Tài liệu Tiểu luận xử lý tình huống giải quyết mâu thuẫn giữa các hộ kinh doanh tại chợ kim liên với chủ đầu tƣ xây dựng công trình chợ, trung tâm thương mại và văn phòng kim liên.

TRƢỜNG ĐÀO TẠO CÁN BỘ LÊ HỒNG PHONG LỚP BỒI DƯỠNG NGẠCH CHUYÊN VIÊN K3A-2015 ***** TIỂU LUẬN TỐT NGHIỆP Tên đề tài: GIẢI QUYẾT MÂU THUẪN GIỮA CÁC HỘ KINH DOANH TẠI CHỢ KIM LIÊN VỚI CHỦ ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH CHỢ, TRUNG TÂM THƢƠNG MẠI VÀ VĂN PHÕNG KIM LIÊN Họ tên: Nguyễn Lê Thy Giang Chức vụ: Chuyên viên Đơn vị công tác: Phòng Kế hoạch - Tổng hợp, Sở Quy hoạch – Kiến trúc Hà Nội Hµ Néi, tháng 11 năm 2015 LỜI CẢM ƠN Qua thời gian học tập, bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước Trường đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong, thành phố Hà Nội, khoá học đã truyền đạt cho học viên những kiến thức và kỹ năng cơ bản về quản lý nhà nước trong ngành quy hoạch kiến trúc và xây dựng. Ðây là những nội dung hết sức bổ ích và cần thiết cho cán bộ, công chức trong việc thực thi nhiệm vụ trong các công việc liên quan đến lĩnh vực quy hoạch kiến trúc và xây dựng. Là một cá nhân đang công tác trong ngành quy hoạch kiến trúc và xây dựng, qua khóa học tôi đã có những nhận thức rõ hơn về vấn đề quản lý nhà nước nói chung cũng như quản lý nhà nước trong lĩnh vực quy hoạch kiến trúc và xây dựng nói riêng. Thông qua bài tiểu luận này tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới các thầy giáo, cô giáo đã nhiệt tình giảng dạy, truyền đạt kiến thức, kỹ năng cũng như hướng dẫn tôi hoàn thành tiểu luận này. Trong khoảng thời gian hạn hẹp, bài tiểu luận tình huống không tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế về nội dung lẫn hình thức rất mong nhận được những góp ý của quý thầy cô giáo đối với tiểu luận này. Xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo! Học viên Nguyễn Lê Thy Giang 1 I. LỜI NÓI ĐẦU Trong sự phát triển kinh tế - xã hội, bất kể quốc gia nào, thời đại nào đều phải có những định hướng phát triển cho tương lai, hoặc là định hướng ngắn hạn, hoặc định hướng dài hạn. Trong đó, một trong những ngành phải đưa ra những định hướng dài hạn ngắn hạn, có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội là quy hoạch xây dựng đô thị. Quy hoạch xây dựng đô thị là bộ môn khoa học kỹ thuật, xã hội, nhân văn, là nghệ thuật về tổ chức không gian sống trong các đô thị. Nó là nghệ thuật sắp xếp tổ chức các không gian chức năng, tạo lập hình thái không gian kiến trúc trong đô thị trên cơ sở các điều tra, dự báo, tính toán sự phát triển, đặc điểm, nhu cầu và nguồn lực kinh tế - xã hội; cụ thể hóa chính sách phát triển, giảm thiểu các tác động có hại phát sinh trong quá trình đô thị hoá, tận dụng tối đa mọi nguồn lực và hướng tới sự phát triên bền vững. Các không gian đô thị, công trình hạ tầng kỹ thuật, công trình hạ tầng xã hội đô thị cần được quy hoạch phù hợp với phát triển tổng thể kinh tế - xã hội - môi trường. Bất kỳ một nước nào trên thế giới khi quá trình đô thị hoá diễn ra sẽ kéo theo rất nhiều vấn đề xã hội nảy sinh và đất nước ta cũng không là ngoại lệ. Để xây dựng một đô thị văn minh, hiện đại rất cần phá bỏ những thói quen, lối sống cũ, hình thức kinh doanh cũ để xây dựng cái mới phù hợp với một xã hội hiện đại. Một trong những nội dung trên là việc thay thế mô hình chợ tạm, chợ cóc, chợ truyền thống bằng các trung tâm thương mại hiện đại. Một tình huống cụ thể trong công tác của tôi đó là giải quyết việc các hộ dân kinh doanh tại chợ Kim Liên khiếu kiện Công ty cổ phần đầu tư Văn Phú - Invest (Văn Phú - Invest) là chủ đầu tư dự án trung tâm thương mại trên khu đất trước đây là chợ Kim Liên và gây sức ép, yêu cầu Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội không phê duyệt quy hoạch và UBND Thành phố 2 không chấp thuận cho Văn Phú - Invest được phép làm trung tâm thương mại trên khu đất trước đây là chợ Kim Liên. Chợ Kim Liên là một trong những chợ dân sinh sầm uất của khu vực quận Đống Đa. Tại đây, mỗi ngày có hàng trăm chuyến xe ra vào, trao đổi mua bán hàng hóa. Các mặt hàng chính ở đây chủ yếu là thực phẩm tươi sống, rau, củ, quả… phục vụ cho nhu cầu của đời sống dân sinh của bộ phận dân cư khu vực xung quanh Kim Liên, với khoảng 200 hộ kinh doanh. Việc lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án xây dựng chợ-trung tâm thương mại Kim Liên đã được UBND quận Đống Đa phê duyệt vào tháng 3/2013, thời hạn khởi công của dự án được ấn định là tháng 11/2013 và hoàn công vào tháng 6/2014. Tuy nhiên đến nay vẫn chưa khởi công được dự án này. Mâu thuẫn giữa các hộ hiện đang kinh doanh với doanh nghiệp được giao làm Chủ đầu tư đã gây ảnh hưởng đến việc thực hiện Dự án, đến việc phát triển kinh tế- xã hội của khu vực. Đây cũng là vấn đề làm đau đầu các cấp chính quyền và các nhà quản lý. Qua quá trình tiếp thu kiến thức về quản lý nhà nước, tôi xin được đề cập đến vấn đề này và chọn tiểu luận cuối khóa: “Giải quyết mâu thuẫn giữa các hộ kinh doanh tại chợ Kim Liên với chủ đầu tư xây dựng công trình chợ, trung tâm thương mại và văn phòng Kim Liên”. Tiểu luận này nghiên cứu vào tình huống cụ thể khi dự án xây dựng chợ-trung tâm thương mại và văn phòng tại Kim Liên đang được trình phê duyệt quy hoạch tại Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội. Giới hạn trong phạm vi nghiên cứu về phương án, giải pháp quy hoạch và kiến trúc xây dựng chợ sao cho hài hoà giữa lợi ích, yêu cầu của người dân, nhưng cũng không làm ảnh hưởng tới lợi ích và mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp được giao làm chủ đầu tư. 3 Bố cục của Tiểu luận gồm các phần: I. LỜI NÓI ĐẦU II. NỘI DUNG 1. Mô tả tình huống 2. Mục tiêu xử lý 3. Phân tích hậu quả tình huống 4. Phân tích và lựa chọn phương án giải quyết 5. Kế hoạch tổ chức thực hiện III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 4 II. NỘI DUNG 1. Mô tả tình huống Từ năm 2007, thực hiện chủ trương của Thành uỷ, HĐND thành phố Hà Nội về việc xã hội hóa trong đầu tư xây dựng, cải tạo hệ thống chợ, xây dựng cơ sở hạ tầng thương mại văn minh, xoá bỏ chợ tạm, chợ cóc, thay thế các chợ truyền thống bằng trung tâm thương mại hiện đại, trong đó dành phần diện tích đáng kể cho chợ dân sinh hoạt động, phục vụ nhu cầu mua sắm mặt hàng thiết yếu của người dân, đồng thời tạo điều kiện cho các tiểu thương tiếp tục kinh doanh hiệu quả hơn. Từ đầu năm 2013, thành phố Hà Nội đã có chủ trương đấu thầu dự án đầu tư xây dựng lại chợ Kim Liên thành trung tâm thương mại Kim Liên và giao cho UBND quận Đống Đa mời thầu đầu tư xây dựng. Cũng trong năm 2013, quận Đống Đa đã tiến hành các thủ tục cần thiết theo quy định Pháp luật để tổ chức đấu thầu dự án này. Theo Quyết định "Phê duyệt kết quả đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án xây dựng chợ-trung tâm thương mại Kim Liên” của UBND quận Đống Đa thì Công ty cổ phần đầu tư Văn Phú - Invest đã trúng thầu. Thời hạn khởi công của dự án được ấn định là tháng 11/2013 và hoàn công vào tháng 6/2014. Theo các chỉ tiêu quy hoạch ban đầu xác định mô hình chợ-trung tâm thương mại Kim Liên mới có quy mô 6 tầng, trong đó tầng 1- 2 sẽ là chợ truyền thống, tầng 3 - 5 là trung tâm thương mại, siêu thị, tầng 6 làm văn phòng, do Văn Phú - Invest là đơn vị trúng thầu thực hiện với diện tích đất lên đến 4.327m2, với giá thuê đất 179.000 đồng/m2 trong vòng 50 năm. Sau nhiều lần thay đổi, nghiên cứu phương án, Văn Phú - Invest đã lập quy hoạch tổng mặt bằng và phương án kỹ thuật trình Sở Quy hoạch Kiến trúc Hà Nội thẩm định và phê duyệt quy hoạch. 