i lµ thø h¬ng rõng tho¶ng qua råi tan ®i trong sù v« cïng. Th¬ «ng lµ sù neo ®Ëu, lµ c¸i l¾ng xuèng nªn kh«ng thÓ ®äc nhanh. Nh÷ng ®éng t¸c ®a ®Èy, ph« tr¬ng, hoa mü hiÕm khi xuÊt hiÖn trong trang viÕt cña «ng. Nh cuéc sèng, nh h¬i thë cña nói ®¸, rõng c©y, nh÷ng c©u th¬ khoÎ kho¾n cÊt lªn tõ nÒn ®¸ v÷ng ch·i vµ thuÇn ph¸c chinh phôc b¹n ®äc. Trong th¬ chøa ®Çy néi lùc, giäng th¬ cø ©m ©m, trÇm trÇm nh väng ra tõ hang ®¸. Y Ph¬ng viÕt nhiÒu vÒ t×nh ngêi vµ hån ®Êt. Quª h¬ng Cao B»ng cø më m¾t ra ®· thÊy nói ®åi vµ nói Êy, thung Êy, dèc Êy trµn vµo th¬ «ng nh mét lÏ ®¬ng nhiªn ngay c¶ khi «ng t©m t×nh thñ thØ: Sím mai con vµo líp ba Líp ba ®»ng sau nhµ ta Leo hÕt dèc lµ con tíi líp… (Sím mai con vµo líp ba) Hay: Ngän giã nåm ch¶y qua ®êi xanh mít Thung lòng nh em ch×m lÆng yªu th¬ng… 2 Rõng nói quª h¬ng vµ t×nh c¶m con ngêi ®Ëm ®µ, nång hËu cø quÊn quýt, cø hoµ quyÖn ®an xen kh«ng thÓ t¸ch rêi. Th¬ Y Ph¬ng mang vÎ ®Ñp ®Æc trng cña con ngêi vïng T©y B¾c tæ quèc, th¬ giµu chÊt t¹o h×nh víi c¸ch nãi vÝ von qua h×nh ¶nh cô thÓ. Mçi h×nh ¶nh trong th¬ mang theo c¸i thÇn, c¸i hån vÝa cã lóc m¬ hå, cã khi râ nÐt. C¶m høng th¬ chñ yªó lµ quª h¬ng, lµ d©n téc, lµ “ngêi ®ång m×nh” trong c¸i lín lao cña t×nh yªu ®Êt níc. Bµi th¬ Nãi víi con cña Y Ph¬ng kh«ng qu¸ nhiÒu ch÷ nghÜa nhng cã søc l¾ng ®äng vµ lan to¶. Th¬ viÕt tù do víi nh÷ng c©u dµi ng¾n kh¸c nhau gîi ra sù hïng vÜ cña thiªn nhiªn, sù phãng kho¸ng trong t©m hån ngêi miÒn ngîc. Qua bµi th¬ ta thÊy gÇn gòi h¬n, yªu mÕn h¬n m¶nh ®Êt Cao B»ng “g¹o tr¾ng níc trong” cã nh÷ng con ngêi “tù ®ôc ®¸ kª cao quª h¬ng”. Y Ph¬ng chØ mîn lêi nãi víi con ®Ó gîi vÒ céi nguån cña mçi con ngêi. Ai còng cã tuæi Êu th¬. Tuæi Êu th¬ g¾n liÒn víi m¸i Êm gia ®×nh. Khung c¶nh gia ®×nh trong th¬ Y Ph¬ng sao mµ ®¸ng yªu, ®¸ng quý vµ ch©n thùc ®Õn thÕ: Ch©n ph¶i bíc tíi cha Ch©n tr¸i bíc tíi mÑ Mét bíc ch¹m tiÕng nãi Hai bíc tíi tiÕng cêi. Qua c©u th¬, ngêi ®äc h×nh dung vÒ cuéc sèng b×nh dÞ ®êi thêng: Mét gia ®×nh h¹nh phóc, con ®ang tËp ®i, mét bíc, mét bíc n÷a… trong sù yªu th¬ng tr×u mÕn, trong niÒm tù hµo, xóc ®éng cña mÑ, cña cha. Bíc ch©n ®Çu tiªn cña con trong hµnh tr×nh vÜ ®¹i cuéc ®êi ch¹m vµo tiÕng nãi, v¬n tíi tiÕng cêi. . TiÕng nãi, tiÕng cêi lµ v« h×nh, con bíc tíi niÒm vui vµ niÒm tin cña cha mÑ.. C©u th¬ cã sù xao xuyÕn, båi håi ®©u ph¶i chØ cña ngêi trong cuéc. Bíc ch©n ®Çu tiªn con ®Æt xuèng nÒn ®Êt quª h¬ng vµ hån ®Êt, t×nh quª thÊm vµo da thÞt, huyÕt m¹ch cña con. H·y nghe lêi cha tha thiÕt: Ngêi ®ång m×nh yªu l¾m con ¬i §an lê cµi nan hoa V¸ch nhµ ken c©u h¸t Rõng cho hoa Con ®êng cho nh÷ng tÊm lßng Côm tõ “ngêi ®ång m×nh yªu l¾m” “ngêi ®ång m×nh th¬ng l¾m” lÆp ®i lÆp l¹i t¹o nªn c¸i da diÕt, båi håi sù quÊn quýt, thiÕt tha cña t×nh ®ång bµo, t×nh m¸u thÞt. “Ngêi ®ång m×nh”- ngêi quª m×nh chÝnh lµ nh÷ng ®øa con cña nói rõng, sèng lao ®éng trong thiªn nhiªn th¬ méng, h÷u t×nh. Con lín lªn trong c¸i n«i lao ®éng vµ nghÖ thuËt. ChÊt men nghÖ thuËt thÊm vµo cuéc sèng ®êi thêngnh mét lÏ tù nhiªn. . Rõng cho con h¬ng hoa cña rõngvµ h¬ng s¾c cña ®êi. Bµn ch©n con sÏ tõ nhµ ®Õn líp, con ®êng n©ng bíc ch©n con. Con ®êng Êy ®a con gÆp gì nh÷ng tÊm lßng c« b¸c, t×nh thÇy, t×nh b¹n. Con ®êng mÑ ra rÉy, cha lªn n¬ng… con ®êng cho con gÆp gì nh÷ng tÊm lßng vµng, nh÷ng t©m hån ®Ñp tùa hoa rõng vµ m¸t trong nh níc suèi. Cha muèn nãi víi con vÒ céi nguån cuéc sèng b¾t ®Çu tõ m¸i Êm gia ®×nh vµ më ra lµ t×nh quª h¬ng xø së. Khæ th¬ tiÕp theo ngêi cha Êy vÉn nãi víi con b»ng c¸ch nghÜ, c¸ch thÓ hiÖn cña “ngêi ®ång m×nh” ë rÎo cao T©y B¾c. Tuæi th¬ cña con lµ kho¶ng trêi thÇn tiªn nhng råi nã sÏ tr«i qua. Con sÏ lín, sÏ trëng thµnh nh bao thÕ hÖ ngêi quª ®· tõng nhäc nh»n g¾ng gái: Ngêi ®ång m×nh th¬ng l¾m con ¬i Cao ®o nçi buån Xa nu«i chÝ lín Cao vµ xa. Nçi buån vµ chÝ lín. Cuéc ®êi ®©u chØ toµn h¬ng th¬m vµ mËt ngät mµ ®êi cßn l¾m gian nan, con cÇn cã ý chÝ v¬n lªn. H×nh ¶nh th¬ võa cô thÓ võa kh¸i qu¸t. Giäng th¬ døt kho¸t, khoÎ kho¾n vµ tha thiÕt, cha nãi víi con vÒ “ngêi ®ång m×nh” vµ nãi víi con vÒ íc väng cña cha. Dï cuéc ®êi cã nhiÒu th¨ng trÇm biÕn ®éng th× t×nh yªu vµ niÒm tin cña cha vÉn ®Æt trän n¬i con, “cha vÉn muèn”: Sèng trªn ®¸ kh«ng chª ®a gËp ghÒnh Sèng trong thung kh«ng chª thung nghÌo ®ãi 3 Sèng nh s«ng nh suèi Lªn th¸c xuèng ghÒnh Kh«ng lo cùc nhäc Ba tõ “sèng” xuÊt hiÖn nèi tiÕp nhau nh kh¼ng ®Þnh b¶n lÜnh, t©m thÕ cña “ngêi ®ång m×nh”, cña cha, cña con. Nguån m¹ch sèng quª m×nh tu«n trµo tõ ®¸ nói, tõ thung lòng,tõ suèi, tõ s«ng… Cha nãi víi con vÒ nÐt ®Ñp thuÇn ph¸c cña ngêi xø së. Sèng m¹nh mÏ, phãng kho¸ng, g¾n bã thuû chung dÉu quª h¬ng cßn ®ãi nghÌo, cßn vÊt v¶ “lªn th¸c xuèng ghÒnh”. Tõ vÎ ®Ñp gi¶n ®¬n, méc m¹c mµ bÒn v÷ng cña ngêi quª h¬ng, cha nãi víi con vÒ lÏ sèng ë ®êi. Con sinh ra, lín lªn tõ ®¸ nói, con còng sÏ “kh«ng chª”, “kh«ng lo” c¸i gian nan cùc nhäc cña quª m×nh. Con sÏ sèng xøng ®¸ng nh “ngêi ®ång m×nh” ®· sèng: Sèng ngÈng cao ®Çu kiªu h·nh, gãp søc m×nh x©y dùng quª h¬ng: Ngêi ®ång m×nh tù ®ôc ®¸ kª cao quª h¬ng Cßn quª h¬ng th× lµm phong tôc Quª h¬ng vµ “ngêi ®ång m×nh ” liªn tôc xuÊt hiÖn trong lêi dÆn dß t©m sù cña cha. Cã g× ®©u, ngêi quª ta chØ lµ “th« s¬ da thÞt”, kh«ng mét chót mµu mÌ, hoa mÜ. Bao thÕ hÖ nèi tiÕp nhau, lao ®éng cÇn cï s¸ng t¹o “tù ®ôc ®¸ kª cao quª h¬ng” lµm ®Ñp thªm thuÇn phong mÜ tôc ngµn ®êi. Cha nãi víi con ®Ó con tù hµo vÒ quª h¬ng vµ tù tin “lªn ®êng” sèng ®µng hoµng, kh«ng tù ti hÌn kÐm . VÒ cuèi bµi, lêi th¬ võa kiªn quyÕt võa tha thiÕt nh nçi lßng da diÕt cña cha: Con ¬i tuy th« s¬ da thÞt Lªn ®êng Kh«ng bao giê nhá bÐ ®îc Nghe con. Lêi th¬ khÐp l¹i, mµ sù vang väng, ®é Êm nång cßn lan to¶ m·i. Cha nãi víi con vÒ t×nh quª, t×nh ngêi ®¬n s¬ b×nh dÞ mµ cao c¶ ©n t×nh. Cha nãi víi con, cha truyÒn löa cho con. Tõ kh«ng gian hÑp lµ gia ®×nh víi ®øa con chËp ch÷ng bíc ®Çu tiªn ®Õn mét kh«ng gian réng ®Çy dèc nói, suèi, s«ng vµ con ®êng tÝt t¾p lµ bøc th«ng ®iÖp võa cô thÓ võa kh¸i qu¸t cña Y Ph¬ng göi cho thÕ hÖ sau. Th¬ Y Ph¬ng thêng më réng theo lèi ®ã, v× thÕ ®äc th¬ «ng ta t×m thÊy chÝnh m×nh. Th¬ Y Ph¬ng cã chñ ®Ò rÊt phong phó. Trªn b¸o v¨n nghÖ – sè b¸o xu©n 2007, cã bµi th¬ “ Xanh mít” nhµ th¬ ®a ta ®Õn víi víi mïa yªu ®¬ng t×nh ¸i cña xø së hoa ®µo. §äc “Xanh mít” gi÷a ngµy xu©n, ta íc ao mét lÇn ®îc lªn miÒn Êy. RÊt yªu mÕn th¬ Y Ph¬ng, song t«i yªu nhÊt lµ nh÷ng vÇn th¬ Y Ph¬ng viÕt cho trÎ: Cha chØ lµ nhµ v¨n, mÑ con lµ nhµ gi¸o Quanh n¨m chê l¬ng ®ong g¹o §ong ®Õm tõng ngµy nh©n nghÜa ®ñ cho con. Tõ mét vÝ dô cô thÓ lµ v¨n b¶n Nãi víi con ta më réng ra ë c¸c v¨n b¶n kh¸c khi khai th¸c t×m hiÓu. Ph¶i cã nh÷ng c¨n cø, nh÷ng dÉn chøng võa ®ñ ®Ó kh¼ng ®Þnh: Th¬ NguyÔn Duy giµu tÝnh triÕt lÝ Th¬ ChÝnh H÷u s©u l¾ng, trÇm t Th¬ Ph¹m TiÕn DuËt ån µo, trÎ trung vµ tinh nghÞch. Th¬ Thanh H¶i ngät ngµo vµ mÞn mµng nh nhung lôa. Th¬ B»ng ViÖt trong veo mÆc dï cã “khãi hun nhÌm m¾t ch¸u” ….. NghÜ lµ thÕ nhng vÊn ®Ò kh«ng qu¸ ®¬n gi¶n. §i t×m ®îc phong c¸ch nhµ v¨n cÇn ph¶i cã vïng kiÕn thøc phong phó, ph¶i cã chiÒu s©u trong viÖc x©u chuçi vÊn ®Ò. Ngêi thÇy ph¶i giµu cã vÒ kiÕn thøc, tµi hoa khi thiÕt kÕ bµi d¹y vµ t©m huyÕt víi ngêi, víi nghÒ. C/ Lêi kÕt 4 Trong cuéc ®êi häc v¨n cña chóng ta, cã nh÷ng tiÕt häc tr«i ®i nh dßng s«ng tr«i vÒ biÓn c¶. Cã nh÷ng giê häc, bµi häc khiÕn ta nhí m·i vµ h×nh nh cã bãng d¸ng cuéc ®êi m×nh vµ cuéc ®êi cña nh÷ng ngêi th©n yªu ë ®ã. Nh÷ng giê d¹y cã gi¸ trÞ neo ®Ëu ®Ó t¸c phÈm sèng m·i trong ta. §ã lµ tiÕt d¹y thµnh c«ng cña nh÷ng ngêi thÇy. TiÕt d¹y cã vÊn ®Ò chung vµ riªng t¹o nªn gi¸ trÞ t¸c phÈm Cã rÊt nhiÒu yÕu tè, chÆng ®êng ®Ó ®i tíi thµnh c«ng tiÕt d¹y. Khi thiÕt kÕ bµi d¹y GV cÇn lùa chän kiÕn thøc sao cho phï hîp mµ th«i. Nãi phï hîp còng bao gåm rÊt nhiÒu vÊn ®Ò nh: - Néi dung chi tiÕt trong tæng thÓ - Thêi gian chi tiÕt trong tæng thÓ - §èi tîng häc sinh ë tõng líp cã nh÷ng kh¸c nhau… Vµ ph¶i lý gi¶i ®îc nh÷ng c©u hái: - Gi¸ trÞ v©n b¶n lµ g×? - T¸c gi¶ thÓ hiÖn néi dung ®ã b»ng c¸ch nµo? - Thêi ®¹i cã hiÖn h×nh trong t¸c phÈm? - T tëng t¸c gi¶ trong sù nghiÖp nghÖ thuËt cña m×nh vµ trong chÝnh v¨n b¶n ®ã ra sao? - Phong c¸ch s¸ng t¸c… §Ó cã tæng thÓ kiÕn thøc ®ñ tù tin khi gi¶ng d¹y thÇy c« gi¸o ph¶i tù trang bÞ cho m×nh. T«i còng xin m¹o muéi ®Ò xuÊt ý kiÕn: Ta d¹y v¨n b¶n, råi d¹y häc sinh viÕt v¨n b¶n- ®Ó thuyÕt phôc h¬n, chÝnh c¸c thÇy c« còng nªn viÕt bµi ®¨ng trªn c¸c b¸o tõ ®Þa ph¬ng tíi trung ¬ng. §©y lµ c¸ch m×nh kh¼ng ®Þnh víi häc sinh: t«i d¹y c¸c em viÕt bµi vµ chÝnh t«i còng viÕt bµi. §Æc biÖt khi so¹n bµi: cÇn c©n nh¾c ®©u lµ lít, ®©u lµ xo¸y, ®©u lµ kiÕn thøc träng t©m, ®iÒu g× chØ mang tÝnh hç trî…NÕu ta chó ý ®Õn tõng chi tiÕt, tõng kh©u khi chuÈn bÞ bµi vµ khi thùc hiÖn tiÕt d¹y th× hiÖu qu¶ tiÕt d¹y sÏ nh ý muèn. Trªn ®©y lµ nh÷ng ®iÒu t«i ®· vËn dông vµ gÆt h¸i ®îc thµnh c«ng trong sù nghiÖp gi¶ng d¹y cña m×nh. §ã chØ lµ gi¶i ph¸p cho viÖc xö lÝ kiÕn thøc trong bé m«n Ng÷ v¨n cÊp trung häc c¬ së. RÊt mong nhËn ®îc ý kiÕn ®ãng gãp cña b¹n bÌ ®ång ngfhiÖp. Th¸i B×nh, ngµy 10 th¸ng 4 n¨m 2013 5 NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ cña héi ®ång khoa häc ngµnh gi¸o dôc quúnh phô 6