Tài liệu Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết vấn đề thực tiễn (sinh học 9) tại sao phải bỏ rác đúng nơi quy định

Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hà Nội Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Long Biên Trường THCS Ngọc Lâm Địa chỉ: số 6, ngõ 370- Nguyễn Văn Cừ- Bồ Đề- Long Biên- Hà Nội Điện thoại: 043.8271485 Email: [email protected] ¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤ BÀI DỰ THI VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN ĐỂ GIẢI QUYẾT CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN Tên tình huống: “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi quy định?” - Môn học chính được vận dụng trong giải quyết tình huống: Sinh học - Các môn học tích hợp: Hóa học, Vật lý, Địa lý, Công nghệ, Giáo dục công dân, Tài liệu Thanh lịch – Văn minh. Thông tin về học sinh: - Họ và tên: HỒ TRẦN MINH CHIẾN - Ngày sinh: 10/02/2000 - Lớp 9A1 “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 1 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn Bài làm PHẦN 1: TÊN TÌNH HUỐNG: “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi quy định?” PHẦN 2: MỤC TIÊU GIẢI QUYẾT TÍNH HUỐNG: Vận dụng các kiến thức liên môn để trả lời câu hỏi của tình huống, giúp cho học sinh nói riêng và mọi người trong cộng đồng nói chung hiểu và tự giác thực hiện hành vi bỏ rác đúng nơi quy định, góp phần bảo vệ môi trường. PHẦN 3: TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN VIỆC GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG Để đạt được hiệu quả cao ta cần áp dụng kiến thức của nhiều môn học khác nhau: Môn Hóa học – Sinh học - Ngữ văn: Tìm hiểu khái niệm rác thải, cách phân loại rác Mối nguy hại của rác thải cho môi trường, sức khỏe và cuộc sống của con người. - Môn Vật lý- Địa lý: Tìm hiểu và giải thích những nguyên nhân làm cho môi trường ở thành phố ô nhiễm hơn ở nông thôn. - Môn Công nghệ- Hóa học: Tìm hiểu về công nghệ tái chế rác và các sản phẩm được tạo ra từ rác. - Môn Giáo dục công dân- Hoạt động công tác Đội- Giáo dục thanh lịch văn minh: Tuyền truyền giáo dục cho mọi người hiểu được ý nghĩa của việc bỏ rác đúng nơi qui định. Từ đó, họ sẽ tự giác thực hiện, dần hình thành thói quen PHẦN 4: THUYẾT MINH TÌNH HUỐNG: “TẠI SAO PHẢI BỎ RÁC ĐÚNG NƠI QUY ĐỊNH?” 1. Khái niệm rác thải: Theo Nghị định 59/2007/NĐ – CP ngày 9/4/2007 của chính phủ về quản lý chất thải rắn thì: - Chất thải rắn (rác thải) là chất thải ở thể rắn, được thải ra từ quá trình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, sinh hoạt của các hoạt động khác. - Chất thải rắn sinh hoạt ( Rác thải sinh hoạt) là những chất thải liên quan đến hoạt động sống của con người, nguồn tạo thành chủ yếu từ các khu dân cư, các cơ quan, trường học, các trung tâm dịch vụ, thương mại. Chất thải rắn sinh hoạt có thành phần bao gồm kim loại, sành sứ, thủy tinh, gạch ngói vỡ, đất, đá, cao su, chất dẻo, thực phẩm dư thừa hoặc quá hạn sử dụng, xương động vật, tre, gỗ, lông gà vịt, vải , giấy, rơm, rạ, xác động vật, vỏ rau quả v.v…(Trần Hiếu Nhuệ, 2008). 2. Phân loại rác thải sinh hoạt: Theo phương diện khoa học, có thể phân biệt các loại chất thải rắn như sau: “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 2 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn - Chất thải thực phẩm bao gồm các phần thừa thãi, không ăn được sinh ra trong khâu chuẩn bị, dự trữ, nấu ăn…Đặc điểm quan trọng của loại chất thải này là phân hủy nhanh trong điều kiện thời tiết nóng ẩm. Quá trình phân hủy thường gây ra các mùi hôi thối khó chịu. - Tro và các chất dư thừa thải bỏ khác bao gồm: vật chất còn lại trong quá trình đốt củi, than, rơm rạ, lá…Ở các gia đình, công sở, nhà hàng, nhà máy, xí nghiệp. - Các chất thải rắn từ đường phố có thành phần chủ yếu là lá cây, que, củi, nilon, vỏ bao gói. - Chất thải trực tiếp của động vật chủ yếu là phân, bao gồm của người và phân của các động vật khác. 3. Mối nguy hại của rác thải sinh hoạt: Rác thải sinh hoạt (RTSH) được thải ra từ mọi hoạt động sản xuất cũng như tiêu dùng trong đời sống xã hội, trong đó lượng rác thải chiếm khối lượng lớn chủ yếu ở khu dân cư và các nhà máy, xí nghiệp. RTSH tác động rất lớn đến môi trường: a. Làm ô nhiễm môi trường đất: Các chất hữu cơ còn phân hủy được trong môi trường đất tương đối nhanh chóng trong điều kiện yếm khí và hiếu khí, khi có độ ẩm thích hợp qua hàng loạt sản phẩm trung gian cuối cùng tạo ra các khoáng chất đơn giản như nước, khí cacbonic. Nếu trong điều kiện yếm khí thì sản phẩm cuối cùng chủ yếu là CH4, H2O, CO2 gây ngộ độc cho môi trường đất. Khi thải ra môi trường một lượng rác thải sinh hoạt quá nhiều làm cho môi trường đất quá tải, không kịp làm sạch và tiêu hủy hết các chất thải sẽ gây ra tình trạng ô nhiễm, sự ô nhiễm này sẽ cùng với ô nhiễm kim loại nặng, chất độc hại theo nước trong đất chảy xuống mạch nước ngầm, làm ô nhiễm nguồn nước ngầm và nước mặt trong đất “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 3 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn b. Làm ô nhiễm môi trường nước: Các loại RTSH nếu là rác hữu cơ, trong môi trường nước sẽ được phân hủy một cách nhanh chóng. Phần nổi trên mặt nước sẽ có quá trình khoáng hóa chất hữu cơ để tạo ra các sản phẩm trung gian, sau đó là những sản phẩm cuối cùng là chất khoáng và nước. Phần chìm trong nước sẽ có quá trình phân giải yếm khí để tạo ra các hợp chất trung gian và sau đó là những sản phẩm cuối cùng như CH4, H2S, H2O, CO2. Tất cả các chất trung gian đều gây mùi thối và là độc nhất. Bên cạnh đó còn có bao nhiêu vi trùng và siêu vi trùng làm ô nhiễm nguồn nước. Các loại RTSH phân hủy tạo ra các yếu tố độc hại ngấm dần vào trong đất và chảy xuống mạch nước ngầm, làm ô nhiễm nguồn nước quan trọng này. Nếu rác thải là những chất kim loại thì nó gây nên hiện tượng ăn mòn môi trường nước. Sau đó quá trình ôxy hóa có ôxy và không có ôxy xuất hiện gây nhiễm bẩn cho môi truờng nước. Những loại rác thải độc như Hg, Pb hoặc các chất phóng xạ còn nguy hiểm hơn. “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 4 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn Đoạn xóm nổi Phúc Xá (Long Biên) Ven bờ đoạn chính sông Hồng nhìn từ cầu Chương Dương c. Làm ô nhiễm môi trường không khí: Các loại RTSH thường có những phần có thể bay hơi và mang theo mùi làm ô nhiễm không khí. Cũng có những loại rác thải có khả năng thăng hoa phát tán vào không khí gây ô nhiễm trực tiếp. Cũng có loại rác thải trong điều kiện nhiệt độ và độ ẩm thích hợp (35oC và độ ẩm 70 - 80%) sẽ có quá trình biến đổi nhờ hoạt động của vi sinh vật làm ô nhiễm môi trường không khí “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 5 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn  Có thể nói, RTSH là một trong những nguồn gây ô nhiễm môi trường lớn, từ đó chúng sẽ gây những hậu quả khôn lường tới sức khỏe và cuộc sống của con người chúng ta: - Các dịch bệnh trên phạm vi rộng (dịch cúm, SAR, ebola...) Những hình ảnh kinh hoàng về đại dịch Ebola tấn công các quốc gia Tây Phi và đe dọa thế giới - Các biến đổi gen, biến đổi nhiễm sắc thể ở cả người, động vật và thực vật trong tự nhiên xuất hiện những chủng vi sinh vật mới, gây bệnh mới hoặc hiện tượng kháng thuốc gây khó khăn trong quá trình điều trị... “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 6 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 7 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 8 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn 4. Bên cạnh đó, theo các nghiên cứu gần đây cho thấy, môi trường trong thành phố, đặc biệt là không khí, thường bị ô nhiễm nặng nề hơn so với các vùng nông thôn. Lý do chính là: Thứ nhất: Không khí thành phố thường có nhiều vi khuẩn, vi trùng gây bệnh hơn ở nông thôn, bởi vì trong thành phố mật độ dân cao, trao đổi hàng hoá nhiều, sản xuất và xây dựng phát triển, tạo ra lượng rác lớn, phân tán, khó thu gom kịp thời, gây ô nhiễm môi trường. Người từ các vùng khác nhau qua lại nhiều, mang mầm bệnh từ nhiều nơi đến. Không khí lưu thông kém vì vướng nhà cao tầng, cũng tạo cơ hội cho vi trùng gây bệnh tập trung và tồn tại lâu hơn. “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 9 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn Thứ hai: Nhiệt độ không khí thành phố cao hơn ở nông thôn, còn độ ẩm lại thấp hơn. Vào mùa hè, nhiệt độ không khí thành phố có thể cao hơn các vùng nông thôn từ 2 đến 60C, nhiệt độ tại những bề mặt phủ gạch, bê tông cao hơn nhiệt độ không khí từ 5 đến 80C. Ðó là do ở thành phố không khí lưu thông kém, làm giảm sự phân tán nhiệt. Nhiều xe máy, ô tô đi lại, nhiều nhà máy, xí nghiệp sản xuất dùng lò đốt, thải nhiều nhiệt vào không khí. Gạch, bê tông, đường nhựa hấp thụ bức xạ mặt trời rất tốt, nóng lên và toả nhiệt vào không khí. Mặt nước ao hồ lại ít, đất bị phủ gạch, nhựa, bê tông không cho nước trong đất bốc hơi, vừa không tiêu hao được nhiệt, vừa làm không khí khô hơn. Thứ ba: Không khí thành phố nhiều bụi bẩn hơn không khí nông thôn do trong thành phố tập trung nhiều nhà máy xí nghiệp, thải nhiều khói, bụi, khí độc. Việc xây dựng, đào đất, chuyên chở vật liệu diễn ra thường xuyên, rác thải không dọn kịp, là nguồn tạo ra bụi bẩn đáng kể. Trên đường phố xe máy, ô tô thường xuyên đi lại, nghiền vụn đất cát và cuốn bụi bay lên. Không khí khô nóng, làm cho bụi lơ lửng nhiều và lâu hơn. Bề mặt thành phố không bằng phẳng, nhiều nhà cao thấp khác nhau, cũng dễ tạo các vùng gió xoáy, cuốn bụi bay lên. “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 10 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn Thứ tư: Trong thành phố, động cơ ô tô, xe máy, các hoạt động sản xuất, buôn bán, giải trí tạo ra nhiều tiếng ồn. Thành phố lại không có nhiều các dải cây xanh cản tiếng ồn, mà chỉ có nhiều nhà xây, bê tông, làm cho sóng âm dội đi, dội lại, hỗn độn và khó chịu hơn. Thứ năm: Không khí thành phố, nhất là những vùng công nghiệp và giao thông phát triển, thường có chứa rất nhiều khí độc hại như ôxit của lưu huỳnh, nitơ, cacbon, chì... Các chất này có tác động xấu tới sức khoẻ con người và môi trường gây nên các bệnh phát sinh từ ô nhiễm không khí. “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 11 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn Nhiều quốc gia trên thế giới đã và đang đầu tư nhiều công sức và tiền của cho việc nghiên cứu tìm ra những giải pháp khắc phục hiện trạng ô nhiễm môi trường nặng nề tại các thành phố lớn. Tuy nhiên vấn đề vẫn chưa thể giải quyết ngay được. Những người đang sống trong các thành phố, đô thị đông dân cần hiểu rõ những nhược điểm của môi trường nơi đây, để tự có biện pháp bảo vệ và tham gia vào sự nghiệp bảo vệ môi trường chung của cả cộng đồng. 5. Rác có phải là thứ bỏ đi, vô giá trị không? Rác là sản phẩm tất yếu của cuộc sống. Càng ngày con người càng tạo ra nhiều rác hơn, với những thành phần phức tạp hơn. Rác thải sinh hoạt ở thể rắn thường gồm giấy, thuỷ tinh, kim loại, nhựa, vải, thức ăn cành cây, xác động vật,... Trong đó, các chất hữu cơ tự nhiên như lá, cành cây, thức ăn thừa, xác chết động vật,... là những thứ rất chóng phân huỷ, gây ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, nếu sử dụng hợp lý, rác thải lại đem đến cho chúng ta nhiều bất ngờ thú vị: Ví như: Bãi chôn rác thải vệ sinh được thực hiện bằng nhiều cách, mỗi ngày trải rác thành lớp mỏng, sau đó nén ép chúng lại bằng các loại xe cơ giới, sau cùng là trải trên các lớp rác bị nén chặt một lớp đất mỏng khoảng 15cm. Công việc này cứ thế tiếp tục, việc thực hiện các bãi rác vệ sinh có nhiều ưu điểm: Do bị nén chặt và phủ đất lên trên nên các loài côn trùng, chuột bọ, ruồi muỗi khó có thể sinh sôi nảy nở, các hiện tượng cháy ngầm hay cháy bùng khó có thể sảy ra, giảm thiểu được mùi hôi thối, ít gây ô nhiễm không khí. Góp phần làm giảm nạn ô nhiễm nước ngầm và nước mặt. Các bãi chôn rác sau khi bị phủ đầy, có thể được xây dựng thành các công viên giáo dục, làm nơi sinh sống của các loài động thực vật, qua đó góp phần làm đa dạng tính sinh học cho các đô thị. Nơi đây các thế hệ trẻ có thể học hỏi về thế giới sinh vật và môi trường sinh thái. “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 12 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn Hình ảnh công viên “Dream park” tại Hàn Quốc Sản xuất phân vi sinh từ rác thải Đốt rác là một phương pháp được nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng, thông thường người ta xây dựng các lò đốt chuyên biệt, nhiệt độ trong lò có thể lên đến hàng nghìn độ C, có thể đốt cháy cả kim loại, thủy tinh… Nhiệt phát tán trong “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 13 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn quá trình đốt được thu hồi để cung cấp cho các nhà máy điện, cho các nhà máy hay khu dân cư đô thị. Bio-Bus, chiếc xe buýt với 40 chỗ ngồi, chạy bằng nhiên liệu được tái chế từ chất thải người và các loại thực phẩm thừa, đã chính thức lăn bánh trên đường phố nước Anh vào tháng 12 năm 2014. BioBus được trang bị bình nhiên liệu cho phép chạy tối đa quãng đường 186 dặm (299km), sử dụng lượng nhiên liệu tương đương với chất thải tạo ra một năm của 5 người bình thường. Chôn rác nhiệt phân Đây là phương pháp xử lý rác thải tương tự như chúng ta làm than hầm, có nghĩa là sử dụng nhiệt đốt bên ngoài để loại trừ dần không khí trong rác, phương pháp này có những ưu điểm sau: Quá trình nhiệt phân là một quá trình kins nên ít tạo ra khí thải ô nhiễm. Có thể thu hồi nhiều vật chất sau nhiệt phân. Ví dụ: rác thải đô thị ở Hoa Kỳ sau khi nhiệt phân có thể thu lại dầu nhẹ, hắc ín và nhựa đường, chất amoni sulfate, than, chất lỏng chứa rượu, tất cả các chất kể trên có thể tái sử dụng làm nguyên liệu. . “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 14 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn Tái chế rác: “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 15 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn Vườn cây từ tái chế rác “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 16 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn Cùng với việc dùng rác thải tái chế làm mê cung, người dân Brazil cũng từng làm nhà bằng nhựa tái chế (Ảnhi: Saopaulo.angloinfo.com) Gạch xây dựng được tái chế từ bùn thải và được đun bằng khí thải từ bãi rác Như vậy, rác thải không hoàn toàn là thứ bỏ đi, vô giá trị mà vấn đề là con người đối xử với chúng như thế nào. 6. Cách hành xử với rác trong xã hội: “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 17 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn Hiện nay, điều đáng buồn nhất là trên thế giới hầu như không có thủ đô nước nào mà người dân coi vỉa hè, hoặc những nơi công cộng là thùng rác nhà mình để đổ bữa bãi. Nhưng ở Việt Nam chúng ta thì có ….. Những thói quen thường thấy Bỏ rác ngay tại trong lớp học .....và những thói quen ít gặp “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 18 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn Tạo những túi rác di động Những hành vi phổ biến Xả rác bất cứ nơi nào …….Và những hành động đẹp cần được nêu gương và học tập Hình ảnh em bé 5 tuổi đang cặm cụi nhặt nhạnh từng chút để góp phần làm thành phố xanh – sạch. “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 19 Cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn …..thì mọi người thường tỏ thái độ thờ ơ, ít được quan tâm…. Các bạn biết không, theo số liệu điều tra dân số mới nhất, tính đến thời điểm ngày 1-4-2014, dân số Việt Nam là 90,493 triệu người. Nếu tính mỗi người dân Việt “Tại sao phải bỏ rác đúng nơi qui định”- Hồ Trần Minh Chiến- Lớp 9A1 20