Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Trung học cơ sở Tài liệu ôn thi váo lớp 10 môn vật lý...

Tài liệu Tài liệu ôn thi váo lớp 10 môn vật lý

.DOC
17
7800
60

Mô tả:

Tµi liÖu «n thi vËt lÝ vµo líp 10 Tù kiÓm tra kiÕn thøc cuèi n¨m häc. I. §¸nh dÊu x vµo « ®óng (§) hoÆc sai (S). stt Néi dung ® 1 §Þnh luËt ¤m ph¸t biÓu: HiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi ®iÖn trë d©y dÉn. 2 §¬n vÞ cña ®iÖn trë xuÊt lµ  / m . 3 NÕu m¾c N ®iÖn trë cã gi¸ trÞ R nèi tiÕp nhau th× ®iÖn trë cña c¶ m¹ch lµ R.N. x 4 x R NÕu m¾c N ®iÖn trë cã gi¸ trÞ R song song nhau th× ®iÖn trë cña c¶ m¹ch lµ . 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 N NÕu t¨ng chiÒu dµi d©y dÉn lªn 2 lÇn, ®Ó ®iÖn trë kh«ng ®æi th× ph¶i t¨ng ®êng kÝnh lªn 2 lÇn. Khi m¾c bãng ®Ìn cã ghi 220V - 60W, 220V - 40W, 220V - 25W vµo m¹ng ®iÖn 220V vµ chóng s¸ng b×nh thêng th× cêng ®é qua chóng b»ng nhau. Hai ®iÖn trë 20  vµ 30  m¾c song song. NÕu cêng ®é dßng ®iÖn qua ®iÖn trë 20  lµ 1A th× qua ®iÖn trë kia nhá h¬n 1A. Cïng mét kÝch thíc, ®iÖn trë cña d©y nikªlin lín h¬n ®iÖn trë d©y ®ång. NÕu c¾t d©y dÉn thµnh N ®o¹n vµ sau ®ã m¾c // nhau th× ®iÖn trë cña m¹ch gi¶m ®i N 2 lÇn. Cïng mét hiÖu ®iÖn thÕ, nÕu t¨ng chiÒu dµi ®iÖn trë lªn 2 lÇn th× c«ng suÊt to¶ nhiÖt t¨ng 2 lÇn. §a thanh s¾t hoÆc thanh nh«m gÇn la bµn, kim la bµn kh«ng bÞ lÖch. Cã thÓ t¹o nam ch©m vÜnh cöu b»ng c¸ch ®a lâi thÐp vµo bªn trong cuén d©y cã dßng ®iÖn xoay chiÒu ®i qua. Xung quanh c¸c ®iÖn tÝch chuyÓn ®éng cã tõ trêng. ChiÒu cña ®êng søc tõ ®îc quy íc lµ chiÒu ®i tõ cùc Nam ®Õn cùc B¾c cña kim nam ch©m ®Æt trong tõ trêng. Sè vßng d©y cµng nhiÒu th× lùc hót cña nam ch©m ®iÖn cµng m¹nh. C¸c thïng congten¬ ®ùng hµng ho¸ ph¶i lµm b»ng thÐp míi ®îc nam ch©m ®iÖn hót tõ bÕn c¶ng ®a xuèng tµu. NÕu biÕt chiÒu cña dßng ®iÖn, chiÒu cña ®êng søc tõ, cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc chiÒu cña lùc tõ t¸c dông lªn d©y dÉn. Trong ®éng c¬ ®iÖn, cuén d©y lµ stato, nam ch©m lµ roto. Cßn trong m¸y ph¸t ®iÖn, cuén d©y lµ r«to, nam ch©m lµ stato. NÕu diÖn tÝch cña m¹ch kÝn thay ®æi vµ mÆt ph¼ng cña m¹ch song song víi ®êng søc tõ th× trong m¹ch xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng. Dßng ®iÖn xuÊt hÖn trong cuén s¬ cÊp cña m¸y biÕn thÕ lµ dßng ®iÖn c¶m øng. NhiÖm vô chÝnh cña m¸y biÕn thÕ lµ t¨ng hoÆc gi¶m cêng ®é dßng ®iÖn. NÕu t¨ng hiÖu ®iÖn thÕ trong qu¸ tr×nh t¶i ®iÖn th× cã thÓ gi¶m khèi lîng d©y dÉn mµ c«ng suÊt truyÒn t¶i vÉn kh«ng ®æi. ThÊu kÝnh héi tô lu«n cho ¶nh ¶o lín h¬n vËt. ThÊu kÝnh ph©n k× lu«n cho ¶nh ¶o nhá h¬n vËt. M¾t thêng cã thÓ nh×n râ vËt ë v« cùc. ¶nh t¹o nªn trªn phim cña m¸y chôp ¶nh lµ ¶nh ¶o, cïng chiÒu víi vËt. VËt kÝnh m¸y ¶nh cã thÓ gåm nhiÒu thÊu kÝnh héi tô vµ ph©n k× ghÐp ®ång trôc víi nhau nhng t¬ng ®¬ng víi mét thÊu kÝnh héi tô. VËt hÊp thô mµu nµo th× ta thÊy vËt cã mµu Êy. Mét vËt ph¶n x¹ mµu ®á vµ vµng th× ta thÊy vËt Êy cã mµu cam. Khi hÊp thô ¸nh s¸ng, c¸c vËt nãng lªn. s x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x ii. C©u hái tr¾c nghiÖm. H·y chän ®¸p ¸n ®óng b»ng c¸ch khoanh trßn vµo ch÷ c¸i tríc c©u tr¶ lêi. C©u 1. Cho c¸c dông cô sau: Loa ®iÖn (I), §inamo xe ®¹p (II), §Ìn LED (III). C¸c dông cô nµo cã nguyªn t¾c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn hiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ ?. (A. I, II.) B. I, III. C. II, III. D. I. II vµ III. C©u 2. ChiÕu mét tia s¸ng tõ kh«ng khÝ vµo níc víi gãc tíi 300. Khi ®ã gãc khóc x¹ lµ 220. VËy nÕu chiÕu mét tia s¸ng tõ trong níc ®i ra ngoµi kh«ng khÝ víi gãc tíi 220 th× gãc khóc x¹ lµ: (A. 300) B. 450. C. 41040’. D. 180. C©u 3. Sù ®iÒu tiÕt cña m¾t lµ: A. sù thay ®æi thuû dÞch cña m¾t ®Ó lµm cho ¶nh hiÖn râ trªn vâng m¹c. B. sù thay ®æi kho¶ng c¸ch gi÷a thÓ thuû tinh vµ vâng m¹c ®Ó ¶nh hiÖn râ trªn vâng m¹c. (C) sù thay ®æi ®é phång cña thÓ tuû tinh ®Ó ¶nh hiÖn râ trªn vâng m¹c 1 Tµi liÖu «n thi vËt lÝ vµo líp 10 D. tÊt c¶ c¸c sù thay ®æi trªn cïng mét lóc ®Ó ¶nh hiÖn râ trªn vâng m¹c. C©u 4. M¾t cËn thÞ lµ m¾t: A. cã thÓ thuû tinh phång h¬n so víi m¾t b×nh thêng. B. cã ®iÓm cùc viÔn gÇn h¬n so víi m¾t b×nh thêng. C. cã ®iÓm cùc cËn gÇn h¬n so víi m¾t b×nh thêng. (D) cã tÊt c¶ c¸c dÊu hiÖu A, B, C. C©u 5. §Ó cã mµu vµng ta cã thÓ trén c¸c mµu nµo sau ®©y: (A) §á vµ lôc. B. Chµm vµ lôc. C. Tr¾ng vµ lam. D. Tr¾ng vµ lôc. C©u 6. Qu¶ bãng r¬i xuèng, sau khi ch¹m vµo mÆt ®Êt kh«ng n¶y lªn ®é cao nh cò. Së dÜ nh vËy lµ v×: (A). mét phÇn n¨ng lîng cña qu¶ bãng ®· ®· biÕn ®æi thµnh nhiÖt n¨ng. B. mét phÇn n¨ng lîng cña qu¶ bãng ®· ®· biÕn ®æi thµnh quang n¨ng. C. mét phÇn n¨ng lîng cña qu¶ bãng ®· ®· biÕn ®æi thµnh ho¸ n¨ng. D. mét phÇn n¨ng lîng cña qu¶ bãng ®· ®· biÕn ®æi thµnh ®iÖn n¨ng. C©u 7. Trong c¸c thiÕt bÞ hoÆc dông cô sau ®©y: I. §ång hå ®iÖn tö. II. M¸y tÝnh bá tói. III. VÖ tinh nh©n t¹o. IV. M¸y ¶nh kÜ thuËt sè. Nh÷ng thiÕt bÞ hoÆc dông cô nµo cã thÓ sö dông pin mÆt trêi lµm nguån ®iÖn: A. I vµ II. B. II vµ IV. C. I, II vµ III. (D). I, II, III, vµ IV. C©u 8. Trong nhµ m¸y thuû ®iÖn, d¹ng n¨ng lîng nµo sau ®©y ®· ®îc chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng. A. NhiÖt n¨ng cña than ®¸, dÇu, khÝ ®èt. ( B). ThÕ n¨ng cña níc. C. §éng n¨ng cña than ®¸. D. §éng n¨ng cña dßng níc ch¶y. C©u 9. Gi¶m b¸n kÝnh d©y dÉn 2 lÇn th× ®iÖn trë: A: t¨ng 2 lÇn. (B): t¨ng 4 lÇn. C: gi¶m 2 lÇn. D: gi¶m 4 lÇn. C©u10. Mét bÕp ®iÖn 220V - 1kW bÞ m¾c nhÇm vµo m¹ng ®iÖn 110V qua cÇu ch× 15A. §iÒu g× sÏ x¶y ra: A. BÕp ®iÖn vÉn ho¹t ®éng b×nh thêng. (B): BÕp ®iÖn cho c«ng suÊt nhá h¬n 1kW. C: BÕp ®iÖn cho c«ng suÊt lín h¬n 1kW. D: CÇu ch× bÞ næ C©u 11. Ai lµ ngêi ®Çu tiªn ph¸t hiÖn ra t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn: A: Am - pe (Nhµ vËt lÝ ngêi Ph¸p). B. Pha - ra - ®©y (Nhµ vËt lÝ ngêi Anh) C. Niu - t¬n (Nhµ vËt lÝ ngêi Anh) (D). ¥ - xtÐt (Nhµ vËt lÝ ngêi §an M¹ch) C©u 12. §iÒu g× x¶y ra nÕu ta ®a lâi s¾t non vµo bªn trong èng d©y cã dßng ®iÖn ®i qua. A. ChiÒu dßng ®iÖn thay ®æi. B. Cùc tõ cña cuén d©y thay ®æi. C. Cêng ®é dßng ®iÖn t¨ng lªn. (D). Lâi s¾t bÞ nhiÔm tõ. C©u 13. NÕu cho dßng ®iÖn xoay chiÒu qua ®Ìn LED: A. ®Ìn hoµn toµn kh«ng s¸ng. (B). ®Ìn nhÊp nh¸y. C. ®Ìn sÏ bÞ ch¸y. D. ®Ìn sÏ ®æi mµu so víi khi dïng ®Þªn 1 chiÒu. C©u 14. NÕu t¨ng hiÖu ®iÖn thÕ lªn 10 lÇn th× c«ng suÊt hao phÝ trªn ®êng d©y: A. gi¶m 10 lÇn. (B). gi¶m 100 lÇn. C. gi¶m 1 000 lÇn. D. gi¶m 10 000 lÇn. C©u 15: Khi chiÕu ¸nh s¸ng mÆt trêi qua l¨ng kÝnh ta thu ®îc mét d¶i mµu tõ ®á ®Õn tÝm. Së dÜ nh vËy lµ v×: (A). ¸nh s¸ng mÆt trêi chøa c¸c ¸nh s¸ng mµu. B. l¨ng kÝnh chøa c¸c ¸nh s¸ng mµu. C. do ph¶n øng ho¸ häc gi÷a l¨ng kÝnh vµ ¸nh s¸ng mÆt trêi. D. do l¨ng kÝnh cã t¸c dông biÕn ®æi ¸nh s¸ng tr¾ng thµnh ¸nh s¸ng mµu vµ ¸nh s¸ng mµu thµnh ¸nh s¸ng tr¾ng. Ch¬ng i. ®iÖn häc. Chñ ®Ò 1. §iÖn trë cña d©y dÉn - §Þnh luËt «m. PhÇn i: Nh÷ng kiÕn thøc cÇn ghi nhí. 1. Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua mét d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi hiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu d©y dÉn ®ã. 2. §å thÞ biÓu diÔn sù phô thuéc cña cêng ®é dßng ®iÖn vµo hiÖu ®iÖn thÕ lµ mét ®êng th¼ng ®i qua gèc to¹ ®é (U = 0, I = 0). 3. §Þnh luËt «m: Cêng ®é dßng ®iÖn (I) ch¹y qua d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi hiÖu ®iÖn thÕ (U) ®Æt vµo hai ®Çu d©y dÉn vµ tØ lÖ nghÞch víi ®iÖn trë (R) cña d©y dÉn. I  U . R U . HiÖu ®iÖn thÕ: U = I.R. I 5. §¬n vÞ ®o ®iÖn trë lµ «m, kÝ hiÖu:  . Béi cña «m: 1k  = 1000  = 103  , 1M  = 106  . 4. §iÖn trë cña mét d©y dÉn ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc: R  6. §Þnh luËt ¤m cho ®o¹n m¹ch m¾c nèi tiÕp. XÐt ®o¹n m¹ch gåm n ®iÖn trë m¾c nèi tiÕp: 6.1. Cêng ®é dßng ®iÖn cã gi¸ trÞ nh nhau tai mäi ®iÓm: I = I1 = I2 = … = In. 6.2. HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch b»ng tæng c¸c hiÖu ®iÖn thÕ trªn mçi ®iÖn trë thµnh phÇn: U = U 1 + U2 + … + U n . 6.3. §iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch b»ng tæng c¸c ®iÖn trë thµnh phÇn: R = R1 + R2 + … + Rn. 2 Tµi liÖu «n thi vËt lÝ vµo líp 10 7. §Þnh luËt ¤m cho ®o¹n m¹ch m¾c song song. XÐt ®o¹n m¹ch ®iÖn gåm n ®iÖn trë m¾c song song: 7.1. Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua m¹ch chÝnh b»ng tæng cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua c¸c m¹ch rÏ: I = I1 + I2 + … + In. 7.2. HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch b»ng hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu mçi ®o¹n m¹ch rÏ: U = U 1 = U2 = … = U n . 7.3 C¸c ®iÖn trë m¾c song song t¬ng ®¬ng víi mét ®iÖn trë duy nhÊt cã gi¸ trÞ tÝnh bëi c«ng thøc: 1 1 1 1    ...  . R R1 R2 Rn PhÇn ii: bµi tËp vËn dông. Bµi 1. (1.4KTCB). Cho m¹ch ®iÖn gåm 4 ®iÖn trë R1, R2, R3, R4 m¾c nèi tiÕp, víi R2 = 2  , R3 = 4  , R4 = 5  . §Æt vµo hai ®Çu m¹ch ®iÖn mét hiÖu ®iÖn thÕ U = 24V th× ®o ®îc hiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu ®iÖn trë R3 lµ U3 = 8V. TÝnh ®iÖn trë R1. Bµi 2. (5.5KTCB). Mét m¹ch ®iÖn gåm 3 ®iÖn trë R1 = 120  , R2 = 60  , R3 = 40  m¾c song song víi nhau, ®Æt vµo hai ®Çu m¹ch mét hiÖu ®iÖn thÕ U th× cêng ®é dßng ®iÖn qua m¹ch chÝnh lµ 3A. a. TÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña m¹ch. b. TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ U. Bµi 3. (6.5). Mét m¹ch ®iÖn gåm 3 ®iÖn trë R1 = 12  , R2 = 10  , R3 = 15  m¾c song song víi nhau, ®Æt vµo hai ®Çu m¹ch mét hiÖu ®iÖn thÕ U th× cêng ®é dßng ®iÖn qua R1 lµ 0,5A. a. TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ U. b. TÝnh cêng ®é dßng ®iÖn qua R2, R3 vµ qua m¹ch chÝnh. Bµi 4. (1.6). Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. A+ R1 R2 BBiÕt R1 = 30  , R3 = 60  . §Æt vµo hai ®Çu m¹ch mét hiÖu ®iÖn thÕ U th× cêng ®é dßng ®iÖn qua m¹ch chÝnh lµ 0,3A, R3 cêng ®é dßng ®iÖn qua R3 lµ 0,2A. a. TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu mçi ®iÖn trë. b. TÝnh ®iÖn trë R2. Bµi 5. (2.6). Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. M BiÕt R1 = 30  , R2 = 15  , R3 = 12  vµ UMN = 0. A R1 R2 B §Æt vµo hai ®Çu m¹ch mét hiÖu ®iÖn thÕ UAB = 18V. TÝnh ®iÖn trë R4. N R3 R4 Bµi 6.7.8. (Bµi 1.2.3 phÇn bµi tËp vËn dông ®Þnh luËt «m. SGK trang 17.18.) Bµi 9. (9.2TVKT)a. VÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn gåm: ba ®iÖn trë R1 = 10  , R2 = 35  , R3 m¾c nèi tiÕp gi÷a hai ®iÓm A, B cã hiÖu ®iÖn thÕ 36V, mét v«n kÕ ®o hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu R1, mét ampe kÕ ®o cêng ®é dßng ®iÖn qua m¹ch chÝnh, d©y nèi cÇn thiÕt. b. V«n kÕ chØ 6V th× ampe kÕ chØ bao nhiªu. c. TÝnh ®iÖn trë R3. Bµi 10. (17.3.TVKT). Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. BiÕt R1 = 10  , R2 = 2  , R3 = 3  , R4 = 5  . a. TÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch AB. R2 R3 b. TÝnh cêng ®é dßng ®iÖn qua c¸c ®iÖn trë A+ Bvµ ®o¹n m¹ch AB. BiÕt cêng ®é dßng ®iÖn R1 R4 qua R1 lµ 2A. c. TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu c¸c ®iÖn trë vµ ®o¹n m¹ch AB. PhÇn iii: híng dÉn gi¶i. Bµi1. I = I3 = U3 = 2A. R3 Rtm = R1 + 2 + 4 + 5 = R1 + 11. MÆtkh¸c Rtm = U = 12  suy ra R1 = 1  . I 1 1 1 1 6     suy ra Rtm = 20  . U = Rtm.I = 60 V. Rtm R1 R2 R3 120 U U Bµi 3. U = R1.I1 = 6V. I2 = = 0,6A, I3 = = 0,4A. I = I1 + I2 + I3 = 1,5A R2 R3 U (HoÆc tÝnh Rtm = 4  suy ra I = = 1,5A) Rtm Bµi 2. Bµi 4. UAB = U3 = 12V. I1 = I2 = I12 = I - I3 = 0,1A. R12 = R1 + R2 = 30 + R2 mµ R12 = TÝnh ®îc U1 = 3V, U2 = 9V. U AB = 120  suy ra R2 = 90  . I12 3 Tµi liÖu «n thi vËt lÝ vµo líp 10 U AB Bµi 5. I1 = I2 = = 0,4A. UAM = I1.R1 = 12V. UMN = UMA + UAN = 0 suy ra UAN = - UMA = UAM R1  R2 U = 12V. I3 = AN = 1A. I3 = I4 = 1A. U4 = UAB - UAN = 6V. R4 = 6  . R3 Bµi 6.7.8 (SGK trang 17,18). Bµi 9. a. A A R1 R2 R3 B V U1 U = 0,6A. U = I.R suy ra R = = 60  suy ra R3 = R - R1 - R2 = 15  . R1 I Bµi 10. a. R23 = 5  . R234 = 2,5  suy ra RAB = R1234 = 10 + 2,5 = 12,5  . b. I = I1 = b. I1 = 2A suy ra IAB = 2A vµ I2 = I3 = I23 = I4 = 1A. c. U1 = I1.R1 = 20V. U2 = 2V. U3 = 3V. U4 = 5V. (hay U4 = U2 + U3 = 5V). UAB = 25V. Chñ ®Ò 2: Sù phô thuéc cña ®iÖn trë vµo chiÒu dµi, tiÕt diÖn vµ vËt liÖu lµm d©y dÉn - BiÕn trë. PhÇn i: Nh÷ng kiÕn thøc cÇn ghi nhí. 1. §iÖn trë cña c¸c d©y dÉn cã cïng tiÕt diÖn vµ ®îc lµm tõ cïng mét lo¹i vËt liÖu th× tØ lÖ thuËn víi chiÒu dµi cña mçi d©y. R1 l1  . R2 l2 2. §iÖn trë cña c¸c d©y dÉn cã cïng chiÒu dµi vµ ®îc lµm tõ cïng mét lo¹i vËt liÖu th× tØ lÖ nghÞch víi tiÕt R1 S2  . R2 S1 3. - §iÖn trë suÊt (  ) cña vËt liÖu cµng nhá th× vËt liÖu ®ã dÉn ®iÖn cµng tèt. diÖn cña mçi d©y. - §iÖn trë cña d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi chiÒu dµi l cña d©y dÉn, tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn S cña d©y dÉn vµ l phô thuéc vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn. R =  S - TiÕt diÖn d©y dÉn trßn lµ: S = d  =  r 2 (r lµ b¸n kÝnh, d lµ ®êng kÝnh) 2 4 4. - BiÕn trë lµ lµ mét d©y dÉn lµm b»ng chÊt cã ®iÖn trë suÊt lín m¾c nèi tiÕp víi m¹ch ®iÖn qua hai ®iÓm tiÕp xóc, mét trong hai ®iÓm ®ã cã thÓ di chuyÓn ®îc trªn d©y. Khi dÞch chuyÓn ®iÓm tiÕp xóc trªn d©y, ta lµm thay ®æi chiÒu dµi ®o¹n d©y cã dßng ®iÖn ®i qua, do ®ã ®iÖn trë vµ cêng ®é dßng ®iÖn trong ®o¹n m¹ch còng thay ®æi. - BiÕn trë lµ ®iÖn trë cã thÓ thay ®æi trÞ sè vµ cã thÓ ®îc sö dông ®Ó ®iÒu chØnh cêng ®é dßng ®iÖn trong m¹ch. - C¸c lo¹i biÕn trë thêng dïng: Trong ®êi sèng vµ kÜ thuËt ngêi ta thêng dïng biÕn trë cã con ch¹y, biÕn trë cã tay quay vµ biÕn trë than (chiÕt ¸p). PhÇn ii: bµi tËp vËn dông. Bµi 1. Mét d©y dÉn b»ng nicrom dµi 30m, tiÕt diÖn 0,3mm2 ®îc m¾c vµo hiÖu ®iÖn thÕ 220V. TÝnh cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn. Bµi 2. Mét bãng ®Ìn khi s¸ng b×nh thêng cã ®iÖn trë lµ R1 = 7,5  vµ cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua ®Ìn lóc ®ã lµ I = 0,6A. Bãng ®Ìn nµy m¾c nèi tiÕp víi mét biÕn trë vµ chóng ®îc m¾c vµo hiÖu ®iÖn thÕ + U = 12V nh h×nh vÏ. 1. Ph¶i ®iÒu chØnh biÕn trë cã trÞ sè R2 lµ bao nhiªu ®Ó bãng ®Ìn s¸ng b×nh thêng. 2. BiÕn trë nµy cã ®iÖn trë lín nhÊt lµ Rb = 30  víi cuén d©y dÉn lµm b»ng hîp kim nikelin cã tiÕt diÖn S = 1mm2. TÝnh chiÒu dµi l cña d©y dÉn dïng lµm biÕn trë nµy. Bµi 3. Mét bãng ®Ìn cã ®iÖn trë R1 = 600  ®îc m¾c song song víi ®Ìn thø hai cã ®iÖn trë R2 = 900  vµo hiÖu ®iÖn thÕ UMN = 220V nh s¬ ®å. D©y nèi tõ M ®Õn A vµ tõ N ®Õn B lµ d©y ®ång cã chiÒu dµi tæng céng lµ l = 200m vµ cã tiÕt diÖn S = 0,2 mm2. Bá qua ®iÖn trë cña d©y nèi tõ hai bãng ®Ìn ®Õn A vµ B. A 1. TÝnh ®iÖn trë cña ®o¹n m¹ch MN. 2. TÝnh H§T ®Æt vµo hai ®Çu mçi ®Ìn. + Bµi 4. TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn h×nh trô lµm b»ng ®ång cã M chiÒu dµi 50 m, b¸n kÝnh tiÕt diÖn th¼ng lµ 0,4mm. BiÕt ®iÖn trë suÊt cña ®ång R1 R2 4 Tµi liÖu «n thi vËt lÝ vµo líp 10 lµ 1,7.10-8  m, cêng ®é dßng ®iÖn qua nã lµ 5A. N 2 Bµi 5. Mét d©y dÉn h×nhg trô lµm b»ng s¾t cã tiÕt diÖn ®Òu 0,49mm . Khi m¾c vµo hiÖu ®iÖn thÕ 20V th× cêng ®é dßng ®iÖn qua nã lµ 2,5A. B 1. TÝnh chiÒu dµi cña d©y dÉn. BiÕt ®iÖn trë suÊt cña s¾t lµ 9,8.10 -8  m. 2. TÝnh khèi lîng d©y. BiÕt khèi lîng riªng cña s¾t lµ 7,8g/cm3 = 7800kg/m3. Bµi 6. Hai d©y dÉn h×nh trô cïng chÊt, cïng chiÒu dµi. TiÕt diÖn d©y thø nhÊt vµ d©y thø hai lÇn lît lµ 9mm2 vµ 3mm2. 1. §iÖn trë cña d©y nµo lín h¬n vµ lín h¬n mÊy lÇn. 2. TÝnh ®iÖn trë mçi d©y. BiÕt tæng cña chóng lµ 9  . Bµi 7. Hai d©y dÉn cã tiÕt diÖn ®Òu, mét d©y b»ng nh«m dµi 100m cã ®iÖn trë 5  vµ mét d©y lµm b»ng ®ång dµi 200m cã ®iÖn trë 6,8  . 1. So s¸nh tiÕt diÖn th¼ng cña hai d©y ®ã. 2. TÝnh tiÕt diÖn cña mçi d©y biÕt hiÖu cña chóng lµ 0,06mm 2. Bµi 8. §iÖn trë cña mét d©y ®ång cã khèi lîng 178g lµ 1,36  . TÝnh chiÒu dµi vµ tiÕt diÖn cña day dÉn ®ã. BiÕt khèi lîng riªng cña ®ång lµ 8,9g/cm3, ®iÖn trë suÊt cña ®ång lµ 1,7.10-8  . Bµi 9. Mét bãng ®Ìn cã hiÖu ®iÖn thÕ ®Þnh møc 12V vµ cêng ®é dßng ®iÖn ®Þnh møc lµ 0,5A. §Ó sö dông nguån ®iÖn cã hiÖu ®iÖn thÕ 20V th× ph¶i m¾c ®Ìn víi mét biÕn trë cã con ch¹y (tiÕt diÖn 0,55mm 2, chiÒu dµi 240m). 1. VÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn sao cho ®Ìn cã thÓ s¸ng b×nh thêng. 2. Khi ®Ìn s¸ng b×nh thêng ®iÖn trë cña phÇn biÕn trë tham gia vµo m¹ch ®iÖn cã ®iÖn trë lµ bao nhiªu?. (Bá qua ®iÖn trë cña d©y nèi). 3. D©y biÕn trë lµm b»ng chÊt g×. BiÕt khi ®Ìn s¸ng b×nh thêng th× chØ 2 biÕn trë tham gia vµo m¹ch ®iÖn. 3 Bµi 10. Cho hai bãng ®Ìn trªn cã ghi: §1 (6V - 1A), §2 (6V - 0,5A). 1. Khi m¾c hai bãng ®ã nèi tiÕp vµo m¹ch ®iÖn cã hiÖu ®iÖn thÕ 12V th× c¸c ®Ìn cã s¸ng b×nh thêng kh«ng. T¹i sao. 2. Muèn c¸c ®Ìn s¸ng b×nh thêng th× ta ph¶i dïng thªm mét biÕn trë cã con ch¹y. H·y vÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn cã thÓ cã vµ tÝnh ®iÖn trë cña biÕn trë tham gia vµo m¹ch ®iÖn khi ®ã. § Bµi 11. Cho s¬ ®å m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. Cho UAB = 16,5V. + R1 R2 Hái gi¸ trÞ cùc ®¹i cña biÕn trë lµ bao nhiªu. BiÕt khi ®Ìn s¸ng b×nh A B thêng hiÖu ®iÖn thÕ vµ ®iÖn trë cña ®Ìn lµ 6V vµ 12  , cêng ®é dßng ®iÖn qua R2 lµ 0,2 A. PhÇn iii: híng dÉn gi¶i. Bµi 1.2.3 (SGK trang 32, 33). l Bµi 4. TiÕt diÖn th¼ng cña d©y dÉn: S =  r2 = 5024.10-10m2. Sö dông c«ng thøc R =  , U = 5.1,7 = 8,5V S Bµi 5. a. §iÖn trë R = U l = 8  . Sö dông R =   l = 40m. Khèi lîng m = D.V = D.S.l = 0,15288kg. I S R2 S1  suy ra R2 = 3.R1. 2. Theo gi¶ thiÕt R1 + R2 = 8  suy ra R1 = 2  , R1 = 6  . R1 S2 S l Bµi 7. Ta cã 1. 1  1 1  1,12 . 2. Ta cã S1 - S2 = 0,06mm2 do ®ã S1 = 0,56mm2, S2 = 0,5mm2. S 2  2 l2 RS l m Bµi 8. Ta cã: R =  (1) mÆt kh¸c m = D.V = D.S.l  S = (2). Tõ (1) vµ (2) ta cã  l=  S Dl R.m Rm m  l2   1600 suy ra l = 40m. Thay l vµo (2) ta cã S = l= = 5.10-7m2 = 0,5mm2. Dl  D D.l Bµi 6. 1. Ta cã: Bµi 9. 1. M¾c nèi tiÕp ®Ìn víi biÕn trë. U D  12V  U b  20  12  8V  8  16 .   Rb  I D  0,5 A  I m  I b  0,5 A  0,5 2 3 §iÖn trë tham gia vµo m¹ch ®iÖn lµ Rmax b, ta cã Rmax b = 16   Rmax b = 16. = 24  . 3 2  .l R.S Mµ Rmax b = = 5,5.10-8 m .   S S 2 Bµi 10. 1. NÕu m¾c nèi tiÕp: Rm = 18  , Im = A. 2. C¸ch 1: (§1 // §2) nt Rb, Ib1 = Im1 = 1,5A; Ub1 = 6V 3 6 6 = 12  . C¸ch 2: §1 nt (§2 // Rb), Ib2 = I1 - I2 = 0,5A; Ub2 = U®2 = 6V  Rb2 = = 12  .  Rb1 = 1,5 0,5 2. TÝnh Rb khi ®Ìn s¸ng b×nh thêng: 5 Tµi liÖu «n thi vËt lÝ vµo líp 10 Bµi 11. Rc®b = R1 + R2, khi ®Ìn s¸ng b×nh thêng: U2 = U®m® = 6V, I® = R1 = 6 6 = 0,5A  R2 = = 30  , 0, 2 12 U AB  U dmd = 15  . VËy Rc®b = 45  . Id  I2 Chñ ®Ò 3: C«ng suÊt ®iÖn. §iÖn n¨ng - c«ng cña dßng ®iÖn. §Þnh luËt Jun - Lenx¬. 1. Sè oat ghi trªn mét dông cô ®iÖn cho biÕt c«ng suÊt ®Þnh møc cña dông cô ®ã, nghÜa lµ c«ng suÊt ®iÖn cña dông cô nµy khi nã ho¹t ®éng b×nh thêng. 2. C«ng suÊt ®iÖn cña mét ®o¹n m¹ch b»ng tÝch cña hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch vµ cêng ®é dßng diÖn qua nã: P = UI. 3. Dßng ®iÖn cã n¨ng lîng v× nã cã thÓ thùc hiÖn c«ng vµ cung cÊp nhiÖt lîng. N¨ng lîng cña dßng ®iÖn gäi lµ ®iÖn n¨ng. 4. C«ng (A) cña dßng ®iÖn s¶n ra trong mét ®o¹n m¹ch lµ sè ®o lîng ®iÖn n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh c¸c d¹ng n¨ng lîng kh¸c trong ®o¹n m¹ch ®ã. A = P.t = U.I.t (P lµ c«ng suÊt, t lµ thêi gian dßng ®iÖn ch¹y qua ®o¹n m¹ch). - §¬n vÞ cña c«ng lµ Jun (J), c«ng cña dßng ®iÖn thêng dïng ®¬n vÞ kWh: 1kWh = 3 600 000 J. - Lîng ®iÖn n¨ng sö dông ®îc ®o b»ng cong t¬ ®iÖn. Mçi sè ®Õm cña c«ng t¬ ®iÖn cho biÕt lîng ®iÖn n¨ng ®· sö dông lµ 1 kil«oat giê. 5. §Þnh luËt Jun - Lenx¬: NhiÖt lîng to¶ ra ë d©y dÉn khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua tØ lÖ thuËn víi b×nh ph¬ng cêng ®é dßng ®iÖn, víi ®iÖn trë cña d©y dÉn vµ thêi gian dßng ®iÖn ch¹y qua. Q = I2Rt. (I ®o b»ng am pe (A), R ®o b»ng «m (  ), t ®o b»ng gi©y (s), Q ®o b»ng jun (J)). - Mèi quan hÖ gi÷a ®¬n vÞ Jun (J) vµ ®¬n vÞ calo (cal): 1 Jun = 0,24 calo, 1 calo = 4,18 Jun. Chñ ®Ò 4. an toµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn. 1. CÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o an toµn khi sö dông ®iÖn, nhÊt lµ víi m¹ng ®iÖn d©n dông v× m¹ng ®iÖn nµycã hiÖu ®iÖn thÕ 220V vµ cã thÓ g©y nguy hiÓm tíi tÝnh m¹ng con ngêi. 2. - CÇn lùa chän sö dông c¸c dông cô vµ thiÕt bÞ ®iÖn cã c«ng suÊt phï hîp vµ chØ sö dông chóng trong thêi gian cÇn thiÕt. - §iÖn n¨ng s¶n xuÊt ra cÇn sö dông ngay v× kh«ng thÓ chøa ®iÖn n¨ng vµo kho ®Ó dù tr÷. Vµo ban ®ªm lîng ®iÖn n¨ng sö dông nhá nhng c¸c nhµ m¸y ®iÖn vÉn ph¶i ho¹t ®éng do ®ã sö dông ®iÖn vµo ban ®ªm còng lµ mét gi¶i ph¸p tèt ®Ó tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng. PhÇn ii: bµi tËp vËn dông. Bµi 1. Trªn bãng ®Ìn d©y tãc cã ghi 220V - 100W. 1. Cho biÕt ý nghÜa c¸c con sè nµy. 2. TÝnh I®m cña ®Ìn. 3. TÝnh R cña ®Ìn khi nã s¸ng b×nh thêng. 4. NÕu m¾c bãng ®Ìn nµy vµo H§T 110V th× c«ng suÊt ®iÖn cña ®Ìn lóc ®ã lµ bao nhiªu (R cña d©y tãc kh«ng phô thuéc ®iÖn trë). Bµi 2. Trªn bµn lµ cã ghi 110V - 550W, trªn ®Ìn cã ghi 110V - 100W. 1. NÕu m¾c nèi tiÕp bµn lµ vµ ®Ìn vµo H§T 220 th× ®Ìn vµ bµn lµ cã ho¹t ®éng b×nh thêng kh«ng. V× sao. 2. Muèn c¶ ®Ìn vµ bµn lµ ho¹t ®éng b×nh thêng th× cÇn m¾c thªm 1 ®iÖn trë. H·y vÏ s¬ ®å vµ tÝnh gi¸ trÞ cña ®iÖn trë ®ã. Bµi 3. Mét gia ®×nh dïng 3 bãng ®Ìn lo¹i 220V - 30W, 1 bãng dÌn lo¹i 220V - 100W, 1 nåi c¬m ®iÖn lo¹i 220V - 1kw, 1 Êm ®iÖn lo¹i 220V - 1kw, 1 ti vi lo¹i 220V - 60W, 1 bµn lµ lo¹i 220V - 1000W. H·y tÝnh tiÒn ®iÖn ph¶i tr¶ trong 1 th¸ng(30 ngµy, mçi ngµy thêi gian dïng ®iÖn cña: ®Ìn lµ 4 giê, nåi c¬m ®iÖn lµ 1 giê, Êm ®iÖn lµ 30 phót, ti vi lµ 6 giê, bµn lµ lµ 1 giê). BiÕt m¹ng ®iÖn thµnh phè cã H§T 220V, gi¸ tiÒn lµ 1000®/kWh (nÕu sè ®iÖn dïng  100kWh), 1500®/kWh (tõ sè ®iÖn dïng > 100kWh vµ < 150kWh). Bµi 4. Trªn mét bãng dÌn cã ghi 220V - 100W. 1. TÝnh R cña ®Ìn. (Gi¶ sö ®iÖn trë cña ®Ìn kh«ng phô thuéc vµo nhiÖt ®é). 2. Khi sö dông m¹ch ®iÖn cã H§T 200V th× ®é s¸ng cña ®Ìn nh thÕ nµo. Khi ®ã c«ng suÊt ®iÖn cña ®Ìn lµ bao nhiªu. 3. TÝnh ®iÖn n¨ng mµ ®Ìn sö dông trong 10 giê. Bµi 5. Gi÷a hai ®iÓm A vµ B cã hiÖu ®iÖn thÕ 120V, ngêi ta m¾c song song 2 d©y kim lo¹i, cêng ®é dßng ®iÖn qua d©y thø nhÊt lµ 4A, qua d©y thø hai lµ 2A. 1. TÝnh I qua m¹ch chÝnh. 2. TÝnh R cña mçi d©y vµ Rt® cña m¹ch. 3. TÝnh c«ng suÊt ®iÖn cña m¹ch vµ ®iÖn n¨ng sö dông trong 5 giê. 4. §Ó cã c«ng suÊt c¶ ®o¹n lµ 800W, ta ph¶i c¾t bít mét ®o¹n cña ®o¹n d©y thø 2 råi m¾c // l¹i víi d©y thø nhÊt vµo H§T nãi trªn. H·y tÝnh R cña ®o¹n d©y bÞ c¾t. Bµi 6. Mét bÕp ®iÖn ho¹t ®éng ë H§T 220V. 1. TÝnh nhiÖt lîng táa ra cña d©y dÉn trong thêi gian 25 phóttheo ®¬n vÞ Jun vµ Calo, biÕt ®iÖn trë suÊt cña nã lµ 50  . 2. NÕu dïng nhiÖt lîng ®ã th× ®un s«i ®îc bao nhiªu lÝt níc tõ 200C. BiÕt nhiÖt dung riªng vµ khèi lîng riªng cña níc lÇn lît lµ 4200J/kg.K vµ 1000kg/3. Bµi 7. Ngêi ta ®un s«i 5 lÝt níc tõ 200C trong mét Êm ®iÖn b»ng nh«m cã khèi lîng 250g mÊt 40 phót. TÝnh hiÖu suÊt cña Êm. BiÕt trªn Êm cã ghi 220V - 1000W, hiÖu ®iÖn thÕ cña nguån lµ 220V. Cho nhiÖt dung riªng cña níc vµ nh«m lÇn lît lµ 4200J/kg.K vµ 880J/kg.K. Bµi 8. Cã 2 ®iÖn trë R1 = 20  , R2 = 60  . TÝnh Q to¶ ra trªn R1, R2 vµ c¶ hai trong thêi gian 1 giê khi: 6 Tµi liÖu «n thi vËt lÝ vµo líp 10 1. Hai ®iÖn trë m¾c nèi tiÕp vµo nguån ®iÖn cã H§T 220V. 2. Hai ®iÖn trë m¾c song song vµo nguån ®iÖn cã H§T 220V. 3. Cã nhËn xÐt g× vÒ hai kÕt qu¶ trªn. Bµi 9. Dïng mét bÕp ®iÖn cã hai d©y ®iÖn trë R1 vµ R2 ®Ó ®un mét lîng níc. NÕu chØ dïng d©y thø nhÊt th× sau 25 phót níc s«i, nÕu chØ dïng d©y thø hai th× sau 10 phót níc s«i. Hái sau bao l©u lîng níc ®ã sÏ s«i nÕu dïng c¶ hai d©y khi: 1. M¾c hai ®iÖn trë nèi tiÕp. 2. M¾c hai ®iÖn trë song song. Coi H§T U cña nguån lµ kh«ng ®æi. Bµi 10. Trªn mét ®iÖn trë dïng ®Ó ®un níc cã ghi 220V - 484W. Ngêi ta dïng d©y ®iÖn trë trªn ë H§T 200V ®Ó ®un s«i 4 lÝt níc tõ 300C ®ùng trong mét nhiÖt lîng kÕ. 1. TÝnh I qua ®iÖn trë lóc ®ã. 2. Sau 25 phót, níc trong nhiÖt lîng kÕ ®· s«i cha. 3. TÝnh lîng níc trong nhiÖt lîng ®Ó sau 25 phót th× níc s«i. (c cña níc lµ 4200J/kg.K, bá qua sù mÊt nhiÖt). Bµi 11. §Ó ®¶m b¶o an toµn khi sö dông ®iÖn, ta cÇn tu©n theo nh÷ng quy t¾c nµo. Bµi 12. H·y nªu c¸c biÖn ph¸p sö dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng, cho vÝ dô. PhÇn iii: híng dÉn gi¶i. Bµi 1. 2. I®m® = P 5 = A. U 11 2 2 3. R® = U = 484  . 4. P = U.I = U = 25W. P Bµi 2. 1. Rm = R® + Rbl = 143  , I® = Ibl = Um  1,538A, I®m® Rm R P =  0,91A, I®mbl = 5A. So s¸nh I ®Þnh U møc cña mçi thiÕt bÞ víi I cña m¹ch ta thÊy: Bµn lµ kh«ng bÞ háng nhng ®Ìn ch¸y,do ®ã m¹ch hë, bµn lµ ngõng ho¹t ®éng. 2. S¬ ®å: (§Ìn // ®iÖn trë) nt bµn lµ. R = U dmd UR   27  . I R I dmbl  I dmd Bµi 3. TÝnh ®iÖn n¨ng A1 tiªu thô trong mét ngµy: A1 = A® + Anc + AÊm + Ativi + Abl = 3,62kWh. TÝnh A trong mét th¸ng: A = 108,6 kWh. Sè tiÒn ph¶i tr¶: T = 100.1000 + 8,6.1500. 2 Bµi 4. 1. §iÖn trë cña ®Ìn: R = 484  . 2. P khi dïng U = 200V: P = U  82,6W. 3. A = P.t = 2973600J. R Bµi 5. 1. I = 6A. 2. R1 = 30  , R2 = 60  , R = 20  . 3. P = 120.6 = 720W, A = 720.5.3600 = 12960kJ. 30.R2 sau Psau 40 =  R2sau = 45  . VËy Rc¾t = 15  . A  Rsau = 18  mµ Rsau = 30  R2 sau U 6 Bµi 6. 1. Q = 1452000J = 348480calo. 2. Sö dông c«ng thøc: Q = mc.(t2 - t1) suy ra m  4,32kg. Ta cã I sau = Bµi 7. TÝnh nhiÖt lîng mµ Êm vµ níc thu vµo: Qthu = 1697600J. U .t = UIt = P.t = 2400000J. HiÖu suÊt H  71%. I U Bµi 8. 1. TÝnh Q1 vµ Q2 theo c«ng thøc ta cã: Q2 = 3.Q1, I1 = I2 = I = = 2,75A. TÝnh gi¸ trÞ cô thÓ ta R1  R2 NhiÖt lîng do Êm ®iÖn to¶ ra: Qto¶ = I2Rt = I2. cã: Qnt = 2178000J. 2. Ta cã Q’1 = 3.Q’2. TÝnh Q’2 = 2904000J tõ ®ã tÝnh Q’1 vµ tÝnh tæng Qss = 11616000J Q.R1 Q.R2 (1); Khi dïng R2: t2 = (2). Tõ (1) vµ (2) suy ra: R1 = 2,5R2. 2 U U2 U2 3,5Q.R2 1. Khi 2 ®iÖn trë nèi tiÕp: Q = (3). Tõ (2) vµ (3) suy ra tnt = 35phót. .tnt  tnt = R1  R2 U2 T¬ng tù ta cã: tss  7 phót. 2 2 Bµi 10. 1. Ta cã: R = U = 100  , I = 2A. 2. Qto¶ = U .t , Qn = mc  t. So s¸nh ta cã: Qto¶ < Qn; V = 2. P R Bµi 9. Khi dïng R1: t1 = Tù kiÓm tra ch¬ng i. Bµi 1. C©u 1: Cho hai ®iÖn trë R1 = 4  , R2 = 6  ®îc m¾c song song víi nhau. TÝnh Rt® cña ®o¹n m¹ch. C©u 2: Mét d©y dÉn dµi cã ®iÖn trë R. NÕu c¾t d©y nµy lµm 3 phÇn b»ng nhau th× ®iÖn trë R’ cña mçi phÇn lµ bao nhiªu. C©u 3: Mét biÕn trë con ch¹y dµi 50 m ®îc lµm b»ng d©y dÉn hîp kim nikªlin cã ®iÖn trë suÊt 0,4.10-6  m, tiÕt diÖn ®Òu lµ 0,5mm2. §iÖn trë lín nhÊt cña biÕn trë nµy cã thÓ nhËn gi¸ trÞ bao nhiªu. C©u 4: §iÒu nµo sau ®©y lµ ®óng khi nãi vÒ c«ng suÊt cña dßng ®iÖn. A. C«ng suÊt cña dßng ®iÖn lµ ®¹i lîng ®Æc trng cho tèc ®é sinh c«ng cña dßng ®iÖn. B. C«ng suÊt cña dßng ®iÖn ®îc ®o b»ng c«ng cña dßng ®iÖn thùc hiÖn ®îc trong mét gi©y. C. C«ng suÊt cña dßng ®iÖn trong mét ®o¹n m¹ch b»ng tÝch hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch víi cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua ®o¹n m¹ch ®ã. D. C¶ 3 ph¸t biÓu ®Òu ®óng. 7 Tµi liÖu «n thi vËt lÝ vµo líp 10 C©u 5: Mét bÕp ®iÖn cã ghi 220V - 1kW ho¹t ®éng liªn tôc trong hai giê víi hiÖu ®iÖn thÕ 220V. TÝnh lîng ®iÖn n¨ng bÕp ®iÖn tiªu thô trong thêi gian ®ã. C©u 6: Hai diÖn trë R1 = 5  , R2 = 15  m¾c nèi tiÕp. Cêng ®é dßng ®iÖn qua ®iÖn trë R1 lµ 2A. Th«ng tin nµo ®©y lµ sai: A. §iÖn trë t¬ng ®¬ng cña c¶ ®o¹n m¹ch lµ 20  . B. Cêng ®é dßng ®iÖn qua ®iÖn trë R2 lµ 2A. C. HiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu ®o¹n m¹ch lµ 40V. D. HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®iÖn trë R 2 lµ 40V. C©u 7: Hai d©y dÉn ®ång chÊt, cïng chiÒu dµi cã ®iÖn trë R1 vµ R2. So s¸nh R1 víi R2 biÕt tiÕt diÖn cña d©y thø nhÊt lín gÊp 5 lÇn tiÕt diÖn d©y thø hai. C©u 8: Trong thêi gian 20 phót nhiÖt lîng to¶ ra cña mét ®iÖn trë lµ 1320kJ. BiÕt hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®iÖn trë lµ 220V, h·y tÝnh cêng ®é dßng ®iÖn qua ®iÖn trë. C©u 9: Muèn ®o ®iÖn trë cña mét d©y dÉn MN ta cÇn ph¶i cã nh÷ng dông cô g×. H·y nªu cô thÓ c¸c bíc ®Ó ®o ®iÖn trë cña d©y dÉn MN ®ã. C©u 10: Cho hai bãng ®Ìn ®iÖn, bãng thø nhÊt cã ghi 30V - 10W, bãng thø hai cã ghi 30V - 15W. a. TÝnh ®iÖn trë cña mçi bãng. b. M¾c nèi tiÕp hai bãng vµo m¹ch ®iÖn cã H§T 60V, hai bãng cã s¸ng b×nh thêng kh«ng. T¹i sao. c. Muèn c¶ hai bãng s¸ng b×nh thêng ta ph¶i m¾c thªm mét ®iÖn trë R. H·y vÏ s¬ ®å vµ tÝnh gi¸ trÞ cña R. C©u 11: Cho m¹ch ®iÖn nh s¬ ®å h×nh vÏ. R1 C BiÕt R1 = 12  , R2 = 4  , R3 = 6  , R4 = 30  , A R5 = R6 = 15  , UAB = 30V. R2 R3 a. TÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña m¹ch. R4 B b. TÝnh cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua mçi biÕn trë. c. TÝnh c«ng suÊt tiªu thô cña R6. R5 R6 D C©u 12. a. VÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn gåm cã: Nguån ®iÖn cã hiÖu ®iÖn thÕ kh«ng ®æi 12V, §1 (10V - 2W), §2 (12V - 3W), mét biÕn trë cã con ch¹y, d©y nèi. BiÕt: (§1 nèi tiÕp víi biÕn trë) song song víi §2. b. Khi §1 s¸ng b×nh thêng, ®iÖn trë cña biÕn trë tham gia vµo m¹ch ®iÖn cã gi¸ trÞ b»ng bao nhiªu. c. NÕu cho con ch¹y di chuyÓn vÒ phÝa cuèi cña biÕn trë th× ®é s¸ng cña c¸c bãng ®Ìn thay ®æi nh th nµo. Bµi 2. C©u 1: Khi dÞch chuyÓn con ch¹y hoÆc tay quay cña biÕn trë, ®¹i lîng nµo sau ®©y sÏ thay ®æi theo . H·y chon ph¬ng ¸n tr¶ lêi ®óng. A. TiÕt diÖn d©y dÉn cña biÕn trë. B. §iÖn trë suÊt cña chÊt lµm d©y dÉn cña biÕn trë. C. ChiÒu dµi d©y dÉn cña biÕn trë. D. NhiÖt ®é cña biÕn trë. C©u 2: H·y chän c©u ph¸t biÓu sai trong c¸c ph¸t biÓu sau khi nãi vÒ c«ng suÊt cña dßng ®iÖn. A. §¬n vÞ cña c«ng suÊt lµ o¸t. KÝ hiÖu lµ W. B. P = U.I lµ c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt cña dßng ®iÖn trong mét ®o¹n m¹ch khi biÕt hiÖu ®iÖn thÕ vµ cêng ®é dßng ®iÖn trong m¹ch ®ã. C. 1 o¸t lµ c«ng suÊt cña mét dßng ®iÖn ch¹y gi÷a hai ®iÓm cã hiÖu ®iÖn thÕ 1 v«n. D. C«ng suÊt cña dßng ®iÖn trong mét ®o¹n m¹ch b»ng tÝch cña hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch víi cêng ®é dßng ®iÖn trong m¹ch ®ã. C©u 3: Khi dßng ®iÖn cã cêng ®é 3A ch¹y qua mét vËt dÉn trong thêi gian 10 phót th× to¶ ra mét nhiÖt lîng lµ 540kJ. TÝnh ®iÖn trë cña vËt dÉn. C©u 4: Ph¸t biÓu nµo sau ®©y lµ ®óng khi nãi vÒ ®iÖn n¨ng. A. Dßng ®iÖn cã mang n¨ng lîng, n¨ng lîng ®ã gäi lµ ®iÖn n¨ng. B. §iÖn n¨ng cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh nhiÖt n¨ng. C. §iÖn n¨ng cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh ho¸ n¨ng vµ c¬ n¨ng. D. C¸c ph¸t biÓu A, B, C ®Òu ®óng. C©u 5: Khi dßng ®iÖn cã cêng ®é 2A ch¹y qua mét vËt dÉn cã ®iÖn trë 50  th× to¶ ra mét nhiÖt lîng lµ 180kJ. TÝnh thêi gian dßng ®iÖn ch¹y qua vËt dÉn. C©u 6: Muèn ®o hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu bãng ®Ìn cÇn ph¶i cã nh÷ng dông cô g×. H·y tr×nh bµy c¸c bíc ®Ó ®o hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu bãng ®Ìn ®ã. C©u 7: Trªn mét bÕp ®iÖn cã ghi 220V - 1,1kW. Con sè 220V cã ý nghÜa g× ?. TÝnh c«ng suÊt tiªu thô cña bÕp khi m¾c bÕp vµo hiÖu ®iÖn thÕ 200V. C©u 8: Tõ hai lo¹i ®iÖn trë R1 = 1  vµ R2 = 4  , CÇn chän mçi lo¹i mÊy chiÕc ®Ó m¾c thµnh mét m¹ch ®iÖn nèi tiÕp mµ ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch lµ 9  . Cã bao nhiªu c¸ch m¾c nh thÕ. C©u 9: M¾c hai ®iÖn trë R1 vµ R2 vµo hai ®iÓm A, B cã hiÖu ®iÖn thÕ 90V. NÕu m¾c R1 vµ R2 nèi tiÕp th× dßng ®iÖn cña m¹ch lµ 1A. NÕu m¾c R1 vµ R2 song song th× dßng ®iÖn cña m¹ch chÝnh lµ 4,5A. H·y x¸c ®Þnh ®iÖn trë R1 vµ R2. C©u 10: Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. BiÕt R = 30  , § (12V - 6W), UAB = 30V (kh«ng ®æi), biÕn trë MN. a. TÝnh ®iÖn trë cña ®Ìn. b. Khi K hë, ®Ó ®Ìn s¸ng b×nh thêng th× phÇn biÕn trë tham gia vµo m¹ch ®iÖn RMC ph¶i cã gi¸ trÞ b»ng bao nhiªu. c. Khi K ®ãng, ®é s¸ng cña ®Ìn thay ®æi nh thÕ nµo. Muèn ®Ìn s¸ng b×nh thêng th× ta ph¶i di chuyÓn con ch¹y vÒ phÝa nµo. TÝnh phÇn biÕn trë RMC tham gia vµo m¹ch ®iÖn lóc ®ã. d. TÝnh c«ng suÊt tiªu thô cña m¹ch khi K ®ãng. 8 Tµi liÖu «n thi vËt lÝ vµo líp 10 C©u 11: BiÕt r»ng 1 bãng ®Ìn d©y tãc c«ng suÊt 75W cã thêi gian th¾p s¸ng tèi ®a lµ 1000 giê vµ gi¸ hiÖn nay lµ 4 000®. Mét bãng ®Ìn compac cã c«ng suÊt 15W cã ®é s¸ng b»ng bãng ®Ìn nãi trªn cã thêi gian th¾p s¸ng tèi ®a lµ 8000 giê vµ gi¸ hiÖn nay lµ 30 000®. a. TÝnh ®iÖn n¨ng sö dông cña mçi lo¹i bãng ®Ìn trªn trong 8 000 giê. b. TÝnh toµn bé chi phÝ (tiÒn mua bãng vµ tiÒn ®iÖn ph¶i tr¶) cho viÖc sö dông mçi lo¹i bãng ®Ìn nµy trong 8 000 giê, nÕu gi¸ 1kWh lµ 1000 ®ång. Tõ ®ã cho biÕt sö dông lo¹i bãng ®Ìn nµo cã lîi h¬n. T¹i sao. §¸p sè. Bµi 1: C©u 1: 2,4  ; C©u 2: R ; C©u 3: 40  ; C©u 4: D; C©u 5: 7200kJ; C©u 6: D; C©u 7: R2 = 3 5R1; C©u 8: 5A. C©u 9: Nguån, d©y dÉn MN, Ampe kÕ, v«n kÕ, d©y nèi vµ kho¸ K. M¾c: Ampe kÕ nèi tiÕp (d©y MN song song v«n kÕ). Ghi gi¸ trÞ cña A vµ V. TÝnh RMN = U . C©u 10: a. R1 = 90  , R2 = 60  . b. I I 1 1 A, I®m2 = A. NÕu nèi tiÕp I1 = I2 = IM = 0,4A. So s¸nh I ®Þnh møc vµ I qua 3 2 mçi ®Ìn råi kÕt luËn. c. C¸ch 1: (§1 // biÕn trë) nt §2, R = 180  . C2: (§1 // §2) nt biÕn trë, R = 36  . Bµi 2: C©u 1: C; C©u 2: C; C©u 3: 100  ; C©u 4: D; C©u 5: 15 phót; C©u 6: Nguån ®iÖn, bãng ®Ìn, v«n kÕ ®Þnh møc cña 2 ®Ìn: I®m1 = d©y nèi vµ kho¸ K. C¸ch m¾c: §Ìn // v«n kÕ. §äc gi¸ trÞ cña v«n kÕ. C©u 7: 220V: H§T ®Þnh møc cña bÕp 50 A. C©u 8: gäi x lµ lo¹i 1  , y lµ lo¹i 4  . Ta cã: 1x + 4y = 9 hay x = 9 - 4y 11 víi x, y nguyªn d¬ng vµ x  9, y  2. Cã 3 ph¬ng ¸n m¾c m¹ch (x; y) lµ (9; 0), (5; 1) vµ (1; 2). C©u 9: Rnt RR = 90  , Rss = 20  . Gi¶i hpt: R1 + R2 = 9  , 1 2 = 2  ta ®îc R1 = 30  , R2 = 60  hoÆc ngîc l¹i. C©u R1  R2 10. a. R® = 24  . b. U® = U®m = 12V, I® = I®m = 0,5A; RMC = 36  . c. Khi K ®ãng ®é s¸ng cña ®Ìn gi¶m, lµ 220V…; R = 44  , I = ph¶i dÞch chuyÓn con ch¹y vÒ phÝa M. Gi¶ sö ®iÓm C’ ®Ìn s¸ng b×nh thêng th× Ur = U® = U®m = 12V, I® = I®m = 0,5A; IR = 0,4A suy ra IMC’ = 0,9A; RMC’ = 20  . d. P = U.I = 30.0,9 = 27W. C©u 11: Bãng 75W: A1 = 600kWh, bãng 15W: A2 = 120kWh. TiÒn mua bãng 75W: 32 000®, tiÒn ®iÖn: 600 000®…. PhÇn i: lÝ thuyÕt. Chñ ®Ò 5. nam ch©m vÜnh cöu. øng dông cña nam ch©m vÜnh cöu. 1. Nam ch©m vÜnh cöu: Mçi nam ch©m ®Òu cã hai cùc, khi ®Ó nam ch©m tù do cùc lu«n chØ híng B¾c ®Þa lÝ gäi lµ cù tõ B¾c, cßn cùc tõ lu«n chØ híng Nam ®Þa lÝ gäi lµ cùc tõ Nam. - Cùc tõ Nam s¬n mµu ®á, kÝ hiÖu b»ng ch÷ S. Cùc tõ B¾c s¬n mµu xanh, kÝ hiÖu b»ng ch÷ N. 2. T¬ng t¸c gi÷a hai nam ch©m: Khi ®Æt hai nam ch©m gÇn nhau th× chóng t¬ng t¸c víi nhau: c¸c tõ cùc cïng tªn th× ®Èy nhau, c¸c tõ cùc kh¸c tªn th× hót nhau. Chñ ®Ò 6. T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn. Tõ trêng - Tõ phæ - ®êng søc tõ. 1. T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn: Dßng ®iÖn ch¹y trong d©y dÉn th¼ng hay trong d©y dÉn cã h×nh d¹ng bÊt k× ®Òu cã t¸c dông tõ (gäi lµ lùc tõ) lªn kim nam ch©m ®Æt gÇn ®ã. Ta nãi r»ng dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ. 2. Tõ trêng: - Kh«ng gian xung quanh nam ch©m, xung quanh dßng ®iÖn cã kh¶ n¨ng t¸c dông tõ lªn kim nam ch©m ®Æt gÇn nã. Ta nãi kh«ng gian ®ã cã tõ trêng. - T¹i mçi vÞ trÝ nhÊt ®Þnh trong tõ trêng cña thanh nam ch©m hoÆc cña dßng ®iÖn, kim nam ch©m ®Òu chØ mét híng x¸c ®Þnh. - §Ó nhËn biÕt trong mét vïng kh«ng gian cã tõ trêng hay kh«ngngêi ta dïng kim nam ch©m thö. 3. Tõ phæ: Tõ phæ cho ta mét h×nh ¶nh trùc quan vÒ tõ trêng. Cã thÓ thu ®îc tõ phæ b»ng c¸ch r¾c m¹t s¾t lªn tÊm b×a ®Æt trong tõ trêng råi gâ nhÑ cho c¸c m¹t s¾t tù s¾p xÕp trªn tÊm b×a. 4. §êng søc tõ: - §êng søc tõ chÝnh lµ h×nh ¶nh cô thÓ cña tõ trêng, ®©y còng chÝnh lµ h×nh d¹ng s¾p xÕp cña c¸c m¹t s¾t trªn tÊm b×a trong tõ trêng. - C¸c ®êng søc tõ cã chiÒu x¸c ®Þnh. ë bªn ngoµi nam ch©m, chóng lµ nh÷ng ®êng cong cã chiÒu ®i ra tõ cùc b¾c vµ ®i vµo cùc nam. 5. Tõ phæ, ®êng søc tõ cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua. - PhÇn tõ phæ ë bªn ngoµi èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua gièng tõ phæ bªn ngoµi cña 1 thanh nam ch©m. - §êng søc tõ cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua lµ nh÷ng ®êng cong khÐp kÝn, bªn trong lßng èng d©y ®êng søc tõ lµ nh÷ng ®o¹n th¼ng song song nhau. - T¹i hai ®Çu èng d©y, c¸c ®êng søc tõ cã chiÒu ®i vµo mét ®Çuvµ cïng ®i ra ë ®Çu kia. ChÝnh v× vËy, ngêi ta coi hai ®Çu èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua còng lµ hai cùc tõ: §Çu cã c¸c ®êng søc tõ ®i ra lµ cùc b¾c, ®Çu cã c¸c ®êng søc tõ ®i vµo lµ cùc nam. 6. Quy t¾c n¾m tay ph¶i: N¾m bµn tay ph¶i, råi ®Æt sao cho bèn ngãn tay híng theo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua c¸c vßng d©y th× ngãn tay c¸i cho·i ra chØ chiÒu cña ®êng søc tõ trong lßng èng d©y. PhÇn ii: bµi tËp vËn dông. Bµi 1: Lµm thÕ nµo ta cã thÓ nhËn biÕt ®îc c¸c tõ cùc cña mét thanh nam ch©m khi nã ®· bÞ phai mµu khi trong tay chØ cã mét sîi d©y chØ. 9 Tµi liÖu «n thi vËt lÝ vµo líp 10 Bµi 2: Cã hai thanh kim lo¹i A vµ B hoµn toµn gièng hÖt nhau, nhng trong ®ã cã mét thanh cha nhiÔm tõ vµ mét thanh ®· nhiÔm tõ. Lµm thÕ nµo ®Ó chØ ra ®îc ®©u lµ thanh ®· nhiÔm tõ. (Kh«ng ®îc dïng mét vËt kh¸c) Bµi 3: Tr¸i ®Êt lµ mét nam ch©m khæng lå nªn nã còng cã hai tõ cùc. Cã mét häc sinh nãi r»ng: “Tõ cùc B¾c cña tr¸i ®Êt ë gÇn cùc B¾c ®Þa lÝ cña tr¸i ®Êt”. §iÒu ®ã ®óng hay sai. T¹i sao. Bµi 4. Muèn t¹o ra nam ch©m vÜnh cöu ngêi ta lµm thÕ nµo. H·y nªu vµi øng dông cña nam ch©m vÜnh cöu. Bµi 5. ë phßng thÝ nghiÖm cã 4 thanh nam ch©m th¼ng, mét häc sinh s¾p xÕp chóng nh h×nh vÏ. Theo em sù s¾p xÕp ®ã cã ®îc kh«ng, t¹i sao. H·y tr×nh bµy c¸ch s¾p xÕp cña m×nh. Bµi 6. H·y nªu thÝ nghiÖm chøng tá xung quanh dßng ®iÖn cã tõ trêng. Bµi 7. Lµm thÕ nµo ®Ó nhËn biÕt mét m«i trêng cã tõ trêng hay kh«ng, chØ ®îc phÐp dïng mét kim nam ch©m thö. Bµi 8. T¹i sao ngêi ta l¹i khuyªn r»ng kh«ng nªn ®Ó c¸c lo¹i ®Üa tõ cã d÷ liÖu (®Üa mÒm vi tÝnh) gÇn c¸c nam ch©m. H·y gi¶i thÝch v× sao ?. Bµi 9. Trêng hîp nµo sau ®©y lµ biÓu hiÖn cña “tõ trêng”. A. D©y dÉn nãng lªn khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua. B. Dßng ®iÖn cã thÓ ph©n tÝch muèi ®ång vµ gi¶i phãng ®ång nguyªn chÊt. C. Cuén d©y cã dßng ®iÖn quÊn xung quanh lâi s¾t non, hót ®îc nh÷ng vËt nhá b»ng s¾t. D. Dßng ®iÖn cã thÓ g©y co giËt hoÆc lµm chÕt ngêi. Bµi 10. Nªu ph¬ng ¸n dïng mét kim nam ch©m ®Ó: 1. Ph¸t hiÖn trong ®o¹n d©y dÉn cã dßng ®iÖn hay kh«ng. 2. Chøng tá xung quanh tr¸i ®Êt cã tõ trêng. Bµi 11. H·y chøng tá r»ng c¸c ®êng søc tõ cña mét nam ch©m bÊt k× kh«ng bao giê c¾t nhau. Bµi 12. Mét häc sinh ®· dïng mét thanh nam ch©m vµ mét tÊm xèp máng ®Ó x¸c ®Þnh ph¬ng híng. Hái häc sinh ®ã ®· dùa trªn nguyªn t¾c nµo vµ ®· lµm nh thÕ nµo. Bµi 13. H×nh 1 lµ d¹ng ®êng søc tõ cña mét thanh nam ch©m. 1. H·y vÏ thªm chiÒu cña c¸c ®êng søc tõ. 2. NÕu ®Æt c¸c kim nam ch©m (cã thÓ quay tù do) vµo c¸c ®iÓm A, B vµ C A N S th× chóng sÏ ®Þnh híng nh thÕ nµo. VÏ h×nh minh ho¹. Bµi 14. Trªn h×nh 2 cho biÕt chiÒu ®êng søc tõ cña hai nam ch©m th¼ng ®Æt gÇn nhau. H·y chØ râ tªn c¸c tõ cùc A vµ B cña hai nam ch©m. PhÇn iii: híng dÉn gi¶i. A B Bµi 1. Buéc sîi chØ vµo ®iÓm gi÷a cña thanh nam ch©m råi trªo lªn mét ®iÓm cè ®Þnh. Bµi 2. Tõ trêng cña nam ch©m th¼ng m¹nh nhÊt ë hai ®Çu vµ yÕu nhÊt ë kho¶ng gi÷a. Ta lµm nh sau: - LÇn 1: §Æt mét ®Çu cña thanh A vµo gi÷a thanh B. - LÇn 2: §Æt mét ®Çu cña thanh B vµo gi÷a thanh A. NÕu lÇn ®Çu lùc hót m¹nh h¬n lÇn hai th× thanh A ®· nhiÔm tõ. Ngîc l¹i, nÕu lÇn 2 lùc hót m¹nh h¬n lÇn 1 th× thanh B ®· nhiÔm tõ. Bµi 3. Häc sinh nãi sai. Bµi 4. - §Æt thanh thÐp vµo trong tõ trêng. Sau mét thêi gian thanh thÐp trë thµnh nam ch©m vÜnh cöu. - M¸y ph¸t ®iÖn, m¸y ®iÖn tho¹i, la bµn, nhËn biÕt c¸c tõ cùc cña c¸c nam ch©m… Bµi 5. - Kh«ng ®îc, s¾p xÕp nh vËy th× c¸c nam ch©m ®ã sÏ bÞ khö tõ rÊt nhanh. - Ta nªn s¾p xÕp nh sau, bëi v× khi s¾p xÕp nh vËy c¸c ®êng søc tõ cña c¸c nam ch©m chØ tËp chung trong c¸c nam ch©m mµ kh«ng bÞ t¶n ra ngoµi kh«ng khÝ. Bµi 6. §Æt kim nam ch©m lªn trôc quay, ®Ó kim nam ch©m ®Þnh híng B¾c - Nam ®Þa lÝ. TiÕp theo ®Æt d©y dÉn th¼ng song song víi ph¬ng cña kim nam ch©m. Khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua th× kim nam ch©m lÖch khái híng ban ®Çu. Chøng tá cã lùc tõ t¸c dông lªn kim nam ch©m. Bµi 7. §Æt vµ di chuyÓn ch©m thö vµo trong m«i trêng cÇn nhËn biÕt, nÕu ph¬ng cña trôc cña kim nam ch©m thö lu«n thay ®æi th× m«i trêng ®ã cã tõ trêng. Bµi 8. D÷ liÖu (th«ng tin) trªn c¸c ®Üa tõ lµ do sù s¾p xÕp c¸c nam ch©m tÝ hon theo mét trËt tù x¸c ®Þnh. Bµi 9. C. 1 Bµi 10. 1. §a kim nam ch©m ®Õn c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau xung quanh d©y dÉn 2 cÇn kiÓm tra, nÕu kim nam ch©m bÞ lÖch khái híng B¾c - Nam th× kÕt luËn trong d©y dÉn cã dßng ®iÖn. 2. §Æt kim nam ch©m tù do trªn trôc th¼ng ®øng, thÊy kim nam ch©m lu«n ®Þnh híng Nam - B¾c. Bµi 11. NÕu hai ®êng søc tõ c¾t nhau nh h×nh vÏ th× khi ®Æt nam ch©m thö t¹i ®iÓm c¾t ®ã, nam ch©m thö sÏ ®Þnh híng sao cho trôc cña kim nam ch©m võa tiÕp xóc víi ®êng (1) còng võa ph¶i tiÕp xóc víi ®êng (2). §iÒu nµy m©u thuÉn víi thùc nghiÖm v× kim nam ch©m chØ cã thÓ n»m theo mét híng nhÊt ®Þnh. VËy c¸c ®êng søc tõ kh«ng thÓ c¾t nhau. 10 Tµi liÖu «n thi vËt lÝ vµo líp 10 Bµi 12. Nguyªn t¾c: Xung quanh tr¸i ®Êt cã tõ trêng, tõ trêng cña tr¸i ®Êt lu«n lµm cho kim nam ch©m ®Þnh híng Nam - B¾c. C¸ch lµm: §Æt thanh nam ch©m lªn tÊm xèp råi th¶ nhÑ ®Ó chóng næi trong chËu níc, sau mét thêi gian ng¾n nam ch©m sÏ ®Þnh híng Nam - B¾c. (HÖ thèng trªn t¬ng tù nh mét chiÕc la bµn). Bµi 13. ChiÒu c¸c ®êng søc tõ: Ra B¾c vµo Nam. Bµi 14. A lµ tõ cùc B¾c, B lµ tõ cùc Nam. PhÇn i: lÝ thuyÕt. Chñ ®Ò 7: sù nhiÔm tõ cña s¾t, thÐp - Nam ch©m ®iÖn - øng dông cña nam ch©m. 1. Sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp: - Khi ®Æt s¾t vµ thÐp trong tõ trêng chóng ®Òu bÞ nhiÔm tõ. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh nhau, s¾t non nhiÔm tõ m¹nh h¬n thÐp nhng thÐp duy tr× tõ tÝnh tèt h¬n. - Gi¶i thÝch sù nhiÔm tõ: VËt ®îc cÊu t¹o tõ c¸c ph©n tö. Trong mçi ph©n tö ®Òu cã dßng ®iÖn vµ ®îc xem nh lµ mét thanh nam ch©m rÊt nhá. Khi kh«ng ®Æt trong tõ trêng, c¸c “thanh nam ch©m nhá” s¾p xÕp hçn ®én: vËt kh«ng bÞ nhiÔm tõ. Khi ®Æt trong tõ trêng c¸c “thanh nam ch©m nhá” s¾p xÕp cã trËt tù: vËt bÞ nhiÔm tõ. - Nguyªn tè nµo còng cã tÝnh nhiÔm tõ, nhiÔm tõ m¹nh nhÊt lµ c¸c nguyªn tè: S¾t (thÐp), kÒn, coban, ga®olini (gäi chung lµ nhãm s¾t tõ). 2. Nam ch©m ®iÖn: - Nam ch©m ®iÖn: Khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua èng d©y cã lâi s¾t non, lâi s¾t trë thµnh mét nam ch©m. - Cã thÓ lµm t¨ng lùc tõ cña nam ch©m ®iÖn t¸c dông lªn mét vËt b»ng c¸ch t¨ng cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua èng d©y hoÆc t¨ng sè vßng cña èng d©y. 3. Mét sè øng dông cña nam ch©m: Loa ®iÖn, r¬le ®iÖn tõ, chu«ng b¸o ®éng, m¸y ph¸t ®iÖn, cÇn cÈu ®iÖn, c¸c lo¹i m¸y ®iÖn b¸o, c¸c thiÕt bÞ ghi ©m, b¨ng tõ… Chñ ®Ò 8: Lùc ®iÖn tõ - ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu. 1. Lùc tõ t¸c dông lªn d©y dÉn cã dßng ®iÖn: Mét ®o¹n d©y dÉn cã dßng ®iÖn ®Æt trong tõ trêng vµ kh«ng song song víi ®êng c¶m øng tõ, th× cã lùc tõ t¸c dông lªn nã. 2. ChiÒu cña lùc tõ, quy t¾c bµn tay tr¸i. §Æt bµn tay tr¸i sao cho c¸c ®êng søc tõ xuyªn qua lßng bµn tay, chiÒu tõ cæ tay ®Õn ngãn tay chØ chiÒu dßng ®iÖn th× ngãn tay c¸i cho·i ra 90 0 chØ chiÒu cña lùc ®iÖn tõ. 3. Lùc tõ t¸c dông lªn khung d©y dÉn cã dßng ®iÖn: - Khung d©y dÉn cã dßng ®iÖn ®Æt trong tõ trêng th× cã lùc tõ t¸c dông lªn nã. - Lùc tõ t¸c dông lªn khung d©y ABCD cã dßng ®iÖn lµm cho khung quay quanh trôc OO’. Trõ mét vÞ trÝ duy nhÊt lùc tõ kh«ng lµm khung quay lµ vÞ trÝ mÆt ph¼ng khung vu«ng gãc víi ®êng søc tõ. (MÆt ph¼ng khung n»m trong mÆt ph¼ng trung hoµ). 4. §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu. - §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu lµ thiÕt bÞ biÕn ®iÖn n¨ng cña dßng ®iÖn mét chiÒu thµnh c¬ n¨ng. §éng c¬ ho¹t ®éng dùa trªn c¬ së lùc ®iÖn tõ cña tõ trêng t¸c dông lªn khung d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua. - CÊu t¹o cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu gåm hai phÇn chÝnh lµ nam ch©m t¹o ra tõ trêng vµ khung d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua. - Trong ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu, bé phËn quay gäi lµ r«to, bé phËn ®øng yªn lµ stato. Bé phËn ®æi chiÒu dßng ®iÖn khi khung d©y ®i qua mÆt ph¼ng trung hoµ lµ cæ gãp ®iÖn. PhÇn ii: bµi tËp. Bµi 1: Sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp gièng, kh¸c nhau ë chç nµo. Tõ ®ã h·y nªu c¸ch chÕ t¹o nam ch©m vÜnh cöu vµ nam ch©m ®iÖn. Bµi 2: Hai èng d©y trong cã lâi s¾t gièng hÖt nhau, h·y so s¸nh sù gièng kh¸c nhau vÒ ph¬ng diÖn tõ gi÷a hai èng d©y ®ã khi èng thø nhÊt cho dßng ®iÖn mét chiÒu ch¹y qua cßn èng thø hai cho dßng ®iÖn xoay chiÒu ch¹y qua. Bµi 3: Trong tay chØ cã mét nam ch©m thö, liÖu ta cã thÓ nhËn biÕt ®îc trong mét d©y dÉn cã dßng ®iÖn ch¹y qua hay kh«ng. H·y tr×nh bµy c¸ch nhËn biÕt ®ã. Bµi 4: KÓ mét sè øng dông cña nam ch©m ®iÖn, nªu cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña r¬le dßng. Bµi 5: X¸c ®Þnh chiÒu lùc tõ t¸c dông lªn c¸c d©y dÉn cã dßng ®iÖn ch¹y qua trong c¸c h×nh 1a,1b. S F F S e N (1b) S N  N S (1a) N (2a) (2b) Bµi 6: X¸c ®Þnh chiÒu dßng ®iÖn trong c¸c d©y dÉn ë h×nh ë h×nh 2a, 2b. F Bµi 7: X¸c ®Þnh chiÒu c¸c ®êng søc tõ trong h×nh 3.  I I Bµi 8: Khung d©y ABCD cã thÓ quay quanh trôc OO’, mÆt ph¼ng khung song song víi c¸c ®êng søc tõ ®îc m« t¶ nh h×nh 4. H·y tr×nh bµy sù chuyÓn ®éng cña khung khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua. B F S I O’ C N 11 Tµi liÖu «n thi vËt lÝ vµo líp 10 Bµi 9: Hai èng d©y cã dßng ®iÖn ®îc treo ®ång trôc vµ gÇn nhau. Hai èng d©y sÏ hót nhau hay ®Èy nhau nÕu: A D a. Dßng ®iÖn ch¹y trong èng d©y cïng chiÒu. b. Dßng ®iÖn ch¹y trong èng d©y ngîc chiÒu. O Bµi 10: Nh÷ng u ®iÓm cña nam ch©m ®iÖn so víi nam ch©m vÜnh cöu. Bµi 11: Nªu nh÷ng u ®iÓm cña ®éng c¬ ®iÖn. Bµi 12: T¹i sao khi chÕ t¹o ®éng c¬ ®iÖn cã c«ng suÊt lín, ngêi ta lu«n dïng nam ch©m ®iÖn mµ kh«ng dïng nam ch©m vÜnh cöu ®Ó t¹o ra tõ trêng. Bµi 13: Dïng mét chiÕc dao lam (lo¹i dao c¹o r©u) cä x¸t vµi lÇn vµo mét nam ch©m th× sau ®ã chiÕc dao lam nµy cã thÓ hót ®îc c¸c dao lam kh¸c. Gi¶i thÝch v× sao. Bµi 14: HiÖn nay c¸c cùc tõ cña Tr¸i ®Êt ë c¸c vÞ trÝ nµo ®èi víi c¸c cùc ®Þa lÝ. PhÇn iii: híng dÉn gi¶i. Bµi 1: Khi ®Æt trong tõ trêng, s¾t vµ thÐp ®Òu bÞ nhiÔm tõ nhng s¾t bÞ nhiÔm tõ m¹nh h¬n thÐp vµ s¾t l¹i bÞ khö tõ nhanh h¬n thÐp, cho nªn thÐp cã thÓ duy tr× tõ tÝnh ®îc l©u h¬n. - Muèn chÕ t¹o nam ch©m vÜnh cöu ngêi ta ®Æt mét lâi thÐp lång vµo trong lßng èng d©y cã dßng ®iÖn mét chiÒu ®ñ lín ch¹y qua. Khi ng¾t dßng ®iÖn th× lâi thÐp ®· bÞ nhiÔm tõ vµ trë thµnh mét nam ch©m vÜnh cöu. - Muèn chÕ t¹o nam ch©m ®iÖn ngêi ta còng lµm t¬ng tù, nhng thay lâi thÐp b»ng mét lâi s¾t non. Khi ng¾t dßng ®iÖn th× èng d©y trong cã lâi s¾t non kh«ng cßn lµ mét nam ch©m n÷a. Bµi 2: C¶ hai èng ®Òu trë thµnh nam ch©m ®iÖn, kh¸c nhau ë chç: - èng thø nhÊt cã c¸c cùc tõ lu«n kh«ng ®æi. - èng thø hai cã c¸c cùc tõ lu©n phiªn thay ®æi. Bµi 3: §Ó kim nam ch©m thö ë vÞ trÝ c©n b»ng. §Æt d©y dÉn phÝa trªn kim nam ch©m sao cho ph¬ng cña d©y dÉn // víi ph¬ng cña kim nam ch©m. NÕu kim nam ch©m thö quay th× trong d©y cã dßng ®iÖn. Bµi 4: øng dông: Dïng nam ch©m ®iÖn ®Ó t¹o ra nam ch©m vÜnh cöu, t¹o ra ®iÖn kÕ khung quay ®Ó nhËn biÕt dßng ®iÖn ch¹y trong m¹ch chÝnh, t¹o ra ampe kÕ ®iÖn tõ, t¹o ra loa ®iÖn, r¬ le ®iÖn tõ, r¬ le dong, chu«ng bao ®éng….. - CÊu t¹o: - Mét nam ch©m ®iÖn N m¾c nèi tiÕp víi thiÕt bÞ cÇn b¶o vÖ; 1 thanh s¾t S cã thÓ cã hoÆc kh«ng nèi víi hai tiÕp ®iÓm 1 vµ 2, mét lß xo L ®îc g¾n víi S. - Ho¹t ®éng: B×nh thêng khi dßng ®iÖn qua thiÕt bÞ ®iÖn th× thanh s¾t S bÞ lß xo L kÐo sang ph¶i lµm ®ãng c¸c tiÕp ®iÓm 1 vµ 2, thiÕt bÞ ho¹t ®éng b×nh thêng. Khi cã sù cè, nÕu dßng ®iÖn qua TB t¨ng qu¸ møc cho phÐp th× nam ch©m ®iÖn sÏ hót thanh s¾t S lµm cho c¸c tiÕp ®iÓm 1 vµ 2 bÞ hë, m¹ch ®iÖn tù ®éng ng¾t. Bµi 5: a. Trªn xuèng díi. b. Tr¸i sang ph¶i. Bµi 6: a. Ngoµi vµo trong. b. Díi lªn trªn. Bµi 7: a. Tríc ra sau. b. Tr¸i sang ph¶i. Bµi 8: Lùc tõ t¸c dông lªn AB: Trong ra ngoµi. Lùc tõ t¸c dông lªn CD: Ngoµi vµo trong. Khi ®ã khung sÏ quay quanh OO’, khi quay ®îc 900 (t¹i vÞ trÝ trung hoµ), cã lùc t¸c dông lªn c¶ 4 c¹nh khung kh«ng quay mµ c¨ng ra, khung kh«ng ®øng yªn mµ quay theo qu¸n tÝnh. Khi ®ã lùc tõ l¹i t¸c dông lµm cho khung quay theo chiÒu ngîc l¹i. Bµi 9: Theo quy t¾c n¾m tay ph¶i. Hót nhau nÕu dßng ®iÖn cïng chiÒu. Bµi 10: Cã thÓ chÕ t¹o nam ch©m ®iÖn rÊt m¹nh: T¨ng sè vßng d©y, t¨ng I. ChØ cÇn ng¾t ®iÖn ®i qua èng d©y lµ nam ch©m ®iÖn mÊt hÕt tõ tÝnh. Cã thÓ thay ®æi tªn tõ cùc cña nam ch©m ®iÖn b»ng c¸ch ®æi chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua èng d©y. Bµi 11: H cao, cã thÓ ®¹t 98%. C«ng suÊt cã thÓ tõ vµi oat ®Õn hµng tr¨m, hµng ngh×n, chôc ngh×n kW, kh«ng « nhiÔm . Bµi 12: §éng c¬ ®iÖn cã c«ng suÊt lín cÇn tõ trêng m¹nh. Bµi 13: Dao nhiÔm tõ, dao lµm b»ng thÐp nªn tõ tÝnh ®îc duy tr×. Bµi 14: Tõ cùc Nam gÇn cùc B¾c ®Þa lÝ. PhÇn i: lÝ thuyÕt. Chñ ®Ò 9: hiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ - §iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng. 1. HiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ: - Cã nhiÒu c¸ch dïng nam ch©m ®Ó t¹o ra dßng ®iÖn trong mét cuén d©y dÉn kÝn. Dßng ®iÖn ®îc t¹o ra theo c¸ch ®ã gäi lµ dßng ®iÖn c¶m øng. - HiÖn tîng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng gäi lµ hiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ. 2. §iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng: §iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng trong mét d©y dÉn kÝn lµ sè ®êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuén d©y biÕn thiªn. Tæng qu¸t: Dßng ®iÖn c¶m øng xuÊt hiÖn khi tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau. - Khi m¹ch ®iÖn kÝn hay mét phÇn m¹ch ®iÖn kÝn ch’®éng trong tõ trêng vµ c¾t c¸c ®êng c¶m øng tõ. - Khi m¹ch ®iÖn kÝn kh«ng chuyÓn ®éng trong tõ trêng nhng tõ trêng xuyªn qua m¹ch ®iÖn ®ã lµ tõ trêng biÕn ®æi theo thêi gian. Chñ ®Ò 10: dßng ®iÖn xoay chiÒu - m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu. 1. ChiÒu cña dßng ®iÖn c¶m øng: Khi sè ®êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuén d©y dÉn t¨ng th× dßng ®iÖn c¶m øng trong cuén d©y cã chiÒu ngîc víi chiÒu dßng ®iÖn c¶m øng khi sè ®êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn ®ã gi¶m. 2. Dßng ®iÖn xoay chiÒu: Dßng ®iÖn lu©n phiªn ®æi chiÒu gäi lµ dßng ®iÖn xoay chiÒu. 12 Tµi liÖu «n thi vËt lÝ vµo líp 10 3. C¸ch t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu. Khi cho cuén d©y dÉn kÝn quay trong tõ trêng cña nam ch©m hay cho nam ch©m quay tríc cuén d©y dÉn th× trong cuén d©y xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng xoay chiÒu. Trong kÜ thuËt, dßng ®iÖn xoay chiÒu ®îc t¹o ra tõ m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu. 4. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu. C¸c m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu ®Òu cã hai bé phËn chÝnh lµ nam ch©m t¹o ra tõ trêng vµ cuén d©y. Mét trong hai bé phËn ®ã ®øng yªn gäi lµ stato, bé phËn cßn l¹i quay ®îc gäi lµ r«to. 5. M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu trong kÜ thuËt: - M¸y ph¸t ®iÖn trong c«ng nghiÖp cã thÓ cho dßng ®iÖn cã cêng ®é ®Õn 2000A vµ hiÖu ®iÖn thÕ ®Õn 25000V, c«ng suÊt ®Õn 300MW. ë ViÖt nam c¸c m¸y ph¸t ®iÖn lín trong líi ®iÖn quèc gia ®Òu cã tÇn sè 50Hz. (§äc thªm vÒ ®¬n vÞ Hz trong môc “Cã thÓ em cha biÕt”, SGK trang 92) - Trong kÜ thuËt cã nhiÒu c¸ch lµm cho roto cña m¸y ph¸t ®iÖn quay, ch¼ng h¹n nh dïng ®éng c¬ næ, dïng tuabin níc, dïng c¸nh qu¹t giã. §Ó lÊy dßng ®iÖn ra ngoµi ngêi ta dïng bé gãp ®iÖn. PhÇn ii: bµi tËp. Bµi 1: Ta ®· biÕt dßng ®iÖn t¹o ra tõ trêng. VËy cã thÓ sö dông tõ trêng ®Ó ®Ó t¹o ra dßng ®iÖn ®îc kh«ng ?. H·y lÊy vÝ dô chøng minh. Bµi 2: Qua c¸c thÝ nghiÖm vÒ c¶m øng ®iÖn tõ. a. H·y ph¸t biÓu thÕ nµo lµ hiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ. b. Tr×nh bµy mét vÝ dô vÒ c¸ch lµm xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng. Bµi 3: H·y tr×nh bµy c¸ch lµm cho bãng ®Ìn LED s¸ng ®îc khi trong tay chØ cã mét bãng ®Ìn, mét ®o¹n d©y dÉn vµ mét nam ch©m. Bµi 4: §iÒu kiÖn ®Ó xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng lµ g× ?. Cã ý kiÕn cho r»ng: Muèn cã dßng ®iÖn c¶m øng xuÊt hiÖn trong m¹ch ®iÖn kÝn th× chØ cÇn lµm thÕ nµo cho m¹ch ®iÖn kÝn chuyÓn ®éng c¾t c¸c ®êng søc tõ lµ ®îc. §iÒu ®ã cã ®óng kh«ng ? T¹i sao ?. O’ Bµi 5: Dßng ®iÖn c¶m øng xuÊt hiÖn trong khung ABCD ë h×nh vÏ B C cã chiÒu nh thÕ nµo khi mÆt ph¼ng khung ®ang n»m song song víi ®êng søc tõ vµ b¾t ®Çu quay theo chiÒu mòi tªn. S N Bµi 6: H·y gi¶i thÝch v× sao trong m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu ph¶i cã khung d©y vµ nam ch©m. Khi khung d©y quay, nam ch©m ®øng yªn th× trong khung d©y xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng. Ngîc l¹i, nÕu khung d©y ®øng yªn mµ nam ch©m quay (HoÆc nÕu c¶ khung d©y vµ A D nam ch©m ®Òu quay nh nhau) th× trong khung cã xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng O kh«ng ?. Bµi 7: Dùa vµo kÕt qu¶ bµi 64 em cã nhËn xÐt g× vÒ chiÒu cña dßng ®iÖn c¶m øng xuÊt hiÖn trong khung d©y dÉn ABCD khi quay trong tõ trêng. Bµi 8: Muèn ®a dßng ®iÖn tõ trong khung d©y ra m¹ch ngoµi mét c¸ch thuËn tiÖn (dßng ®iÖn ®îc ®a ra lµ dßng mét chiÒu hay dßng xoay chiÒu) ngêi ta cÇn ph¶i dïng thªm nh÷ng bé phËn g×. Khi ®a dßng ®iÖn mét chiÒu ra m¹ch ngoµi th× dßng ®iÖn ch¹y trong khung lµ dßng mét chiÒu hay dßng xoay chiÒu. Bµi 9: Khi sè ®êng søc tõ qua tiÕt diÖn S cña mét cuén d©y lu«n t¨ng th× chiÒu dßng ®iÖn c¶m øng trong cuén d©y cã thay ®æi kh«ng ?. Muèn dßng ®iÖn c¶m øng trong cuén d©y lu«n ®æi chiÒu th× ph¶i cã ®iÒu kiÖn g×. Bµi 10: M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu (dïng trong kÜ thuËt) b¾t buéc ph¶i cã c¸c bé phËn nµo ?. Khi nµo th× m¸y ph¸t t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu. Bµi 11: H·y t×m hiÓu trªn thùc tÕ, muèn cho m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu ph¸t ®iÖn liªn tôc th× ph¶i lµm g× vµ lµm nh thÕ nµo ?. Bµi 12: M« t¶ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña bé gãp. NÕu m¸y ph¸t ®iÖn kh«ng cã bé gãp th× ®iÒu g× sÏ x¶y ra. PhÇn iii: híng dÉn gi¶i. Bµi 1: Tõ trêng cã thÓ t¹o ra dßng ®iÖn, ta cã thÓ lµm thÝ nghiÖm nh sau: Nèi 2 ®Çu cña mét ®o¹n d©y dÉn víi hai nóm cña mét Ampe kÕ t¹o thµnh m¹ch kÝn. Sau ®ã ta cho mét nam ch©m th¼ng di chuyÓn lªn xuèng trong lßng cña m¹ch kÝn trªn, khi ®ã kim chØ cña Ampe kÕ bÞ lÖch, chøng tá trong m¹ch ®· xuÊt hiÖn dßng ®iÖn. Bµi 2: a. HiÖn tîng C¦§T lµ hiÖn tîng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn trong mét èng d©y hay khung d©y kÝn khi sè ®êng søc tõ qua èng d©y hay khung d©y kÝn t¨ng hoÆc gi¶m hoÆc ®æi híng. b. T×m mäi c¸ch sao cho sè ®êng søc tõ qua èng d©y hay khung d©y kÝn t¨ng hoÆc gi¶m hoÆc ®æi híng. VÝ dô: Cho cuén d©y B vµ nam ch©m ®iÖn A tiÕn gÇn nhau hoÆc xa nhau th× sè ®êng søc tõ qua B sÏ t¨ng lªn hoÆc gi¶m ®i. Bµi 3: Nèi hai ®Çu d©y dÉn víi 2 ®Çu cña bãng ®Ìn t¹o thµnh m¹ch kÝn. Di chuyÓn nam ch©m vµo vµ ra trong lßng m¹ch kÝn ®ã th× bãng ®Ìn sÏ s¸ng lªn do cã sù xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng trong m¹ch. Bµi 4: §iÒu kiÖn: Sè ®êng søc tõ xuyªn qua m¹ch ®iÖn kÝn biÕn ®æi (t¨ng, gi¶m, ®æi híng). ý kiÕn ®a ra cha ch¾c ®óng, bëi v× khi m¹ch ®iÖn kÝn chuyÓn ®éng c¾t ®êng søc tõ th× cha ch¾c sè ®êng søc tõ xuyªn qua m¹ch kÝn ®ã ®· thay ®æi. Bµi 5: ChiÒu D - C - B - A - D. Bµi 6: Nam ch©m t¹o ra tõ trêng, khung d©y t¹o ra dßng ®iÖn ®Ó ®a ra ngoµi v× khung quay quanh OO’. Khung quay (®øng yªn), nam ch©m ®øng yªn (quay) th× trong khung xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng. 13 Tµi liÖu «n thi vËt lÝ vµo líp 10 C¶ khung vµ nam ch©m quay nh nhau th× trong khung kh«ng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng v× khi ®ã sè ®êng søc tõ xuyªn qua khung d©y kh«ng thay ®æi. Bµi 7: Khung quay ®îc 1 vßng th× dßng ®iÖn trong khung ®æi chiÒu 2 lÇn. NÕu khung quay liªn tôc trong tõ trêng th× trong khung xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng, chiÒu lu«n thay ®æi. Dßng ®iÖn trong khung lµ dßng xoay chiÒu. Bµi 8: Bé gãp ®iÖn: Khi ®a dßng ®iÖn xoay chiÒu ra m¹ch ngoµi th× bé gãp ®iÖn gåm: Hai vµnh khuyªn nèi víi hai ®Çu khung d©y. 2 chæi quÐt mét ®Çu lu«n t× s¸t vµo hai vµnh khuyªn, ®Çu kia nèi víi d©y dÉn ë bªn ngoµi. Khi ®a dßng ®iÖn mét chiÒu ra m¹ch ngoµi th× bé gãp ®iÖn gåm: Hai b¸n khuyªn nèi víi hai ®Çu khung d©y. 2 chæi quÐt mét ®Çu lu«n t× s¸t vµo hai b¸n khuyªn, ®Çu kia nèi víi d©y dÉn ë bªn ngoµi. Khi ®a dßng ®iÖn 1 chiÒu ra m¹ch ngoµi th× dßng ®iÖn ch¹y trong khung vÉn lµ dßng xoay chiÒu. Bµi 9: ChiÒu kh«ng ®æi. Muèn chiÒu dßng ®iÖn c¶m øng lu«n ®æi chiÒu th× sè ®êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuén d©y lu©n phiªn t¨ng gi¶m. Bµi 10: Nam ch©m ®iÖn vµ c¸c cuén d©y. Khi cuén d©y quay vµ nam ch©m ®øng yªn th× sè ®êng søc tõ xuyªn qua cuén d©y biÕn thiªn (lu©n phiªn t¨ng gi¶m), trong cuén d©y míi cã dßng ®iÖn xoay chiÒu. Bµi 11: Khung ph¶i quay liªn tôc: Dïng m¸y næ, dïng tua bin níc, dïng c¸nh qu¹t giã ®Ó quay… Bµi 12: Bé gãp gåm hai vµnh khuyªn nèi cè ®Þnh víi hai ®Çu cuén d©y vµ quay ®ång trôc víi cuén d©y, hai thanh quÐt lu«n t× s¸t vµo 2 vµnh khuyªn vµ nèi víi d©y dÉn ®iÖn ra ngoµi. Cuén d©y quay, vµnh khuyªn quay theo, dßng ®iÖn xoay chiÒu tõ cuén d©y qua vµnh khuyªn vµ thanh quÐt ra ngoµi. NÕu kh«ng cã bé gãp tøc lµ t¶i tiªu thô nèi trùc tiÕp víi hai ®Çu cuén d©y cña m¸y ph¸t b»ng d©y dÉn th× khi cuén d©y trong m¸y quay, c¸c d©y nµy sÏ xo¾n l¹i vµ ®øt. ®Ò thi tuyÓn sinh vµo líp 10 thpt n¨m häc 2006 - 2007. Thêi gian lµm bµi 60 phót. C©u 1: (3 ®iÓm). VËt s¸ng AB ®Æt vu«ng gãc víi trôc chÝnh cña mét TKHT nh h×nh vÏ. B a. Nªu c¸ch vÏ vµ vÏ ¶nh A’B’ cña vËt AB. F F’ b. NhËn xÐt ®Æc ®iÓm cña ¶nh A’B’. A O C©u 2: (2 ®iÓm). a. T¹i sao khi truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa ngêi ta l¹i dïng ®êng ®iÖn cao thÕ. b. NÕu hiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu ®êng d©y t¶i ®iÖn t¨ng lªn 100 lÇn th× c«ng suÊt hao phÝ trªn ®êng d©y t¨ng hay gi¶m bao nhiªu. C©u 3: (5 ®iÓm). Cho m¹ch ®iÖn nh s¬ ®å h×nh vÏ: A R1 R2 B Trong ®ã: R1 lµ mét biÕn trë, R2 = 20  . HiÖu ®iÖn thÕ UAB lu«n kh«ng ®æi, ®iÖn trë c¸c d©y nèi kh«ng ®¸ng kÓ, V v«n kÕ cã ®iÖn trë rÊt lín. 1. §iÒu chØnh ®Ó R1 = 10  , khi ®ã sè chØ cña v«n kÕ lµ 20V. a. TÝnh: §iÖn trë ®o¹n m¹ch AB, cêng ®é dßng ®iÖn vµ hiÖu ®iÖn thÕ UAB. b. Víi mçi ®iÖn trë, h·y tÝnh: C«ng suÊt tiªu thô ®iÖn vµ nhiÖt lîng to¶ ra trong thêi gian 1 phót. 2. §iÒu chØnh biÕn trë R1 ®Ó c«ng suÊt tiªu thô ®iÖn trªn R1 lín nhÊt. H·y tÝnh R1 vµ c«ng suÊt tiªu thô trªn ®o¹n m¹ch AB khi ®ã. ®Ò thi tuyÓn sinh vµo líp 10 thpt n¨m häc 2008 - 2009. Thêi gian lµm bµi 60 phót. C©u 1: (4 ®iÓm). A R1 R2 B 1. Cho s¬ ®å Trong ®ã R1 = R2 = 10  . HiÖu ®iÖn thÕ UAB lu«n kh«ng ®æi vµ cã gi¸ trÞ b»ng 20V. §iÖn trë d©y nèi kh«ng ®¸ng kÓ. TÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng vµ cêng ®é dßng ®iÖn qua ®o¹n m¹ch. 2. M¾c thªm ®iÖn trë R3 = 20  vµo ®o¹n m¹ch nh s¬ ®å R 1 R2 a. TÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch, cêng ®é dßng ®iÖn A B qua mçi ®iÖn trë vµ qua m¹ch. b. TÝnh c«ng suÊt tiªu thô cña ®iÖn trë vµ ®o¹n m¹ch. R3 C©u 2: ( 1 ®iÓm). Mét m¸y biÕn thÕ dïng trong nhµ cÇn ph¶i h¹ thÕ tõ 220V xuèng cßn 110V. Cuén s¬ cÊp cã 4000 vßn. TÝnh sè vßng d©y cña cuén thø cÊp. Bá qua mäi hao phÝ ®iÖn n¨ng. C©u 3: ( 4 ®iÓm). Mét vËt s¸ng AB cã d¹ng mòi tªn ®îc ®Æt vu«ng gãc víi trôc chÝnh cña TKHT, ®iÓm A n»m trªn trôc chÝnh, c¸ch thÊu kÝnh 18 cm. ThÊu kÝnh cã tiªu cù 9cm. 14 Tµi liÖu «n thi vËt lÝ vµo líp 10 a. VÏ vµ nªu c¸ch vÏ ¶nh cña AB bëi thÊu kÝnh. Cho biÕt ¶nh ®ã lµ ¶nh thËt hay ¶nh ¶o. b. Dïng c¸c tam gi¸c ®ång d¹ng, x¸c ®Þnh ¶nh c¸ch thÊu kÝnh bao nhiªu cm. C©u 4: (1 ®iÓm). X¸c ®Þnh nhiÖt ®é hçn hîp níc “3 s«i, 2 l¹nh” sau khi cã sù c©n b»ng nhiÖt. BiÕt nhiÖt ®é ban ®Çu cña níc s«i lµ 1000C vµ cña níc l¹nh lµ 100C. Bá qua sù trao ®æi nhiÖt víi b×nh vµ m«i trêng. PhÇn i: lÝ thuyÕt. Chñ ®Ò 11: C¸c t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu - §o i vµ u xoay chiÒu. 1. C¸c t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu: NhiÖt, quang, tõ. Mét ®iÓm kh¸c víi dßng ®iÖn mét chiÒu lµ ®èi víi dßng xoay chiÒu, khi dßng ®iÖn ®æi chiÒu th× lùc tõ t¸c dông lªn nam ch©m còng ®æi chiÒu. 2. §o cêng ®é vµ hiÖu ®iÖn thÕ cña m¹ch ®iÖn xoay chiÒu: - §Ó ®o I vµ U cña dßng ®iÖn xoay chiÒu ta dïng ampe kÕ vµ v«n kÕ cã kÝ hiÖu lµ AC hay (~). - §Æc ®iÓm: KÕt qu¶ ®o kh«ng thay ®æi khi ta ®æi chç hai chèt cña phÝch c¾m vµo æ lÊy ®iÖn. Khi ®o I vµ U xoay chiÒu gi¸ trÞ ®o chØ gi¸ trÞ hiÖu dông cña cêng ®é dßng ®iÖn vµ hiÖu ®iÖn thÕ xoay chiÒu. Chñ ®Ò 12: TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa - m¸y biÕn thÕ. 1. Hao phÝ ®iÖn n¨ng trªn ®êng d©y truyÒn t¶i ®iÖn: - Khi truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa b»ng ®êng d©y dÉn sÏ cã mét phÇn ®iÖn n¨ng hao phÝ do hiÖn tîng to¶ nhiÖt trªn ®êng d©y. - C«ng suÊt hao phÝ do to¶ nhiÖt trªn ®êng d©y dÉn tØ lÖ nghÞch víi b×nh ph¬ng hiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu ®êng d©y dÉn. 2. BiÖn ph¸p ®Ó lµm gi¶m hao phÝ ®iÖn n¨ng trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn. Cã hai c¸ch: Gi¶m R hoÆc t¨ng U. l - Ta cã R =  , muèn gi¶m R th× ph¶i t¨ng S. Tæn phÝ ®Ó t¨ng S cßn lín h¬n gi¸ trÞ ®iÖn n¨ng hao phÝ. S - C¸ch tèt nhÊt ®ang ®îc ¸p dông hiÖn nay ®Ó gi¶m hao phÝ lµ t¨ng H§T ®Æt vµo hai ®Çu ®êng d©y. 3. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y biÕn thÕ: - M¸y biÕn thÕ lµ thiÕt bÞ dïng ®Ó t¨ng hoÆc gi¶m hiÖu diÖn thÕ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu. - Bé phËn chÝnh: Hai cuén d©y cã sè vßng kh¸c nhau, ®Æt c¸ch ®iÖn víi nhau, cuén d©y nèi víi m¹ng ®iÖn lµ cuén s¬ cÊp, cuén d©y lÊy H§T ra sö dông gäi lµ cuén thø cÊp. Mét lâi s¾t chung cho c¶ hai cuén d©y. - §Æt mét H§T xoay chiÒu vµo hai ®Çu hai ®Çu cuén d©y s¬ cÊp cña m¸y biÕn thÕ th× ë hai ®Çu cuén d©y thø cÊp xuÊt hiÖn mét H§T xoay chiÒu. - TØ sè gi÷a H§T ë hai ®Çu c¸c cuén d©y cña m¸y biÕn thÕ b»ng tØ sè gi÷a sè vßng d©y cña c¸c cuén d©y ®ã: U1 n1  , ( n1, U1 lµ sè vßng d©y vµ H§T ë cuén s¬ cÊp, n2, U2 lµ sè vßng d©y vµ H§T ë cuén thø cÊp). U 2 n2 4. Vai trß cña m¸y biÕn thÕ trong truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa: §Ó gi¶m hao phÝ trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn cÇn cã H§T rÊt lín (hµng tr¨m ngµn v«n), nhng ®Õn n¬i sö dông ®iÖn l¹i chØ cÇn H§T thÝch hîp lµ 220V, chÝnh v× vËy m¸y biÕn thÕ cã cã vai trß to lín trong viÖc truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa. ë hai ®Çu ®êng d©y t¶i ®iÖn ngêi ta ®Æt hai lo¹i m¸y biÕn thÕ cã nhiÖm vô k¸c nhau: §Çu ®êng d©y t¶i ®iÖn, ®Æt m¸y biÕn thÕ cã nhiÖm vô t¨ng H§T, ®Õn n¬i sö dông ®iÖn ®Æt m¸y biÕn thÕ cã nhiÖm vô gi¶m H§T ®Õn møc phï hîp. PhÇn ii: bµi tËp. Bµi 1: So s¸nh sù gièng nhau vµ kh¸c nhau khi ®o cêng ®é dßng ®iÖn vµ H§T cña ®o¹n m¹ch ®iÖn mét chiÒu mét chiÒu vµ ®o¹n m¹ch ®iÖn xoay chiÒu. Bµi 2: Khi truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa cã cïng mét c«ng suÊt ®iÖn cã bÞ hao phÝ ®iÖn n¨ng hay kh«ng? .V× sao. §Ó lµm gi¶m sù hao phÝ ®ã ngêi ta ®· dïng biÖn ph¸p g×?. T¹i sao. Bµi 3: Khi truyÒn ®i cïng mét c«ng suÊt ®iÖn, mét HS nãi r»ng khi gi¶m ®iÖn trë cña ®êng d©y t¶i ®iÖn ®i 3 lÇn hoÆc t¨ng H§T lªn ba lÇn th× c«ng suÊt hao phÝ v× to¶ nhiÖt trong hai trêng hîp ®ã b»ng nhau. §iÒu ®ã ®óng hay sai. T¹i sao. Bµi 4: a. Ngêi ta cã thÓ dïng m¸y biÕn thÕ ®Ó t¨ng, gi¶m dßng ®iÖn kh«ng ®æi ®îc hay kh«ng. T¹i sao. b. Trong nhµ cã mét m¸y biÕn thÕ t¨ng thÕ tõ 110V lªn 220V. Cã thÓ dïng nã ®Ó h¹ thÕ tõ 220V xuèng 110V ®îc kh«ng. V× sao?. Bµi 5: Cuén s¬ cÊp cña mét m¸y biÕn thÕ cã sè vßng lµ 12 000 vßng. Muèn dïng ®Ó h¹ thÕ tõ 6kV xuèng 220V th× cuén thø cÊp ph¶i cã sè vßng lµ bao nhiªu. Bµi 6. Ngêi ta cÇn truyÒn t¶i mét c«ng suÊt ®iÖn 100kW ®i xa 90km, víi ®iÒu kiÖn hao phÝ ®iÖn n¨ng do to¶ nhiÖt trªn ®êng d©y kh«ng vît qu¸ 2% c«ng suÊt truyÒn ®i. Ngêi ta dïng d©y dÉn b»ng ®ång cã ®iÖn trë suÊt vµ khèi lîng riªng lÇn lît lµ 1,7.10-8  m vµ 8800kg/m3. TÝnh khèi lîng cña d©y dÉn khi truyÒn ®iÖn n¨ng díi H§T U = 6kV. Bµi 7: §Æt mét d©y dÉn th¼ng song song víi trôc Nam - B¾c cña mét kim nam ch©m. Cã hiÖn tîng g× x¶y ra víi nam ch©m khi ta cho dßng ®iÖn xoay chiÒu ch¹y qua d©y dÉn. Gi¶i thÝch hiÖn tîng. 15 Tµi liÖu «n thi vËt lÝ vµo líp 10 2 Bµi 8: Tõ c«ng thøc Php = P .2R , trong ®ã P lµ c«ng suÊt cña nhµ m¸y ph¸t ®iÖn kh«ng thay ®æi. VÒ nguyªn U t¾c, h·y nªu c¸c ph¬ng ¸n cã thÓ lµm gi¶m hao phÝ do to¶ nhiÖt trªn ®êng d©y truyÒn t¶i ®iÖn. Trªn thùc tÕ ngêi ta ¸p dông ph¬ng ¸n nµo ®Ó lµm gi¶m ®iÖn n¨ng hao phÝ trªn ®êng d©y t¶i ®iÖn. V× sao. Chñ ®Ò 19. sù b¶o toµn vµ chuyÓn ho¸ n¨ng lîng. PhÇn i: Nh÷ng kiÕn thøc cÇn ghi nhí. 1. N¨ng lîng: Ta nhËn biÕt ®îc mét vËt cã n¨ng lîng khi vËt ®ã cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng (c¬ n¨ng) hay lµm nãng c¸c vËt kh¸c (nhiÖt n¨ng). 2. C¸c d¹ng n¨ng lîng vµ sù chuyÓn ho¸ n¨ng lîng: - Mäi qu¸ tr×nh biÕn ®æi trong tù nhiªn ®Òu cã kÌm theo sù chuyÓn ho¸ n¨ng lîng tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c. - Con ngêi nhËn biÕt ®îc c¸c d¹ng n¨ng lîng nh ho¸ n¨ng, quang n¨ng, ®iÖn n¨ng khi chóng chuyÓn ho¸ thµnh c¬ n¨ng hay nhiÖt n¨ng. 3. §Þnh luËt b¶o toµn n¨ng lîng: N¨ng lîng kh«ng tù sinh ra hoÆc tù mÊt ®i mµ chØ chuyÓn ho¸ tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c, hoÆc truyÒn tõ vËt nµy sang vËt kh¸c. 4. NhiÖt ®iÖn: Trong nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn, n¨ng lîng cña nhiªn liÖu bÞ ®èt ch¸y ®îc chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng. 5. Thuû ®iÖn: Trong nhµ m¸y thuû ®iÖn, thÕ n¨ng cña níc trong hå chøa ®îc chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng. 6. M¸y ph¸t ®iÖn giã: Trong m¸y ph¸t ®iÖn giã, n¨ng lîng cña søc giã ®· biÕn ®æi lÇn lît qua c¸c bé phËn cña m¸y ®Ó cuèi cïng thµnh ®iÖn n¨ng. 7. Pin mÆt trêi: Pin mÆt trêi lµ nh÷ng tÊm ph¼ng lµm b»ng chÊt silic. NÕu chiÕu ¸nh s¸ng mÆt trêi vµo tÊm ®ã th× n¨ng lîng cña ¸nh s¸ng mÆt trêi sÏ trùc tiÕp chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng. 8. Nhµ m¸y ®iÖn h¹t nh©n: Nhµ m¸y ®iÖn h¹t nh©n biÕn ®æi n¨ng lîng h¹t nh©n thµnh n¨ng lîng ®iÖn. Nhµ m¸y ®iÖn h¹t nh©n cã thÓ cho c«ng suÊt rÊt lín nhng ph¶i cã thiÕt bÞ b¶o vÖ rÊt cÈn thËn ®Ó ng¨n c¸c bøc x¹ cã thÓ g©y nguy hiÓm chÕt ngêi. 9. TiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng: N¨ng lîng ®iÖn cã ®Æc ®iÓm lµ khi ®· s¶n xuÊt ra th× ph¶i sö dông hÕt, kh«ng thÓ dù tr÷ ®îc (trõ trêng hîp dù tr÷ nhá trong acquy). C¸c m¸y ph¸t ®iÖn lín ®· më m¸y lµ ph¶i ch¹y ®Òu, kh«ng thÓ khi cÇn nhiÒu th× cho ch¹y nhanh, khi cÇn Ýt th× cho ch¹y chËm . Bëi vËy cÇn ph¶i tiÕt kiÖm ®iÖn, sö dông ®iÖn h¹n chÕ trong c¸c giê cao ®iÓm, khuyÕn khÝch sö dông ®iÖn vµo ®ªm khuya. PhÇn ii: bµi tËp vËn dông. (TVKT) Bµi 1. Trong c¸c dông cô sau ®©y, h·y cho biÕt n¨ng lîng ®· ®îc chuyÓn ho¸ tõ d¹ng nµo sang d¹ng nµo. 1. Bãng ®Ìn ®iÖn ®ang s¸ng. 2. Bµn lµ hay bÕp ®iÖn ®ang ho¹t ®éng. 3. Qu¹t ®iÖn ®ang ho¹t ®éng. 4. ¾c quy ®ang n¹p ®iÖn. 5. §inam« xe ®¹p ®ang quay khi ®¹p xe. Bµi 2. Khi ta th¶ mét hßn ®¸ tõ trªn cao xuèng c¸t th× n¨ng lîng cña hßn ®¸ ë d¹ng nµo. Sù chuyÓn ho¸ n¨ng lîng cña hßn ®¸ trong qua tr×nh r¬i nh thÕ nµo. T¹i sao hßn ®¸ kh«ng nÈy lªn ®îc. Bµi 3. Trong thùc tÕ ta cã thÓ chÕ t¹o ®îc ®éng c¬ vÜnh cöu kh«ng. T¹i sao. Bµi 4. Th¶ mét thái ®ång ®· ®îc nung nãng vµo mét chËu lµm b»ng nh«m chøa 10 lÝt níc ë 200C. Khi qu¸ tr×nh c©n b»ng nhiÖt x¶y ra th× nhiÖt ®é cuèi cïng cña hçn hîp lµ 70 0C. Hái nhiÖt n¨ng cña miÕng ®ång ®· t¨ng lªn hay gi¶m ®i bao nhiªu. §iÒu ®ã cã vi ph¹m ®Þnh luËt b¶o toµn n¨ng lîng kh«ng, t¹i sao. (NhiÖt dung riªng cña nh«m lµ 880J/kg.K, cña níc lµ 4200J/kg.K, khèi lîng cña chËu nh«m lµ 500g, bá qua sù mÊt m¸t nhiÖt ë m«i trêng xung quanh). Bµi 5. Mét líp níc dµy 2m trªn mÆt hå chøa níc cã diÖn tÝch 1km2 ë ®é cao 250 so víi cöa vµo tua bin cña nhµ m¸y thuû ®iÖn. Hái líp níc ®ã cã thÓ cung cÊp mét n¨ng lîng ®iÖn lµ bao nhiªu, gi¶ sö hiÖu, suÊt cña nhµ m¸y lµ70%, träng lîng riªng cña níc lµ lµ 104N/m2. Bµi 6. Nhµ m¸y thñy ®iÖn Hoµ b×nh cã 5 tæ m¸y, mçi tæ m¸y cã c«ng suÊt lµ 400MW. Hái trong 15 giê nhµ m¸y s¶n ra mét n¨ng lîng ®iÖn lµ bao nhiªu. Bµi 7. Mét nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn dïng than ®¸ cã c«ng suÊt 600MW. Hái trong 1 ngµy nhµ m¸y ®ã ph¶i tiªu thô lîng than ®¸ lµ bao nhiªu. BiÕt hiÖu suÊt cña nhµ m¸y lµ 30%, n¨ng suÊt to¶ nhiÖt cña than ®¸ lµ 27.10 6 J/kg. Bµi 8. Mét mÐt vu«ng Pin mÆt trêi nhËn ®îc n¨ng lîng víi c«ng suÊt lµ 0,7kW. NÕu diÖn tÝch tæng céng cña pin lµ 50m2 th×: 1. C«ng suÊt ®ã ®ñ ®Ó th¾p s¸ng bao nhiªu bãng ®Ìn lo¹i 100W. 16 Tµi liÖu «n thi vËt lÝ vµo líp 10 2. C«ng suÊt ®ã dïng trong thêi gian 20 phót ®un s«i ®îc bao nhiªu lÝt níc tõ 500C. (BiÕt hiÖu suÊt cña Êm ®un lµ 80%, nhiÖt dung riªng cña níc lµ 4200J/kg.K vµ hiÖu suÊt cña pin lµ 10%.) Bµi 9. Mçi mÐt vu«ng ®Êt ®îc ¸nh s¸ng mÆt trêi cung cÊp mét c«ng suÊt lµ 500W. HiÖu suÊt cña pin lµ 10%. 1. Hái 1km2 ®Êt n¹p ®iÖn cho pin mÆt trêi mét c«ng suÊt lµ bao nhiªu. 2. Víi c«ng suÊt ®ã, trong thêi gian 30 phót th× ®un s«i ®îc bao nhiªu lÝt níc tõ 250C. BiÕt nhiÖt dung riªng cña níc lµ 4200J/kg.K, hiÖu suÊt cña bÕp ®un lµ 80%. PhÇn iii: híng dÉn gi¶i. Bµi 2. N¨ng lîng cña hßn ®¸: - Tríc khi th¶: ThÕ n¨ng. Khi ®ang r¬i: ThÕ n¨ng, ®éng n¨ng, nhiÖt n¨ng. Tríc khi ch¹m c¸t: ®éng n¨ng vµ nhiÖt n¨ng. - Sù chuyÓn ho¸ n¨ng lîng: Khi ®ang r¬i mét phÇn thÕ n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh ®éng n¨ng vµ nhiÖt n¨ng (cho nã vµ cho líp kh«ng khÝ xung quanh). Tríc khi ch¹m c¸t: Toµn bé thÕ n¨ng ®· chuyÓn ho¸ thµnh ®éng n¨ng vµ nhiÖt n¨ng (cho nã vµ cho líp kh«ng khÝ xung quanh). Khi ®· lón s©u vµo c¸t th× phÇn ®éng n¨ng cña nã ®· chuyÓn ho¸ hoµn toµn thµnh nhiÖt n¨ng (cho nã vµ cho c¸t) vµ ®éng n¨ng cho c¸t. Tãm l¹i toµn bé c¬ n¨ng cña hßn ®¸ ®· chuyÓn ho¸ thµnh nhiÖt n¨ng vµ ®éng n¨ng (cho vËt kh¸c) nªn hßn ®¸ kh«ng thÓ nÈy lªn ®îc. Bµi 3. Kh«ng thÓ. V× ®éng c¬ vÜnh cöu lµ ®éng c¬ ho¹t ®éng kh«ng cÇn cung cÊp n¨ng lîng. Tr¸i víi ®Þnh luËt b¶o toµn vµ chuyÓn ho¸ n¨ng lîng. Bµi 4. Lîng nhiÖt n¨ng cña thái ®ång ®· bÞ gi¶m lµ: Qc thu = Cnh.mnh.(ts - t®) = 880.0,5.(70 - 20) = 22 000J. Qn thu = 4200.10.(70 - 20) = 2 100 000J. Q® gi¶m = 2 122 000J. §iÒu nµy kh«ng hÒ vi ph¹m ®Þnh luËt. V× nhiÖt lîng ®ã kh«ng tù mÊt ®i mµ nã ®· chuyÓn ho¸ thµnh nhiÖt n¨ng cho níc vµ chËu. Bµi 5. Träng lîng cña líp níc: P = d.V = d.S.(dµy) = 2.1010N. C«ng do líp níc thùc hiÖn: A = P.h = 2.1010.250 = 5.1012J. C«ng ®îc chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng: A = 5.1012.0,7 = 3,5.1012J. Bµi 6. C«ng suÊt cña 5 tæ m¸y lµ: P = 5.400 = 2.106kW. §iÖn n¨ng s¶n ra: A = P.t. Bµi 7. C«ng sinh ra trong 1 ngµy: A = 6.108.86400. NhiÖt lîng to¶ ra cña than ®¸: Q = Q Q1 A = 64.105 kg.  = 1728.1011J. Lîng than cÇn tiªu thô: m = q H H Bµi 8. a. C«ng suÊt tiªu thô cña pin: P = P1.S. C«ng suÊt tiªu thô cña ®Ìn: P® = P.Hp. b. §iÖn n¨ng cña pin cung cÊp: Q = A = p.Hp.t. NhiÖt lîng níc thu: Q1 = Q.Ha. Lîng níc ®un s«i: m = Q1 = 16kg. c.(100  50) 17
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan