Tài liệu Tác động của chính sách thông tin truyền thông mạng internet đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ từ thực tiễn thành phố đà nẵng

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI HOÀNG XUÂN HIẾU TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH THÔNG TIN TRUYỀN THÔNG MẠNG INTERNET ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, năm 2017 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI HOÀNG XUÂN HIẾU TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH THÔNG TIN TRUYỀN THÔNG MẠNG INTERNET ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 60.34.04.02 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. VÕ KHÁNH VINH HÀ NỘI, năm 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong Luận văn Thạc sĩ Chính sách công “Tác động của chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ từ thực tiễn thành phố Đà Nẵng” là hoàn toàn trung thực, không trùng lặp với các đề tài khác trong cùng lĩnh vực. Các thông tin, tài liệu trình bày trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc. Luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn của GS.TS. Võ Khánh Vinh. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của mình. Tác giả luận văn Hoàng Xuân Hiếu MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CHÍNH SÁCH VÀ ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CHÍNH SÁCH THÔNG TIN TRUYỀN THÔNG MẠNG INTERNET ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ ............7 1.1. Khái quát về đánh giá chính sách và đánh giá tác động chính sách ....................7 1.2. Những vấn đề lý luận về tác động của chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ ..........................................................10 1.3. Phương pháp đánh giá tác động của chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ ..................................................................26 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH THÔNG TIN TRUYỀN THÔNG MẠNG INTERNET ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI TP ĐÀ NẴNG ........................................................................................28 2.1. Tổng quan về thực hiện các chính sách thông tin truyền thông mạng Internet tại Việt Nam ...................................................................................................................28 2.2. Kết quả thực hiện các chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại thành phố Đà Nẵng .....................................................32 Kết luận Chương 2 ....................................................................................................43 CHƢƠNG 3. ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH THÔNG TIN TRUYỀN THÔNG MẠNG INTERNET ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TỪ THỰC TIỄN TP ĐÀ NẴNG .................................................44 3.1. Kết quả khảo sát về tác động thông tin truyền thông mạng Internet đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại TP Đà Nẵng ................................................................44 3.2. Tác động của chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ từ thực tiễn TP Đà Nẵng ..................................................52 3.3. Kiến nghị và đề xuất ..........................................................................................61 KẾT LUẬN ..............................................................................................................75 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VÀ CHỮ VIẾT TẮT CNTT : Công nghệ thông tin CNTT-TT : Công nghệ thông tin – truyền thông BTTTT : Bộ Thông tin và Truyền thông DNVVN : Doanh nghiệp vừa và nhỏ DN : Doanh Nghiệp DNS : Domain Name System - Hệ thống tên miền ISP : Internet Service Provider - nhà cung cấp dịch vụ Internet IPv4 : Internet Protocol version 4 - Giao thức Internet phiên bản bốn IPv6 : Internet Protocol version 6 - Giao thức Internet phiên bản sáu TPĐN : Thành phố Đà Nẵng TMĐT : Thương mại điện tử UBND : Ủy ban nhân dân : Hệ thống các điểm chuyển mạch để kết nối trung chuyển lưu VNIX lượng Internet trong nước giữa các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ Internet VNCERT : Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp Máy tính Việt Nam (Vietnam Computer Emergency Response Team) VNNIC : Trung tâm Internet Việt Nam WTO : Tổ chức Thương mại thế giới (World Trade Organization) DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng bảng Trang 1.1. Bảng quy mô doanh nghiệp 11 2.1. Chỉ số phát triển tổng sản phẩm trên địa bàn 35 3.1. Tác động của chính sách thông tin mạng đối với hoạt động của DN 59 DANH MỤC CÁC HÌNH Số hiệu Tên hình hình Trang 1.1. Quy trình chính sách 8 2.1. Vị trí tên miền .vn trong khu vực châu á 28 2.2. Tỷ lệ tăng trưởng tên miền “.vn” 29 2.3. Tỉ lệ tăng trưởng địa chỉ IP 30 2.4. Thời lượng truy cập Internet hàng ngày của người dùng Internet 31 tại Việt Nam và Tỷ lệ sử dụng Website tại doanh nghiệp theo các ngành nghề năm 2015 2.5. Số lượng tên miền .vn tại Đà Nẵng từ năm 2012-2016 37 3.1. Phân bố loại hình doanh nghiệp ở Đà Nẵng 44 3.2. Số năm hoạt động của các DNVVN 45 3.3. Đánh giá của DNVVN về hiệu quả của chính sách tài nguyên 46 Internet 3.4. Đánh giá mức độ ảnh hưởng của các quy định đến hoạt động 48 của Doanh nghiệp 3.5. Đánh giá tác động tiêu cực/tích cực của các chính sách Internet 49 đến các hoạt động của DNVVN 3.6. Đánh giá tác động của các chính sách Internet đến các hoạt 50 động của DNVVN 3.7. Đánh giá về mức độ cần thiết của các giải pháp nâng cao hiệu 51 quả thực hiện chính sách quản lý Internet 3.8. Tỷ lệ người mua hàng trong ngày mua sắm trực truyến 2015 57 3.9. Tác động của chính sách thông tin mạng đối với DN 58 3.10. Mức độ cần thiết của các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện 62 các quy định quản lý Internet MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay, Internet đang chi phối hầu như mọi lĩnh vực và có vai trò quan trọng đối với con người trên khắp thế giới. Internet là xa lộ thông tin siêu tốc cho phép kết nối và truyền tải một dung lượng thông tin khổng lồ, có thể nói là vô hạn định với tốc độ siêu nhanh. Đây là một kho kiến thức khổng lồ, phong phú và đa dạng được cập nhật hằng ngày, hằng giờ từ khắp nơi trên thế giới; giúp cung cấp thông tin theo yêu cầu của mỗi người, từ việc kinh doanh, nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ cho đến tư vấn tình cảm... Nhờ vậy, con người trên khắp hành tinh có thể dể dàng kết nối với nhau, chia sẻ trao đổi thông tin, hình thành dư luận xã hội và tham gia giải quyết những vấn đề toàn cầu, vấn đề khu vực hay toàn quốc gia một cách nhanh chóng. Internet đã và đang trở thành nhu cầu không thể thiếu đối với đời sống, tác động một cách trực tiếp, làm thay đổi nhận thức, hành vi của mỗi cá thể, qua đó tác động đến sự phát triển của toàn xã hội. Nhận thức được sự phát triển mạnh mẽ của nội dung thông tin trên Internet với những đặc thù phức tạp, các cơ quan chức năng đã tăng cường công tác quản lý đối với thông tin trên Internet và tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý để tạo điều kiện cho Internet phục vụ phát triển kinh tế xã hội. Quan điểm này được thể hiện cụ thể nhất trong hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về chính sách quản lý Internet như Luật Công nghệ thông tin, Luật Viễn thông, Nghị định số 97/2008/NĐ-CP và sau này là Nghị định 72/2013/NĐ-CP về quản lý, cung cấp và sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng, trong đó nêu rõ: “Thúc đẩy việc sử dụng Internet trong mọi hoạt động kinh tế, xã hội đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo, y tế, nghiên cứu khoa học, công nghệ để tăng năng suất lao động, tạo việc làm và nâng cao chất lượng cuộc sống”. Nguyên Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã từng nhấn mạnh trong bài phát biểu “Vì một môi trường Internet tinh khiết và trong sạch”: “Chính phủ Việt Nam khẳng định bảo vệ công dân, bảo vệ các tổ chức, các công ty, các thương hiệu của Việt Nam và của các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư, kinh 1 doanh tại Việt Nam trên Internet. Chúng tôi sẽ tiếp tục xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật và các quy tắc về hoạt động trên mạng Internet...”[38] Tuy nhiên, trên thực tế, Internet đang thể hiện ngày càng rõ nét đặc trưng của một xã hội ảo, phản ánh ngày càng toàn diện các hoạt động của đời sống thật ở mức độ tự do hơn cho mỗi cá thể, phức tạp hơn cho công tác quản lý. Internet là lĩnh vực đặc thù có sự phát triển nhanh, mạnh, gắn liền với sự phát triển của thế giới. Vì vậy, hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật quản lý lĩnh vực này cũng đòi hỏi phải được bổ sung, điều chỉnh thường xuyên cho phù hợp với sự phát triển và yêu cầu quản lý. Đến nay, hệ thống văn bản điều chỉnh các hoạt động liên quan đến việc cung cấp, sử dụng thông tin trên Internet đã được bổ sung, hoàn thiện đáng kể song còn chưa đồng bộ và chưa theo kịp sự phát triển. Vấn đề khó khăn trong việc áp dụng chính sách, pháp luật là do tính chất không biên giới của Internet. Chẳng hạn như một hành vi trên Internet có thể vi phạm pháp luật của một nước, nhưng lại là được phép ở một quốc gia khác, vì vậy việc xử lý vi phạm cũng bị giới hạn, chỉ có tác dụng nhất định khi người vi phạm, hành vi vi phạm xảy ra ở quốc gia đó. Hòa chung vào sự phát triển của Internet trên phạm vi quốc gia, trong thời gian qua thành phố Đà Nẵng cũng đã tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân tham gia cung cấp và sử dụng dịch vụ Internet; đặc biệt là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn thành phố. Việc phát triển mạng Internet đã được các cấp, các ngành quan tâm, chỉ đạo và đã thu được những kết quả nhất định: hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, bảo đảm môi trường pháp lý rõ ràng, công khai, minh bạch và bình đẳng; có chính sách khuyến khích hoạt động của các các doanh nghiệp, tạo ra nhiều dịch vụ hấp dẫn, lành mạnh để thu hút người sử dụng trong nước, giảm thiểu tác động tiêu cực của thông tin xấu. Hiện tại, tỷ lệ người dân sử dụng Internet tại Đà Nẵng đứng thứ 2 so với các tỉnh thành trong cả nước; doanh nghiệp có tỷ lệ kết nối Internet đạt 78%. Theo Sở Thông tin và Truyền thông Đà Nẵng, doanh thu ngành Công nghệ thông tin, Viễn thông Internet trong năm 2015 của thành phố đạt 15.874 tỷ đồng. Như vậy, có thể thấy trên thực tế các chính sách quản lý, phát triển Internet có tác động không nhỏ đến hoạt động của các doanh 2 nghiệp trên địa bàn; đồng thời vấn đề phát triển Internet của thành phố vẫn chịu những ảnh hưởng nhất định mặt hạn chế đã được phân tích ở trên. Để đánh giá tác động chính sách phát triển, quản lý Internet và thông tin trên mạng và các kênh tác động của chính sách đến các hoạt động của các doanh nghiệp vừa và nhỏ; từ đó đưa ra các giải pháp hạn chế các tác động tiêu cực và phát huy các tác động tích cực, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý Internet trên địa bàn thành phố, tác giả chọn đề tài “Tác động của chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ từ thực tiễn thành phố Đà Nẵng” làm luận văn thạc sĩ Chính sách công. 2. Tình hình nghiên cứu Nghiên cứu về đánh giá tác động của chính sách đã có một số công trình của các tác giả trong và ngoài nước, điển hình như Nghiên cứu về chính sách công: - PGS. TS Võ Kim Sơn (2012), "Xây dựng và thực thi chính sách công"; - PGS. TS. Lê Chi Mai (2007), "Chính sách và quá trình chính sách", NXB Chính trị quốc gia Hà Nội; - GS. TS. Nguyễn Trọng Điều (2008), "Khoa học chính sách công – Chu kỳ chính sách và các công cụ dưới chính sách"; - TS. Tạ Ngọc Hải (2013), "Chính sách công – Tiếp cận từ khoa học tổ chức nhà nước"; Nghiên cứu về tác động của chính sách: - Florent Bédécarrats (2013), “Đánh giá tác động: các phương pháp và ứng dụng trong lĩnh vực tài chính vi mô”; - Nhóm tác giả (2013), “Báo cáo đánh giá tác động xã hội Dự án giảm nghèo khu vực Tây Nguyên”; - Trần Văn Tiến (2014), “Tác động của chính sách đổi mới công nghệ đến sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp nhỏ và vừa (Nghiên cứu các doanh nghiệp tại tính Bình Phước)”, Luận văn thạc sĩ, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn; 3 - Đặng Ngọc Dinh (2015), “Nghiên cứu đánh giá chính sách”. - TS Lê Minh Toàn (2009) , “Quản lý nhà nước về bưu chính, viễn thông và công nghệ thông tin”, NXB CTQG - TS Lê Minh Toàn (2012) , “Quản lý nhà nước thông tin và truyền thông”, NXB CTQG Nội dung chủ yếu của các công trình này là nghiên cứu các chính sách vĩ mô, kinh tế, đổi mới công nghệ ... chưa có đề tài nào đánh giá một cách toàn diện về chính sách thông tin truyền thông mạng Internet tại Việt Nam nhất là trên cơ sở thực tiễn từ một địa phương cụ thể như thành phố Đà Nẵng. Do vậy, có thể khẳng định vấn đề học viên lựa chọn nghiên cứu không có sự trùng lắp về nội dung và đối tượng, phạm vi nghiên cứu. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận văn là khái quát hóa các vấn đề lý luận về chính sách thông tin truyền thông mạng Internet và các kênh tác động của chính sách đến các hoạt động của các doanh nghiệp vừa và nhỏ; phân tích, đánh giá thực tế các tác động của chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đến các hoạt động của doanh nghiệp vừa và nhỏ để qua đó đề xuất các giải pháp hạn chế các tác động tiêu cực và phát huy các tác động tích cực của chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đến các hoạt động của doanh nghiệp vừa và nhỏ. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, luận văn giải quyết các nhiệm vụ cụ thể sau: Thứ nhất, Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về tác động chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đối với các doanh nghiêp vừa và nhỏ. Thứ hai, Phân tích, đánh giá thực tế các tác động của chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đến các hoạt động của doanh nghiệp vừa và nhỏ để tìm ra vấn đề tồn tại, hạn chế, nguyên nhân khách quan, chủ quan. Thứ ba, Đề xuất các giải pháp hạn chế các tác động tiêu cực và phát huy các tác động tích cực của chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đến các hoạt động của doanh nghiệp vừa và nhỏ trong thời gian tới. 4 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là đánh giá tác động của chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu theo thời gian từ năm 2010 đến 2015 trong phạm vi các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại thành phố Đà Nẵng Phạm vi về nội dung: tập trung nghiên cứu tác động của chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đến các hoạt động của doanh nghiệp vừa và nhỏ trên 3 lĩnh vực chính: Chính sách phát triển, quản lý tài nguyên Internet; Chính sách về thương mại điện tử và Chính sách về ứng dụng CNTT. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận nghiên cứu Phương pháp luận là hệ thống những quan điểm, nguyên tắc xuất phát dùng để điều chỉnh hoạt động của con người bao gồm việc định hướng hoạt động hướng tới đối tượng, cũng như định hướng, gợi mở cho việc lựa chọn các phương pháp, xác định phạm vi, khả năng áp dụng chúng một cách hợp lý, có hiệu quả nhất. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để có được kết quả nghiên cứu khoa học, chính xác việc lựa chọn phương pháp nghiên cứu đóng vai trò hết sức quan trọng. Đề tài lựa chọn ba phương pháp chủ yếu để sử dụng trong nghiên cứu đó là: phương pháp phân tích tổng hợp, phương pháp phân tích định tính, phương pháp phân tích định lượng. Phương pháp phân tích tổng hợp được sử dụng xuyên suốt trong các nội dung của luận văn và đây cũng là phương pháp nghiên cứu chủ yếu của luận văn. Phương pháp nghiên cứu định tính được sử dụng trong luận văn để xác định các câu hỏi nghiên cứu, xác định các tiêu chí đánh giá tác động, thu thập các ý kiến của chuyên gia về các vấn đề ảnh hưởng chính sách đến các hoạt động của doanh nghiệp. Phương pháp nghiên cứu định lượng được sử dụng trong luận văn để đo lường 5 các kết quả theo từng tiêu chí đồng thời kiểm tra tính phù hợp của các thang đo từng tiêu chí. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Đưa ra cái nhìn tổng quan về tác động của chính sách thông tin truyền thông mạng Internet trong đó có những chính sách phát triển Internet & tài nguyên Internet, chính sách phát triển thương mại điện tử và tăng cường ứng dụng CNTT tại Việt Nam nói chung và tại TP Đà Nẵng nói riêng. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn - Tìm hiểu, nghiên cứu và tổng hợp các giải pháp giúp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách thông tin truyền thông mạng Internet ở TP Đà Nẵng nói riêng và trên cả nước nói chung. - Thực hiện khảo sát về tác động chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại TP Đà Nẵng trên diện rộng và qua đó đánh giá đúng tác động tiêu cực, tích cực của chính sách đối với hoạt động của các doanh nghiệp vừa và nhỏ. 7. Kết cấu của Luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn được được kết cấu thành 3 chương: - Chương 1: Những vấn đề lý luận về tác động chính sách và đánh giá tác động chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. - Chương 2: Thực trạng tác động của chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại thành phố Đà Nẵng. - Chương 3: Đánh giá tác động của chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ từ thực tiễn thành phố Đà Nẵng. 6 CHƢƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CHÍNH SÁCH VÀ ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CHÍNH SÁCH THÔNG TIN TRUYỀN THÔNG MẠNG INTERNET ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ 1.1. Khái quát về đánh giá chính sách và đánh giá tác động chính sách 1.1.1. Khái niệm về đánh giá chính sách công Đánh giá chính sách công được nhiều học giả trên thế giới nghiên cứu và đưa ra các khái niệm như : “Đánh giá chính sách công là khách quan, hệ thống và kiểm tra thực nghiệm các kết quả và mục tiêu dự kiến đạt được đối với đối tượng của chính sách đang được thực thi” – David Nachmias “Đánh giá chính sách là học hỏi về các kết quả của chính sách công” – Thomas Dye. [21] “Đánh giá chính sách là hoạt động kiểm tra chính sách bằng các tiêu chí cụ thể như sự phù hợp, đầy đủ, tính hiệu quả, hiệu suất và các tác động của chính sách nhằm cải thiện việc hoạch định, xây dựng và thực hiện chính sách giải quyết thành công các vấn đề chính sách công trong tương lai” hoặc : “Đánh giá chính sách công là các quy định, luật, nguyên tắc, thông lệ mà một nhóm hoặc tổ chức sử dụng để thực hiện các quyết định và hành động liên quan đến đánh giá chính sách”. Khi Việt Nam chuyển sang phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, đòi hỏi ban hành các chính sách để tạo ra những nhân tố, môi trường cho sự chuyển đổi trở thành cấp bách. Vì vậy, trong một thời gian khá dài, Nhà nước tập trung cao vào việc xây dựng và ban hành các thể chế, nhằm tạo các hành lang pháp lý cho mọi lĩnh vực kinh tế, xã hội tuy nhiên việc đánh giá chính sách thì dường như bị bỏ qua hoặc rất ít được quan tâm mặc dù khâu đánh giá chính sách là một khâu quan trọng không thể thiếu của quy trình chính sách. Vai trò cốt lõi của của đánh giá chính sách công chính là: - Qua đánh giá rút ra những bài học về thiết lập chương trình xây dựng chính sách hoặc các công cụ chính sách. 7 - Biết được chất lượng và hiệu quả của chính sách. - Nhận biết được đầy đủ tầm quan trọng của chính sách công trong quản lý - Biết được sự hài lòng và ý thức chấp hành, thực hiện chính sách của các đối tượng chính sách và người dân. - Biết được năng lực và trình độ hoạch định và tổ chức thực hiện chính sách công của các cơ quan quản lý nhà nước và Cán bộ công chức. Xác định vấn đề chính sách Hoạch định chính sách Thực thi chính sách Phát hiện mâu thuẩn Phân tích chính sách Duy trì chính sách Đánh giá chính sách Hình 1.1. Quy trình chính sách 1.1.2. Khái niệm về đánh giá tác động chính sách Đánh giá tác động của chính sách là một hoạt động quan trọng trong quá trình nghiên cứu chính sách, nhằm làm rõ ảnh hưởng của chính sách đối với các đối tượng khác nhau trong xã hội và đối với sự phát triển của xã hội nói chung. Việc đánh giá này gồm cả nội dung phân tích trước khi thực hiện chính sách (dự báo) và phân tích hiệu quả đạt được sau khi thực hiện chính sách. Các đối tượng chịu tác động của chính sách được phân ra: chịu tác động trực tiếp và chịu tác động gián tiếp. Các tác động có thể là tích cực hoặc tiêu cực, có tác động có thể dự đoán được, có tác động không được dự đoán trước 1.1.3. Nội dung đánh giá chính sách công Đánh giá chính sách là một khâu quan trong của hậu kiểm quá trình thực hiện chính sách công trong quá khứ để từ đó hình thanh căn cứ xây dựng các chính sách 8 mới. Căn cứ vào kết quả đánh giá chính sách để biết được chính sách được thực hiện đến đâu? Mục tiêu có hoàn thành không? Các giải pháp chính sách có hiệu quả không? Có cần phải điều chỉnh gì không? Và đã đến lúc kết thúc chính sách chưa...Nội dung đánh giá thường tập trung vào các vấn đề sau: - Đánh giá đầu vào - Nhằm đo lường số lượng của đầu vào của chương trình thực thi chính sách công gồm: - Số lượng các yếu tố được huy động sử dụng và nỗ lực của CBCC để thực hiện các mục tiêu chính sách (nhân sự, công sở, trang thiết bị kỹ thuật, văn phòng phẩm, công cụ lao động, chi phí tài chính…). - Áp dụng các phương pháp tính toán mọi chi phí đầu vào trên cơ sở định mức tài chính hiện hành của nhà nước hoặc theo giá trị trường của các yếu tố đầu vào. - Đánh giá đầu ra - Xem xét kết quả đầu ra của chương trình dự án thực thi chính sách công trong mối tương quan với việc sử dụng các nguồn lực đầu vào để thực hiện mục tiêu một chính sách cụ thể. - Mục đích của đánh giá thực thi là để xác định xem chính sách đang tạo ra giá trị gì cho xã hội, có thể không liên quan trực tiếp đến các mục tiêu của chính sách đã tuyên bố, cung cấp dữ liệu cho đánh giá hiệu lực hiệu quả chính sách công. - Đánh giá hiệu lực - Xác định xem các chương trình, dự án đang thực hiện có tạo ra những kết quả phù hợp với mục tiêu của chính sách hay không? - Đánh giá hiệu lực chính sách khó và phức tạp, cần khối lượng thông tin lớn. - Đánh giá hiệu quả - Xem xét các chi phí của một chương trình, dự án cụ thể để đạt được mục tiêu của chính sách. - Phân tích đánh giá đầu vào và phân tích đánh giá đầu ra dưới hình thức giá trị, sau đó so sánh kết quả giữa chúng. - Đánh giá quá trình 9 - Xem xét các phương pháp tổ chức, bao gồm các quy trình và thủ tục hoạt động được sử dụng để hiện chương trình, dự án thuộc chính sách công. - Mục tiêu của đánh giá này nhằm xác định xem quá trình duy trì chính sách có được tổ chức hợp lý và có hiệu quả không? 1.1.4. Các phương pháp đánh giá - Đánh giá “trước” các chính sách (tiên nghiệm) là việc đánh giá tác động tiềm tàng của một chính sách trước khi triển khai nhằm mục đích so sánh các giải pháp chính sách, gói chính sách công: Cách tiếp cận mang tính chuẩn tắc, tiềm năng của chính sách sẽ triển khai; áp dụng cho các chính sách kinh tế vĩ mô. Dựa vào mô hình kinh tế vĩ mô. - Đánh giá “sau” chính sách (hậu nghiệm) là đánh giá tác động của chính sách: Cách tiếp cận mang tính thực chứng – dựa trên số liệu vi mô và kỹ thuật kinh tế lượng. Việt Nam đã đưa việc đánh giá “Trước” bắt buộc đối với chính sách pháp luật (RIA) theo luật ban hành văn bản Quy phạm pháp luật (2008). 1.2. Những vấn đề lý luận về tác động của chính sách thông tin truyền thông mạng Internet đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ 1.2.1. Khái niệm và các yếu tố tác động đến doanh nghiệp vừa và nhỏ 1.2.1.1. Khái niệm Doanh nghiệp vừa và nhỏ Theo quy định tại Khoản 1, Điều 3 Nghị định số 56/2009/NĐ-CP của Chính phủ về trợ giúp phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, Doanh nghiệp nhỏ và vừa được định nghĩa là cơ sở kinh doanh đã đăng ký kinh doanh theo quy định pháp luật, được chia thành ba cấp: siêu nhỏ, nhỏ, vừa theo quy mô tổng nguồn vốn (tổng nguồn vốn tương đương tổng tài sản được xác định trong bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp) hoặc số lao động bình quân năm (tổng nguồn vốn là tiêu chí ưu tiên), cụ thể như sau: 10 Bảng 1.1. Bảng quy mô doanh nghiệp Quy mô Khu vực Doanh nghiệp siêu nhỏ Doanh nghiệp nhỏ Tổng Số lao nguồn vốn động I. Nông, lâm 10 người trở 20 tỷ đồng từ trên 10 nghiệp và xuống trở xuống người đến thủy sản 200 người II.Công 10 người trở 20 tỷ đồng từ trên 10 nghiệp và xuống trở xuống người đến xây dựng 200 người III.Thương 10 người trở 10 tỷ đồng từ trên 10 mại và dịch xuống trở xuống người đến vụ 50 người Số lao động Doanh nghiệp vừa Tổng nguồn vốn từ trên 20 tỷ đồng đến 100 tỷ đồng từ trên 20 tỷ đồng đến 100 tỷ đồng từ trên 10 tỷ đồng đến 50 tỷ đồng Số lao động từ trên 200 người đến 300 người từ trên 200 người đến 300 người từ trên 50 người đến 100 người Tuy nhiên, tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa để Gia hạn nộp thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế GTGT năm 2013 theo TT 16/2013/TT-BTC thì căn cứ vào tiêu chí DOANH THU và SỐ LAO ĐỘNG: Doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ là doanh nghiệp sử dụng dưới 200 lao động làm việc toàn bộ thời gian năm và có doanh thu năm không quá 20 tỷ đồng. Như vậy, trong luận văn này sử dụng khái niệm Doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ là doanh nghiệp sử dụng dưới 200 lao động làm việc toàn bộ thời gian năm và có doanh thu năm không quá 20 tỷ đồng để làm đối tượng phân tích. 1.2.1.2. Các yếu tố tác động đến hiệu quả kinh doanh Doanh nghiệp vừa và nhỏ Hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp là mối quan hệ so sánh giữa kết quả đạt được trong qúa trình sản xuất kinh doanh với chi phí bỏ ra để đạt được kết quả đó. Nó phản ánh trình độ lợi dụng các nguồn lực đầu vào để đạt được các mục tiêu của doanh nghiệp. Các đại lượng kết quả đạt được và chi phí bỏ ra cũng như trình độ lợi dụng các nguồn lực nó chịu tác động trực tiếp của rất nhiều các nhân tố khác nhau với các mức độ khác nhau, do đó nó ảnh hưởng trực tiếp tới hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp. Đối với các doanh nghiệp, đặc biệt các DNNVV ta có thể chia nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp như sau: 11 a. Các yếu tố bên ngoài Môi trường vĩ mô - Tự nhiên: tác động rất lớn đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Về cơ bản thường tác động bất lợi đối với các hoạt động của doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có liên quan đến tự nhiên như: sản xuất nông phẩm, thực phẩm theo mùa, kinh doanh khách sạn, du lịch - Kinh tế: Bao gồm các yếu tố như tốc độ tăng trưởng và sự ổn định của nền kinh tế, sức mua, sự ổn định của giá cả, tiền tệ, lạm phát, tỷ giá hố đoái...tất cả các yếu tố này đều ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. - Kỹ thuật - Công nghệ: đây là nhân tố ảnh hưởng mạnh, trực tiếp đến doanh nghiệp. Các yếu tố công nghệ thường biểu hiện như phương pháp sản xuất mới, kĩ thuật mới, vật liệu mới, thiết bị sản xuất, các bí quyết, các phát minh, phần mềm ứng dụng. - Văn hóa - Xã hội: ảnh hưởng sâu sắc đến hoạt động quản trị và kinh doanh của một doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần phải phân tích các yếu tố văn hóa, xã hội nhằm nhận biết các cơ hội và nguy cơ có thể xảy ra. Mỗi một sự thay đổi của các lực lượng văn hóa có thể tạo ra một ngành kinh doanh mới nhưng cũng có thể xóa đi một ngành kinh doanh. - Chính trị - Pháp luật: gồm các yếu tố chính phủ, hệ thống pháp luật, xu hướng chính trị...các nhân tố này ngày càng ảnh hưởng lớn đến hoạt động của doanh nghiệp. Sự ổn định về chính trị, nhất quán về quan điểm, chính sách lớn luôn là sự hấp dẫn của các nhà đầu tư. Trong xu thế toàn cầu hiện nay, mối liên hệ giữa chính trị và kinh doanh không chỉ diễn ra trên bình diện quốc gia mà còn thể hiện trong các quan hệ quốc tế. Để đưa ra được những quyết định hợp lí trong quản trị doanh nghiệp, cần phải phân tích, dự báo sự thay đổi của môi trường trong từng giai đoạn phát triển. Môi trường vi mô - Nhà cung cấp - Khách hàng 12 - Đối thủ cạnh tranh - Đối thủ tiềm ẩn: chỉ một đối thủ có khả năng gia nhập và cạnh tranh trong một thị trường cụ thể song hiện tại chưa gia nhập. - Sản phẩm thay thế: là sản phẩm có thể thay thế các loại sản phẩm khác tương đương về công dụng (hoặc tiêu thụ) khi có các điều kiện thay đổi. Sản phẩm thay thế có thể có chất lượng tốt hơn hoặc thấp hơn mặt hàng nó thay thế và đa số có mức giá rẻ hơn. b. Các yếu tố bên trong Nguồn nhân lực Con người là yếu tố cốt lõi trong mọi hoạt động của các loại hình doanh nghiệp, quyết định sự thành công hay không của các doanh nghiệp, các tổ chức ở mỗi quốc gia. Trong các doanh nghiệp yếu tố này cực kỳ quan trọng vì mọi quyết định liên quan đến quá trình quản trị chiến lược đều do con người quyết định, khả năng cạnh tranh trên thị trường mạnh hay yếu, văn hóa tổ chức tốt hay chưa tốt v.v... đều xuất phát từ con người. Nguồn lực vật chất Nguồn lực vật chất bao gồm những yếu tố như: vốn sản xuất, nhà xưởng máy móc thiết bị, nguyên vật liệu dự trữ, thông tin môi trường kinh doanh v.v... Mỗi doanh nghiệp có các đặc trưng về các nguồn lực vật chất riêng, trong đó có cả điểm mạnh lẫn điểm yếu so với các đối thủ cạnh tranh trong ngành. Các nguồn lực vô hình Ngoài các nguồn lực trên, mỗi doanh nghiệp hoặc tổ chức còn có các nguồn lực khác mà con người chỉ nhận diện được qua tri giác, đó là các nguồn lực vô hình. Nguồn lực này có thể là thành quả chung của các thành viên trong tổ chức hoặc một cá nhân cụ thể và ảnh hưởng đến các quá trình hoạt động. Nguồn lực vô hình thể hiện qua nhiều yếu tố và nhà quản trị các cấp cần có đầy đủ những kiến thức cơ bản mới có thể nhận thức rõ sự hiện diện và biết được tầm quan trọng của nguồn lực này. Chúng bao gồm nhiều yếu tố tiêu biểu như: Tư tưởng chủ đạo trong triết lý kinh doanh; Chiến lược và chính sách kinh doanh thích nghi với môi trường, Cơ cấu tổ chức hữu hiệu, Uy tín trong lãnh đạo của nhà quản trị các cấp…. 13