tailieuonthi
a- §Æt vÊn ®Ò
I- Lý do chän ®Ò tµi
Sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa x· héi chñ nghÜa ë níc ta ®îc b¾t ®Çu tõ cuèi
n¨m 1960. §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø III( 9- 1960) cña §¶ng lao ®éng ViÖt
Nam ®· quyÕt nghÞ “ NhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é ë miÒn B¾c níc ta lµ
c«ng nghiÖp hãa x· héi chñ nghÜa, mµ mÊu chèt lµ u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp
nÆng”. Sù nghiÖp ®ã ®Õn nay vÉn cßn tiÕp tôc.
C«ng nghiÖp hãa x· héi chñ nghÜa ë níc ta tiÕn hµnh trong hoµn c¶nh vµ
®iÒu kiÖn:
- Trong suèt thêi gian tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa, t×nh h×nh trong níc vµ
quèc tÕ lu«n diÔn biÕn rÊt s«i ®éng, phøc t¹p vµ kh«ng thuËn chiÒu. B¾t ®Çu c«ng
nghiÖp hãa ®îc bèn n¨m th× ®Õ quèc Mü më réng chiÕn tranh ph¸ ho¹i miÒn B¾c.
§Êt níc ph¶i thùc hiÖn ®ång thêi hai nhiÖm vô chiÕn lîc: MiÒn B¾c võa chiÕn
®Êu chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i, võa x©y dùng; miÒn Nam thùc hiÖn c¸ch m¹ng
gi¶i phãng d©n téc. §Êt níc thèng nhÊt, c¶ níc ®i lªn chñ nghÜa x· héi ®îc vµi
n¨m th× kÎ thï g©y ra chiÕn tranh biªn giíi. ChiÕn tranh biªn giíi kÕt thóc l¹i kÐo
theo cÊm vËn cña Mü.
- NÕu nh÷ng n¨m 60, hÖ thèng x· héi chñ nghÜa lín m¹nh, ph¸t triÓn nhanh
kh«ng thua kÐm nhiÒu so víi c¸c níc t b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn, cã uy tÝn trªn
thÕ giíi ®· t¹o ra hoµn c¶nh quèc tÕ thuËn lîi cho c«ng nghiÖp hãa ë níc ta, th×
sang nh÷ng n¨m 70, 80 hoµn c¶nh quèc tÕ l¹i g©y bÊt lîi cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp
hãa ë níc ta. Sau cuéc khñng ho¶ng dÇu löa cña thÕ giíi( 1973) c¸c níc x· héi
chñ nghÜa do chuyÓn dÞch c¬ cÊu vµ ®æi míi c«ng nghÖ chËm h¬n so víi c¸c níc
t b¶n chñ nghÜa, hiÖu qu¶ thÊp, uy tÝn trªn thÞ trêng quèc tÕ gi¶m, céng c¸c sai
lÇm kh¸c ®· dÉn ®Õn sù sôp ®æ cña Liªn X« vµ c¸c níc §«ng ¢u, lµm mÊt ®i thÞ
trêng lín vµ sù gióp ®ì kh«ng nhá tõ c¸c níc nµy( íc tÝnh 1 n¨m 1 tû ®« la,
chiÕm 7% GDP ).
1
tailieuonthi
C«ng nghiÖp hãa ë níc ta xuÊt ph¸t tõ ®iÓm rÊt thÊp vÒ ph¸t triÓn kinh tÕx· héi, vÒ ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt vµ tõ tr¹ng th¸i kh«ng phï hîp gi÷a quan
hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é vµ tÝnh chÊt ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
N¨m 1960 c«ng nghiÖp chiÕm 18,2% thu nhËp quèc d©n s¶n xuÊt, 7% lao
®éng x· héi trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n; n«ng nghiÖp chiÕm tû lÖ t¬ng øng
lµ 42,35 vµ 83%; s¶n lîng l¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ngêi díi 300 kg; GDP
b×nh qu©n ®Çu ngêi kho¶ng díi 100 ®« la. Trong khi ph©n c«ng lao ®éng x· héi
cha ph¸t triÓn vµ lùc lîng s¶n xuÊt ë tr×nh ®é thÊp th× quan hÖ s¶n xuÊt ®· ®îc
®Èy lªn tr×nh ®é tËp thÓ hãa vµ quèc doanh hãa lµ chñ yÕu. §Õn n¨m 1960: 85,8%
tæng sè hé n«ng d©n vµo hîp t¸c x·; 100% hé t s¶n ®îc c¶i t¹o trong tæng sè t
s¶n c«ng th¬ng nghiÖp thuéc diÖn c¶i t¹o, gÇn 80% thî thñ c«ng c¸ thÓ vµo hîp
t¸c x· tiÓu thñ c«ng nghiÖp
§øng tríc thùc tr¹ng nµy §¶ng ta ®· quyÕt ®Þnh xãa bá c¬ chÕ hµnh chÝnh,
quan liªu, bao cÊp, vµ x©y dùng mét quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ
tr×nh ®é cña lîc lîng s¶n xuÊt ë níc ta hiÖn nay ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa , nhanh chãng ®i lªn chñ nghÜa céng s¶n.
ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn mµ em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: “VÊn ®Ò ®æi míi
lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn
®¹i hãa ë ViÖt Nam . Em nghÜ r»ng viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy sÏ gióp em vµ c¸c
b¹n t×m hiÓu vÒ vÊn ®Ò ®æi míi lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt trong qu¸
tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ë ViÖt Nam liÖu cã ph¶i lµ tÊt yÕu vµ liÖu nã cã
tu©n theo mét quy luËt nµo cña tù nhiªn hay kh«ng?.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o Ph¹m Duy Anh, ngêi ®· híng dÉn
vµ gióp ®ì em trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp còng nh trong viÖc hoµn thµnh bµi tiÓu
luËn ®Çu tay nµy.
2
tailieuonthi
B- Néi dung
I- C¬ së triÕt häc cña ®Ò tµi
1- Ph¬ng thøc s¶n xuÊt
Víi tÝnh c¸ch lµ ph¹m trï cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, ph¬ng thøc s¶n
xuÊt biÓu thÞ c¸ch thøc con ngêi thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt ë nh÷ng
giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh cña x· héi loµi ngêi. Víi mét c¸ch thøc nhÊt ®Þnh cña
sù s¶n xuÊt x· héi, trong ®êi sèng x· héi sÏ xuÊt hiÖn nh÷ng tÝnh chÊt, kÕt cÊu vµ
nh÷ng ®Æc ®iÓm t¬ng øng vÒ mÆt x· héi.
§èi víi sù vËn ®éng cña lÞch sö loµi ngêi, còng nh sù vËn ®éng cña mçi
x· héi cô thÓ, sù thay ®æi ph¬ng thøc s¶n xuÊt bao giê còng lµ sù thay ®æi cã tÝnh
chÊt c¸ch m¹ng. Trong sù thay ®æi ®ã, c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ, x· héi... ®îc chuyÓn
sang mét chÊt míi. Ph¬ng thøc s¶n xuÊt lµ c¸i mµ nhê nã ngêi ta cã thÓ ph©n
biÖt ®îc sù kh¸c nhau cña nh÷ng thêi ®¹i kinh tÕ kh¸c nhau. Dùa vµo ph¬ng thøc
s¶n xuÊt ®Æc trng cña mçi thêi ®¹i lÞch sö, ngêi ta hiÓu thêi ®¹i lÞch sö ®ã thuéc
vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nµo. C. M¸c viÕt: “ Nh÷ng thêi ®¹i kinh tÕ kh¸c nhau
kh«ng ph¶i ë chç chóng s¶n xuÊt ra c¸i g× mµ lµ ë chç chóng s¶n xuÊt b»ng c¸ch
nµo, víi nh÷ng t liÖu lao ®éng nµo”
(1).
Ph¬ng thøc s¶n xuÊt, c¸ch thøc mµ con ngêi ta tiÕn hµnh s¶n xuÊt chÝnh lµ
sù thèng nhÊt gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt ë mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh vµ quan hÖ s¶n
xuÊt t¬ng øng.
3
tailieuonthi
2- Lùc lîng s¶n xuÊt
Trong hÖ thèng c¸c kh¸i niÖm cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, lùc lîng s¶n
xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ c¸c kh¸i niÖm dïng ®Ó chØ quan hÖ mµ C. M¸c gäi lµ “
quan hÖ song trïng” cña b¶n th©n sù s¶n xuÊt x· héi: quan hÖ cña ngêi víi tù
nhiªn vµ quan hÖ cña con ngêi víi nhau.
Lùc lîng s¶n xuÊt biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a ngêi víi giíi tù nhiªn.
NghÜa lµ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn sù s¶n xuÊt x· héi, con ngêi chinh phôc giíi tù
nhiªn b»ng tæng hîp c¸c søc m¹nh hiÖn thùc cña m×nh, søc m¹nh ®ã ®îc chñ
nghÜa duy vËt lÞch sö kh¸i qu¸t trong kh¸i niÖm lùc lîng s¶n xuÊt. Lùc lîng s¶n
xuÊt nãi lªn n¨ng lùc thùc thùc tÕ cña con ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra cña
c¶i x· héi. Lùc lîng s¶n xuÊt bao gåm ngêi lao ®éng víi kinh nghiÖm s¶n xuÊt,
kü n¨ng lao ®éng, biÕt sö dông t liÖu s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt.Trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, lao ®éng cña con ngêi vµ t liÖu s¶n xuÊt, tríc hÕt lµ c«ng cô lao
®éng kÕt hîp víi nhau t¹o thµnh lùc lîng s¶n xuÊt. Trong ®ã, “ lùc lîng s¶n xuÊt
hµng ®Çu cña toµn thÓ nh©n lo¹i lµ c«ng nh©n, lµ ngêi lao ®éng”( 2).
Do ®Æc trng sinh häc- x· géi riªng cã cña m×nh, cong ngêi, trong nÒn s¶n
xuÊt cã søc m¹nh vµ kü n¨ng lao ®éng thÇn kinh c¬- b¾p. Trong lao ®éng søc m¹nh
vµ kü n¨ng Êy ®· ®îc nh©n lªn gÊp nhiÒu lÇn. H¬n n÷a, lao ®éng cña con ngêi
ngµy cµng trë thµnh lao ®éng cã trÝ tuÖ vµ lao ®éng trÝ tuÖ. TrÝ tuÖ con ngêi
kh«ng ph¶i lµ c¸i g× siªu tù nhiªn,mµ lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn vµ cña lao ®éng.
Nhng trong qu¸ tr×nh lÞch sö l©u dµi cña x· héi loµi ngêi, trÝ tuÖ h×nh thµnh ph¸t
triÓn cïng víi lao ®éng lµm cho lao ®éng ngµy cµng cã hµm lîng trÝ tuÖ cao h¬n.
Hµm lîng trÝ tuÖ trong lao ®éng, ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn cña khoa häc c«ng
nghÖ hiÖn nay, ®· lµm cho con ngêi trë thµnh mét nguån kùc ®Æc biÖt cña s¶n
xuÊt, lµ nguån lùc c¬ b¶n, nguån lùc v« tËn.
T liÖu s¶n xuÊt bao gåm ®èi tîng lao ®éng vµ t liÖu lao ®éng.
Trong t liÖu lao ®éng cã c«ng cô lao ®éng vµ nh÷ng t liÖu lao ®éng kh¸c
cÇn thiÕt cho viÖc vËn chuyÓn b¶o qu¶n s¶n phÈm....
4
tailieuonthi
§èi tîng lao ®éng lµ nh÷ng vËt mµ lao ®éng cña con ngêi t¸c ®éng vµo
nh»m biÕn ®æi nã theo môc ®Ých cña m×nh. §èi tîng lao ®éng kh«ng ph¶i lµ toµn
bé giíi tù nhiªn mµ chØ cã mét bé phËn cña giíi tù nhiªn ®îc ®a vµo s¶n xuÊt.
Con ngêi kh«ng chØ t×m trong giíi tù nhiªn nh÷ng ®èi tîng lao ®éng s½n cã, mµ
cßn s¸ng t¹o ra b¶n th©n ®èi tîng lao ®éng. Sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt cã liªn
quan ®Õn viÖc ®a nh÷ng ®èi tîng ngµy cµng míi h¬n vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
§iÒu ®ã hoµn toµn cã tÝnh quy luËt bëi chÝnh nh÷ng vËt liÖu míi më réng kh¶ n¨ng
s¶n xuÊt cña con ngêi. §èi tîng lao ®éng chÝnh lµ yÕu tè vËt chÊt cña s¶n phÈm
t¬ng lai. §èi tîng lao ®éng gåm c¸c lo¹i:
+ Lo¹i cã s½n trong tù nhiªn. Lo¹i nµy thêng lµ ®èi tîng cña c¸c ngµnh
c«ng nghiÖp khai th¸c.
+ Lo¹i ®· qua chÕ biÕn, nghÜa lµ ®· cã sù t¸c ®éng cña lao ®éng gäi lµ
nguyªn liÖu. Lo¹i nµy thêng lµ ®ãi tîng cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn.
Víi sù ph¸t triÓn cña C¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt hiÖn ®¹i, vai trß cña
nhiÒu ®èi tîng lao ®éng dÇn dÇn thay ®æi, ®ång thêi lo¹i ®èi tîng lao ®éng cã
chÊt lîng míi ®îc t¹o ra. Nhng c¬ së cña mäi ®èi tîng lao ®éng vÉn lµ ®Êt
®ai, tù nhiªn: “ lao ®éng lµ cha, cßn ®Êt lµ mÑ cña mäi cña c¶i vËt chÊt”( 3).
T liÖu lao ®éng: lµ mét vËt hay hÖ thèng nh÷ng vËt lµm nhiÖm vô truyÒn
dÉn sù t¸c ®éng cña con ngêi lªn ®èi tîng lao ®éng, nh»m biÕn ®æi ®èi tîng lao
®éng theo môc ®Ých cña m×nh.
T liÖu lao ®éng bao gåm c«ng cô lao ®éng, hÖ thèng c¸c yÕu tè vËt chÊt
phôc vô trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp qu¸ tr×nh s¶n xuÊt( nhµ xëng, kho tµng, bÕn b·i,
èng dÉn, b¨ng chuyÒn, ®êng s¸, c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i, th«ng tin liªn
l¹c...).
Trong c¸c yÕu tè hîp thµnh t liÖu lao ®éng th× c«ng cô lao ®éng cã ý nghÜa
quyÕt ®Þnh nhÊt, lµ mét thµnh tè c¬ b¶n cña lùc lîng s¶n xuÊt. C«ng cô lao ®éng,
theo Ph. ¡ngghen lµ “ khÝ quan cña bé ãc con ngêi”, lµ “ søc m¹nh cña tri thøc ®·
®îc vËt thÓ hãa” cã t¸c dông “ nèi dµi bµn tay” vµ nh©n lªn søc m¹nh trÝ tuÖ cña
con ngêi. Cßn M¸c gäi lµ hÖ thèng x¬ng cèt vµ c¬ b¾p cña nÒn s¶n xuÊt C«ng cô
lao ®éng lµ vËt thÓ hay phøc hîp vËt thÓ mµ con ngêi ®Æt gi÷a m×nh víi ®èi tîng
5
tailieuonthi
lao ®éng. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, c«ng cô lao ®éng lu«n lu«n ®îc c¶i tiÕn, tinh
x¶o h¬n ®Ó lao ®éng bít nÆng nhäc vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. Nã lµ yÕu tè ®éng
nhÊt vµ c¸ch m¹ng nhÊt trong lùc lîng s¶n xuÊt. Cïng víi sù biÕn ®æi v¸ ph¸t
triÓn cña c«ng cô lao ®éng th× kinh nghiÖm s¶n xuÊt, kü n¨ng s¶n xuÊt, kiÕn thøc
khoa häc cña con ngêi còng tiÕn bé, phong phó thªm, nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt míi
xuÊt hiÖn, sù ph©n c«ng lao ®éng ph¸t triÓn. ChÝnh sù chuyÓn ®æi, c¶i tiÕn vµ hoµn
thiÖn kh«ng ngõng cña nã ®· g©y ra nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c trong toµn bé t liÖu
s¶n xuÊt. XÐt cho cïng chÝnh ®ã lµ nguyªn nh©n s©u xa xa cña mäi biÕn c¶i x· héi.
Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c«ng cô lao ®éng lµ thíc ®o tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn
cña con ngêi, lµ c¬ së x¸c ®Þnh tr×nh dé ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt, lµ tiªu chuÈn ®Ó
ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a c¸c thêi ®¹i kinh tÕ. §èi víi mçi thÕ hÖ míi, nh÷ng t
liÖu lao ®éng do thÕ hÖ tríc ®Ó l¹i trë thµnh ®iÓm xuÊt ph¸t cña sù ph¸t triÓn
t¬ng lai. V× vËy nh÷ng t liÖu ®ã lµ c¬ së kÕ tôc cña lÞch sö.
T liÖu lao ®éng chØ trë thµnh lùc lîng tÝch cùc c¶i biÕn ®èi tîng lao ®éng,
khi chóng kÕt hîp víi lao ®éng sèng. ChÝnh con ngêi víi trÝ tuÖ vµ kinh nghiÖm
cña m×nh ®· chÕ t¹o ra t liÖu lao ®éng. T liÖu lao ®éng dï cã ý nghÜa ®Õn ®©u,
nhng nÕu t¸ch khái ngêi lao ®éng th× còng kh«ng thÓ ph¸t huy ®îc t¸c dông,
kh«ng thÓ trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt cña x· héi.
Trong t¸c phÈm Sù khèn cïng cña triÕt häc, C. M¸c ®· nªu mét t tëng
quan träng vÒ vai trß cña lùc lîng s¶n xuÊt ®èi víi viÖc thay ®æi c¸c quan hÖ x·
héi. C. M¸c viÕt: “ Nh÷ng quan hÖ x· héi ®Òu g¾n liÒn mËt thiÕt víi nh÷ng lùc
lîng s¶n xuÊt. Do cã ®îc nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt míi, loµi ngêi thay ®æi
ph¬ng thøc s¶n xuÊt cña m×nh, vµ do thay ®æi ph¬ng thøc s¶n xuÊt, c¸ch kiÕm
sèng cña m×nh, loµi ngêi thay ®æi tÊt c¶ quan hÖ x· héi cña m×nh. C¸i cèi xay
quay b»ng tay ®a l¹i x· héi cã l·nh chóa, c¸i cèi xay ch¹y b»ng h¬i níc ®a l¹i
x· héi nhµ t b¶n c«ng nghiÖp”( 4).
3- Quan hÖ s¶n xuÊt
Trong hÖ thèng c¸c kh¸i niÖm cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, kh¸i niÖm lùc
lîng s¶n xuÊt biÓu thÞ mÆt thø nhÊt cña mèi “ quan hÖ song trïng” cña b¶n th©n
6
tailieuonthi
sù s¶n xuÊt x· héi- quan hÖ cña con ngêi víi tù nhiªn; cßn khÝa niÖm quan hÖ s¶n
xuÊt biÓu thÞ mÆt thø hai cña quan hÖ ®ã- quan hÖ cña con ngêi víi con ngêi
trong s¶n xuÊt. Së dÜ qóa tr×nh s¶n xuÊt x· héi cã thÓ diÔn ra b×nh thêng, chÝnh lµ
v× trong sù s¶n xuÊt ®ã, mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi con ngêi tån t¹i thèng
nhÊt víi mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi giíi tù nhiªn. Trong s¶n xuÊt, mèi quan
hÖ gi÷a con ngêi víi tù nhiªn thÓ hiÖn thµnh nh÷ng tr×nh ®é kh¸c nhau cña lùc
lîng s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, mèi quan hÖ ®ã ®îc x©y dùng trong vµ th«ng qua
nh÷ng quan hÖ kh¸c nhau gi÷a ngêi víi ngêi, tøc lµ nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt.
Trong t¸c phÈm Lao ®éng lµm thuª vµ t b¶n, C. M¸c viÕt: “ Trong s¶n xuÊt, ngêi
ta kh«ng chØ quan hÖ víi giíi tù nhiªn. Ngêi ta kh«ng thÓ s¶n xuÊt ®îc nÕu
kh«ng kÕt hîp víi nhau theo mét c¸ch nµo ®ã ®Ó ho¹t ®éng chung vµ ®Ó trao ®æi
ho¹t ®éng víi nhau. Muèn s¶n xuÊt ®îc ngêi ta ph¶i cã nh÷ng mèi liªn hÖ vµ
quan hÖ nhÊt ®Þnh víi nhau; vµ quan hÖ cña hä víi giíi tù nhiªn, tøc lµ viÖc s¶n
xuÊt”( 5).
Nh vËy, trong sù s¶n xuÊt ra ®êi sèng x· héi cña m×nh, con ngêi ta, dï
muèn hay kh«ng còng buéc ph¶i duy tr× vµ thùc hiÖn nh÷ng quan hÖ nhÊt ®Þnh víi
nhau. nh÷ng quan hÖ nµy mang tÝnh tÊt yÕu vµ kh«ng phô thuéc vµo ý muèn cña ai
c¶. §ã chÝnh lµ nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt( 6). Cè nhiªn, quan hÖ s¶n xuÊt lµ do con
ngêi t¹o ra, song nã tu©n theo nh÷ng quy luËt tÊt yÕu, kh¸ch quan sù vËn ®éng
cña ®êi sèng x· héi.
Quan hÖ s¶n xuÊt bao gåm nh÷ng mÆt c¬ b¶n sau ®©y:
+ Quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi ®èi víi viÖc së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt.
+ Quan hÖ gi÷a ngêi vµ ngêi ®èi víi viÖc tæ chøc qu¶n lý.
+ Quan hÖ gi÷a ngêi vµ ngêi ®èi víi viÖc ph©n phèi s¶n phÈm lao ®éng.
Víi tÝnh c¸ch lµ nh÷ng quan hÖ kinh tÕ kh¸ch quan, kh«ng phô thuéc vµo ý
muèn cña con ngêi, quan hÖ s¶n xuÊt lµ nh÷ng quan hÖ mang tÝnh vËt chÊt thuéc
®êi sèng x· héi. Quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc x· héi cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ lµ
c¬ së s©u xa cña ®êi sèng tinh thÇn x· héi. Ba mÆt quan hÖ ®ã trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt x· héi lu«n g¾n bã víi nhau, t¹o thµnh mét hÖ thèng mang tÝnh æn ®Þnh t¬ng
®èi so víi sù vËn ®éng kh«ng ngõng cña lùc lîng s¶n xuÊt. C¸c quan hÖ s¶n xuÊt
7
tailieuonthi
cña mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt lµ mét hÖ thèng bao gåm nhiÒu mèi quan hÖ phong
phó vµ ®a d¹ng biÓu hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc. Mçi mÆt quan hÖ cña hÖ thèng
quan hÖ s¶n xuÊt cã vai trß vµ ý nghÜa riªng biÖt, x¸c ®Þnh, khi nã t¸c ®éng tíi nÒn
s¶n xuÊt x· héi nãi riªng vµ tíi toµn bé tiÕn tr×nh lÞch sö nãi chung.
TÝnh chÊt cña quan hÖ s¶n xuÊt tríc hÕt ®îc quy ®Þnh bëi quan hÖ së h÷u
®èi víi t liÖu s¶n xuÊt- biÓu hiÖn thµnh chÕ ®é së h÷u- lµ ®Æc trng c¬ b¶n cña
ph¬ng thøc s¶n xuÊt. Trong hÖ thèng c¸c quan hÖ s¶n xuÊt cña mçi nÒn kinh tÕx· héi x¸c ®Þnh, quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt lu«n lu«n cã vai trß quyÕt ®Þnh
®èi víi tÊt c¶ c¸c quan hÖ x· héi kh¸c . Quan hÖ së h÷u lµ quan hÖ xuÊt ph¸t, quan
hÖ c¬ b¶n, quan hÖ trung t©m cña c¸c quan hÖ s¶n xuÊt. ChÝnh quan hÖ së h÷uquan hÖ gi÷a c¸c tËp ®oµn ngêi trong viÖc chiÕm h÷u c¸c t liÖu s¶n xuÊt ®· quy
®Þnh ®Þa vÞ cña tõng tËp ®oµn trong hÖ thèng s¶n xuÊt x· héi. §Õn lît m×nh, ®Þa vÞ
cña tõng tËp ®oµn ngêi trong hÖ thèng s¶n xuÊt l¹i quy ®Þnh c¸ch thøc mµ c¸c tËp
®oµn trao ®æi ho¹t ®éng cho nhau, quy ®Þnh c¸ch thøc mµ c¸c tËp ®oµn tæ chøc
qu¶n lý qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Cuèi cïng, chÝnh quan hÖ së h÷u lµ c¸i quyÕt ®Þnh
ph¬ng thøc ph©n phèi s¶n phÈm cho c¸c tËp ®oµn ngêi theo ®Þa vÞ cña hä ®èi víi
hÖ thèng s¶n xuÊt x· héi. “ §Þnh nghÜa quyÒn së h÷u t s¶n kh«ng ph¶i lµ g× kh¸c
mµ lµ tr×nh bµy tÊt c¶ nh÷ng quan hÖ x· héi cña s¶n xuÊt t s¶n”.( 7).
Trong c¸c h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi mµ loµi ngêi ®· tõng tr¶i qua, lÞch sö ®·
chøng kiÕn sù tån t¹i cña hai lo¹i h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt:
së h÷ t nh©n vµ së h÷u c«ng céng. Së h÷u c«ng céng lµ lo¹i h×nh mµ trong ®ã t
liÖu s¶n xuÊt thuéc vÒ mäi thµnh viªn cña mçi céng ®ång. Nhê c¬ së ®ã nªn vÒ mÆt
nguyªn t¾c, c¸c thµnh viªn cña mçi céng ®ång b×nh ®¼ng víi nhau trong tæ chøc
lao ®éng vµ trong ph©n phèi s¶n phÈm. Do t liÖu s¶n xuÊt lµ tµi s¶n chung cña c¶
céng ®èng nªn c¸c quan hÖ x· héi trong s¶n xuÊt vËt chÊt vµ trong ®êi sèng x· héi
nãi chung, trë thµnh quan hÖ hîp t¸c, t¬ng trî gióp ®ì lÉn nhau. Ngîc l¹i, trong
c¸c chÕ ®é t h÷u, do t liÖu chØ n»m trong tay mét sè Ýt ngêi nªn cña c¶i x· héi
kh«ng thuéc vÒ sè ®«ng mµ thuéc vÒ sè Ýt ngêi ®ã. C¸c quan hÖ x· héi, do vËy,
trë thµnh bÊt b×nh ®¼ng, quan hÖ thèng trÞ vµ bÞ trÞ. §èi kh¸ng x· héi trong c¸c x·
héi tån t¹i chÕ ®é t h÷u tiÒm tµng kh¶ n¨ng trë thµnh ®èi kh¸ng gay g¾t. C¸c nhµ
8
tailieuonthi
kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c- Lª nin ®· chØ râ trong c¸c chÕ ®é së h÷u t nh©n cña
c¸c x· héi ®iÓn h×nh trong lÞch sö( së h÷u t nh©n cña x· héi chiÕm h÷u n« lÖ, së
h÷u t nh©n trong chÕ ®é phong kiÕn vµ së h÷u t nh©n trong chÕ ®é t b¶n) th× chÕ
®é së h÷u t nh©n t b¶n chñ nghÜa lµ ®Ønh cao cña lo¹i së h÷u nµy.
C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen ®· chøng minh r»ng chÕ ®ä t b¶n chñ nghÜa kh«ng
ph¶i lµ h×nh thøc së h÷u cuèi cïng trong lÞch sö x· héi loµi ngêi. Chñ nghÜa x·
héi dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, dï sím hay muén còng sÏ ®ãng
vai trß phñ ®Þnh ®èi víi chÕ ®é t h÷u.
Trong hÖ thèng c¸c quan hÖ s¶n xuÊt, c¸c quan hÖ vÒ mÆt tæ chøc, qu¶n lý
s¶n xuÊt lµ c¸c quan hÖ cã kh¶ n¨ng quyÕt ®Þnh mét c¸ch trùc tiÕp quy m«, tèc ®é,
hiÖu qu¶ vµ xu híng cña mçi nÒn s¶n xuÊt cô thÓ. B»ng c¸ch n¾m b¾t c¸c nh©n tè
x¸c ®Þnh cña mét nÒn s¶n xuÊt, ®iÒu khiÓn vµ tæ chøc c¸ch thøc vËn ®éng cña c¸c
nh©n tè ®ã, c¸c quan hÖ tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng ®Èy nhanh hoÆc
k×m h·m c¸c qu¸ tr×nh kh¸ch quan cña s¶n xuÊt.
C¸c quan hÖ vÒ mÆt tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt lu«n lu«n cã xu híng thÝch
øng víi kiÓu quan hÖ së h÷u thèng trÞ cña mçi nÒn s¶n xuÊt cô thÓ. Do vËy, viÖc sö
dông hîp lý c¸c quan hÖ tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt sÏ cho phÐp toµn bé hÖ thèng
quan hÖ s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng v¬n tíi tèi u. Trong trêng hîp ngîc l¹i, c¸c
quan hÖ qu¶n lý vµ tæ chøc cã thÓ lµm biÕn d¹ng quan hÖ së h÷u, ¶nh hëng tiªu
cùc ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi.
HiÖn nay, nhê øng dông nh÷ng thµnh tùu to lín cña khoa häc qu¶n lý hiÖn
®¹i nªn vai trß cña c¸c quan hÖ tæ chøc vµ qu¶n lý ®èi víi s¶n xuÊt, ®Æc biÖt ®èi víi
viÖc ®iÒu hµnh s¶n xuÊt, ®Æc biÖt ®èi víi viÖc ®iÒu hµnh s¶n xuÊt ë tÇm vÜ m«, trªn
thùc tÕ ®· t¨ng lªn gÊp béi so víi vµi thËp kû tríc ®©y. §©y lµ ®iÒu rÊt ®¸ng lu ý
trong viÖc ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ vai trß cña c¸c quan hÖ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i.
Bªn c¹nh c¸c quan hÖ vÒ mÆt tæ chøc- qu¶n lý, trong hÖ thèng c¸c quan hÖ
s¶n xuÊt, c¸c quan hÖ vÒ mÆt ph©n phèi s¶n phÈm lao ®éng còng lµ nh÷ng nh©n tè
cã ý nghÜa hÕt søc to lín ®èi víi sù v©n ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ- x· héi.
MÆc dï bÞ phô thuéc vµo c¸c quan hÖ së h÷u vµ vµo tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý
s¶n xuÊt, song do cã kh¶ n¨ng kÝch thÝch trùc tiÕp vµo lîi Ých cña con ngêi, nªn
9
tailieuonthi
c¸c quan hÖ ph©n phèi lµ “ chÊt xóc t¸c” cña c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ- x· héi. Quan hÖ
ph©n phèi cã thÓ thóc ®Èy tèc ®é vµ nhÞp ®iÖu cña sù s¶n xuÊt, lµm n¨ng ®éng toµn
bé ®êi sèng kinh tÕ- x· héi; hoÆc trong trêng hîp ngîc l¹i, nã cã kh¶ n¨ng k×m
h·m s¶n xuÊt, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña x· héi.
4- Quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh
chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt
Lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, chóng tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau
mµ t¸c ®éng biÖn chøng lÉn nhau h×nh thµnh quy luËt phæ biÕn cña toµn bé lÞch sö
loµi ngêi- Quy luËt vÒ sù phï hîp quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña
lùc lîng s¶n xuÊt. Quy luËt nµy v¹ch ra tÝnh chÊt phô thuéc kh¸ch quan cña quan
hÖ s¶n xuÊt vµo sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. §Õn lît m×nh, quan hÖ s¶n
xuÊt t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt.
TÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt
Khuynh híng cña s¶n xuÊt x· héi lµ kh«ng ngõng biÕn ®æi theo chiÒu
híng tiÕn bé. Sù biÕn ®æi ®ã, xÐt ®Õn cïng, bao giê còng b¾t ®©ï tõ sù biÕn ®æi
vµ ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, tríc hÕt lµ cña c«ng cô lao ®éng. Do vËy, lùc
lîng s¶n xuÊt lµ yÕu tè cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®èi víi sù biÕn ®æi cña ph¬ng
thøc s¶n xuÊt: Tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt trong tõng giai ®o¹n cña lÞch sö loµi
ngêi thÓ hiÖn tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ngêi trong giai ®o¹n lÞch sö
®ã. Kh¸i niÖm tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt nãi lªn kh¶ n¨ng cña con ngêi
th«ng qua viÖc sö dông c«ng cô lao ®éng thùc hiÖn qu¸ tr×nh c¶i biÕn giíi tù nhiªn
nh»m ®¶m b¶o cho sù sinh tån vµ ph¸t triÓn cña m×nh. Tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n
xuÊt thÓ hiÖn ë:
+ Tr×nh ®é tæ chøc lao ®éng x· héi.
+ Tr×nh ®é øng dông khoa häc vµo s¶n xuÊt.
+ Kinh nghiÖm vµ kü n¨ng lao ®éng cña con ngêi.
+ Tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng.
10
tailieuonthi
Tr×nh ®é cña ph©n c«ng lao ®éng thÓ hiÖn râ rµng nhÊt tr×nh ®é cña lùc
lîng s¶n xuÊt.
Bªn c¹nh kh¸i niÖm tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt, cßn cã kh¸i niÖm tÝnh
chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt. ChÝnh Ph. ¡ngghen ®· sö dông kh¸i niÖm nµy ®Ó
ph©n tÝch lùc lîng s¶n xuÊt trong c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt kh¸c nhau. TÝnh chÊt
cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ tÝnh chÊt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. Qu¸ tr×nh
nµy phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña t liÖu s¶n xuÊt vµ lao ®éng. Lùc lîng s¶n xuÊt cã
tÝnh chÊt c¸ nh©n thÓ hiÖn tÝnh chÊt cña t liÖu s¶n xuÊt lµ sö dông c«ng cô thñ
c«ng vµ tÝnh chÊt cña lao ®éng lµ lao ®éng riªng lÎ. Nh÷ng c«ng cô s¶n xuÊt nh
bóa, r×u, cµy bõa, xa quay sîi... do mét ngêi sö dông ®Ó s¶n xuÊt vËt dïng, kh«ng
cÇn tíi lao ®éng tËp thÓ, lùc lîng s¶n xuÊt cãa tÝnh chÊt c¸ nh©n. Khi m¸y mãc ra
®êi ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu ngêi míi sö dông ®îc, ®Ó lµm ra mét s¶n phÈm cÇn
ph¶i cã sù hîp t¸c cña nhiÒu ngêi. Mçi ngêi lµm mét bé phËn c«ng viÖc míi
hoµn thµnh ®îc s¶n phÈm Êy cho nªn lùc lîng s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt x· héi
hãa. Ph. ¡ngghen ®· nhËn ®Þnh giai cÊp t s¶n “ kh«ng thÓ biÕn nh÷ng t liÖu s¶n
xuÊt cã h¹m Êy thµnh nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt hïng m¹nh mµ l¹i kh«ng biÕn
chóng tõ chç lµ t liÖu s¶n xuÊt do c¸ nh©n sö dông thµnh nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt x·
héi, chØ cã thÓ ®îc sö dông chung bëi mét sè ®«ng ngêi”( 8). Trªn thùc tÕ, tÝnh
chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt kh«ng t¸ch biÖt víi nhau.
Quan hÖ s¶n xuÊt ®îc h×nh thµnh, biÕn ®æi, ph¸t triÓn do lùc lîng s¶n xuÊt
quyÕt ®Þnh.
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó lao ®éng bít nÆng nhäc vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n,
con ngêi lu«n lu«n t×m c¸ch c¶i tiÕn, hoµn thiÖn c«ng cô lao ®éng vµ chÕ t¹o ra
nh÷ng c«ng vô lao ®éng míi, tinh x¶o h¬n. Cïng víi sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cña
c«ng cô lao ®éng th× kinh nghiÖm s¶n xuÊt, thãi quen lao ®éng, kü n¨ng s¶n xuÊt,
kiÕn thøc khoa häc cña con ngêi còng tiÕn bé. Lùc lîng s¶n xuÊt trë thµnh yÕu
tè ho¹t ®éng nhÊt, c¸ch m¹ng nhÊt. Cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ yÕu tè t¬ng ®èi æn
®Þnh, cã khuynh híng l¹c hËu h¬n sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Lùc lîng
s¶n xuÊt lµ néi dung cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt, cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc
x· héi cña nã. Trong mèi quan hÖ gi÷a néi dung vµ h×nh thøc th× néi dung quyÕt
11
tailieuonthi
®Þnh h×nh thøc; h×nh thøc phô thuéc vµo néi dung; néi dung thay ®æi tríc, sau ®ã
h×nh thøc míi biÕn ®æi theo. TÊt nhiªn, trong quan hÖ víi néi dung , h×nh thøc
kh«ng ph¶i lµ mÆt thô ®éng, nã còng t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi viÖc ph¸t triÓn cña néi
dung.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt còng h×nh
thµnh, biÕn ®æi cho phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. Sù
phï hîp ®ã lµ ®éng lùc cho lùc lîng s¶n xuÊt pats triÓn m¹nh mÏ. Nhng, lùc
lîng s¶n xuÊt lu«n ph¸t triÓn cßn quan hÖ s¶n xuÊt cã xu híng t¬ng ®èi æn
®Þnh. Khi lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn lªn mét tr×nh ®é míi, quan hÖ s¶n xuÊt
kh«ng cßn phï hîp víi nã n÷a, trë thµnh chíng ng¹i ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nã,
sÏ n¶y sinh m©u thuÉn gay g¾t gi÷a hai mÆt cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt. Sù ph¸t triÓn
kh¸ch quan ®ã tÊt yÕu dÉn ®Õn viÖc xãa bá quan hÖ s¶n xuÊt cò, thay thÕ b»ng mét
kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é míi cña lùc lîng s¶n
xuÊt, më ®êng cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
ViÖc xãa bá quan hÖ s¶n xuÊt cò, thay thÕ nã b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi
còng cã nghÜa lµ sù diÖt vong cña mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt ®· lçi thêi vµ sù ra ®êi
cña mét ph¬ng thøc míi. Trong x· héi cã giai cÊp ®èi kh¸ng, m©u thuÉn gi÷a lùc
lîng s¶n xuÊt míi vµ quan hÖ s¶n xuÊt lçi thêi lµ c¬ së kh¸ch quan cña c¸c cuéc
®Êu tranh giai cÊp, ®ång thêi còng lµ tiÒn ®Ò tÊt yÕu cña c¸c cuéc c¸ch m¹ng x·
héi. C. M¸c ®· nhËn ®Þnh: “ Tíi mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nµo ®ã cña chóng, c¸c lùc
lîng s¶n xuÊt vËt chÊt cña x· héi m©u thuÉn víi nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt hiÖn cã...
trong ®ã tõ tríc ®Õn nay c¸c lùc lîng s¶n xuÊt vÉn ph¸t triÓn. Tõ chç lµ nh÷ng
h×nh thøc ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, nh÷ng quan hÖ Êy trë thµnh nh÷ng
xiÒng xÝch cña c¸c lùc lîng s¶n xuÊt. Khi ®ã b¾t ®Çu thêi ®¹i mét cuéc c¸ch m¹ng
x· héi”( 9). ®ã lµ néi dung quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh
®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt.
Chñ nghÜa duy vËt lÞch sö chøng minh vai trß quyÕt ®Þnh cña lùc lîng s¶n
xuÊt ®èi víi quan hÖ s¶n xuÊt song còng chØ râ r»ng quan hÖ s¶n xuÊt bao giê còng
thÓ hiÖn tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh
thøc x· héi mµ lùc lîng s¶n xuÊt dùa vµo ®ã ®ã ®Ó ph¸t triÓn, nã t¸c ®éng trë l¹i
12
tailieuonthi
®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt: cã thÓ thóc ®Èy hoÆc l×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc
lîng s¶n xuÊt.
Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt
trë thµnh ®éng lùc c¬ b¶n thóc ®Èy më ®êng cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
Ngîc l¹i, quan hÖ s¶n xuÊt lçi thêi kh«ng cßn phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é
cña lùc lîng s¶n xuÊt, béc lé m©u thuÉn gay g¾t víi lùc lîng s¶n xuÊt th× trë
thµnh “ xiÒng xÝch trãi buéc” k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Song
t¸c dông k×m h·m ®ã chØ lµ t¹m thêi, theo tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan, cuèi cïng nã sÏ
bÞ thay thÕ b»ng kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña
lùc lîng s¶n xuÊt.
Së dÜ quan hÖ s¶n xuÊt cã thÓ t¸c ®éng m¹nh mÏ trë l¹i ®èi víi lùc lîng s¶n
xuÊt( thóc ®Èy hoÆc k×m h·m), v× nã quy ®Þnh môc ®Ých cña s¶n xuÊt, quy ®Þnh hÖ
thèng tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ qu¶n lý x· héi, quy ®Þnh ph¬ng thøc ph©n phèi
phÇn cña c¶i Ýt hay nhiÒu mµ ngêi lao ®éng ®îc hëng. Do ®ã ¶nh hëng ®Õn
th¸i ®é cña qu¶ng ®¹i quÇn chóng lao ®éng- lùc lîng s¶n xuÊt chñ yÕu cña x· héi;
nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn hoÆc kÝch thÝch hoÆc h¹n chÕ viÖc c¶i tiÕn c«ng cô lao
®éng, ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc vµ kü thuËt vµo s¶n xuÊt, hîp t¸c vµ ph©n
c«ng lao ®éng....
Tuy nhiªn, kh«ng ®îc hiÓu mét c¸ch gi¶n ®¬n tÝnh tÝch cùc cña quan hÖ s¶n
xuÊt chØ lµ vai trß cña nh÷ng h×nh thøc së h÷u. Mçi kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt lµ mét
hÖ thèng, mét chØnh thÓ h÷u c¬ gåm c¶ ba mÆt: quan hÖ së h÷u, quan hÖ qu¶n lý vµ
quan hÖ ph©n phèi. ChØ trong chØnh thÓ ®ã, quan hÖ s¶n xuÊt míi trë thµnh ®éng
lùc thóc ®Èy con ngêi hµnh ®éng nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt.
Quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña
lùc lîng s¶n xuÊt lµ quy luËt chung nhÊt cña sù ph¸t triÓn x· héi. Sù t¸c ®éng cña
quy luËt nµy ®· ®a x· héi loµi ngêi tr¶i qua c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt: c«ng x·
nguyªn thñy, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t b¶n chñ nghÜa vµ ph¬ng thøc s¶n
xuÊt céng s¶n t¬ng lai.
Quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña
lùc lîng s¶n xuÊt lµ quy luËt vËn ®éng, ph¸t triÓn cña x· héi qua sù thay thÕ kÕ
13
tailieuonthi
tiÕp nhau tõ thÊp lªn cao cña c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt. Nhng kh«ng ph¶i bÊt cø
níc nµo còng ph¶i nhÊt thiÕt, tuÇn tù tr¶i qua tÊt c¶ c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt mµ
loµi ngêi ®· biÕt ®Õn. Thù tÕ ph¸t triÓn cña lÞch sö nh©n lo¹i cho thÊy, tïy theo
®iÒu kiÖn lÞch sö- cô thÓ, mét sè níc cã thÓ bá qua mét hoÆc mét sè ph¬ng thøc
s¶n xuÊt ®Ó tiÕn lªn ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi cao h¬n. §ã chÝnh lµ sù biÓu hiÖn
cña quy luËt chung trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi níc. Quy luËt chung chi phèi
sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña tÊt c¶ c¸c níc; cßn h×nh thøc, bíc ®i cô thÓ l¹i tïy
thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi níc.
14
tailieuonthi
II- C¬ së lý luËn cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i
hãa
1-Kh¸i niÖm c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa
C«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn
c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ, x· héi tõ sö dông
lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh, sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi
c«ng nghÖ, ph¬ng tiÖn vµ ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, dùa trªn sù ph¸t triÓn
vµ tiÕn bé khoa häc- c«ng nghÖ, t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao.
2- TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña c«ng nghiÖp hãa, hiÖn
®¹i hãa
Mçi ph¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi nhÊt ®Þnh cã mét c¬ së vËt chÊt- kü thuËt
t¬ng øng.
C¬ së vËt chÊt cña mét x· héi lµ toµn bé hÖ thèng c¸c yÕu tè vËt chÊt cña lùc
lîng s¶n xuÊt x· héi phï hîp víi tr×nh ®é kü thuËt( c«ng nghÖ) t¬ng øng mµ lùc
lîng lao ®éng x· héi sö dông, t¸c ®éng vµo ®Ó s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt ®¸p
øng nhu cÇu x· héi.
Chç dùa ®Ó xem xÐt sù biÕn ®æi cña c¬ së vËt chÊt- kü thuËt cña mét x· héi
lµ: sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt; sù ph¸t triÓn khoa häc- kü
thuËt; tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña c¸c quan hÖ x· héi, ®Æc biÖt lµ quan hÖ s¶n xuÊt
thèng trÞ.
Nãi c¬ së vËt chÊt- kü thuËt cña mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµo ®ã lµ nãi c¬
së vËt chÊt- kü thuËt ®ã ®¹t ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh lµm ®Æc trng cho ph¬ng
thøc s¶n xuÊt ®ã ®îc kh¼ng ®Þnh sù thay thÕ ph¬ng thøc s¶n xuÊt cò vµ ®îc
ph¸t triÓn ®óng trªn c¬ së b¶n th©n nã.
§Æc trng cña c¬ së vËt chÊt- kü thuËt cña c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt tríc
chñ nghÜa t b¶n lµ dùa vµo c«ng cô thñ c«ng, nhá bÐ, l¹c hËu. C¬ së vËt chÊt- kü
thuËt cña chñ nghÜa t b¶n, ®Æc trng cña nã lµ nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ hãa vµ
15
tailieuonthi
chØ khi x©y dùng xong c¬ së ®ã, ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa míi trë
thµnh ph¬ng thøc s¶n xuÊt thèng trÞ.
Chñ nghÜa x· héi- giai do¹n thÊp cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi cao h¬n chñ
nghÜa t b¶n- ®ßi hái mét c¬ së vËt chÊt- kü thuËt cao h¬n trªn c¶ hai mÆt: tr×nh ®é
kü thuËt vµ c¬ cÊu s¶n xuÊt, g¾n víi thµnh tùu cña c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt
hiÖn ®¹i.
Do vËy cã thÓ hiÓu: C¬ së vËt chÊt- kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi sÏ lµ nÒn
c«ng nghiÖp lín hiÖn ®¹i, cã c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, cã tr×nh ®é x· héi hãa cao dùa
trªn tr×nh ®é khoa häc- c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®îc h×nh thµnh mét c¸ch cã kÕ ho¹ch
vµ thèng trÞ trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Tõ chñ nghÜa t b¶n hay tõ tríc chñ nghÜa t b¶n qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x·
héi, x©y dùng c¬ së vËt chÊt- kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch
quan vµ ®îc thùc hiÖn th«ng qua c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa. §ã lµ v×: c¬ së
vËt chÊt- kü thuËt lµ ®iÒu kiÖn träng yÕu nhÊt, quyÕt ®Þnh nhÊt cã liªn quan ®Õn sù
ph¸t triÓn vÒ chÊt ®èi víi lîng s¶n xuÊt, vµ n¨ng suÊt lao ®éng; ®èi víi viÖc ®¸p
øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña mäi thµnh viªn trong x· héi vµ ®èi víi sù th¾ng
lîi cuèi cïng cña chñ nghÜa x· héi.
Cã hai lo¹i níc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi: c¸c níc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa
x· héi ®· qua giai ®o¹n ph¸t triÓn t b¶n chñ nghÜa, c¸c níc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa
x· héi cha qua giai ®o¹n ph¸t triÓn t b¶n chñ nghÜa( c¸c níc cã nÒn kinh tÕ kÐm
ph¸t triÓn).
§èi víi nh÷ng níc ph¸t triÓn qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, nh÷ng níc nµy
®· cã s½n nÒn ®¹i c«ng nghiÖp cña chñ nghÜa t b¶n ®Ó l¹i cho nªn chØ cÇn ®iÒu
chØnh nÒn ®¹i c«ng nghiÖp ®ã theo yªu cÇu cña chñ nghÜa x· héi th× vÒ c¬ b¶n ®·
cã c¬ së vËt chÊt- kü thuËt cña x· héi míi. Do ®ã, vÊn ®Ò c«ng nghiÖp hãa kh«ng
cÇn ph¶i ®Æt ra. Së dÜ chóng ta ph¶i ®iÒu chØnh nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ cña chñ
nghÜa t b¶n theo yªu cÇu cña x· héi v× nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ cña chñ nghÜa
t b¶n dï hiÖn ®¹i ®Õn ®©u chØ lµ tiÒn ®Ò vËt chÊt cho x· héi míi chø cha ph¶i lµ
c¬ së vËt chÊt cho chñ nghÜa x· héi v× nã dùa trªn chÕ ®é t h÷u t b¶n chñ nghÜa,
ph©n bè kh«ng ®Òu gi÷a x¸ ngµnh, vïng do ®ã tÊt yÕu ph¶i ®iÒu chØnh nã.
16
tailieuonthi
§èi víi nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x·
héi cha qua giai ®o¹n ph¸t triÓn t b¶n chñ nghÜa, nh÷ng níc nµy nÒn kinh tÕ l¹c
hËu chñ yÕu dùa vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. V× vËy, muèn cã c¬ së vËt chÊt- kü
thuËt cña nÒn s¶n xuÊt lín, hiÖn ®¹i th× ph¶i tÊt yÕu tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa,
hiÖn ®¹i hãa. C«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa lµ tÊt yÕu kh¸ch quan v×:
+ Nã lµ con ®êng duy nhÊt ®Ó t¹o ra sù ph¸t triÓn vÒ chÊt ®èi víi lùc lîng
s¶n xuÊt vµ n¨ng suÊt lao ®éng. ChÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ hÖ thèng c«ng cô
lao ®éng hiÖn ®¹i víi tr×nh ®é c«ng nghÖ hiÖn ®¹i.
+ C«ng nghiÖp hãa t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn
ngµy cµng t¨ng cña mäi thµnh viªn trong x· héi bëi v× c«ng nghiÖp hãa sÏ lµm cho
lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng, khèi kîng cña c¶i s¶n xuÊt
ra ngµy cµng nhiÒu tï ®ã míi cã thÓ ®¸p øng ®îc nhu cÇu ngµy cµng cao cña x·
héi nãi chung vµ cña con ngêi nãi riªng.
+ Lµ con ®êng duy nhÊt ®Ó ®¶m b¶o sù th¾ng lîi cuèi cïng vña chñ nghÜa
x· héi.
Nh vËy, c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa kh«ng nh÷ng lµ tÊt yÕu mµ cßn lµ
®iÒu kiÖn sèng cßn cña chñ nghÜa x· héi. C«ng nghiÖp hãa lµ tÊt yÕu kh¸ch quan
®èi víi nh÷ng níc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi trong ®ã cã níc ta.
3- T¸c dông cña c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa
- T¹o ®iÒu kiÖn biÕn ®æi vÒ chÊt lîng s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng,
t¨ng søc chÕ ngù cña con ngêi ®èi víi tù nhiªn, t¨ng trëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn
kinh tÕ; do ®ã gãp phÇn æn ®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n; gãp phÇn
quyÕt ®Þnh sù th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi.
- T¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc cñng cè t¨ng cêng vai trß kinh tÕ cña Nhµ
níc; n©ng cao n¨ng lùc tÝch lòy, t¨ng c«ng ¨n viÖc lµm, nhê ®ã lµm t¨ng sù ph¸t
triÓn tù do vµ toµn diÖn trong mäi ho¹t ®éng kinh tÕ cña con ngêi- nh©n tè trung
t©m cña nÒn s¶n xuÊt x· héi.
- T¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho t¨ng cêng cñng cè an ninh vµ quèc phßng.
17
tailieuonthi
- T¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ d©n téc tù chñ, ®ñ søc
thùc hiÖn sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ.
Sù ph©n tÝch trªn cho thÊy mèi quan hÖ g¾n bã trùc tiÕp gi÷a c«ng nghiÖp
hãa víi lùc lîng s¶n xuÊt. C«ng nghiÖp hãa lµ ®Ó thùc hiÖn x· héi hãa vÒ mÆt
kinh tÕ, kü thuËt theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Nã cã t¸c dông cã ý nghÜa cùc
kú quan träng vµ toµn diÖn; do vËy, §¶ng ta cho r»ng: “ Ph¸t triÓn lùc lîng s¶n
xuÊt, c«ng nghiÖp hãa ®Êt níc... lµ nhiÖm vô trung t©m”( 10) cña thêi kú qu¸ ®é
tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta.
4- Néi dung c¬ b¶n cña c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa
a- Trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ theo híng hiÖn ®¹i
trong c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n
Néi dung nµy ®îc thùc hiÖn qua hai c¸ch:
* TiÕn hµnh c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt, x©y dùng c¬ së vËt chÊt- kü thuËt
®Ó tù trang bÞ
ThÕ giíi ®· tr¶i qua hai cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt: cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt
mµ néi dung chñ yÕu cña nã lµ c¬ khÝ hãa xuÊt hiÖn ®Çu tiªn ë níc Anh vµo ba
m¬i n¨m cuèi thÕ kû XVIII vµ hoµn thµnh vµo nh÷ng n¨m 50 ®Çu thÕ kû XÜ. §Õn
kho¶ng gi÷a thÕ kû XX xuÊt hiÖn cuéc c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ hiÖn ®¹i.
Mêy thËp niªn ®· qua, nhÊt lµ thËp niªn gÇn ®©y loµi ngêi ®ang chøng kiÕn nh÷ng
thay ®æi rÊt to lín, trªn nhiÒu lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi.
Cuéc c¸ch m¹ng nµy cã nhiÒu néi dung, song cã 5 néi dung chñ yÕu sau
- VÒ tù ®éng hãa: M¸y tù ®éng qu¸ tr×nh, m¸y c«ng cô ®iÒu khiÓn b»ng sè,
r« bèt.
- VÒ n¨ng lîng: Ngoµi nh÷ng d¹ng n¨ng lîng truyÒn thèng( nhiÖt ®iÖn,
thñy ®iÖn) ngµy nay ®· vµ ®ang chuyÓn sang lÊy d¹ng n¨ng lîng nguªn tö lµ chñ
yÕu.
- VÒ vËt liÖu míi: chØ trong kho¶ng cha ®Çy 40 n¨m l¹i ®©y c¸c vËt liÖu
míi ®· xuÊt hiÖn víi chñng lo¹i rÊt phong phó vµ cã nhiÒu tÝnh chÊt ®Æc biÖt mµ
18
tailieuonthi
vËt liÖu tù nhiªn kh«ng cã ®îc. ThÝ dô: vËt liÖu tæ hîp hay cßn gäi lµ composit víi
c¸c tÝnh chÊt mong muèn; gèm zin c«n hoÆc c¸c- bua- si- lÝch chÞu nhiÖt cao...
- VÒ c«ng nghÖ sinh häc: c«ng nghÖ vi sinh, kü thuËt cuzin, kü thuËt gen vµ
nu«i cÊy tÕ bµo ®îc øng dông ngµy cµng nhiÒu trong c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, y
tÕ, hãa chÊt, b¶o vÖ m«i trêng...
Vµo kho¶ng nh÷ng n¨m 80, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt( hay c«ng
nghÖ) hiÖn ®¹i chuyÓn sang giai ®o¹n thø ba- giai ®o¹n cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c
nhau ®Æt tªn gäi cho nã. T¬ng øng víi giai ®o¹n thø ba cuéc c¸ch m¹ng nµy cßn
cã mét néi dung míi: ®iÖn tö vµ tin häc.
- VÒ ®iÖn tö vµ tin häc: mét lÜnh vùc v« cïng réng lín vµ hÊp dÉn, nhÊt lµ
lÜnh vùc m¸y tÝnh, diÔn ra theo 4 híng nhanh( m¸y siªu tÝnh); nhá( vi tÝnh); m¸y
tÝnh cã xö lý kiÕn thøc( trÝ tuÖ nh©n t¹o); m¸y tÝnh nãi tõ xa( viÔn tin häc).
Cuéc c¸ch m¹ng nµy cã hai ®Æc trng chñ yÕu:
Mét lµ, khoa häc ®· trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp. C¸ch ®©y h¬n 100
n¨m C. M¸c ®· tõng dù ®o¸n vÒ mèi quan hÖ vµ sù ph¸t triÓn gi÷a khoa häc vµ lùc
lîng s¶n xuÊt. Ngêi viÕt “ Thiªn nhiªn kh«ng t¹o ra m¸y mãc, ®Çu xe löa ®iÖn
b¸o... tÊt c¶ c¸c thø ®ã lµ thµnh qu¶ cña bé ãc con ngêi, ®îc bµn tay con ngêi
t¹o ra lµ søc m¹nh tri thøc ®· ®îc vËt hãa. Sù ph¸t triÓn vèn cè ®Þnh lµ chØ tiªu
cho thÊy r»ng tri thøc x· héi chung ®· biÕn thµnh lîng s¶n xuÊt víi møc ®é cao,
vµ do ®ã còng lµ chØ tiªu nãi lªn møc ®é phô thuéc vµ biÕn ®æi cña chÝnh nh÷ng
®iÒu kiÖn ho¹t ®éng x· héi víi trÝ tuÖ chung”( 11).
Nãi khoa häc trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp lµ nã bao gåm c¶ khoa
häc tù nhiªn- kü thuËt lÉn khoa häc- x· héi, nhÊt lµ khoa häc kinh tÐ; nã do con
ngêi t¹o ra th«ng qua con ngêi- nh©n tè trung t©m- nh©n tè chñ thÓ- ®Õn lùc
lîng s¶n xuÊt. Nã ®ßi hái ph¶i cã chÝnh s¸ch ®Çu t ®óng ®¾n cho khoa häc kü
thuËt. Ngµy nay, bÊt cø sù tiÕn bé nµo cña kü thuËt( c«ng nghÖ) s¶n xuÊt ®Òu ph¶i
dùa trªn nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc lµm c¬ së lý thuyÕt cho nã.
Hai lµ, thêi gian cho mét ph¸t minh míi cña khoa häc rót ng¾n l¹i vµ ph¹m
vi øng dông cña mét thµnh tùu khoa häc vµo s¶n xuÊt vµ ®êi sèng ngµy cµng më
réng.
19
tailieuonthi
ë níc ta, mét níc bá qua chÕ ®é t b¶n ®i lªn chñ nghÜa x· héi, c«ng
nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa ®îc tiÕn hµnh trong ®iÒu kieej thÕ giíi ®· tr¶i qua hai
cuéc c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt diÔn ra trong xu híng toµn cÇu hãa, khu vùc
hãa. Trong hoµn c¶nh ®ã cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ë níc ta ph¶i bao
gåm c¬ khÝ hãa vµ hiÖn ®¹i hãa, coi nã lµ “ then chèt” vµ coi khoa häc- c«ng nghÖ
“ ®éng lùc” cho sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
* ViÖc trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cßn ®îc thùc hiÖn th«ng qua
nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ míi tõ c¸c níc tiªn tiÕn
- NhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ míi lµ c¸ch ®i sím ®a nhanh níc ta lªn
hiÖn ®¹i g¾n víi con ®êng rót ng¾n con ®êng ph¸t triÓn hiÖn ®¹i.
- Thùc chÊt cña viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ míi lµ sù chuyÓn ®æi quyÒn së
h÷u vµ quyÒn sö dông hµng hãa kü thuËt c«ng nghÖ tõ c¸c níc c«ng nghiÖp tiªn
tiÕn sang c¸c níc cã nÒn kinh tÕ kÐm hoÆc ®ang ph¸t triÓn.
- NÕu nh hµng hãa th«ng thêng th× sù vËn ®éng cña lã ®i tõ n¬i cã gi¸
thÊp ®Õn n¬i cã gi¸ cao, th× tr¸i l¹i hµng hãa kü thuËt c«ng nghÖ l¹i cã ®Æc ®iÓm ®i
tõ n¬i cã tr×nh ®é cao ®Õn n¬i cã tr×nh ®é thÊp.
- §Ó hiÖn thùc hãa viÖc chuyÓn giao cÇn coi träng c¸c ®iÒu kiÖn vÒ vèn vµ
®éi ngò lµm c«ng t¸c nhËn chuyÓn giao...
b- X©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý vµ ph©n c«ng l¹i lao ®éng
x· héi
Tõ s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín x· héi chñ nghÜa kh«ng qua giai ®o¹n ph¸t
triÓn t b¶n chñ nghÜa trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa tÊt yÕu ph¶i ph©n c«ng l¹i
lao ®éng x· héi. Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ sù chuyªn m«n hãa lao ®éng, tøc lµ
sù chuyªn m«n hãa gi÷a c¸c ngµnh trong néi bé tõng ngµnh vµ gi÷a tõng vïng
trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph©n c«ng lao ®éng cã t¸c dông rÊt to lín: nã lµ ®ßn
bÈy cña sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ vµ n¨ng suÊt lao ®éng; cïng víi c¸ch m¹ng khoa
häc kü thuËt nã gãp phÇn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý. Sù ph©n
20
- Xem thêm -
.PDF 
34 
1582 
106 