5 Tuy nhiên, khi tiểu thương biết đến phương án chuyển đổi chợ, phần lớn đã không đồng thuận. Nhiều người không rõ vì sao việc chuyển đổi chợ Kim Liên lại được chấp thuận khi chợ chỉ mới được xây dựng chưa lâu, hiện cơ sở vật chất còn rất tốt, mặt bằng rộng rãi, đáp ứng việc kinh doanh hàng chục năm nữa? Có người đặt câu hỏi: "Có cần thiết phải xây lại chợ mới được gọi là trung tâm thương mại (TTTM) với quy mô 6 tầng hay không khi mà chợ Kim Liên chỉ mới xây dựng với cơ sở vật chất vẫn còn rất tốt. Liệu có giống như một số TTTM khác đầu tư cả trăm tỷ đồng để rồi không phát huy được hiệu quả". Chợ truyền thống có phần “xấu xí”, nhếch nhác, không thể hiện được sự văn minh đô thị, nên cần phải chuyển đổi. Thế nhưng, trên địa bàn quận Đống Đa đã có chợ dân sinh Ô Chợ Dừa sau khi xây dựng đi vào hoạt động chưa được bao lâu đã bỏ hoang. Hà Nội cũng đã có hàng loạt chợ - TTTM như Hàng Da, Cửa Nam, Thanh Trì,… sau khi chuyển đổi tuy đẹp hơn, khang trang, hiện đại hơn nhưng đã mất đi ý nghĩa của chợ, thưa dần người mua bán, rồi thậm chí bỏ không. Bà con tiểu thương liên tục gửi đơn khiếu nại, kiến nghị dừng việc chuyển đổi chợ. Do họ nghi ngờ nếu dự án được thực hiện thì sau này liệu chủ đầu tư có đảm bảo quyền lợi về sắp xếp, bố trí mặt bằng kinh doanh, giá cả thuê quầy hàng cho họ khi mà chủ đầu tư đã được thuê đất 50 năm và được quyền quản lý chợ? Khi hết hạn hợp đồng thì đa số bà con tiểu thương muốn tiếp tục ký hợp đồng với UBND quận. Tháng 5/2013, gần 100 hộ dân đã kéo đến Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội đòi huỷ bỏ bản quy hoạch và phương án kiến trúc mà Văn Phú Invest đang trình xin phê duyệt. Các hộ dân yêu cầu thay thế chủ đầu tư là Văn Phú - Invest mà Thành phố đã chấp thuận bằng Công ty cổ phần, hợp doanh kiểu HTX tự quản do họ lập ra để xây dựng, quản lý và khai thác công trình. 6 2. Mục tiêu Mục tiêu của việc phân tích tình huống mô tả ở trên nhằm tìm ra giải pháp xử lý cho tình huống xảy ra trong quá trình thực hiện việc quản lý Nhà nước về việc phê duyệt và triển khai dự án cũng như giải quyết mâu thuẫn giữa các hộ kinh doanh tại chợ Kim Liên với chủ đầu tư xây dựng công trình chợ, trung tâm thương mại và văn phòng tại Kim Liên. Xác định đây là vấn đề gây bức xúc, mất an ninh trật tự xã hội, lãnh đạo Sở Quy hoạch - Kiến trúc đã yêu cầu phải tìm hiểu nguyên nhân cụ thể, nhằm làm rõ trách nhiệm của các đơn vị liên quan đến dự án. Từ đó đưa ra những quyết định đúng và sát với thực tế đảm bảo quyền và lợi ích kinh tế, lợi ích xã hội của các bên trong vấn đề nêu trên. Việc Văn Phú - Invest xin phê duyệt quy hoạch tổng mặt bằng và phương án kỹ thuật là hoàn toàn phù hợp với quy định của pháp luật, Công ty là đơn vị trúng thầu và đủ tư cách pháp lý để thực hiện dự án. Mục tiêu giải quyết là phải thực hiện được chủ trương của Thành uỷ, HĐND về việc xóa bỏ chợ cóc, chợ tạm, xây dựng các trung tâm thương mại hiện đại, sầm uất, giải quyết được hồ sơ thủ tục hành chính về quy hoạch để Văn Phú - Invest thực hiện dự án, tạo ra công trình mới theo quy hoạch, khang trang, hiện đại thay thế chợ Kim Liên đã cũ nát... Tuy nhiên cũng phải đảm bảo quyền lợi của người dân đang kinh doanh tại đây, đồng thời cũng không làm thay đổi mục tiêu kinh doanh và lợi ích kinh tế của doanh nghiệp. Văn Phú - Invest thực hiện các trình tự thủ tục đầu tư theo đúng quy định của pháp luật, do đó lợi ích doanh nghiệp phải được bảo vệ, thể hiện được pháp chế XHCN, kỷ cương phép nước. Nếu là hành động phá rối trật tự của các hộ dân phải được cơ quan chức năng xử lý. Đồng thời qua tình huống này cho thấy vai trò, chức năng trách nhiệm của cơ quan nhà nước đặc biệt là Sở Quy hoạch kiến trúc Hà Nội trong việc thẩm định, phê duyệt quy hoạch kiến trúc tại địa phương. 7 3. Phân tích hậu quả tình huống Nguyên nhân dẫn đến mâu thuẫn giữa các hộ kinh doanh tại chợ Kim Liên với chủ đầu tư xây dựng công trình chợ - trung tâm thương mại và văn phòng tại Kim Liên đó là lợi ích của người dân và nhà đầu tư vẫn chưa hài hòa, dẫn đến thiếu sự tham gia của cộng đồng trong quy hoạch vì người dân không được thụ hưởng từ quy hoạch, dự án. Do đó khiến cho quy hoạch khó đi vào thực tế cuộc sống. Quyết định số 31/2007/QĐ-UB của UBND TP Hà Nội đã nêu rõ khi chuyển đổi các chợ là “ưu tiên lựa chọn mô hình doanh nghiệp có vốn góp của các hộ kinh doanh trong chợ” tuy nhiên lại chưa thực hiện được. Xuất phát từ động cơ tốt của chính quyền các cấp, muốn nâng cao phát triển đời sống đô thị cho dân cư địa phương, phát triển thêm ngành dịch vụ theo xu hướng hiện đại và đã thực hiện theo đúng quy trình, thủ tục của pháp luật là mời thầu các nhà đầu tư có năng lực, và đã lựa chọn được doanh nghiệp có năng lực. Uỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội đã có Quyết định phê duyệt kết quả đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư xây dựng Chợ Kim Liên tại quận Ba Đình, thành phố Hà Nội. Sau khi Sở Quy hoạch Kiến trúc Hà Nội đã có văn bản số 5374/QHKT-TH ngày 29/10/2013 về Quy hoạch tổng mặt bằng và phương án thiết kế sơ bộ dự án Đầu tư xây dựng chợ Kim Liên tại quận Đống Đa, thành phố Hà Nội, Doanh nghiệp cũng đã lập bản vẽ quy hoạch Tổng mặt bằng và phương án tổ chức thực hiện dự án cụ thể trình Sở Quy hoạch Kiến trúc phê duyệt. Uỷ ban nhân dân quận Đống Đa đã bàn giao chợ Kim Liên cho Công ty cổ phần đầu tư Văn Phú - Invest quản lý, kinh doanh khai thác theo Quyết định số 1485/QĐ-UBND ngày 25/12/2013. Dù đã có kết quả lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án xây dựng chợ Kim Liên, cũng như quy hoạch tổng mặt bằng và phương án thiết 8 kế... nhưng lại vấp phải sự phản đối của một số hộ dân do họ lo ngại sau khi dự án được hoàn thành, lợi ích của họ không được đảm bảo. Họ muốn thay thế chủ đầu tư bằng chính doanh nghiệp theo hình thức hợp tác xã mà họ mới lập ra để chủ động trong xây dựng cũng như trong việc khai thác kinh doanh chợ-trung tâm thương mại Kim Liên sau này. Nếu Sở Quy hoạch Kiến trúc Hà Nội chấp thuận quy hoạch tổng mặt bằng theo đúng đề nghị của Văn Phú - Invest thì hoàn toàn đúng với các quy định của pháp luật, các chỉ tiêu quy hoạch phù hợp với quy chuẩn, tiêu chuẩn về xây dựng, về thiết kế trung tâm thương mại. Tuy nhiên điều này sẽ gây bức xúc trong một bộ phận nhân dân, dẫn đến việc khiếu kiện lên cấp cao hơn, gây mất an ninh trật tự và dự án cũng có nguy cơ bị đình trệ nếu như có những phần tử quá khích gây rối tại công trường dự án. Còn nếu chấp thuận theo phương án mà người dân yêu cầu thì không giữ nghiêm kỷ cương phép nước ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, không đảm bảo cho dự án được hoàn thành đúng theo quy hoạch đề ra. 4. Phân tích và lựa chọn phƣơng án giải quyết 4.1. Phương án 1: Chấp thuận quy hoạch theo đề nghị của Văn Phú - Invest theo đúng quy định của pháp luật - Sở Quy hoạch Kiến trúc Hà Nội chấp thuận quy hoạch tổng mặt bằng và phương án kỹ thuật xây dựng chợ-trung tâm thương mại Kim Liên. - Công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng việc giao cho Văn Phú - Invest thực hiện dự án. Uỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội đã có Quyết định về việc phê duyệt kết quả Đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư xây dựng Chợ Kim Liên tại quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. 9 - Đối với công tác giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất cho phát triển dự án, Ủy ban nhân dân quận Đống Đa phải ra văn bản về việc phê duyệt phương án cụ thể đẩy nhanh việc thiết kế, xây dựng chợ tạm, hỗ trợ cho các hộ kinh doanh di dời, chuyển sang chợ tạm và việc ưu đãi cho thuê kiot cho các tiểu thương sau khi dự án chợ-trung tâm thương mại Kim Liên được hoàn thành. Đồng thời công bố tiến độ cũng như thời gian hoàn thành dự án để các tiểu thương yên tâm kinh doanh cũng như giải quyết việc làm, ổn định đời sống của các hộ kinh doanh và hàng nghìn lao động tại đây. Chủ đầu tư, chính quyền địa phương nên có kế hoạch ưu tiên và huy động các nguồn lực để xây dựng hạ tầng, triển khai dự án đúng tiến độ để sớm ổn định lại cuộc sống và công việc kinh doanh của các tiểu thương trong chợ. - Sau khi dự án được phê duyệt, chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng phải đôn đốc việc sử dụng đất và triển khai thực hiện dự án của chủ đầu tư. Ưu điểm của phương án 1 : - Nếu quy hoạch được chấp thuận theo quy định của pháp luật thì kỷ cương, luật pháp của nhà nước được thực thi đặc biệt là Luật Xây Dựng 2003 và Luật Đấu Thầu 2005 và Nghị định 58/2008/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu và lựa chọn nhà thầu xây dựng theo Luật Xây dựng. - Không phát sinh thêm chi phí sửa đổi quy hoạch, lập, phê duyệt quy hoạch và lựa chọn chủ đầu tư mới. - Đảm bảo dự án được thực hiện trong tương lai gần. Và đảm bảo quyền lợi cho doanh nghiệp thực hiện dự án. - Đảm bảo quy hoạch đô thị bền vững. - Có phương án đảm bảo an sinh xã hội trong vùng quy hoạch. - Có các định hướng để thực hiện dự án và đưa dự án vào hoạt động. 10 - Các chỉ tiêu quy hoạch được đảm bảo tốt nhất và phù hợp với quy chuẩn, tiêu chuẩn về thiết kế, xây dựng. - Văn Phú - Invest là công ty đủ năng lực và kinh nghiệm để quản lý thi công công trình an toàn - chất lượng - tiến độ theo đúng thiết kế, quy hoạch, tiêu chuẩn quy chuẩn xây dựng. Nhược điểm của phương án 1: - Gây bất bình cho một bộ phận người dân chịu ảnh hưởng bởi dự án xây dựng chợ-trung tâm thương mại Kim Liên - Các hộ dân trước đây có lợi ích sẽ ngày càng bức xúc và tiếp tục khiếu kiện để đòi quyền lợi gây ra tình trạng bất ổn trong khu vực và xã hội. - Các thế lực thù địch có thể lợi dụng, kích động những hộ dân trên nhằm tăng căng thẳng giữa người dân và chính quyền. - Niềm tin của nhân dân với các cấp lãnh đạo và chính quyền bị giảm sút. 4.2. Phương án 2: Không chấp thuận quy hoạch nhƣ đề nghị của Văn Phú - Invest mà chấp nhận theo phƣơng án của ngƣời dân, đó là thay thế chủ đầu tƣ dự án, giao dự án cho Công ty cổ phần, hợp doanh kiểu HTX tự quản do ngƣời dân lập ra để xây dựng, quản lý và khai thác công trình. - Sở Quy hoạch kiến trúc bác bỏ bản quy hoạch tổng thể mặt bằng và phương án kỹ thuật của Văn Phú - Invest đang trình phê duyệt và giao cho Công ty cổ phần, hợp doanh kiểu HTX, tự quản do người dân lập ra lập một dự án quy hoạch khác để xây dựng chợ-trung tâm thương mại Kim Liên. - Báo cáo UBND Thành phố giao các Sở ngành liên quan xem xét chấp thuận mô hình Cổ phần, hợp doanh kiểu hợp tác xã tự quản để quản lý khai thác chợ, TTTM Kim Liên. 11 - Công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng việc thay đổi chủ đầu tư dự án. Ưu điểm của phương án 2: - Yêu cầu của người dân được chấp nhận, quyền lợi của họ được đảm bảo tốt nhất, nên sẽ không xảy ra tình trạng khiếu kiện, bất ổn xã hội. - Thực hiện quyền dân chủ ở cơ sở. Quyền lợi của người dân được đảm bảo. Quyết định số 31/2007/QĐ-UB của UBND TP Hà Nội đã nêu rõ khi chuyển đổi các chợ là “ưu tiên lựa chọn mô hình doanh nghiệp có vốn góp của các hộ kinh doanh trong chợ” được thực thi. Nhược điểm của phương án 2: - Trong trường hợp năng lực của Công ty cổ phần, hợp doanh kiểu hợp tác xã tự quản do người dân đề xuất không đảm bảo sẽ gây nên những hậu quả nghiêm trọng. Đây sẽ là sai phạm lớn của cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có vai trò tham mưu của Sở Quy hoạch – Kiến trúc. - Mô hình quản lý chợ của người dân chưa rõ ràng, có thể lại dẫn đến tình trạng quay trở lại mô hình chợ truyền thống cũ. - Do chủ đầu tư mới thành lập nên sẽ mất thêm thời gian thẩm định năng lực của đơn vị được cấp phép cũng như thời gian để đơn vị này lập ra một bản quy hoạch xây dựng mới có thể đáp ứng đúng tiêu chí của một dự án chợ-trung tâm thương mại như kì vọng của chính quyền địa phương mà lại hài hòa lợi ích với các hộ dân kinh doanh tại đây; thời gian để dự án đi vào hoạt động sẽ kéo dài, khó kiểm soát. - Luật pháp không được thực thi, không giữ nguyên kỷ cương phép nước. Lợi ích của các doanh nghiệp chân chính không được bảo vệ. Dẫn đến niềm tin của doanh nghiệp vào chính quyền cơ sở bị ảnh hưởng do không đưa ra được lý do thu hồi dự án để giao cho đơn vị khác trước đó Văn Phú - Invest đã giành quyền là chủ đầu tư thực hiện 12 dự án theo Quyết định phê duyệt kết quả đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư xây dựng Chợ Kim Liên, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. - Sẽ tạo tiền lệ xấu cho các dự án khác có tính chất tương tự. - Điều chỉnh Quy hoạch gây tốn kém thời gian, tiền bạc của xã hội, tiến độ của dự án sẽ bị ảnh hưởng. - Công ty cổ phần, hợp doanh kiểu hợp tác xã tự quản do người dân lập ra để xây dựng, quản lý và khai thác công trình có thể chưa có kinh nghiệm và năng lực quản lý dự án có thể sẽ gây thất thoát, lãng phí tiền bạc của nhân dân và đất nước. 4.3. Phương án 3: Yêu cầu Văn Phú - Invest sửa đổi phƣơng án quy hoạch, thiết kế công trình để đáp ứng đƣợc yêu cầu của ngƣời dân. Qua tìm hiểu, trao đổi với đại diện của các hộ dân khiếu kiện thì nguyên nhân gây bức xúc cho các hộ dân là trong bản dự án thiết kế xây dựng của Văn Phú - Invest thì công trình Chợ - Trung tâm thương mại bao gồm 5 tầng nổi và 2 tầng hầm. Trong đó 1 tầng hầm để xe và 1 tầng hầm nửa nổi nửa chìm bố trí cho các hộ dân đang kinh doanh tại chợ Kim Liênđược tái kinh doanh tại đây. Như vậy toàn bộ từ tầng 1 đến tầng 5 là do Văn Phú - Invest toàn quyền khai thác kinh doanh trung tâm thương mại và văn phòng cho thuê. Việc đưa các hộ dân xuống tầng bán hầm sẽ làm giảm vị thế kinh doanh (không thuận lợi trong việc mua bán, kinh doanh hàng thực phẩm sẽ khó khăn về thoát nước, thoát mùi, vệ sinh không đảm bảo...) Để giải quyết vấn đề này, các hộ kinh doanh tại đây đòi thay thế chủ đầu tư bằng Công ty cổ phần do họ lập ra sẽ giải quyết được vấn đề, quyền lợi người dân được đáp ứng thoả đáng. Điều này là hoàn toàn không khả thi. Bởi công ty do người dân lập ra chưa chắc đã đủ năng lực và kinh nghiệm để thực hiện dự án. 13 Do đó, Sở Quy hoạch Kiến trúc Hà Nội đưa ra phương án yêu cầu Văn Phú - Invest sửa đổi phương án quy hoạch, thiết kế công trình để đáp ứng được yêu cầu của người dân. Cụ thể dự án Chợ - Trung tâm thương mại Kim Liên sẽ xây 6 tầng trong đó tầng 1, tầng 2 sẽ là chợ truyền thống, tầng 3 - 5 là trung tâm thương mại, siêu thị, tầng 6 làm văn phòng. UNBD quận Đống Đa công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng về đơn vị thực hiện dự án, quy hoạch tổng thể dự án đã được phê duyệt cũng như tiến độ, thời gian hoàn thành dự án. Ưu điểm của phương án 3: - Kỷ cương, luật pháp của nhà nước được thực thi đặc biệt là Luật Xây Dựng 2003 và Luật Đấu thầu và Nghị định 58/2008/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu và lựa chọn nhà thầu xây dựng theo Luật Xây dựng. - Đảm bảo việc thực hiện dự án theo đúng quy hoạch không gây áp lực cho chính quyền địa phương. - Dung hòa được lợi ích của doanh nghiệp và người dân trong vùng dự án. Lợi ích của người dân và doanh nghiệp đều được đảm bảo. - Do lợi ích được đảm bảo dẫn đến không còn tình trạng khiếu kiện và đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân. Vì thế sẽ không gây ra bất ổn xã hội cũng như sự phát triển kinh tế của khu vực có dự án. - Văn Phú - Invest là công ty đủ năng lực và kinh nghiệm để quản lý thi công công trình an toàn – chất lượng- tiến độ theo đúng thiết kế, quy hoạch, tiêu chuẩn quy chuẩn xây dựng nên được lựa chọn để thực hiện dự án, đảm bảo kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp. - Niềm tin của doanh nghiệp và nhân dân với Đảng, Nhà nước, chính quyền địa phương được nâng nên. Nhược điểm của phương án 3: 14 - Lợi ích của doanh nghiệp bị giảm một phần do phải hài hòa lợi ích của dân trong vùng dự án. - Phát sinh thêm chi phí sửa đổi quy hoạch, thiết kế. Tuy nhiên, việc sửa đổi không lớn do đó không mất nhiều thời gian, kinh phí. - Phải thuyết phục doanh nghiệp và người dân đồng ý phương án trung gian để hài hòa lợi ích. 4.4. Lựa chọn phương án áp dụng Căn cứ vào các ưu điểm và nhược điểm của từng phương án đã nêu ở trên, tôi lựa chọn phương án 3 là phương án tối ưu để giải quyết tình huống mâu thuẫn giữa các hộ kinh doanh tại chợ Kim Liênvới chủ đầu tư xây dựng công trình chợ, trung tâm thương mại và văn phòng tại Kim Liên, bởi đây là phương án mang tính khả thi nhất, tạo được sự đồng thuận từ các phía. 5. Kế hoạch tổ chức thực hiện Sau khi xác định phương án tối ưu – phương án 3, tôi đã lên kế hoạch thực hiện như sau: - Sở Quy hoạch - Kiến trúc tổ chức họp với Văn Phú - Invest có sự chứng kiến của chính quyền địa phương, nêu lý do khiếu kiện của các hộ dân để thống nhất với Văn Phú - Invest, chính quyền về hướng và cách giải quyết cụ thể. - Họp với các hộ kinh doanh có sự chứng kiến của chính quyền địa phương, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức đoàn thể... trình bày phương án bố trí các hộ kinh doanh tại tầng 1 và 2, nêu các lý do, cơ sở pháp lý để thực hiện dự án của Văn Phú - Invest, tìm sự đồng thuận của các cấp chính quyền, tổ chức đoàn thể chính trị xã hội và các hộ dân. 15 - Sau khi được sự đồng thuận của cả hai phía, yêu cầu Văn Phú Invest điều chỉnh theo phương án thiết kế đã được thống nhất, đảm bảo quyền và lợi ích của các hộ kinh doanh tại đây. - Tổ chức trưng bày công khai để lấy ý kiến đóng góp, đồng thuận của nhân dân, đưa quy hoạch vào trong đời sống của nhân dân. - Đẩy nhanh việc hoàn chỉnh phương án điều chỉnh và gửi phương án điều chỉnh lên Sở Quy hoạch Kiến trúc phê duyệt quy hoạch Tổng mặt bằng và phương án kiến trúc. - Yêu cầu Văn Phú - Invest cam kết hoàn thành đúng tiến độ dự án và đảm bảo chất lượng công trình cũng như thực hiện các cam kết về khai thác kinh doanh sau khi dự án được hoàn thành. - Ủy ban nhân dân quận Đống Đa phải ra văn bản về việc phê duyệt phương án cụ thể đẩy nhanh việc thiết kế, xây dựng chợ tạm, hỗ trợ cho các hộ kinh doanh di dời, chuyển sang chợ tạm và việc ưu đãi cho thuê kiot cho các tiểu thương sau khi dự án chợ-trung tâm thương mại Kim Liên được hoàn thành nhằm đảm bảo lợi ích của các hộ dân vùng dự án. - Văn Phú - Invest phải thực hiện việc xây dựng nhà tạm, hỗ trợ các hộ kinh doanh trong việc di dời, chuyển sang chợ tạm... - Sau khi xây dựng xong chợ tạm và di dời các hộ kinh doanh sang chợ tạm, Văn Phú - Invest cần nhanh chóng giải phóng mặt bằng để thực hiện dự án. - Văn Phú - Invest thực hiện thi công các hạng mục theo đúng quy hoạch và thiết kế kỹ thuật đã được Sở Quy hoạch Kiến trúc phê duyệt. - Sau khi hoàn thiện xong dự án, Chủ đầu tư phải lập ban quản lý chợ và chủ đầu tư bàn giao cho Ban quản lý dự án chợ - trung tâm thương mại Kim Liên để đưa vào hoạt động. 16 III/ KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Như vậy phương án chọn giải quyết được các vấn đề chính sau: - Lợi ích các hộ dân được đảm bảo. - Nhân dân khu vực có công trình mới, phù hợp quy hoạch, đáp ứng được yêu cầu cuộc sống hiện đại, phát triển văn minh đô thị, đảm bảo cảnh quan đô thị. - Văn Phú - Invest tuy có mất một phần diện tích kinh doanh nhưng đảm bảo được việc thực hiện dự án đúng tiến độ. Do không phải xử lý khiếu kiện, Văn Phú - Invest có thể tập trung mọi nguồn lực để đẩy nhanh tiến độ dự án. Việc đẩy nhanh tiến độ dự án sẽ có lợi về kinh tế cụ thể như sau: + Sớm đưa công trình vào khai thác, phát huy được hiệu quả của dòng vốn đầu tư. + Hạn chế được tối đa các ảnh hưởng bất lợi có thể có theo thời gian như việc thay đổi các chính sách kinh tế - xã hội của Nhà nước, trượt giá, ảnh hưởng của yếu tố thời tiết... + Tăng tính cạnh tranh trong kinh doanh. + Giảm được chi phí bất biến trong quá trình thi công công trình. + Làm tăng uy tín của các đơn vị tham gia dự án. - Từ tình huống cụ thể nêu trên, cần đặt ra yêu cầu đối với các công trình ảnh hưởng tới đời sống an sinh xã hội cần phải điều tra xã hội học thật nghiêm túc và kỹ lưỡng, tránh áp đặt người dân, cơ quan quản lý nhà nước, tránh việc thực thi công vụ một cách duy ý chí. - Bên cạnh đó, cần phải đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, tăng cường đào tạo nghiệp vụ nhằm nâng cao chất lượng công tác xây dựng và quản lý quy hoạch. Có cơ chế huy động các cơ quan nghiên cứu khoa học, các cơ sở đào tạo tham gia lập và tư vấn phản biện về các quy hoạch, dự án. Việc giải quyết bài toán nhân sự nhằm tìm kiếm nguồn nhân lực đủ sức đáp ứng giải 17 quyết các vấn đề quy hoạch là một giải pháp cần được chú trọng với các phương án gắn liền như: + Cải cách nội dung chương trình đào tạo về quy hoạch và quản lý đô thị cho phù hợp với kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa. + Xây dựng các chương trình bồi dưỡng ngắn hạn nhằm đào tạo lại các cán bộ đương nhiệm đang làm công tác thực tế đang là một vấn đề cấp bách. + Hợp tác với các đơn vị trong mạng lưới quốc tế về quy hoạch quản lý đô thị, quản lý dự án... - Tăng cường kiểm tra, thanh tra việc lập, thẩm định, xét duyệt, công bố quy hoạch gắn liền với kế hoạch thực hiện của các cấp; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật xảy ra trong quá trình thực hiện các giai đoạn của kế hoạch, dự án. - Khuyến khích sử dụng các đơn vị tư vấn có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cao để nâng cao chất lượng, tính khả thi của phương án quy hoạch. - Khi xây dựng các dự án quy hoạch cần đánh giá tương đối chuẩn xác các yếu tố về môi trường, cảnh quan, giao thông, sự hợp lý về hiệu quả kinh tế, xã hội... từ đó xét lại tính khả thi khi thực hiện dự án, - Để giải quyết tốt về quy hoạch cần có sự quy định rõ ràng hơn về chức năng, nhiệm vụ cũng như phối hợp đồng bộ các hoạt động giữa các bộ ngành, cơ quan chức năng liên quan, tránh chồng chéo, sai sót. - Công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng về quy hoạch dự án và thu hút đầu tư và thực hiện dự án. Chính quyền địa phương nên đưa ra các mục tiêu và định hướng phát triển trong từng giai đoạn phù hợp với điều kiện của địa phương để thu hút các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp muốn đầu tư kinh doanh sau khi dự án được hoàn thành. - Trên cơ sở nhìn nhận những bất cập từ thực tế, Sở Quy hoạch Kiến trúc chỉ đạo các đơn vị tư vấn, các quận, quận đẩy nhanh tốc độ phủ kín 18 quy hoạch, nhất là quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết xây dựng, lập thiết kế đô thị và quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc đô thị làm cơ sở cho công tác quản lý hoạt động đầu tư xây dựng. HỌC VIÊN Nguyễn Lê Thy Giang 19