Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Thực hiện chính sách về xây dựng đời sống văn hóa cơ sở từ thực tiễn huyện lương...

Tài liệu Thực hiện chính sách về xây dựng đời sống văn hóa cơ sở từ thực tiễn huyện lương tài, tỉnh bắc ninh

.PDF
76
576
144

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN THỊ THÙY THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VỀ XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA CƠ SỞ TỪ THỰC TIỄN HUYỆN LƢƠNG TÀI, TỈNH BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, 2016 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN THỊ THÙY THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VỀ XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA CƠ SỞ TỪ THỰC TIỄN HUYỆN LƢƠNG TÀI, TỈNH BẮC NINH Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 60 34 04 02 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC : PGS.TS TRẦN THỊ AN LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, 2016 LỜI CAM ĐOAN Đề tài “Thực hiện chính sách về xây dựng đời sống văn hóa cơ sở từ thực tiễn huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh” của luận văn này là kết quả của sự cố gắng nghiên cứu, tìm tòi và sáng tạo của bản thân tôi. Tôi xin cam đoan các số liệu, kết quả nêu trong luận văn đều trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Hà Nội, tháng 07 năm 2016 Học viên Trần Thị Thùy DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.3.4.1 Bảng 2.3.4.2 Bảng 2.3.4.3 Kết quả xây dựng Gia đình văn hóa giai đoạn 2011 – 2015 Kết quả xây dựng Làng văn hóa giai đoạn 2011 – 2015 Kết quả xây dựng cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa giai đoạn 2011 - 2015 MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA CƠ SỞ ..................................................... 8 1.1. Cơ sở lý luận về chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở .............. 8 1.2. Thực tiễn chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ở nước ta ....... 21 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA CƠ SỞ Ở HUYỆN LƢƠNG TÀI .................................... 28 2.1. Khái quát về văn hóa huyện Lương Tài .............................................. 28 2.2. Văn bản chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở tại huyện Lương Tài ............................................................................................................ 31 2.3. Thực trạng thực hiện chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở tại huyện Lương Tài ...................................................................................... 33 2.4. Đánh giá việc thực hiện chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở tại huyện Lương Tài ……………………………………………………………53 Chƣơng 3. HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA CƠ SỞ ............................................................................................ 57 3.1. Quan điểm hoàn thiện chính sách ....................................................... 57 3.2. Giải pháp ........................................................................................... 60 KẾT LUẬN ............................................................................................. 66 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................... 68 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngay từ văn kiện đầu tiên về văn hóa, Đề cương văn hóa 1943, Đảng ta đã xác định 3 nguyên tắc: dân tộc hóa, khoa học hóa và đại chúng hóa với mục tiêu xây dựng một nền văn hóa cho toàn thể nhân dân. Trong hơn 70 năm qua, mục tiêu đó vẫn được giữ vững và phát huy và một trong những hoạt động quan trọng để đạt đến mục tiêu đó là công tác xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở. Hoạt động này đã được Đảng và Nhà nước ta đã xác định tại các Nghị quyết, văn kiện của Đảng các văn bản chỉ đạo của Nhà nước. Đặc biệt trong Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII đã đề ra: “Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”, trong Nghị quyết có đưa ra giải pháp phát động phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa cơ sở là “huy động mọi lực lượng nhân dân và cả hệ thống chính trị từ trên xuống, từ trong Đảng, cơ quan Nhà nước, các đoàn thể ra ngoài xã hội tích cực tham gia phong trào”. Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, việc thực hiện xây dựng đời sống văn hóa cơ sở mà trong đó có phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” trong thời gian qua trên phạm vi cả nước đã thu được những kết quả tốt. Đời sống văn hóa của người dân ngày càng được phát triển phong phú, môi trường văn hóa lành mạnh, trình độ dân trí nâng cao, tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái, tình làng nghĩa xóm được phát huy… ở tất cả các cấp, các ngành, các địa phương, đặc biệt là cơ sở, đã góp phần vào những thắng lợi chung của phát triển kinh tế xã hội nước ta. Việc thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” trong thời gian qua đã phát huy tác dụng trong việc giáo dục lối sống, nếp sống văn hóa, văn minh trong quần chúng nhân dân góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống người dân trong tình hình phát triển kinh tế, xã hội hiện nay. 1 Bên cạnh những mặt tích cực của quá trình hội nhập và giao lưu văn hóa, trong những năm gần đây, nền văn hóa của nước ta cũng chịu những tác động trái chiều như sự du nhập văn hóa phẩm độc hại, đồi trụy; ảnh hưởng của lối sống thực dụng phương tây vào cuộc sống hiện tại đặc biệt là giới trẻ. Chẳng hạn, tệ nạn cờ bạc, ma túy, mại dâm ngày càng có chiều hướng phức tạp hơn, tình trạng trộm cắp, gây mất trât tự an ninh, mất an toàn giao thông gia tăng… làm ảnh hưởng tới phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội nước ta hiện nay. Trước tình hình của những mặt trái văn hóa nước ta hiện nay, công tác xây dựng và quản lý về văn hóa đang là yêu cầu cần thiết, trong đó, việc đưa phong trào xây dựng đời sống văn hóa cơ sở thành một trong những nhiệm vụ về văn hóa là hết sức quan trọng. Huyện Lương Tài là một trong tám huyện, thị xã, thành phố của tỉnh Bắc Ninh. Trong những năm qua, huyện Lương Tài luôn quan tâm tới công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ở các địa phương, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đóng trên địa bàn huyện. Các hoạt động xây dựng nếp sống văn hóa mới trong việc cưới, tang, lễ hội, xây dựng các gia đình văn hóa, làng văn hóa, khu dân cư văn hóa, đơn vị đạt chuẩn văn hóa đã được đẩy mạnh và đạt được nhiều kết quả tốt. Công tác tuyên truyền, xây dựng các thiết chế văn hóa cũng được huyện quan tâm đầu tư phát triển góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của huyện. Tuy nhiên, việc thực hiện phong trào văn hóa cơ sở ở huyện vẫn còn nhiều bất cập. Để có thể đáp ứng tốt hơn nữa những yêu cầu nhiệm vụ về văn hóa cơ sở của huyện trong trong giai đoạn phát triển công nghiệp hóa và hiện đại hóa của tỉnh, cần có những phương hướng, giải pháp phù hợp hơn nữa để tổ chức, thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về văn hóa một cách công bằng, dân chủ, hiệu lực, hiệu quả. Thực tiễn quản lý văn hóa hiện nay của huyện Lương Tài đặt ra vấn đề cần có một sự nghiên cứu toàn diện về công tác xây dựng văn hóa cơ sở của 2 huyện. Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn trên, tôi chọn đề tài: “Thực hiện chính sách về xây dựng đời sống văn hóa cơ sở từ thực tiễn huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh” làm đề tài luận văn thạc sĩ. 2. Tình hình nghiên cứu luận văn Công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở là một vấn đề đã được nhiều nhà nghiên cứu, các nhà quản lý văn hóa quan tâm. Từ sau đổi mới (1986), nền kinh tế nước ta phát triển theo hướng kinh tế thị trường, đất nước ta từng bước tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế; trong bối cảnh đó, văn hóa có nhiều biến đổi. Cùng với sự phát triển chung của cả nước, nền văn hóa huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh cũng có những sự thay đổi: công nghệ thông tin phát triển, nhiều công trình văn hóa được đầu tư cải tạo và tu bổ, một số xây dựng mới, hiện đại đã nâng cao nhận thức trong đời sống văn hóa của người dân. Tuy nhiên, bên cạnh đó, vẫn còn có những mặt trái của việc giao lưu văn hóa như lối sống thực dụng, ích kỷ, các tệ nạn xã hội, gây mất trật tự an toàn xã hội. Đó là những thách thức trong công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở hiện nay. Về vấn đề này, trong thời gian qua đã có một số công trình nghiên cứu. Trước hết, về mặt lý luận, có thể nhắc đến các công trình nghiên cứu của tác giả Đỗ Phú Hải như: “Khái niệm Chính sách công”, Tạp chí Lý luận chính trị, Học viện Chính trị - hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh (số 2); “Suy nghĩ về chính sách công hiện nay ở Việt Nam”, Tạp chí Cộng sản, Ban chấp hành trung ương Đảng cộng sản Việt Nam (tháng 7/2014); “Vấn đề, giải pháp và các yếu tố ảnh hưởng”, Tạp chí Lý luận chính trị, Học viện Chính trị - hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh (số 5). Nghiên cứu về chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở trong thời gian qua có một số công trình của các tác giả sau: - Bài “Hồ Chí Minh và vấn đề xây dựng đời sống văn hóa cơ sở” của tác giả Hàn Tăng (Tạp chí Cộng sản) đã đưa ra quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí 3 Minh về xây dựng văn hóa cơ sở, nêu ra thực trạng thực hiện trong công tác xây dựng văn hóa cơ sở nước ta. - Luận văn “Quản lý hoạt động đời sống văn hóa cơ sở ở huyện Tiền Hải - Thái Bình” (2009) của Lương Thị Nga, (2009, Đại học Văn hóa Hà Nội) đã đặt vấn đề nghiên cứu về xây dựng đời sống văn hóa cơ sở và các vấn đề quản lý hoạt động văn hóa trên địa bàn một huyện. Cách tiếp cận và phân tích của tác giả gợi ý cho chúng tôi những kinh nghiệm quý báu. - Bài “Nâng cao chất lượng xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở và phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” của tác giả Trần Minh Chính phân tích hiệu quả của hoạt động văn hóa cơ sở. Ông viết: “Công tác tổ chức, quản lý các hoạt động văn hoá cơ sở và phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa đã đáp ứng được nguyện vọng của nhân dân. Các hoạt động văn hoá cơ sở đã thực sự có chuyển biến tích cực làm cho văn hoá thấm sâu vào mỗi gia đình, cộng đồng dân cư, tạo nên sự chuyển biến sâu sắc và trở thành thước đo giá trị về chất lượng cuộc sống, về sự phát triển nhân cách con người, về nét đẹp trong mỗi gia đình, dòng họ và cộng đồng dân cư; góp phần xây dựng môi trường văn hoá lành mạnh, ổn định, tạo đà cho sự gia tăng phát triển kinh tế ở mỗi địa phương”[12]. Trong bài “Một số giải pháp nâng cao chất lượng xây dựng đời sống văn hóa cơ sở“, tác giả Nguyễn Văn Đại đã bàn về các giải pháp nâng cao chất lượng phong trào văn hóa cơ sở, trong đó, ông nhấn mạnh đến phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa và việc đẩy mạnh thực hiện mục tiêu chương trình nông thôn mới ở cơ sở [22]. Trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, Lương Tài là địa phương đạt nhiều hiệu quả về công tác văn hóa cơ sở. Các bài viết đăng trên các phương tiện truyền thông về văn hóa của tỉnh Bắc Ninh đã nhiều lần đưa tin về việc thực hiện phong trào văn hóa cơ sở của huyện Lương Tài. Đó là các bài viết: Lương Tài nâng cao chất lượng phong trào “Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa” [15], “Lương Tài 4 đẩy mạnh phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” [25], “Lương Tài chú trọng xây dựng các thiết chế văn hóa thể thao cơ sở” [17], “Lương Tài xây dựng cơ quan, đơn vị đạt chuẩn văn hóa”[16]. Như vậy, việc nghiên cứu về đời sống văn hóa cơ sở đã được nghiên cứu, tuy nhiên, vấn đề chính sách về xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ở huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh chưa được bàn đến một cách toàn diện và hệ thống; những bất cập trong việc thực hiện chính sách phong trào văn hóa cơ sở chưa được đề cập và bàn luận thấu đáo. Tuy vậy, các bài viết ngắn trên đã cung cấp cho chúng tôi những gợi ý khi thực hiện luận văn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn đặt mục tiêu nghiên cứu thực trạng chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở của huyện Lương Tài, từ đó, đề xuất các giải pháp chủ yếu để đem lại hiệu quả cao nhất cho việc thực hiện xây dựng đời sống văn hóa cơ sở của huyện Lương Tài nói riêng, cả nước nói chung, trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận, lý thuyết về chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở. - Vận dụng lý thuyết về chính sách công để nghiên cứu việc thực hiện chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ở huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh ở các phương diện sau: + Nghiên cứu về vấn đề xây dựng đời sống văn hóa cơ sở qua thực tế của huyện Lương Tài. + Nghiên cứu thực trạng và các giải pháp, công cụ của chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở hiện nay từ thực tế tại huyện Lương Tài. + Nghiên cứu, đánh giá chính sách việc làm phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương. - Đề xuất giải pháp hoàn thiện chính sách văn hóa cơ sở. 5 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở (cụ thể là giải pháp và công cụ chính sách). 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi không gian: huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh Phạm vi thời gian: từ năm 2011 đến 2015 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn vận dụng cách tiếp cận liên ngành xã hội học và phương pháp nghiên cứu chính sách công. Việc tiếp cận quy phạm chính sách công sẽ được vận dụng theo chu trình chính sách từ hoạch định đến xây dựng, thực hiện và đánh giá chính sách công có sự tham gia của các chủ thể chính sách. 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thu thập thông tin: Phân tích và tổng hợp, được sử dụng để thu thập, phân tích và khai thác thông tin từ các nguồn có sẵn liên quan đến đề tài nghiên cứu, bao gồm các văn kiện, tài liệu, Nghị quyết, Quyết định của Đảng, Nhà nước, bộ ngành ở Trung ương và địa phương; các công trình nghiên cứu, các báo cáo, tài liệu thống kê của chính quyền, ban ngành đoàn thể, tổ chức, cá nhân liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp tới vấn đề chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ở nước ta nói chung và thực tế huyện Lương Tài nói riêng. - Phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp: Luận văn sẽ sử dụng các số liệu thống kê của huyện Lương Tài để phân tích thực trạng chính sách về phong trào văn hóa cơ sở của địa phương. 6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn Ý nghĩa lý luận Đề tài vận dụng các lý thuyết về chính sách công để nghiên cứu thực tiễn, từ đó đề xuất các vấn đề hoàn thiện chính sách, có ý nghĩa bổ sung lý 6 luận. Kết quả đánh giá nghiên cứu làm sáng tỏ, minh chứng cho các lý thuyết liên quan đến chính sách công, từ đó hình thành các tiến trình đề xuất các giải pháp chính sách nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả chính sách đã ban hành. Ý nghĩa thực tiễn Từ việc phân tích thực trạng thực hiện chính sách về văn hóa cơ sở của huyện Lương Tài, Luận văn góp phần cung cấp thêm những cơ sở khoa học cho các cơ quan, ban ngành, đoàn thể của huyện Lương Tài trong quá trình hoạch định và thực thi chính sách một cách hiệu quả trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. 7. Cơ cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn được chia làm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ở huyện Lương Tài Chương 3: Hoàn thiện chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở 7 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA CƠ SỞ 1. 1. Cơ sở lý luận về chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản - Khái niệm văn hóa Văn hóa là khái niệm mang nội hàm rộng với rất nhiều cách hiểu khác nhau, liên quan đến mọi mặt đời sống vật chất và tinh thần của con người. Một trong số đó, định nghĩa của Hồ Chí Minh về văn hóa thường được các nhà nghiên cứu trích dẫn. Bác Hồ đã nói: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó là văn hóa. Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”. - Khái niệm về đời sống văn hóa Đời sống văn hóa là toàn thể các hoạt động sống của con người nhằm đáp ứng nhu cầu hưởng thụ và phát triển của con người. Đó là sự tích lũy, sáng tạo trong quá trình lao động sản xuất, trong cuộc sống hàng ngày, trong mỗi con người, trong mỗi gia đình và cộng đồng, nhằm định hướng cho lối sống, đạo đức trong mối quan hệ giữa con người với con người, giữa con người với môi trường tự nhiên, hướng con người đến các giá trị chân, thiện, mỹ và thúc đẩy sự tiến bộ của xã hội. Nhu cầu vật chất tinh thần được đáp ứng làm cho con người tồn tại như một hình thể xã hội, tức một nhân cách văn hóa, khi xã hội phát triển cao đạt tới trình độ khác nhau của nền văn minh, thì sự đáp ứng nhu cầu cũng phải đạt tới trình độ phát triển phù hợp tương ứng. - Khái niệm đơn vị cơ sở 8 Đơn vị cơ sở là một kiểu tổ chức cơ bản của xã hội, là địa bàn mà những cộng đồng dân cư liên kết với nhau trong các sinh hoạt về đời sống vật chất và đời sống tinh thần của con người diễn ra trong đời sống hằng ngày. Đơn vị cơ sở có hai đặc điểm nhận biết chính là: địa bàn sốn ổn định và có tổ chức hành chính ổn định. Trong văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V, đơn vị cơ sở được nhắc đến là: làng, xã, phường ấp, nhà máy, công trường, nông trường, đơn vị lực lượng vũ trang, công an nhân dân, cơ quan trường học, bệnh viện, cửa hàng và cộng đồng xã hội tương đương. Đơn vị cơ sở là nơi diễn ra mọi hoạt động kinh tế - chính trị - văn hóa xã hội là nơi thể hiện sự lãnh đạo của Đảng, nhà nước và quyền làm chủ của nhân dân. Đây cũng là nơi để quần chúng nhân dân xây dựng đời sống văn hóa và hưởng thụ các giá trị văn hóa, sáng tạo ra những văn hóa mới. - Khái niệm đời sống văn hóa cơ sở Đời sống văn hóa cơ sở là một bộ phận của đời sống xã hội diễn ra ở cộng đồng gia đình, làng, bản, xóm, ấp, doanh nghiệp, cơ quan, bệnh viện… Đời sống văn hoá cơ sở là các hoạt động văn hoá diễn ra gắn liền với sinh hoạt vật chất và tinh thần của cá nhân và cộng đồng trong các mối liên kết thường xuyên và trực tiếp với không gian địa lý nhất định cùng với hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật và các thiết chế văn hoá nhất định. Mỗi cộng đồng dân cư sống cố định và hình thành một tổ chức hành chính (xã, phường, trường học, bệnh viện) hay một cộng đồng nhỏ hơn (gia đình, xóm, thôn…) đều có thể được xem là đơn vị văn hoá cơ sở. Đời sống văn hóa cơ sở bao gồm các sản phẩm văn hóa vật chất, các thể chế văn hóa và các hoạt động văn hóa. Xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở là tổng hợp những hoạt động của các cơ quan làm công tác giáo dục văn hóa nhằm tuyên truyền, giáo dục, truyền bá văn hóa, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ, sáng tạo văn hóa tinh thần của nhân dân và xây dựng nếp sống văn hóa lành mạnh tiến bộ trên từng địa bàn dân cư. Xây dựng đời sống văn hoá ở cơ sở là xây dựng văn hoá ngay từ trong gia đình và 9 trong cộng đồng dân cư, cộng đồng nghề nghiệp diễn ra sinh hoạt văn hoá thường nhật của quần chúng nhân dân. Xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở cũng có nghĩa là xây dựng đời sống vật chất và tinh thần phát triển vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Định hướng phát triển văn hóa Đại hội X của Đảng tiếp tục khẳng định: “Đẩy mạnh việc thực hiện nhiệm vụ phát triển văn hóa, làm cho văn hóa thấm sâu vào từng khu dân cư, từng gia đình, từng người... Nâng cao tính văn hóa trong mọi hoạt động kinh tế, chính trị, xã hội và sinh hoạt của nhân dân... Đẩy mạnh việc xây dựng đời sống văn hóa đại chúng và môi trường văn hóa lành mạnh”. Do đó, công tác xây dựng đời sống văn hoá ở cơ sở đã được các cấp uỷ đảng, chính quyền, các đoàn thể và quần chúng nhân dân quan tâm xây dựng rộng khắp trên mọi miền đất nước. 1.1.2.Nội dung của chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở 1.1.2.1. Vấn đề chính sách Nền văn hóa Việt Nam được xem là là tổng thể giá trị vật chất tinh thần, do cộng đồng các dân tộc Việt Nam sáng tạo, trong quá trình dựng nước và giữa nước. Nhờ nền tảng và sức mạnh đó nên cho dù bị đô hộ nhiều năm, nhiều thế kỷ với ách đô hộ của chế độ phong kiến phương bắc, của thực dân và đế quốc nhưng dân tộc ta vẫn giữ vững và phát huy được bản sắc riêng của mình, chẳng những không bị đồng hóa mà còn quật cường đứng lên để giành độc lập cho dân tộc. Trong Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII, Đảng ta đã xác định: Văn hóa là nền tảng tinh thần, là mặt trận, xây dựng và phát triển văn hóa là sự nghiệp cách mạng lâu dài. Trong các Nghị quyết của các Hội nghị Trung ương của các kỳ Đại hội tiếp theo, Đảng tiếp tục kiên trì quan điểm trên, đồng thời cũng chỉ ra những bất cập, thậm chí là các vấn đề nghiêm trọng đang diễn ra trong đời sống văn hóa nước ta thời gian qua. Trước thực trạng phát triển của văn hóa hiện nay, có thể thấy, hiện vẫn còn tồn tại những mặt hạn chế, yếu kém làm ảnh hưởng tới phát triển chung của 10 toàn xã hội. Do đó, cần có những giải pháp để tiếp tục phát huy những cái tốt, những mặt tích cực mà chúng ta đã đạt được đồng thời cũng khắc phục những hạn chế trong đời sống. Để nền văn hóa của chúng ta phát triển một cách thiết thực, có chiều sâu và hiệu quả hơn thì việc xây dựng các chính sách để phát triển văn hóa từ cấp cở sở là một chiến lược hết sức quan trọng của hoạt động văn hóa hiện nay. 1.1.2.2. Mục tiêu của chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở Nghị quyết Hội nghị 9 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước đã xác định mục tiêu chung là: Xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân - thiện - m , thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học. Văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Nghị quyết 9 khóa XI cũng xác định mục tiêu cụ thể cho định hướng xây dựng và phát triển văn hóa, con người, trong đó có mục tiêu về phong trào văn hóa cơ sở là xây dựng con người văn hóa; xây dựng gia đình văn hóa; khu phố văn hóa; làng văn hóa; xây nếp sống văn hóa; xây dựng thiết chế văn hóa thể thao; động viên mọi người học tập, lao động sáng tạo: Rèn luyện sức khỏe, phẩm chất đạo đức; Hoàn thành tốt trách nhiệm nghĩa vụ công nhân, xây và bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Những mục tiêu mà Đảng đã xác định cho thấy được sự quan tâm của Đảng ta đối với nền văn hóa nói chung cũng như việc xây dựng đời sống văn hóa cơ sở của nhân dân nói riêng nhằm đạt tới mục tiêu cuối cùng của là làm cho cuộc sống của người dân trở nên tốt đẹp hơn, tạo điều kiện cho con người phát triển một cách toàn diện Đức – Trí – Thể - Mỹ, hướng con người tới các giá trị chân – thiện – mỹ của xã hội. 11 1.1.2.3.Giải pháp thực hiện chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác xây dựng đời sống văn hoá ở cơ sở nổi lên một số bất cập ở công tác lãnh đạo, chỉ đạo và quản lý; sự lạc hậu của cơ sở vật chất và thiếu hệ thống thiết chế văn hoá xã hội; việc thiếu và yếu của đội ngũ cán bộ quản lý hoạt động văn hoá ở cơ sở…Để khắc phục những hạn chế đó, Đảng và Nhà nước đã đề ra phương hướng và giải pháp để nâng cao chất lượng và hiệu quả của việc xây dựng đời sống văn hoá ở cơ sở. Thứ nhất, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân tham gia tích cực phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá”; tổ chức thực hiện tốt các phong trào xây dựng gia đình văn hoá, cơ quan công sở văn hoá, doanh nghiệp làng bản, khu phố, đơn vị văn hoá… góp phần vào thực hiện sâu rộng, thiết thực và có hiệu quả ở các cơ sở. Thứ hai, tiếp tục đầu tư xây dựng và hoàn thiện các thiết chế văn hoá thông tin ở cơ sở, khai thác và phát huy có hiệu quả các thiết chế văn hoá này để phục vụ tốt hơn nữa nhu cầu văn hoá của mọi tầng lớp nhân dân. Thứ ba, đẩy mạnh công tác đào tạo và xây dựng đội ngũ cán bộ hoạt động văn hoá ở cơ sở, kể cả cán bộ quản lý và cán bộ chuyên môn, nghiệp vụ, có chính sách đãi ngộ thoả đáng để họ yên tâm phục vụ cộng đồng. Thứ tư, kiên quyết đấu tranh bài trừ những tệ nạn xã hội và tiêu cực trong đời sống xã hội. Thứ năm, nâng cao vai trò lãnh đạo của các cấp uỷ đảng và chính quyền, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc ở các cấp trong việc phối hợp lãnh đạo, tổ chức, vận động quần chúng nhân dân tích cực tham gia xây dựng đời sống văn hoá ở cơ sở. 1.1.3.Tổ chức thực hiện chính sách xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở 1.1.3.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về chính sách xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở 12 Đời sống văn hóa cơ sở là một vấn đề được Đảng và Nhà nước ta hết sức quan tâm. Xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở là một trong những chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước trong công cuộc xây dựng đất nước trong thời kỳ mới của nước ta. Đây là chủ chương được đặt ra từ Đại hội V của Đảng, xác định cụ thể: “Nhiệm vụ của cách mạng tư tưởng văn hóa là đưa văn hóa thâm nhập vào cuộc sống hàng ngày của nhân dân„. Đây là quan điểm có ý nghĩa chiến lược đối với sự nghiệp xây dựng và phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong sự nghiệp đổi mới đất nước. Quan điểm về văn hóa đã được tiếp tục khẳng định tại Hội nghị lần thứ 5, Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII. Hội nghị đã đề ra quan điểm chỉ đạo về văn hóa là“Nền văn hóa mà chúng ta xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc”. Nền văn hóa tiên tiến mà chúng ta hướng tới có nội dung cơ bản là lý tưởng yêu nước, độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội theo chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh với mục tiêu của văn hóa tiên tiến là vì sự phát triển toàn diện của con người, mới quan hệ giữa con người với con người, giữa con người với xã hội và môi trường tự nhiên. Bên cạnh việc xây dựng nền và phát triển nền văn hóa tiên tiến thì chúng ta cũng nhận định nền văn hóa của chúng ta cũng mang đậm đà bản sắc dân tộc. Nghị quyết còn khẳng định văn hóa là rất cần thiết, phát triển văn hóa nhằm mục tiêu vì con người, vì sự phát triển toàn diện của con người trong mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng, giữa xã hội và môi trường tự nhiên. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng tiếp tục khẳng định:“Văn hóa vừa là động lực thức đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội„. Đại hội nhận định văn hóa là đáp ứng yêu cầu „làm cho văn hóa thấm sâu vào toàn bộ đời sống và hoạt động xã hội, vào tưng người, từng gia đình, từng tập và cộng đồng dân cư“. Quan điểm của Đảng về văn hóa trong Kết luận Trung ương X, khóa IX tiếp tục đặt lên hàng đầu nhiệm vụ xây dựng tư tưởng đạo đức, lối sống và đời sống văn hóa lành mạnh trong xã hội, trước hết là trong tổ chức Đảng, nhà 13 nước, các đoàn thể nhân dân và từng cá nhân gia đình, thôn, xóm, đơn vị tổ chức cơ sở. Cần xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên, vừa cấp bách, vừa cơ bản lâu dài. Văn kiện Đại hội XI tiếp tục nhấn mạnh những quan điểm về phát triển văn hóa từ những kỳ Đại hội trước là phải xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, có kế thừa và phát huy truyền thống. Đó là hướng phát triển cơ bản của văn hóa Việt Nam xuyên suốt quá trình của lịch sử Việt Nam. Đồng thời với đó, Đảng ta cũng khẳng định phải tiếp tục củng cố và xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh. Một vấn đề nổi bật trong chiến lược phát triển văn hóa của nước ta hiện nay là thực hiện phong trào toàn dân đoàn kết xây đựng đời sống văn hóa. Việc thực hiện phong trào này giúp cho công tác xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở được các cấp ủy đảng, chính quyền, các đoàn thể và quần chúng nhân dân quan tâm xây dựng trên cả nước, trong đó chú trọng nhiệm vụ „xây dựng các tiêu chí về “gia đình văn hóa”, “làng văn hóa”, “khu phố văn hóa”… để phát huy tinh thần tương thân tương ái, giúp đỡ lẫn nhau, nâng cao ý thức tự quản cộng đồng và „xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa“ để tạo cơ hội hưởng thụ văn hóa một cách công bằng cho người dân sống ở mọi miền Tổ quốc. Như vậy, nhìn một cách tổng quát, quan điểm của Đảng ta về xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc là quan điểm nhất quán và xuyên suốt thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế. Trong quá trình thực hiện những quan điểm chỉ đạo này, Đảng ta luôn chú ý tổng kết thực tiễn, phát triển lý luận, đề ra những nhiệm vụ và giải pháp cụ thể để đáp ứng yêu cầu của từng thời điểm, từng lĩnh vực khác nhau của hoạt động văn hoá. Chính vì vậy, trong những năm qua, phong trào văn hoá nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn, góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, đã và đang trở thành nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội. 14 Những thành tựu lý luận của Đảng về xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong thời gian vừa qua cần được kế thừa và phát huy hơn nữa trong giai đoạn chúng ta đang hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay. 1.1.3.2. Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở Từ những quan điểm của Đảng về văn hóa và xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, Chính phủ cần phải xây dựng các kế hoạch triển khai chính sách. Đây là nhiệm vụ quan trọng trong tổ chức thực hiện chính sách xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở. Hiệu quả của việc thực hiện chính sách xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở trên thực tế phụ thuộc vào tính chính xác, tính khả thi của các kế hoạch thực hiện chính sách của Nhà nước. Để thực hiện được chính sách xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, Chính phủ và các Bộ ngành liên quan đã ban hành ra nhiều các văn bản chỉ đạo thực hiện, cụ thể như sau: - Chương trình hành động số 1109/CP-VX ngày 15/9/1998 về thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa 8 về xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; - Quyết định số 308/2005/QĐ-TTg ngày 25/11/2005 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành quy chế thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội; - Quyết định số 05/2000/QĐ-BVHTT ngày 12/4/2000 của Bộ Văn hoá Thông tin về việc ban hành Kế hoạch triển khai phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa; - Thông tư số 04/2011/TT-BVHTTDL ngày 21/01/2011 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định về việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội. 15
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan