Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh nam định ...

Tài liệu Thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh nam định

.PDF
104
330
149

Mô tả:

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO …………/………… BỘ NỘI VỤ ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THANH THỦY THANH TRA CHUYÊN NGÀNH TRONG LĨNH VỰC NỘI VỤ Ở TỈNH NAM ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI, 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO …………/………… BỘ NỘI VỤ ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THANH THỦY THANH TRA CHUYÊN NGÀNH TRONG LĨNH VỰC NỘI VỤ Ở TỈNH NAM ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 60340403 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. LƯƠNG THANH CƯỜNG HÀ NỘI, 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và không trùng lắp với các công trình có liên quan đã được công bố; các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Người cam đoan Nguyễn Thanh Thủy LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, Khoa Sau đại học, người hướng dẫn khoa học cùng toàn thể các thầy, cô giáo đã nhiệt tình giảng dạy và tạo điều kiện cho tôi hoàn thành nhiệm vụ học tập của mình. Tôi trân trọng cảm ơn gia đình và bạn bè đã động viên giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này! Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Học viên Nguyễn Thanh Thủy MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THANH TRA CHUYÊN NGÀNH ...... 8 TRONG LĨNH VỰC NỘI VỤ......................................................................... 8 1.1. Nhận thức chung về thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ..... 8 1.1.1. Thanh tra và thanh tra chuyên ngành.....................................................................8 1.1.2. Thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ..................................................14 1.2. Cấu thành hoạt động của Thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ .......................................................................................... 21 1.2.1. Chủ thể thực hiện thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ .........21 1.2.2 Đối tượng của thanh tra chuyên ngành nội vụ ...................................................22 1.2.3. Nội dung của thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ...........................22 1.3. Các yếu tố tác động đến thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ................................................................................................. 26 1.3.1. Chất lượng thể chế về thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ............26 1.3.2. Năng lực thực thi công vụ của các chủ thể thực hiện thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ..........................................................................................................28 1.3.3. Quá trình cải cách nền hành chính nhà nước......................................................29 Kết luận chương 1 ......................................................................................... 31 Chương 2. THỰC TRẠNG THANH TRA CHUYÊN NGÀNH TRONG LĨNH VỰC NỘI VỤ Ở TỈNH NAM ĐỊNH................................................ 32 2.1. Khái quát chung về tỉnh Nam Định........................................... 32 2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội........................................................32 2.1.2. Một số ảnh hưởng từ điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội đến thanh tra chuyên ngành nội vụ ở tỉnh Nam Định ........................................................................................34 2.2. Tình hình thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định40 2.2.1. Tổ chức bộ máy, nhân lực thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ tỉnh Nam Định ........................................................................................40 2.2.2. Hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định45 2.3. Nhận xét về thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định ................................................................................... 51 2.3.1. Kết quả đạt được và nguyên nhân........................................................................51 2.3.2 Hạn chế, bất cập và nguyên nhân..........................................................................53 Kết luận chương 2 ......................................................................................... 61 Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN THANH TRA CHUYÊN NGÀNH TRONG LĨNH VỰC NỘI VỤ Ở TỈNH NAM ĐỊNH .............................................................................................................. 63 3.1. Phương hướng hoàn thiện thanh tra chuyên ngành nội vụ ở tỉnh Nam Định ................................................................................... 63 3.1.1. Xây dựng thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ chuyên nghiệp, chính quy, từng bước hiện đại..........................................................................................64 3.1.2. Nâng cao tính độc lập của thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ.....65 3.1.3. Bảo đảm minh bạch, dân chủ, hiệu quả của thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ....................................................................................................................66 3.2. Giải pháp hoàn thiện thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định .................................................................... 67 3.2.1. Hoàn thiện về thể chế thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ............67 3.2.2.Kiện toàn tổ chức bộ máy thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ......70 3.2.3. Nâng cao năng lực thực thi công vụ, trách nhiệm của đội ngũ công chức thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ.....................73 3.2.4. Minh bạch hóa thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ...............79 3.2.5. Bảo đảm các điều kiện vật chất phục vụ hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ..........................................................................................................83 Kết luận chương 3 ......................................................................................... 86 KẾT LUẬN LUẬN VĂN .............................................................................. 87 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................... 94 DANH MỤC BẢNG, BIỂU STT TÊN BIỂU ĐỒ, BẢNG TRANG Biểu đồ 1 Biểu đồ 2.1: Tỷ lệ các lĩnh vực thanh tra chuyên 46 ngành trong lĩnh vực nội vụ tỉnh Nam Định đã thực hiện giai đoạn 2010-2015 2 Biểu đồ 2.2: Thực tế số cuộc thanh tra theo kế 49 hoạch đã thực hiện giai đoạn 2010-2015 3 Biểu đồ 2.3: Thực trạng số cuộc thanh tra đột xuất 50 đã thực hiện giai đoạn 2010-2015 Bảng biểu 1 Bảng 2.1: Tình hình cán bộ, công chức, người lao 41 động thanh tra Sở Nội vụ 2 Bảng 2.2: Tổng hợp vi phạm thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ tỉnh Nam Định 51 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Tại Hội nghị cán bộ thanh tra toàn miền Bắc lần thứ nhất ngày 19/4/1957, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói “nếu Trung ương Đảng, Chính phủ có nghị quyết, chỉ thị đưa về các ngành, các địa phương, kết quả thế nào không có thanh tra khó mà biết được địa phương nào làm tốt, làm vừa, làm xấu; có làm hay không làm trên không biết; địa phương nhiều khi tự mình cũng không biết; trên không thấu dưới; dưới không thấu trên. Thanh tra là để theo dõi xem các kế hoạch, chỉ thị, chính sách đó, các địa phương đã chấp hành thế nào” [16] Xuất phát từ vị trí, vai trò của thanh tra là một nội dung, một phương thức thực hiện sự lãnh đạo của các cấp uỷ Đảng và sự chỉ đạo, điều hành của chính quyền các cấp, do vậy sự lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên của các cơ quan lãnh đạo Đảng và Nhà nước có ý nghĩa quyết định đến hiệu lực, hiệu quả thanh tra. Thực tiễn quản lý nhà nước trong những năm qua cho thấy, nếu chú trọng đến thanh tra thì hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước được nâng cao; ngược lại, nếu không chú trọng đúng mức đến thanh tra, thì hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước sẽ bị giảm sút. Thanh tra là chức năng thiết yếu của quản lý, là một giai đoạn của quản lý nhà nước. Thanh tra còn là một phương thức phát huy dân chủ, tăng cường pháp chế, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật trong quản lý nhà nước. Bên cạnh đó, cải cách hành chính nhà nước trong thời kỳ đổi mới và hội nhập đang diễn ra mạnh mẽ, sâu rộng trên nhiều lĩnh vực. Trong đó, năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức giữ một vai trò quan trọng và có tính chất quyết định đến sự thành công của công cuộc cải cách hành chính. Năng lực của cán bộ công chức được đánh giá dựa trên việc ban hành, thực thi các quyết định hành chính, các chính sách, pháp luật của Nhà nước. Tuy nhiên, 1 trong bộ máy hành chính hiện nay, có một số không ít các cán bộ, công chức năng lực còn yếu, có lối sống tha hóa về đạo đức, lập trường, tư tưởng chưa vững vàng, ở một số vị trí cá nhân ra những quyết định không đúng với quy phạm pháp luật, chưa đúng với quy trình, thủ tục trong thực hiện các công việc vẫn còn diễn ra nhằm phục vụ cho lợi ích cá nhân họ và một nhóm người. Điều này có thể phát hiện được qua thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ. Là một lĩnh vực thanh tra chuyên ngành, thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ trong thời gian qua đã có những đóng góp nhất định vào quá trình xây dựng nền hành chính nhà nước trong sạch, hiệu lực, hiệu quả. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ còn có những thiếu hụt, bất cập nhất định như: năng lực thanh tra chưa đáp ứng qua thực tế; phạm vi thanh tra chưa bao phủ hết các mặt hoạt động như pháp luật đã quy định; kết luận thanh tra chưa thực sự sâu sắc…Thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định cũng không phải ngoại lệ. Nam Định là một tỉnh lớn đang trong quá trình đô thị hóa và phát triển, lại bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như tôn giáo, văn hóa…, do đó, thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ càng cần phải được hoàn thiện. Tình hình đó đã và đang đặt ra đòi hỏi cấp thiết là cần phải có những nghiên cứu về đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ để tìm kiếm thêm các luận cứ khoa học góp phần hoàn thiện thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ, đáp ứng yêu cầu thực tế. Với những lý do trên, tác giả chọn đề tài: “Thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định” làm đề tài luận văn nghiên cứu. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học đề cập đến tổ chức và hoạt động của thanh tra nhà nước ở nhiều khía cạnh và mức độ khác nhau: 2 Thứ nhất, Sách chuyên khảo “Hiệu quả của pháp luật những vấn đề lý luận và thực tiễn” Sách chuyên khảo – Tái bản lần thứ nhất có sửa chữa, bổ sung, NXB Chính trị, Quốc gia – Sự thật năm 2012; “Kỷ yếu khoa học thanh tra” từ tập 1 đến tập 8 của Viện Khoa học thanh tra phát hành năm 2003; “Đổi mới hệ thống tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra trong cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”; “Luận cứ khoa học phục vụ sửa đổi Luật thanh tra và hoàn thiện pháp luật về thanh tra” đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ năm 2007 (chủ nhiệm Trần Văn Truyền); cuốn “Cơ chế giám sát, kiểm toán và thanh tra ở Việt Nam” do Viện khoa học thanh tra phối hợp với Nhà xuất bản Tư pháp phát hành năm 2004. Trong các tác phẩm này, trên cơ sở làm rõ lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh tra, các công trình đã đánh giá thực trạng hoạt động thanh tra ở Việt Nam và đưa ra các giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra. Tuy nhiên, các nghiên cứu đó mới chỉ đề cập ở mức độ chung nhất, phù hợp với các văn bản pháp luật thanh tra của thời điểm đó. Thứ hai, các bài nghiên cứu đăng trên Báo, Tạp chí Nguyễn Ngọc Tản: “Về công tác xây dựng thể chế của ngành Thanh tra” Tạp chí Thanh tra số 01/2007 Các bài viết trên đã phân tích thực trạng hoạt động thanh tra trong thời gian vừa qua, đồng thời nêu lên những bất cập, vướng mắc về các quy định pháp luật thanh tra hiện hành khi áp dụng trên thực tế. Từ đó, các tác giả đã đề xuất sửa đổi cho phù hợp với tình hình mới. Thứ ba, các đề tài nghiên cứu khoa học “Thanh tra công vụ ở Việt Nam giai đoạn hiện nay” do Nguyễn Tuấn Khanh làm chủ nhiệm, năm 2015 3 “Cơ sở xác định trách nhiệm của Chủ tịch ủy ban nhân dân các cấp trong công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng” đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ năm 2010 (Nguyễn Tuấn Khanh chủ nhiệm). Đề tài nêu lên một số cơ sở lý luận của vấn đề trách nhiệm pháp lý của Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp trong công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng; đánh giá thực trạng nhiệm vụ, quyền hạn của chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp, Thực trạng thanh tra trách nhiệm, đưa ra định hướng giải quyết, hệ thống giải pháp và một số kiến nghị cụ thể. “Một số giải pháp nhằm hạn chế trùng lắp, chồng chéo trong hoạt động thanh tra” đề tài khoa học cấp cơ sở năm 2010 (Lê Đức Trung chủ nhiệm). Đề tài làm rõ quan niệm về trùng lắp, chồng chéo, vai trò của công tác thanh tra, hoạt động thanh tra và các dạng chồng chéo, trùng lắp trong hoạt động thanh tra; Kết quả hoạt động thanh tra từ khi có Luật Thanh tra năm 2004, phân tích, đánh giá thực trạng và nguyên nhân dẫn đến sự trùng lắp, chồng chéo trong hoạt động thanh tra; Quan điểm, phương hướng khắc phục và một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về thanh tra. Thứ tư, về các đề tài luận án, luận văn đã bảo vệ Luận án tiến sĩ “Hoàn thiện thanh tra diện rộng của thanh tra chính phủ trong thực hiện chính sách xã hội” do học viên Nguyễn Thanh Hải năm 2014 Luận văn thạc sĩ “Tổ chức và hoạt động của Ban thanh tra nhân dân cấp xã ở tỉnh Nam Định” của học viên Lê Văn Khuyến năm 2014, “Vai trò của thanh tra nhà nước trong quản lý việc thực hiện dự án ở nước ta hiện nay” của học viên Nguyễn Thanh Hải năm 2012; Luận văn thạc sĩ “Tổ chức và hoạt động của thanh tra khoa học công nghệ” của học viên Trần Văn Nho năm 2011; Luận văn thạc sỹ Luật học “ Tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra chuyên ngành ở Việt Nam hiện nay” năm 2011 của học viên Nguyễn Thị Thục; “Hoạt động thanh tra chuyên ngành của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành” của học viên Nguyễn Thị Hải Yến năm 2013; Luận 4 văn thạc sĩ “Tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành giáo dục của tỉnh Nam Định” năm 2014 của học viên Vũ Tiến Duật; “Vai trò của của Ủy ban nhân dân tỉnh Nam Định trong giải quyết khiếu nại hành chính” năm 2014 của học viên Bùi Mạnh Giang; Luận văn thạc sĩ “ Hoàn thiện tổ chức và hoạt động của thanh Lao động” của học viên Bùi Viết Thắng năm 2014; “Tổ chức và hoạt động của thanh tra thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định” năm 2015 của học viên Nguyễn Hải Hoàng Đức; “Tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thiện của pháp luật về phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam hiện nay” của học viên Phạm Thị Thu Hiền năm 2015... Các luận văn trên đa phần tập trung nghiên cứu các vấn đề thanh tra tại cơ sở và nêu bật được thực trạng và các giải pháp chung liên quan đến thanh tra tại cơ sở, tuy nhiên, các đề tài này chỉ tập trung phân tích thực trạng về hoạt động thanh tra chuyên ngành và vai trò của thanh tra nhà nước trong lĩnh vực cụ thể. Đến nay, chưa có công trình nghiên cứu nào về thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định từ phương diện quản lý công. Do đó, trên cơ sở kết quả các nghiên cứu trước đây và các quy định của pháp luật hiện hành, việc nghiên cứu đề tài này sẽ góp phần làm phong phú và sâu sắc thêm những luận cứ khoa học, cũng như cơ sở thực tiễn cho việc đổi mới tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở điều kiện nước ta hiện nay nói chung, ở Nam Định nói riêng. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn Mục đích của Luận văn là trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận chung về thanh tra chuyên ngành nói chung và thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ nói riêng, Luận văn phân tích và đánh giá thực trạng thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định để đưa ra các khuyến nghị khoa học góp phần hoàn thiện thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định. 5 Để đạt được mục đích trên, Luận văn có các nhiệm vụ cơ bản sau: i) Hệ thống hóa, làm rõ thêm lý luận về thanh tra chuyên ngành và thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ; cấu thành của hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ; các yếu tố tác động đến thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ. ii) Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định; chỉ ra những kết quả đạt được, hạn chế, bất cập, thiếu hụt và nguyên nhân của chúng. iii) Đưa ra các khuyến nghị khoa học nhằm góp phần hoàn thiện thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề lý luận và thực tiễn về thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ - Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: Luận văn nghiên cứu thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định; + Về thời gian: Luận văn nghiên cứu với các số liệu từ 2010 – 2015; + Về nội dung: Luận văn nghiên cứu các hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ với 11 nhóm hoạt động: tổ chức bộ máy hành chính, sự nghiệp và quản lý biên chế nhà nước; chính quyền địa phương, địa giới hành chính; cán bộ, công chức, viên chức; tiền lương; tổ chức hội và các tổ chức phi chính phủ; văn thư, lưu trữ nhà nước; cải cách hành chính nhà nước; quy chế dân chủ cơ sở; công tác thanh niên; thi đua, khen thưởng; tôn giáo. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Luận văn được dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử và tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật, các quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về xây dựng Nhà nước pháp 6 quyền, về cải cách nền hành chính, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, thanh tra viên đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nuớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể sau: Chương 1: Sử dụng phương pháp nghiên cứu phân tích, tổng hợp, lịch sử để làm rõ thêm lý luận về thanh tra, thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ, qua đó, nêu được ý nghĩa, chức năng của thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ. Chương 2: Sử dụng phương pháp tổng hợp, thống kê, so sánh, phân tích, tổng kết để làm rõ thực trạng thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định. Qua đó, đánh giá thực trạng về thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ. Chương 3: Sử dụng phương pháp tổng hợp, thống kê, phân tích để đề xuất các giải pháp hoàn thiện thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Về lý luận, Luận văn góp phần làm rõ thêm một số vấn đề lý luận và thực tiễn về tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ. Về thực tiễn, Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan nhà nước về thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ. Luận văn cũng còn là tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy về quản lý công. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục các tài liệu tham khảo, nội dung chính của Luận văn gồm 03 chương cụ thể như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ Chương 2: Thực trạng thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định Chương 3: Phương hướng, giải pháp hoàn thiện thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định 7 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THANH TRA CHUYÊN NGÀNH TRONG LĨNH VỰC NỘI VỤ 1.1. Nhận thức chung về thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ 1.1.1. Thanh tra và thanh tra chuyên ngành 1.1.1. 1.Thanh tra Thanh tra xuất phát từ gốc Latinh nghĩa bên trong có nghĩa là “nhìn vào bên trong” chỉ một sự xem xét từ bên ngoài vào hoạt động của mỗi đối tượng nhất định. Là sự kiểm soát với đối tượng bị thanh tra trên cơ sở thẩm quyền (quyền hạn, nghĩa vụ) được giao nhằm đạt mục đích nhất định. Thanh tra mang tính quyền lực, thông qua công tác thanh tra thường là phát hiện, ngăn chặn những gì trái với quy định của pháp luật [17,tr.11] Theo Luật Thanh tra năm 2010, Thanh tra nhà nước là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Thanh tra nhà nước bao gồm thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành. (Khoản 1 điều 3) Thanh tra có những đặc điểm như sau: Một là, tính quyền lực nhà nước Là một chức năng của quản lý nhà nước, thanh tra phải thể hiện như một tác động tích cực nhằm thực hiện quyền lực của chủ thể quản lý đối với đối tượng quản lý. Tính quyền lực nhà nước của hoạt động thanh tra gắn bó với tính quyền uy- phục tùng đây chính là một đặc tính quan trọng của quản lý nhà nước. Quyền lực nhà nước luôn thuộc về một tổ chức nhất định, vì vậy để có quyền lực thì phải gắn với một tổ chức cụ thể. Nói về mặt quyền lực nhà nước trong quá trình thanh tra có nghĩa là xác định về mặt pháp lý tính chất nhà nước của tổ chức thanh tra, chủ thể tiến hành thanh tra luôn là cơ 8 quan nhà nước nên thanh tra phải được nhà nước sử dụng như một công cụ có hiệu quả trong quá trình quản lý. Tính quyền lực nhà nước của hoạt động thanh tra thể hiện qua việc ra các quyết định bắt buộc thực hiện đối với các đối tượng bị thanh tra về những vấn đề thanh tra phát hiện và xử lý; yêu cầu cấp có thẩm quyền giải quyết đề nghị của thanh tra, yêu cầu truy cứu trách nhiệm pháp lý đối với cá nhân vi phạm pháp luật mà thanh tra phát hiện kể cả việc đề nghị cơ quan điều tra truy tố trước pháp luật. Trong những trường hợp cần thiết được phép trực tiếp áp dụng các biện pháp cưỡng chế nhà nước. Bên cạnh đó, tính quyền lực nhà nước của thanh tra còn được cụ thể hóa ở chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của từng tổ chức thanh tra khác nhau, phương thức tiến hành thanh tra, xử lý kết quả thanh tra, quan hệ giữa cơ quan thanh tra với đối tượng thanh tra và sự phối hợp giữa các tổ chức thanh tra nhà nước theo cấp hành chính và theo ngành, lĩnh vực, thanh tra nhân dân. Để phát huy được hiệu quả cao nhất hoạt động thanh tra đòi hỏi phải sử dụng đồng bộ tính quyền lực nhà nước trên tất cả các lĩnh vực Hai là, tính khách quan Do bản chất của thanh tra là xem xét, đánh giá một cách khách quan việc thực hiện chính sách pháp luật, nhiệm vụ của các tổ chức, cá nhân nhằm đưa ra kết luận đúng, sai, từ đó có những xử lý kiến nghị phù hợp nhằm phòng ngừa, xử lý vi phạm và bảo vệ lợi ích nhà nước, xã hội, các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Vì vậy hoạt động thanh tra phải mang tính khách quan, nghĩa là xem xét, đánh giá đối tượng, nội dung thanh tra đúng như thực tế, không được áp đặt, suy diễn chủ quan. Ba là, tính độc lập tương đối Tính độc lập tương đối cũng là một đặc điểm của hoạt động thanh tra. Khác với với hoạt động kiểm tra thường do bản thân các cơ quan quản lý nhà 9 nước tự tiến hành, hoạt động thanh tra thường được tiến hành bởi một cơ quan chuyên trách. Tuy nhiên không nên cho rằng tính độc lập của thanh tra là hoàn toàn biệt lập, tách rời quản lý nhà nước bởi vì cơ quan thanh tra có nhiệm vụ chủ yếu là xem xét đánh giá một cách khách quan việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, kế hoạch nhà nước của cơ quan tổ chức cá nhân, khi thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình nhưng vẫn phải bảo đảo sự phối hợp nhịp nhàng với các cơ quan khác trong bộ máy nhà nước. Tính độc lập của thanh tra chỉ là tương đối bởi trong hoạt động thanh tra, ngoài việc căn cứ vào pháp luật, chính sách hiện hành còn phải xuất phát từ thực tế cuộc sống, xem xét, đặt sự vật, hiện tượng trong sự phát triển biện chứng với quan điểm khoa học, khách quan, lịch sử. Tính độc lập tương đối của thanh tra cũng khác với tính độc lập trong xét xử tòa án bởi vì thanh tra xem xét mọi việc không chỉ căn cứ vào tính hợp pháp mà còn xem xét vào tính hợp lý, không phải hoạt động nào của thanh tra cũng đều mang tính tài phán trong khi đó hoạt động xét xử của tòa án luôn mang tính tài phán, độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Trong hoạt động thanh tra, về nguyên tắc, người có quyền quyết định trong việc xử lý kết quả thanh tra là thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước nhưng trong hoạt động xét xử người có thẩm quyền quyết định là hội đồng xét xử. Tính độc lập của thanh tra thể hiện qua một số điểm sau: - Cơ quan thanh tra được phép tự mình tổ chức thực hiện các cuộc thanh tra trên các lĩnh vực kinh tế, xã hội theo thẩm quyền đã được pháp luật quy định. - Trên cơ sở kết quả thanh tra, cơ quan thanh tra, ra các kết luận, kiến nghị, quyết định xử lý theo các quy định của pháp luật về thanh tra, chịu trách nhiệm về quyết định thanh tra của mình - Hoạt động thanh tra tuân theo pháp luật. 10 Bốn là, thanh tra gắn liền với quản lý nhà nước Thanh tra với tư cách là một chức năng, một giai đoạn của chu trình quản lý nhà nước, thanh tra luôn gắn liền với quản lý nhà nước. Quản lý sẽ không đạt được hiệu quả nếu tách rời hoạt động thanh tra. Lê nin đã viết “quản lý đồng thời phải có thanh tra, quản lý và thanh tra là một chứ không phải là hai” [12]. Trong mối quan hệ giữa quản lý và thanh tra thì quản lý Nhà nước giữ vai trò chủ đạo chi phối hoạt động của thanh tra, Nhà nước xác định đường lối, đề ra chủ trương, quy định thẩm quyền của các cơ quan thanh tra, sử dụng các kết quả, thông tin từ phía các cơ quan thanh tra để phục vụ các công tác quản lý, điều hành. Bên cạnh đó, do đặc điểm riêng của mình nên trong quá trình chấp hành các văn bản pháp luật đòi hỏi phải có sự kiểm tra nghiêm ngặt của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Tuy nhiên, xét về mặt cơ cấu, chức năng của quản lý thì thanh tra chỉ là phương tiện, công cụ để quản lý nhà nước. Thanh tra là một khâu trong chu trình quản lý, thanh tra bị ràng buộc, chịu sự chi phối bởi quản lý nhưng đồng thời tác động trở lại, góp phần điều chỉnh cách thức, phương pháp quản lý của chủ thể quản lý. Trên thực tế, một thể chế hành chính và cơ chế quản lý nhà nước sẽ không đầy đủ và kém hiệu quả nếu không có thanh tra, qua hoạt động thanh tra sẽ phát hiện được những hạn chế, yếu kém, những sai phạm trong hoạt động của bộ máy nhà nước từ đó xử lý, kiến nghị đề xuất chấn chỉnh xử lý theo thẩm quyền góp phần vào hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước. 1.1.1.2. Thanh tra chuyên ngành Thanh tra chuyên ngành là hoạt động thanh tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo ngành, lĩnh vực đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành pháp luật chuyên ngành, quy định về chuyên môn – kỹ thuật, quy 11 tắc quản lý thuộc ngành, lĩnh vực đó (Khoản 3 Điều 3 Luật Thanh tra 2010). Có thể nhận diện thanh tra chuyên ngành qua các khía cạnh sau: - Mục đích của hoạt động thanh tra chuyên ngành Nếu thanh tra hành chính chủ yếu tập trung vào việc kiểm soát việc thực hiện nhiệm vụ công vụ của cán bộ, công chức và cơ quan nhà nước làm lành mạnh hóa bộ máy nhà nước thì hoạt động thanh tra chuyên ngành chủ yếu hướng tới việc kiểm soát hoạt động chấp hành chính sách, pháp luật của các đối tượng thuộc ngành, lĩnh vực quản lý. - Chủ thể tiến hành thanh tra chuyên ngành Chủ thể tiến hành hoạt động thanh tra chuyên ngành là cơ quan nhà nước quản lý theo ngành, lĩnh vực. Theo quy định của Luật Thanh tra năm 2004 thì hoạt động thanh tra chuyên ngành được thực hiện bởi cơ quan thanh tra được tổ chức theo ngành, lĩnh vực đó là thanh tra bộ, thanh tra sở. Luật Thanh tra năm 2010 quy định chủ thể tiến hành thanh tra chuyên ngành là thanh tra bộ, thanh tra sở và các cơ quan được giao nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành. Trong khi đó, chủ thể tiến hành thanh tra hành chính là các thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước theo cấp hành chính và cơ quan thanh tra theo cấp hành chính như Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh, Thanh tra huyện. - Hình thức thanh tra chuyên ngành Hoạt động thanh tra chuyên ngành có thể được thực hiện thông qua đoàn thanh tra chuyên ngành, thanh tra viên và người được giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành thực hiện. Trong khi đó thanh tra hành chính chỉ được thực hiện thông qua đoàn thanh tra. - Đối tượng của hoạt động thanh tra chuyên ngành Khác với đối tượng thanh tra của thanh tra hành chính là hướng tới đối tượng trong bộ máy, người thuộc quyền quản lý trực tiếp của thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước, đối tượng của hoạt động thanh tra chuyên ngành bao 12 gồm các cơ quan, tổ chức, cá nhân hoạt động thuộc ngành, lĩnh vực quản lý. Theo đó, đối tượng của thanh tra chuyên ngành rất rộng bao gồm cơ quan nhà nước, doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, cá nhân...(Ví dụ thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực y tế, thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực tài chính, thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực văn hóa...). Đối tượng hoạt động thanh tra chuyên ngành khác với đối tượng của hoạt động thanh tra hành chính – cán bộ, công chức và các cơ quan hành chính nhà nước. - Trình tự, thủ tục thanh tra chuyên ngành Hoạt động thanh tra chuyên ngành được thực hiện theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định có sự khác biệt với hoạt động thanh tra hành chính. Theo đó, nếu như hoạt động thanh tra hành chính chỉ được tiến hành theo Đoàn thanh tra với thành phần đoàn thanh tra gồm trưởng đoàn thanh tra, thành viên khác của Đoàn thanh tra thì đối với hoạt động thanh tra chuyên ngành có thể được thực hiện thông qua đoàn thanh tra hoặc thanh tra viên tiến hành độc lập hoặc người được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành thực hiện. Với đặc thù của hoạt động thanh tra chuyên ngành đòi hỏi phải tiến hành nhanh chóng và đặc biệt là trong nhiều tình huống cần xử lý ngay các hành vi vi phạm pháp luật nên pháp luật quy định trình tự thủ tục thanh tra chuyên ngành của các ngành, lĩnh vực có thể có những khác biệt so với hoạt động thanh tra hành chính. Bên cạnh đó, pháp luật cũng quy định đặc thù liên quan đến hoạt động thanh tra chuyên ngành như việc xây dựng Kế hoạch thanh tra chuyên ngành, phê duyệt kế hoạch thanh tra... Nói tóm lại, trình tự, thủ tục tiến hành thanh tra chuyên ngành được Luật thanh tra và các văn bản hướng dẫn thi hành có nhiều khác biệt so với trình tự, thủ tục tiến hành thanh tra hành chính. - Thẩm quyền của các chủ thể khi tiến hành hoạt động thanh tra chuyên ngành Thẩm quyền của các chủ thể tiến hành thanh tra chuyên ngành khác với các chủ thể tiến hành thanh tra hành chính là quyền xử phạt vi phạm hành 13
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan