Tài liệu Vận dụng một số phương pháp thống kê phản ánh tình hình xuất khẩu thuỷ sản trong những năm qua 1995 2002

Lêi Më §Çu HiÖn nay, trong xu thÕ héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ thÕ giíi ViÖt Nam ®ang lµ mét thµnh viªn tÝch cùc cña khèi ASEAN, ®Ó tiÕn tíi hîp nhÊt vµ giao lu trªn tinh thÇn “ v× mét ASEAN ®oµn kÕt vµ ph¸t triÓn”. §Õn n¨m 2006, chóng ta chÝnh thøc dì bá hµng rµo thuÕ quan (®a thuÕ nhËp khÈu cña c¸c níc trong ASEAN xuèng tõ 0%-5%). Cã thÓ nãi “ ®©y võa lµ c¬ héi, võa lµ th¸ch thøc v« cïng to lín víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam” cô thÓ lµ tõng mÆt hµng, tõng doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy, Nhµ níc ta ®· x¸c ®Þnh ®îc vÞ trÝ cña tõng mÆt hµng cña c¸c doanh nghiÖp so víi thÞ trêng trong vµ ngoµi níc, ®Ó cã nh÷ng ®iÒu chØnh thÝch ®¸ng nh»m ®èi phã víi nh÷ng bÊt ngê vµ rñi ro, còng nh ®ãn nhËn nh÷ng c¬ héi tèt ®Ñp do qu¸ tr×nh héi nhËp ®em l¹i. Kh«ng nh÷ng thÕ Nhµ níc ®· kÞp thêi ®Þnh râ nh÷ng lÜnh vùc nµo nªn ®Çu t, b¶o hé, lÜnh vùc nµo nªn c¾t gi¶m c¸c kho¶n ®Çu t vµ sù b¶o hé. Bëi v×, ®Êt níc ta n«ng nghiÖp chiÕm phÇn ®a, nªn viÖc ph¸t huy tiÒm n¨ng vÒ lÜnh vùc chÕ biÕn n«ng- thuû s¶n lµ ®iÒu kiÖn hiÓn nhiªn cña mét níc ®ang ph¸t triÓn víi chñ tr¬ng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng më cöa ë ViÖt Nam, xuÊt khÈu thuû s¶n lu«n ®îc x¸c ®Þnh ë vÞ trÝ quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, t¹i §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII coi “ Thuû s¶n lµ mét trong nh÷ng ngµnh mòi nhän cña ®Êt níc”. Nh÷ng n¨m qua, xuÊt khÈu thuû s¶n ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho sù t¨ng trëng vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n thêi gian võa qua ®· kh«ng ngõng t¨ng lªnvµ chiÕm tû träng ®¸ng kÓ trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ níc (trung b×nh kho¶ng 10% trong giai ®o¹n 1990-2000). HiÖn nay, níc ta ®øng thø 29 trªn thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n, thÞ trêng xuÊt khÈu ngµy cµng ®îc më réng nh thÞ trêng Mü, NhËt B¶n, EU, Trung Quèc...víi sù ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, chÊt lîng s¶n phÈm ®îc giíi tiªu dïng ®¸nh gi¸ cao...ChÝnh v× vÞ thÕ quan träng cña ngµnh thuû s¶n hiÖn nay, cho nªn em chän ®Ò tµi: “ VËn dông mét sè ph¬ng ph¸p thèng kª ph¶n ¸nh t×nh h×nh xuÊt khÈu thuû s¶n trong nh÷ng n¨m qua 1995-2002“ lµm ®Ò tµi cho ®Ò ¸n m«n häc Lý thuyÕt thèng kª. Trong ®Ò ¸n, cßn cã nhiÒu ®iÒu thiÕu sãt, em mong thÇy híng dÉn chØ b¶o giïm. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy. Sinh viªn: §ç ThÞ Thuý 2 A. §¸nh gi¸ chung vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn thuû s¶n níc ta trong nh÷ng n¨m qua Thuû s¶n lµ mét trong nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh n»m trong tæng thÓ kinh tÕ x· héi cña loµi ngêi nh»m mu lîi sèng dùa trªn viÖc khai th¸c cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nh÷ng tiÒm n¨ng kinh tÕ cña nguån lîi thiªn nhiªn sinh vËt sinh sèng trong c¸c mÆt níc, nguån lùc lao ®éng réng lín vµ giµu kinh nghiÖm truyÒn thèng s¶n xuÊt vµ nh÷ng tÝch luü c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ ®îc t¹o ra trong qu¸ tr×nh khai th¸c nh÷ng nguån lîi nµy. Thuû s¶n ®ãng vai trß quan träng trong viÖc cung cÊp thùc phÈm cho nh©n lo¹i. Kh«ng nh÷ng thÕ nã cßn lµ mét ngµnh kinh tÕ t¹o c¬ héi c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi d©n ®Æc biÖt lµ ®èi víi ngêi d©n vïng n«ng th«n vµ vïng ven biÓn. §ång thêi lµ nguån thu nhËp trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp cho ngêi d©n lµm nghÒ khai th¸c, nu«i trång, chÕ biÕn vµ tiªu thô còng nh c¸c dÞch vô cho nghÒ c¸ nh c¶ng, bÕn ,®ãng söa tµu thuyÒn , s¶n xuÊt níc ®¸, cung cÊp dÇu nhít , cung cÊp bao b× s¶n phÈm vµ s¶n xuÊt hµng tiªu dïng cho ng d©n. Thuû s¶n còng cã vai trß quan träng trong viÖc ph¸t triÓn vµ t¨ng trëng kinh tÕ cña c¸c níc trªn thÕ giíi. Nhu cÇu cho thuû s¶n nh©n lo¹i ngµy cµng t¨ng trong khi nguån lîi tù nhiªn cña c¸c tµi nguyªn nµy chØ cã giíi h¹n, viÖc khai th¸c qu¸ møc cho phÐp.V× vËy ngµnh nu«i trång thuû s¶n ®· ®îc ph¸t triÓn ®Ó bï ®¾p vµo nh÷ng sù thiÕu hôt. Ngµy nay, nu«i trång thuû s¶n ®· cung cÊp ®îc kho¶ng 27% tæng s¶n lîng thÕ giíi nhng chiÕm gÇn 35%s¶n lîng thuû s¶n dïng lµm thùc phÈm. §èi tîng nu«i trång thuû s¶n rÊt phong phó bao gåm ®ñ c¸c chñng lo¹i c¸,nhuyÔn thÓ ,gi¸p x¸c, rong t¶o vµ mét sè loµi kh¸c. Nu«i trång thuû s¶n ë c¸c níc còng tuú thuéc ®iÒu kiÖn tõng níc mµ cã qui m« rÊt kh¸c nhau; tõ qui m« nhá gia ®×nh g¾n liÒn víi hÖ thèng canh t¸c tæng hîp ®Õn nh÷ng trang tr¹i nu«i chuyªn c«ng nghiÖp ho¸ cã qui m« lín. Cïng víi viÖc gia t¨ng s¶n xuÊt, th¬ng m¹i thuû s¶n toµn cÇu còng ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng, ®Æc biÖt lµ c¸c hµng ho¸ thuû s¶n sèng vµ t¬i ®ang t¨ng nhanh. Sù bïng næ d©n sè thÕ giíi cïng víi hËu qu¶ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, ®« thÞ ho¸ ngµy cµng thu hÑp ®Êt canh t¸c trong n«ng nghiÖp, víi sù bÊt lîi cña thiªn nhiªn, m«i trêng tíi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµm cho l¬ng 3 thùc, thùc phÈm sÏ lu«n lµ mÆt hµng chiÕn lîc trªn thÞ trêng thÕ giíi vµ qu¸ tr×nh trao ®æi mua b¸n hµng ho¸ l¬ng thùc, thùc ph©m trªn toµn cÇu ngµy cµng réng r·i, trong ®ã thuû s¶n chiÕm mét vÞ trÝ quan träng. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, s¶n phÈm thuû s¶n cµng ngµy cµng chiÕm vÞ trÝ quan träng ®Ó gi¶i quyÕt nguån dinh dìng thùc phÈm cho nh©n lo¹i. Ngµnh s¶n xuÊt nµy ®ang vµ ®Çy høa hÑn cã thÓ trë thµnh ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh cã l·i suÊt cao víi xu thÕ æn ®Þnh l©u dµi trªn thÞ trêng quèc tÕ. §ã lµ tiÒn ®Ò quan träng bËc nhÊt cña sù ph¸t triÓn vÒ s¶n xuÊt kinh doanh thuû s¶n vµ tiÕp tôc lµ mét trong nh÷ng xuÊt ph¸t ®iÓm quan träng cho viÖc x©y dùng chiÕn lîc vµ qui ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi ngµnh thuû s¶n ë níc ta. 1. HiÖn nay ë níc ta ®ang cã nh÷ng thuËn lîi c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn mét ngµnh thuû s¶n, ®ã lµ §¶ng vµ Nhµ níc rÊt quan t©m, c¸c tÇng líp nh©n d©n nhËn thøc rÊt râ tÇm quan träng cña bíc ®i ®Çu tiªn lµ c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n; coi ngµnh thuû s¶n lµ mòi nhän; coi c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n lµ bíc ®i quan träng nhÊt; coi chuyÓn mét bé phËn diÖn tÝch ®Êt ®ai ®ang canh t¸c n«ng nghiÖp vµ lµm muèi kÐm hiÖu qu¶ h¬n sang nu«i trång thuû s¶n lµ híng ®i chñ yÕu cña chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. §ång thêi cã nh÷ng ch¬ng tr×nh chÝnh s¸ch hç trî rÊt lín cho c«ng viÖc chuyÓn ®æi vµ ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n trong toµn quèc: Ch¬ng tr×nh Ph¸t triÓn chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n -1998; Ch¬ng tr×nh Ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n-1999; Hç trî ph¸t triÓn gièng thuû s¶n; c¸c dù ¸n ph¸t triÓn nu«i t«m c«ng nghiÖp; c¸c dù ¸n ph¸t triÓn nu«i biÓn. Ngµnh thuû s¶n ®· cã mét thêi gian kh¸ dµi chuyÓn sang c¬ chÕ kinh tÕ míi (kho¶ng 20 n¨m) cña nÒn kinh tÕ híng theo thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc; ®· cã sù cä x¸t víi thÞ trêng vµ ®· t¹o ra mét nguån nh©n lùc kh¸ dåi dµo trong tÊt c¶ mäi lÜnh vùc tõ khai th¸c, chÕ biÕn, nu«i trång ®Õn th¬ng m¹i.Tr×nh ®é nghiªn cøu vµ ¸p dông thùc tiÔn còng ®· t¨ng ®¸ng kÓ. Hµng thuû s¶n lu«n gi÷ thÕ gia t¨ng vµ æn ®Þnh trªn thÞ trêng thùc phÈm thÕ giíi. ViÖt Nam cã bê biÓn dµi vµ khÝ hËu nhiÖt ®íi víi sù ®a d¹ng sinh häc cao, võa cã nhiÒu lo¹i thuû s¶n quÝ gi¸ ®îc thÕ giíi a chuéng, võa cã ®iÒu 4 kiÖn ph¸t triÓn hÇu hÕt c¸c ®èi tîng xuÊt khÈu chñ lùc mµ thÞ trêng thÕ giíi cã nhu cÇu. Nh×n chung, cã thÓ ph¸t triÓn thuû s¶n kh¾p c¸c n¬i trªn toµn níc ta nh»m ph¸t huy tiÒm n¨ng, ®Æc thï vµ s¶n vËt ®Æc s¾c cña mçi vïng.Tuy nhiªn, ViÖt Nam cã mét sè vïng sinh th¸i ®Êt thÊp, ®Æc biÖt lµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ ch©u thæ s«ng Hång, n¬i cã thÓ ®a nø¬c mÆn vµo rÊt s©u t¹o ra mét vïng nu«i níc lî chuyªn hoÆc nu«i trång thuû s¶n kÕt hîp víi trång lóa vµ c¸c hîp ®ång canh t¸c n«ng nghiÖp kh¸c réng lín gÇn mét triÖu ha. Trong hÖ sinh th¸i nµy cã thÓ tiÕn hµnh c¸c hîp ®ång nu«i trång thuû h¶i s¶n võa cã chÊt lîng cao, võa cã gi¸ thµnh h¹ mµ c¸c hÖ thèng canh t¸c kh¸c kh«ng thÓ cã nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh ®ã ®ù¬c. Lîi thÕ nµy ®Æc biÖt ph¸t huy thÕ m¹nh trong c¹nh tranh víi hÖ thèng nu«i trång c«ng nghiÖp khi gi¸ c¶ thuû s¶n trªn thÞ trêng thÕ giíi ë møc thÊp, nhÊt lµ mÆt hµng t«m xuÊt khÈu. ViÖt Nam cha ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n c«ng nghiÖp nªn cßn nhiÒu tiÒm n¨ng ®Êt ®ai ®Ó ph¸t triÓn nu«i, cßn nhiÒu tiÒm n¨ng c¸c vïng biÓn ®Ó nu«i mµ kh«ng ¶nh hëng tíi m«i trêng sinh th¸i.ViÖc ®a thµnh c«ng kü thuËt nu«i h¶i s¶n trªn c¸c vïng c¸t ven biÓn ®· më ra mét tiÒm n¨ng vµ triÓn väng míi cho viÖc ph¸t triÓn nu«i t«m vµ c¸c h¶i s¶n kh¸c theo ph¬ng thøc nu«i c«ng nghiÖp, nhÊt lµ ®èi víi vïng duyªn h¶i s¶n däc theo bê biÓn miÒn Trung. §iÒu ®ã võa mang ý nghÜa ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n th©m canh, sö dông nh÷ng tµi nguyªn xa nay bá phÝ, võa cã ý nghÜa thiÕt thùc trong c«ng cuéc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®ång thêi còng lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nh»m c¶i t¹o vµ b¶o vÖ m«i trêng vïng ven biÓn. Ngêi ViÖt Nam còng cã kh¶ n¨ng thÝch øng nhanh víi thÞ trêng ®æi míi. ViÖt Nam cã mèi quan hÖ truyÒn thèng réng vµ sù chó ý cña thÞ trêng ®æi míi. ViÖt Nam cã nhiÒu lao ®éng vµ nguån nh©n lùc cßn Ýt ®îc ®µo t¹o, sÏ thÝch hîp cho nh÷ng lîi thÕ khëi ®iÓm mang tÝnh tÜnh khi dïng lo¹i lao ®éng nµy trong lÜnh vùc nu«i trång vµ chÕ biÕn thuû s¶n. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn sÏ n¶y sinh nh÷ng lîi thÕ so s¸nh ®éng, ®ã lµ lîi thÕ vÒ c«ng nghÖ cao, lîi thÕ vÒ kü thuËt yÓm trî. 5 2. §Ó ph¸t triÓn thuû s¶n mét c¸ch bÒn v÷ng cã hiÖu qu¶ cao còng cÇn ph¶i nhËn thøc râ nh÷ng th¸ch thøc ®ang ®Æt ra, ®ã lµ Qu¸ d thõa lao ®éng ë c¸c vïng ven biÓn, nguån nh©n lùc ®îc ®µo t¹o Ýt cuéc sèng vËt chÊt thiÕu thèn lµ søc Ðp rÊt lín ®èi víi kinh tÕ -x· héi vµ m«i trêng sinh th¸i cña nghÒ khai th¸c h¶i s¶n. C¬ së h¹ tÇng yÕu, cha ®ång bé víi tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu trong khai th¸c, nu«i trång, chÕ biÕn dÉn ®Õn n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp. C«ng nghÖ s¶n xuÊt thuû s¶n cña ViÖt Nam nh×n chung cßn rÊt l¹c hËu so víi c¸c níc c¹nh tranh. Nh÷ng ®ßi hái rÊt cao vµ cµng ngµy chÆt chÏ vÒ yªu cÇu vÖ sinh vµ chÊt lîng thuû s¶n cña c¸c níc nhËp khÈu. Sù héi nhËp quèc tÕ víi sù dì bá hµng rµo thuÕ quan, sù gia t¨ng dÇn vÞ thÕ cña thuû s¶n ViÖt Nam trªn trêng quèc tÕ sÏ t¹o ra sù c¹nh tranh khèc liÖt, víi nhiÒu ph¬ng thøc kh¸c nhau trªn thÞ trêng thÕ giíi vµ thÞ trêng ViÖt Nam. M«i trêng cho ph¸t triÓn thuû s¶n lµ m«i trêng linh ho¹t vµ nh¹y c¶m. ViÖc ph¸t triÓn khai th¸c nu«i trång thuû s¶n kh«ng theo quy ho¹ch vµ kh«ng chó ý ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn an toµn sinh th¸i vµ an toµn vÖ sinh thùc phÈm sÏ dÉn tíi nhiÒu hËu qu¶ rÊt nghiªm träng cã tÝnh chÊt l©u dµi vÒ m«i trêng, x· héi, thÞ trêng ë níc ta. 3. C«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh thuû s¶n níc ta trong nh÷ng n¨m qua TiÒm n¨ng kinh tÕ thñy s¶n níc ta rÊt lín, nhng ®Ó tiÕp tôc duy tr× vµ n©ng cao vÞ trÝ quan träng cña nã trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, cÇn ®Èy m¹nh c«ng cuéc ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. Bëi v×, ngµnh thuû s¶n níc ta lµ mét bé cã tiÒm n¨ng vµ vÞ trÝ lín trong nÒn kinh tÕ; ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ kh«ng chØ trang bÞ kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, c¶i thiÖn ®IÒu kiÖn lao ®éng, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh mµ cßn nh»m gãp phÇn thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc hiÖn nay. Trong nh÷ng n¨m qua, tr×nh ®é khoa häc cña ngµnh thuû s¶n níc ta tuy cã bíc ph¸t triÓn nhng vÉn cßn thua kÐm c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Ch¼ng h¹n, trong khai th¸c thuû s¶n phÇn lín dïng ph¬ng tiÖn 6 nhá, lao ®éng thñ c«ng, khai th¸c ven bê, n¨ng suÊt thÊp, lµm c¹n kiÖt tµi nguyªn,viÖc øng dông khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó v¬n ra khai th¸c xa bê cßn nhiÒu h¹n chÕ. Trong nu«i trång thuû s¶n cßn mang tÝnh tù ph¸t nu«i trång theo kinh nghiÖm d©n gian, theo hé gia ®×nh qui m« nhá, viÖc øng dông khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo nu«i trång cha réng r·i, n¨ng suÊt thÊp, chÊt lîng s¶n phÈm nu«i cha cao. Trong chÕ biÕn thuû s¶n mét lÜnh vùc ®îc ¸p dông nhiÒu tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt nhÊt, nhng vÉn s¶n xuÊt qui m« nhá, ph©n t¸n, khoa häc c«ng nghÖ l¹c hËu vµ thiÕu ®ång bé, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, chñng lo¹i hµng ho¸ ®¬n ®iÖu, søc c¹nh tranh kÐm, cha t¹o ®îc mèi liªn hoµn gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu - chÕ biÕn - tiªu thô. Trong dÞch vô hËu cÇn vÉn cã nh÷ng yÕu tè bÊt cËp thiÕu ®ång bé. KÕt cÊu h¹ tÇng phôc vô ph¸t triÓn khai th¸c, nu«i trång, chÕ biÕn thuû s¶n cßn nhiÒu yÕu kÐm. V× vËy, tiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó lµm chuyÓn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô vµ qu¶n lý tõ sö dông søc lao ®éng thñ c«ng sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng víi c«ng nghÖ ph¬ng tiÖn vµ ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i, t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao cho ngµnh thuû s¶n lµ mét tÊt yÕu, lµ mét ®ßi hái bøc xóc cña sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi ®Êt níc. Nh÷ng n¨m qua c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®· cã ý nghÜa quan träng ®èi víi ngµnh thuû s¶n trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc: trong chÕ biÕn thuû s¶n, trong lÜnh vùc nu«i trång thuû s¶n, trong khai th¸c thuû s¶n, trong dÞch vô hËu cÇn nghÒ c¸ . Qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ tõng bíc lµm cho lùc lîng s¶n xuÊt cña ngµnh thuû s¶n ph¸t triÓn, thay ®æi nh÷ng c«ng nghÖ l¹c hËu thiÕu ®ång bé b»ng nh÷ng c«ng nghÖ míi kh¸ hiÖn ®¹i; t¹o ra nhiÒu chñng lo¹i hµng ho¸ víi chÊt lîng vµ mÉu m· tèt h¬n, thÞ trêng tõng bíc ®îc më réng; c¸c lÜnh vùc nu«i trång khai th¸c vµ dÞch vô hËu cÇn nghÒ c¸ ph¸t triÓn s«i ®éng h¬n lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh thuû s¶n; ph¸t huy ®îc thÕ m¹nh kinh tÕ vïng ven biÓn h¶i ®¶o; h×nh thµnh mét sè khu c«ng nghiÖp míi vµ m¹ng líi dÞch vô ë vïng n«ng th«n ven biÓn; thu hót nhiÒu lao ®éng cña vïng nµy; gãp phÇn lµm t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu, tÝch luü vèn ph¸t triÓn kinh tÕ, gãp phÇn t¨ng thu nhËp c¶i thiÖn ®êi sèng ng d©n. 7 4. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña ngµnh thuû s¶n thêi kú 2001 -2005 4.1 . Ph¬ng híng + Ph¸t huy tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña biÓn, c¸c vïng níc ngät, lî, tiÒm lùc lao ®éng kh¶ n¨ng hîp t¸c quèc tÕ, kÕt hîp liªn ngµnh n«ng l©m thuû lîi, du lÞch...®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh thuû s¶n theo c¬ chÕ thÞ trêng, díi sù qu¶n lÝ cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, ®a thuû s¶n thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän, gãp phÇn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ níc nhµ. + S¾p xÕp l¹i nghÒ nghiÖp khai th¸c ven bê, chuyÓn m¹nh c¬ cÊu sang khai th¸c xa bê, x©y dùng c¸c m« h×nh s¶n xuÊt cã tÝnh hîp t¸c vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ cao ®èi víi vïng xa bê. T¨ng cêng c«ng t¸c b¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n. Ph¸t triÓn m¹nh nu«i trång thuû s¶n lµm thay ®æi c¬ cÊu n«ng th«n vïng ven biÓn, b¶o vÖ m«i trêng duy tr× c©n b»ng sinh th¸i ë nh÷ng vïng nu«i, kh¾c phôc t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng nu«i, ®ång thêi cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu phßng ngõa dÞch bÖnh ph¸t sinh. + §Èy m¹nh nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ t¹o sù chuyÓn biÕn m¹nh mÏ trong viÖc sö dông vµ øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt kinh doanh vµ qu¶n lÝ. N©ng cao hµm lîng khoa häc c«ng nghÖ trong s¶n phÈm còng nh trong c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lÝ, thùc hiÖn thµnh c«ng 3 ch¬ng tr×nh kinh tÕ ngµnh. + TËp trung ®Çu t ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cña ngµnh, u tiªn nh÷ng vïng kinh tÕ träng ®iÓm c¸c vïng miÒn B¾c, miÒn Trung vµ miÒn Nam. §a nhanh c¸c c«ng tr×nh vµo s¶n xuÊt, b¶o ®¶m hiÖu qu¶ ®Çu t. + T¨ng cêng c¶i c¸ch chÝnh míi vÒ tæ chøc bé m¸y ®¸p øng víi c¸c yªu cÇu hiÖn ®¹i vÒ qu¶n lÝ nghÒ c¸. T¨ng cêng ®Çu t vµ ®æi míi mét c¸ch c¬ b¶n c«ng t¸c ®µo t¹o vµ båi dìng ®éi ngò c¸n bé qu¶n lÝ, c¸n bé chuyªn m«n kÜ thuËt giái vµ nh÷ng ngêi lao ®éng nghÒ c¸ giái. §æi míi c¬ chÕ ®µo t¹o, thi tuyÓn, båi dìng, sö dông c¸n bé, tÝch cùc gi¶n biªn chÕ, x©y dùng ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc n¨ng lùc, hiÖu qu¶ ®¸p øng yªu cÇu giai ®o¹n míi. + B¶o ®¶m an toµn s¶n xuÊt vµ tham gia tÝch cùc c«ng t¸c quèc phßng vµ b¶o vÖ an ninh vïng biÓn. 4.2. C¸c chØ tiªu chñ yÕu. ChØ Tiªu §¬n vÞ 8 2001 2005 1. Tæng s¶n lîng Trong ®ã: -§¸nh b¾t h¶i s¶n -NTTS vµ khai th¸c néi ®Þa 2. Kim ng¹ch xuÊt khÈu 3. DiÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n 4. Tæng vèn ®Çu t cho ph¸t triÓn: Nguån vèn : -Vèn ng©n s¸ch -TÝn dông u ®·i -TÝn dông thong m¹i -Huy ®éng -Níc ngoµi 5. Vèn ®Çu t cho c¸c ch¬ng tr×nh a.Ch¬ng tr×nh khai th¸c h¶i s¶n xa bê b. Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn NTTS c. Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu TS d. T¨ng cêng n¨ng lùc qu¶n lÝ vµ ®µo t¹o TriÖu tÊn 2,1 2,45 nt nt Tû USD 1000 ha Tû ®ång nt nt nt nt nt nt nt nt nt nt nt 1,25 0,85 1,45 640 4105,5 1,3 1,15 2,3-2,5 800 5038,4 739 1230 410 1313 413,5 906 1510 500 1610 512,4 909,9 2587 478,6 130 633,8 3900 308,6 196 5. Nguån nh©n lùc ViÖt Nam trong ngµnh thuû s¶n hiÖn nay Võa qua kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ®¹t 1,475 tûUSD cho ®Õn ngµy 31/12/2000. §©y thùc sù lµ mét mèc son lÞch sö cña ngµnh thuû s¶n; lµ kÕt qu¶ ®êng lèi ®æi míi cña §¶ng; sù quan t©m chØ ®¹o cña ChÝnh phñ; sù nç lùc v¬n lªn cña toµn thÓ lao ®éng nghÒ c¸ trong c¶ níc vµ sù l·nh ®¹o ®IÒu hµnh cña Bé Thuû s¶n. §Ó thuû s¶n thËt sù trë thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt níc vµ gióp ViÖt Nam trë thµnh mét cêng quèc vÒ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng thuû h¶i s¶n, t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm th× vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ ph¸t huy ®îc lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt Nam so víi khu vùc vµ trªn thÕ giíi. ViÖt Nam cã nh÷ng yÕu tè thuËn lîi vÒ s¶n xuÊt kinh doanh vµ xuÊt khÈu thuû s¶n nh nguån lao ®éng dåi dµo, 29/61 thµnh phè cã biÓn, chiÒu dµi bê biÓn 3260km vµ h¬n 4000 hßn ®¶o lín nhá. Riªng vÒ nguån nh©n lùc, chóng ta hiÖn cã mét ®éi ngò hïng hËu vµ ®a d¹ng. §ã lµ: 9 + VÒ sè lîng: Tæng sè lao ®éng thuû s¶n hiÖn nay (theo sè liÖu íc tÝnh) lµ 3400000 ngêi, trong ®ã: Lao ®éng khai th¸c h¶i s¶n: 484000 ngêi. Lao ®éng nu«i trång thuû s¶n: 668000 ngêi. Lao ®éng chÕ biÕn thuû s¶n: 102000 ngêi. Lao ®éng th¬ng m¹i, hËu cÇn dÞch vô, c¬ khÝ söa ch÷a 2146000 ngêi. + Lao ®éng thuû s¶n trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ : Trong quèc doanh: kho¶ng 5-7% Ngoµi quèc doanh trªn 90% Qua kh¶o s¸t cuèi n¨m 2000 cña C«ng ®oµn ngµnh thuû s¶n cho thÊy r»ng: tr×nh ®é mäi mÆt cña lao ®éng thuû s¶n nh×n chung cha cao, tuy r»ng tû lÖ lao ®éng trÎ díi 45 tuæi lµ kh¸ cao, chiÕm 93%. S¶n xuÊt thuû s¶n chñ yÕu n»m ë vïng s©u, vïng xa, h¶i ®¶o, n¬i mµ c¬ së h¹ tÇng nh ®iÖn, ®êng, trêng, tr¹m võa thiÕu võa yÕu, trong khi ®ã tr×nh ®é d©n trÝ thÊp. §Æc ®iÓm cña lao ®éng thuû s¶n thuéc nhãm nÆng nhäc, ®éc h¹i vµ nguy hiÓm ngêi lao ®éng ph¶i lµm viÖc trong c¸c ®iÒu kiÖn thiÕu vÖ sinh, nhiÒu rñi ro nguy hiÓm do qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nghÒ c¸ lu«n g¾n víi s«ng níc vµ bÞ chi phèi bëi thêi tiÕt nh gi«ng b·o, lò lôt. PhÇn lín lao ®éng trong c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt thuû s¶n vÉn lµ lao ®éng thñ c«ng, ®iÒu kiÖn an toµn vµ vÖ sinh kÐm. Trong nu«i trång thuû s¶n th× ngêi lao ®éng ph¶i tiÕp xóc thêng xuyªn víi m«i trêng níc, phÇn lín lµ níc mÆn, níc mÊt vÖ sinh do cha ®îc xö lý, trang bÞ phßng hé c¸ nh©n cßn thiÕu. Trong chÕ biÕn thuû s¶n, mét lÜnh vùc cã tr×nh ®é c«ng nghÖ cao nhÊt trong ngµnh th× ®iÒu kiÖn lao ®éng cã ®îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y do yªu cÇu cña kh¸ch hµng vÒ chÊt lîng s¶n phÈm vµ qu¸ tr×nh ®æi míi c«ng nghÖ chÕ biÕn xuÊt kh©ñ. Lao ®éng thuû s¶n mang tÝnh thêi vô râ rÖt. Do vËy ngêi lao ®éng cã c«ng viÖc thiÕu æn ®Þnh, dÔ mÊt viÖc. Thêi gian lµm viÖc v× thÕ cã khi ph¶i kÐo dµi tõ 12 -14 giê trong ngµy nÕu vµo vô thu ho¹ch. §iÒu kiÖn trêng lao ®éng cã nhiÒu ¶nh hëng xÊu ®Õn søc khoÎ c«ng nh©n nh h¬i khÝ ®éc, Èm ít, l¹nh nhÊt lµ ë kh©u chÕ biÕn, ®¹i ®a sè c«ng nh©n chØ ®ñ søc lµm viÖc ë tuæi díi 45. +VÒ thu nhËp vµ ®êi sèng cña ngêi lao ®éng: Víi thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc, b×nh qu©n thu nhËp ®¹t 601 ngµn ®ång / ngêi / th¸ng. §èi víi khu vùc ngoµi quèc doanh hiÖn cha cã sè liÖu ®Çy ®ñ nhng nhê 10 tèc ®é chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ kh¸ m¹nh, nhê ®Çu t cña ChÝnh phñ nªn trang tr¹i nu«i thuû s¶n ph¸t triÓn kh¸ m¹nh. Cã nh÷ng trang tr¹i thu nhËp hµng tr¨m triÖu ®ång /ha/vô nhÊt lµ ë c¸c tØnh träng ®iÓm thuû s¶n t¹i miÒn Trung vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Nh×n chung ®êi sèng ngêi lao ®éng thuû s¶n ®· ®îc n©ng lªn mét bíc so víi tríc ®©y. B. T×nh h×nh xuÊt khÈu thuû s¶n níc ta trong nh÷ng n¨m qua. I. Vai trß cu¶ xuÊt khÈu ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ XuÊt khÈu ®· ®îc thõa nhËn lµ ho¹t ®éng rÊt c¬ b¶n cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, lµ ph¬ng tiÖn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. ViÖc më réng xuÊt khÈu ®Ó t¨ng thu nhËp ngo¹i tÖ cho tµi chÝnh vµ cho nhu cÇu nhËp khÈu còng nh t¹o c¬ së cho ph¸t triÓn c¸c h¹ tÇng lµ mét môc tiªu quan träng nhÊt cña chÝnh s¸ch th¬ng m¹i. Nhµ níc ta ®· vµ ®ang thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p thóc ®Èy c¸c ngµnh kinh tÕ híng theo xuÊt khÈu, khuyÕn khÝch khu vùc t nh©n më réng xuÊt khÈu ®Ó gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ t¨ng thu ngo¹i tÖ cho ®Êt nø¬c. V× vËy, cã thÓ nãi vai trß cña xuÊt khÈu lµ rÊtquan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. 1. XuÊt khÈu t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu phôc vô c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc C«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc theo nh÷ng bíc ®i thÝch hîp lµ con ®êng tÊt yÕu ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nghÌo vµ chËm ph¸t triÓn cña níc ta. §Ó c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc trong mét thêi gian ng¾n, ®ßi hái ph¶i cã mét sè vèn rÊt lín ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn. HiÖn nay, nguån vèn ®Ó nhËp khÈu cã thÓ ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån nh: ®Çu t níc ngoµi, vay nî vµ viÖn trî...ThÕ nhng c¸c nguån vèn trªn ®Òu ph¶i tr¶ b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c ë thêi kú sau. Do ®ã, nguån vèn quan träng nhÊt ®Ó nhËp khÈu, c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc lµ xuÊt khÈu. Thêi kú 1986-1990 ë níc ta nguån thu vÒ xuÊt khÈu b»ng 3/4 tæng nguån thu ngo¹i tÖ. Vµ thu vÒ xuÊt khÈu n¨m 1994 ®¶m b¶o ®îc 80% nhËp khÈu so víi 24,6% n¨m 1986. 11 2. XuÊt khÈu ®ãng gãp vµo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ , thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. C¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang thay ®æi v« cïng m¹nh mÏ. §ã lµ thµnh qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ phï hîp víi xu híng ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÕ giíi lµ tÊt yÕu ®èi víi níc ta. HiÖn nay, cã hai c¸ch nh×n nhËn vÒ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ: Mét lµ, xuÊt khÈu chØ viÖc tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm thõa do s¶n xuÊt vît qu¸ nhu cÇu néi ®Þa. Trong trêng hîp nÒn kinh tÕ cßn l¹c hËu vµ chËm ph¸t triÓn nh níc ta, s¶n xuÊt vÒ c¬ b¶n cßn cha ®ñ tiªu dïng nÕu chØ thô ®éng chê ë sù thõa ra cña s¶n xuÊt th× xuÊt khÈu vÉn cø nhá bÐ vµ ph¸t triÓn chËm ch¹p. Do ®ã, s¶n xuÊt vµ sù thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ còng sÏ rÊt chËm ch¹p. Hai lµ, coi thÞ trêng vµ ®Æc biÖt thÞ trêng thÕ giíi lµ híng quan träng ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt. Quan ®iÓm nµy chÝnh lµ xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña thÞ trêng thÕ giíi ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt. §iÒu ®ã cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Sù t¸c ®éng ®Õn s¶n xuÊt thÓ hiÖn ë chç: + XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kh¸c cã c¬ héi ph¸t triÓn thuËn lîi. Ch¼ng h¹n, khi ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n xuÊt khÈu sÏ t¹o c¬ héi ®Çy ®ñ cho viÖc ph¸t triÓn ngµnh s¶n xuÊt nu«i trång thuû s¶n. Sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu cã thÓ sÏ kÐo theo sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o thiÕt bÞ phôc vô cho nã. + XuÊt khÈu t¹o ra kh¶ n¨ng më réng thÞ trêng tiªu thô gãp phÇn cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh. + XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt , n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc. + XuÊt khÈu t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ -kü thuËt nh»m c¶i t¹o vµ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc. §iÒu nµy muèn nãi ®Õn xuÊt khÈu lµ ph¬ng tiÖn quan träng t¹o ra vèn vµ kü thuËt, c«ng nghÖ tõ thÕ giíi bªn ngoµi vµo ViÖt Nam, nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc, t¹o ra mét n¨ng lùc s¶n xuÊt míi. + Th«ng qua xuÊt khÈu, hµng ho¸ cña ta sÏ tham gia vµo cuéc canh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi vÒ gi¸ c¶, chÊt lîng. Cuéc c¹nh tranh nµy ®ßi hái 12 chóng ta ph¶i tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, h×nh thµnh c¬ cÊu s¶n xuÊt lu«n thÝch nghi víi thÞ trêng. + XuÊt khÈu cßn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng viÖc qu¶n trÞ s¶n xuÊt kinh doanh. 3. XuÊt khÈu cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n. T¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®Õn ®êi sèng bao gåm rÊt nhiÒu mÆt. Tríc hÕt s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu lµ n¬i thu hót hµng triÖu lao ®éng vµo lµm viÖc vµ cã thu nhËp kh«ng thÊp. XuÊt khÈu cßn t¹o ra nguån vèn ®Ó nhËp khÈu vËt phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu phôc vô ®êi sèng vµ ®¸p øng ngµy mét phong phó thªm nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n. 4. XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña níc ta. Chóng ta thÊy râ xuÊt khÈu vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cã t¸c ®éng qua phô thuéc lÉn nhau. XuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i Cã thÓ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã sím h¬n c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c quan hÖ nµy ph¸t triÓn. MÆt kh¸c, chÝnh c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i nh tÝn dông, ®Çu t...l¹i t¹o tiÒn ®Ò cho më réng xuÊt khÈu. Nh vËy cã thÓ nãi ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ®îc coi lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa chiÕn lîc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc thµnh c«ng. I. T×nh h×nh s¶n xuÊt thuû s¶n trong níc. 1. T×nh h×nh chung vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n. Ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam cã nhiÒu tiÒm n¨ng ph¸t triÓn vµ ph¸t triÓn m¹nh tõ n¨m 1995 trë l¹i ®©y. NhÞp ®é t¨ng s¶n lîng thuû s¶n trung b×nh hµng n¨m giai ®o¹n 1996-2000 lµ 12,3%. N¨m 2000, s¶n lîng thuû s¶n c¶ níc ®¹t 2,22 triÖu tÊn, t¨ng 1 triÖu tÊn so víi n¨m 1995. N¨m 2001, s¶n lîng thuû s¶n c¶ níc ®¹t 2,4 triÖu tÊn, trong ®ã s¶n lîng thuû s¶n khai th¸c ®¹t 1,74 triÖu tÊn, chiÕm 72,5% tæng s¶n lîng thuû s¶n, thuû s¶n nu«i trång ®¹t 0,66 triÖu tÊn, chiÕm 27,5%. TÝnh ®Õn n¨m 2002, c¶ níc cã 250 nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n víi n¨ng lùc chÕ biÕn gÇn 250 ngh×n tÊn s¶n phÈm xuÊt khÈu / n¨m(n¨m 2001, chÕ biÕn ®îc 222,9 ngh×n tÊn). Trong ®ã cã 68 doanh nghiÖp ®· ®îc EU c«ng 13 nhËn vµo danh s¸ch c¸c nø¬c xuÊt khÈu thuû s¶n sang EU vµ trªn 100 doanh nghiÖp ¸p dông HACCP(HÖ thèng ph©n tÝch t¹i ®iÓm kiÓm so¸t t¬Ý h¹n)®ñ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü. Tr×nh ®é c«ng nghÖ chÕ biÕn thuû s¶n cña ViÖt Nam ®îc ®¸nh gi¸ ë møc trung b×nh cña thÕ giíi . NhÞp ®é t¨ng trëng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam thêi kú 1991-2000 ®¹t møc trung b×nh hµng n¨m 20% n¨m. N¨m 2000 kim ng¹ch xuÊt kÈu thuû s¶n ®¹t 1475 triÖuUSD(t¨ng 6,2 lÇn so víi n¨m 1990 ) vµ chiÕm tû träng 10,2% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng hoÊ cña ViÖt Nam. Víi nhÞp ®é t¨ng trëng cao vµ ngµy cµng chiÕm tû träng lín trong c¬ cÊu gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu, thuû s¶n thùc sù trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy t¨ng trëng xuÊt khÈu chung cña c¶ níc. §Õn nay, thuû s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· cã mÆt ë 60 níc trªn thÕ giíi. Tríc ®©y thÞ trêng NhËt B¶n thêng chiÕm 50-60% xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam, ®Õn nay chØ cßn 30%. Tõ th¸ng 8-2001, Mü ®· thay thÕ NhËt B¶n, trë thµnh thÞ trêng xuÊt khÈu thuû s¶n lín nhÊt cña ViÖt Nam(n¨m 2001, xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang NhËt B¶n ®¹t 471 triÖuUSD, chiÕm 26,2% cßn xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü ®¹t 500 triÖu USD chiÕm 28,5% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam ). ThÞ trêng Trung Quèc ®ang næi lªn lµ mét thÞ trêng lín thø ba vµ ®Çy høa hÑn ®èi víi xuÊt khÈu thuû s¶n níc ta . ThÞ trêng EU lµ khu vùc thÞ trêng nhËp khÈu lín nhÊt thÕ giíi hiÖn nay, nhng l¹i lµ thÞ trêng khã tÝnh nhÊt nªn mÆc dï nh÷ng nç lùc xóc tiÕn xuÊt khÈu rÊt lín tõ phÝa nhµ níc vµ doanh nghiÖp ViÖt Nam, nhng ®Õn nay chóng ta chØ cã 68 doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn t¬ng ®¬ng theo §¹o luËt 91/493/EC cña Héi ®ång EU. V× thÕ xuÊt khÈu thuû ¶n cña ViÖt Nam sang EU n¨m 1999 chØ chiÕm 9,6% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuûs¶n cña níc ta, n¨m 2000 gi¶m xuèng cßn 7%, n¨m 2001 cßn 6%. ThÞ trêng c¸c níc NICs ch©u ¸ vµ §«ng Nam ¸ lµ khu vùc thÞ trêng cã møc tiªu thô kh¸ lín c¸c chñng lo¹i thuû s¶n phï hîp víi c¬ cÊu nguån lîi thuû s¶n níc ta. N¨m 2000 c¸c níc vµ vïng l·nh thæ NICs nh Hµn Quèc, Hång C«ng, §µi Loan mçi n¬i nhËp khÈu kho¶ng 5% tæng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam. N¨m 2002 ngµnh thuû s¶n ®· hoµn thµnh kÕ ho¹ch vµ vît qua ngìng 2tû USD kim ng¹ch xuÊt khÈu trong ®iÒu kiÖn khan hiÕm nguyªn liÖu, gi¸ xuÊt khÈu gi¶m m¹nh, c¸c thÞ trêng lín g©y khã kh¨n...N¨m 2003 ngµnh thuû s¶n sÏ cè g¾ng ®¹t s¶n lîng 2,49 triÖu tÊn thuû h¶i s¶n, trong ®ã khai th¸c 1,4 triÖu tÊn, nu«i trång 1,09 triÖu tÊn (t¨ng 11,6%) trªn diÖn tÝch 1 triÖu ha (t¨ng 14 4,7%). §Ó cã thÓ ph¸t triÓn bÒn v÷ng khai th¸c xa bê, cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt viÖc ®iÒu tra dù b¸o nguån lîi, tËp trung th¸o gì khã kh¨n lùa chän vµ ph¸t triÓn nh÷ng m« h×nh ho¹t ®éng hiÖu qu¶, tæ chøc hîp t¸c víi c¸c níc trong khu vùc nh Ma- lai-xia, In-®«-nª-xia...§Æc biÖt ngµnh sÏ tËp trung ®Çu t n©ng cao n¨ng lùc hËu cÇn, tæ chøc tèt kh©u b¶o qu¶n sau thu ho¹ch t¹i tÇu c¸, c¶ng c¸ nh»m ®¶m b¶o nguyªn liÖu t¬i tèt khi vÒ ®Õn nhµ m¸y chÕ biÕn hoÆc b¸n cho ngêi tiªu dïng. Nu«i trång thuû s¶n sÏ tiÕp tôc ®îc chó träng ®Ó trë thµnh nguån cung cÊp nguyªn liÖu chÝnh cho chÕ biÕn xuÊt khÈu, thay thÕ dÇn nguån khai th¸c biÓn ®ang c¹n kiÖt. C¸c ®Þa ph¬ng trong c¶ níc sÏ tiÕp tôc ®Èy m¹nh viÖc chuyÓn ®æi ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp kÐm hiÖu qña sang nu«i trång thuû s¶n, ®Æc biÖt lµ ®Èy m¹nh c¸c dù ¸n nu«i t«m c«ng nghiÖp, nu«i t«m trªn c¸t, nu«i h¶i s¶n trªn biÓn, nu«i c¸ tra c¸ basa, c¸ r«phi trong c¸c vïng níc ngät. Tuy nhiªn, nÕu kh«ng kh¾c phôc trë ng¹i trong viÖc cung cÊp gièng víi gi¸ c¶ hîp lý vµ chuyÓn giao kü thuËt nu«i cho ng d©n th× viÖc ph¸t triÓn nu«i trång sÏ khã cã thÓ thùc hiÖn ®îc môc tiªu ®Ò ra. Bªn c¹nh ®ã, Bé Thuû s¶n sÏ sím hoµn thµnh quy ho¹ch tæng thÓ ngµnh, ®Æc biÖt lµ quy ho¹ch nu«i trång thuû s¶n vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long ... Tríc viÖc EU t¨ng cêng kiÓm tra 100% l« hµng t«m nhËp khÈu tõ ViÖt Nam nh»m ph¸t hiÖn d lîng kh¸ng sinh, nhÊt lµ chloramphenicol vµ nitrofurans, Bé Thuû s¶n ®· tæ chøc tèt c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm so¸t viÖc sö dông c¸c lo¹i kh¸ng sinh bÞ cÊm vµo nu«i trång, b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn thuû s¶n. Nhê ®ã ngµy 2/10/2002, EU ®· quyÕt ®Þnh b×nh thêng ho¸ viÖc kiÓm tra hµng thuû s¶n nhËp khÈu cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, tõ 3/10 ®Õn 4/12 hä ®· tiÕp tôc ph¸t hiÖn nhiÒu l« hµng xuÊt khÈu cña ta chøa d lîng 2 lo¹i kh¸ng sinh nguy hiÓm trªn vµ c¶nh b¸o nÕu sè l« hµng bÞ ph¸t hiÖn chøa d lîng kh«ng gi¶m, sÏ phôc håi quyÕt ®Þnh kiÓm tra 100% l« hµng nh tríc VÊn ®Ò lµ ë chç tuy EU chØ chiÕm tû lÖ 5-6% gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam, nhng c¸c thÞ trêng kh¸c ®Òu rÊt coi träng c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ chÊt lîng cña hä. Ngay sau khi EU t¨ng cêng kiÓm tra hµng thuû s¶n th× mét lo¹t thÞ trêng kh¸c còng cã hµnh ®éng t¬ng tù. Nh vËy, ®Ó ®¶m b¶o uy tÝn chÊt lîng hµng thuû s¶n ViÖt Nam kh«ng thÓ kh«ng coi träng c«ng t¸c ®¶m b¶o chÊt lîng, vÖ sinh an toµn thùc phÈm. ChÝnh v× thÕ mét trong nh÷ng nhiÖm vô n¨m nay cña ngµnh thuû s¶n lµ ban hµnh chÕ tµi xö ph¹t hµnh chÝnh trong lÜnh vùc thuû s¶n, hoµn 15 thiÖn c¸c tiªu chuÈn vïng, c¬ së nu«i an toµn ®Ó cã thÓ nhanh chãng truy nguån gèc s¶n phÈm, n©ng cÊp n¨ng lùc kiÓm tra cho Trung t©m kiÓm tra chÊt lîng vµ vÖ sinh thuû s¶n. N¹n b¬m chÝch t¹p chÊt vµo t«m nguyªn liÖu lµ vÊn ®Ò nhøc nhèi nhiÒu n¨m nay. NÕu kh«ng gi¶i quyÕt døt ®iÓm vÊn ®Ò an toµn vÖ sinh thùc phÈm liªn quan ®Õn d lîng kh¸ng sinh vµ b¬m chÝch t¹p chÊt th× kh«ng thÓ tiÕp tôc duy tr× t¨ng trëng ®îc v× hiÖn nay uy tÝn chÊt lîng cña t«m ViÖt Nam ®· gi¶m sót nghiªm träng. Kh¸ch hµng NhËt B¶n ®· lªn tiÕng phµn nµn vÒ chÊt lîng cña t«m ViÖt Nam. ThÕ nhng, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy mét doanh nghiÖp kh«ng thÓ lµm ®îc, mµ chÝnh quyÒn c¸c ®Þa ph¬ng sÏ ph¶i phèi hîp chÆt chÏ vµ ®ång bé víi nhau, Nhµ níc ph¶i ban hµnh chÕ tµi xö ph¹t nghiªm kh¾c. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn, chÝnh b¶n th©n hä còng ph¶i nhanh chãng ®æi míi t duy qu¶n lý, n©ng cÊp nhµ xëng, ®Çu t mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ, ®a vµo ¸p dông c¸c tiªu chuÈn chÊt lîng theo HACCP...HiÖn nay trong sè 320 c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n quy m« c«ng nghiÖp chØ cã 124 (38,75%) ®¹t tiªu chuÈn thùc phÈm ngµnh; 68 (21,25%) ®îc phÐp xuÊt khÈu sang EU; 128 (40%) ¸p dông ch¬ng tr×nh HACCP ®Ó xuÊt khÈu sang Mü. MÆt kh¸c, ë nhiÒu c¬ së viÖc ¸p dông HACCP vÉn mang tÝnh h×nh thøc. Do ®ã, vÉn tiÕp tôc t¸i diÔn t×nh tr¹ng hµng bÞ thÞ trêng Mü tr¶ vÒ vµ c¶nh b¸o do nhiÔm khuÈn, ghi sai nh·n, chøa kh¸ng sinh bÞ cÊm. Ngoµi ra, ®Ó cã thÓ më réng thÞ trêng xuÊt khÈu, n©ng cao n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn trêng quèc tÕ, c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn ph¶i chñ ®éng quy ho¹ch vµ ph¸t triÓnvïng nguyªn liÖu cho ®¬n vÞ m×nh. C¸c thÞ trêng lín nh Mü, NhËt B¶n vµ EU vÉn tiÕp tôc ph¶i duy tr× nhng bªn c¹nh ®ã ph¶i xóc tiÕn më réng thÞ trêng Trung Quèc vµ c¸c thÞ trêng kh¸c Bé Thuû s¶n sÏ phèi hîp víi c¸c Bé ngµnh liªn quan ®Ó t×m biÖn ph¸p gi¶i quyÕt vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸ basa, chuÈn bÞ ®èi phã víi vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ t«m t¹i thÞ trêng Mü. ViÖc thùc hiÖn ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p tõ ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu, n©ng cao uy tÝn chÊt lîng s¶n phÈm t¨ng cêng xóc tiÕn th¬ng m¹i trong n¨m qua ®· gióp ngµnh Thuû s¶n vît qua khã kh¨n ®Ó gi÷ v÷ng nhÞp ®é t¨ng trëng xuÊt khÈu, ®¹t môc tiªu kÕ ho¹ch 2,3 tûUSD n¨m 2003, híng tíi 3 tûUSD n¨m 2005 vµ 5 tûUSD n¨m 2010. 16 2. ViÖc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh xuÊt khÈu thuû s¶n. Trong ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n ®Õn n¨m 2005 ®îc ChÝnh phñ phª duyÖt vµo nh÷ng ngµy cuèi n¨m 1998, môc tiªu gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n ®îc x¸c ®Þnh ph¶i phÊn ®Êu ®¹t 1,1 tûUSD vµo n¨m 2000 vµ 2,5 tûUSD vµo n¨m 2005. Nhng thùc tÕ cho thÊy, nh÷ng n¨m qua vµo n¨m 2000 xuÊt khÈu thuû s¶n ®¹t 1,475 tûUSD n¨m 2001 ®¹t 1,7 tûUSD, n¨m 2002 ®¹t 2tûUSD. Nh vËy cã thÓ thÊy xuÊt khÈu thuû s¶n ®· ghi mét dÊu Ên ®¸ng ghi nhí, c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu thñy s¶n cã sù thay ®æi tû träng c¸ vµ c¸c s¶n phÈm gi¸ trÞ gia t¨ng ®Òu t¨ng; ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng chÕ biÕn xuÊt khÈu, tËn dông ®a vµo chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu nguån nguyªn liÖu tõ ch¬ng tr×nh khai th¸c h¶i s¶n xa bê; khai th«ng vµ më réng thÞ trêng Mü EU ViÖt Nam ®· cã tªn trong danh s¸ch c¸c níc xuÊt khÈu thuû s¶n vµo EU. HiÖn nay, cã gÇn 70 ®¬n vÞ ¸p dông HACCP(hÖ thèng ph©n tÝch t¹i ®iÓm kiÓm so¸t tíi h¹n) ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó më réng lèi vµo thÞ trêng Mü - thÞ trêng ®Çy tiÒm n¨ng vÒ thuû s¶n . Qua viÖc thùc hiÖn Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n, cho thÊy nhËn thøc vÒ vÞ trÝ vµ sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng cêng ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n ®· cã chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ trong ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o cña nhiÒu ®Þa ph¬ng, doanh nghiÖp vµ c¶ cña n«ng ng d©n. NhiÒu tØnh ®· u tiªn dµnh nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn thuû s¶n, mét sè tØnh cã nhÞp ®é t¨ng trëng xuÊt khÈu thuû s¶n nhanh, ®ãng gãp vµo thµnh c«ng chung trong lÜnh vùc xuÊt khÈu thuû s¶n nh B×nh §Þnh, Tiªn Giang, §ång Th¸p, An Giang, CÇnTh¬, Cµ Mau. NhiÒu doanh nghiÖp tÝch cùc ®Çu t n©ng cÊp vµ më réng c¬ së chÕ biÕn, trang bÞ c¸c m¸y mãc hiÖn ®¹i, ¸p dông céng nghÖ tiªn tiÕn, ®æi míi phong c¸ch qu¶n lÝ, ®¸p øng yªu cÇu cao vÒ chÊt lîng s¶n phÈm vµ an toµn vÖ sinh thùc phÈm. Do ®ã lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña hµng thuû s¶n ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ. §ã lµ c¸c doanh nghiÖp ®· chñ ®éng lµm tèt trong lÜnh vùc nµy nh XÝ nghiÖp chÕ biÕn hµng xuÊt kh©ñ CÇu Tre, XÝ nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n Th¸i T©n, XÝ nghiÖp ®«ng l¹nh 8. N«ng vµ ng d©n ë nhiÒu ®Þa ph¬ng nhÊt lµ c¸c tØnh Nam Trung Bé vµ Nam Bé ®· m¹nh d¹n bá vèn hoÆc vay vèn ph¸t triÓn nu«i t«m, t¹o nguån nguyªn liÖu cho c¸c c¬ së chÕ biÕn. V× vËy cã thÓ nãi Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n ®· thæi thªm luång sinh khÝ míi vµo phong trµo nu«i trång thuû s¶n trong c¶ níc, t¹o ra mét khèi lîng lín nguyªn liÖu æn ®Þnh, ®¹t yªu cÇu chÊt lîng ®Ó chÕ biÕn xuÊt khÈu. 17 Trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn ch¬ng tr×nh, mét lùc lîng ®«ng ®¶o c¸c tæ chøc, doanh nghiÖp, dù ¸n trong níc vµ quèc tÕ ®· ®îc tËp hîp nh»m phôc vô c«ng t¸c xuÊt khÈu thuû s¶n, tõ viÖc x©y dùng c¸c ®Ò ¸n, ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña ®Þa ph¬ng ®Õn qui ho¹ch , ph¸t triÓn thÞ trêng, s¾p xÕp ®æi míi doanh nghiÖ, ®µo t¹o, hîp t¸c víi níc ngoµi. ChÝnh søc m¹nh tæng hîp nµy ®· ®em l¹i sù khëi s¾c ®¸ng mõng cho xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua. Tuy nhiªn, nh×n l¹i viÖc thùc hiÖn Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n cµng thÊy râ nh÷ng khã kh¨n bÊt cËp trong c«ng t¸c qu¶n lÝ ®iÒu hµnh cña Ban chØ ®¹o ch¬ng tr×nh ë cÊp ngµnh còng nh c¸c ®Þa ph¬ng. Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n cña c¸c ®Þa ph¬ng tuy ®· ®îc x©y dùng nhng nh×n chung bÞ h¹n chÕ vÒ chÊt lîng, lóng tóng trong ®Þnh híng vµ c¸ch lµm. NhiÒu ®Þa ph¬ng cha cã qui ho¹ch chung vÒ ph¸t triÓn thuû s¶n còng nh qui ho¹ch cô thÓ c¸c vïng nu«i t«m vµ m¹ng líi c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n, hoÆc qui ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Þa ph¬ng tuy ®· ®îc th«ng qua nhng kh«ng cßn phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn vµ c¬ chÕ qu¶n lÝ míi, n¨ng lùc x©y dùng dù ¸n cßn yÕu, cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña ph¸t triÓn. 3. Mét sè vÊn ®Ò trong s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng thuû s¶n ë níc ta hiÖn nay. §èi víi níc ta n«ng nghiÖp chiÕm mét vai trß quan träng, cho nªn viÖc ph¸t huy tiÒm n¨ng vÒ lÜnh vùc chÕ biÕn n«ng - thuû s¶n lµ ®iÒu kiÖn hiÓn nhiªn cña mét níc ®ang ph¸t triÓn víi chñ tr¬ng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. §ãng gãp cña Thuû s¶n so víi N«ng s¶n N¨m 1996 1997 1998 1999 % so víi n«ng 42,3 38,2 39,7 39,2 s¶n Nh×n ë b¶ng trªn ta thÊy sù ®ãng gãp cña thuû s¶n so víi n«ng s¶n hµng n¨m kh«ng ph¶i lµ nhá. Song mét ®iÒu ®¸ng tiÕc lµ cho ®Õn nay c¸c mÆt hµng thuû s¶n xuÊt khÈu chñ yÕu vÉn lµ c¸c mÆt hµng th« míi qua s¬ chÕ nªn gi¸ trÞ kh«ng cao. Do ®ã v« h×nh chung mµ chóng ta ®· bá phÝ mét lîng cña c¶i vËt chÊt t¬ng ®èi lín. Nguyªn nh©n t¹o nªn t×nh tr¹ng trªn th× rÊt nhiÒu nhng chñ yÕu lµ: Kh«ng ®îc ®Çu t mét c¸ch thÝch ®¸ng vµo c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n. 18 HÖ thèng m¸y mãc cña c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn chñ yÕu ®· xuèng cÊp §©y lµ vÊn ®Ò t¬ng ®èi bøc b¸ch bëi c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc cña c¸c nhµ m¸y chñ yÕu tõ thêi bao cÊp ®Ó l¹i. C¸c ph©n xëng x©y dùng ®· l©u nay kh«ng cßn phï hîp víi s¶n xuÊt, cô thÓ lµ kh«ng cßn phï hîp vÒ an toµn vÖ sinh thùc phÈm. ThÕ nhng còng cã mét sè nhµ m¸y n¨ng ®éng, kÞp thêi x©y dùng vµ mua trang thiÕt bi míi, ®ång thêi n©ng cÊp c¸c ph©n xëng, ¸p dông c¸c tiªu chuÈn vÒ vÖ sinh nh: GMP (thùc hµnh s¶n xuÊt tèt) HACCP(hÖ thèng ph©n tÝch t¹i ®iÓm ®iÓm kiÓm so¸t t¬Ý h¹n) hay SSOP (tiªu chuÈn vÖ sinh thùc phÈm) nhng nh×n chung vÉn cßn rÊt rêi r¹c. Trong khi ®ã kh¸ch hµng níc ngoµi chñ yÕu ®Õn víi nh÷ng nhµ m¸y ®· ®îc chøng nhËn vÒ tiªu chuÈn vÖ sinh quèc tÕ. Mét thùc tÕ ®ang diÔn ra lµ c¸c doanh nghiÖp thiÕu tÝnh ®oµn kÕt trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh, lµm ¨n theo kiÓu chôp giËt, tõ ®ã ¶nh hëng m¹nh ®Õn uy tÝn cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam . ChÝnh v× vËy, c¸c ngµnh, c¸c cÊp cã chøc n¨ng cÇn cã biÖn ph¸p nghiªm kh¾c ®Ó xö lÝ nh÷ng trêng hîp cè t×nh lµm ¨n chôp giËt kiÓu trªn. Thªm vµo ®ã t×nh tr¹ng: “c¸ lín nuèt c¸ bÐ ’’ nh÷ng doanh nghiÖp lín cã uy tÝn, ®îc ®Çu t, ®îc cÊp chøng chØ quèc tÕ vÒ vÖ sinh, râ rµng ®¬n ®Æt hµng ph¶i nhiÒu, nhiÒu khi kh«ng ®ñ cung cÊp vÒ sè lîng vµ chñng lo¹i v× vïng biÓn ViÖt Nam lµ vïng biÓn nhiÖt ®íi, nªn nguyªn liÖu dï ®a d¹ng song kh«ng ®ång ®Òu vµ kh«ng æn ®Þnh, thµnh ra c¸c nhµ m¸y kh«ng ®¸p øng næi sè lîng mµ kh¸ch hµng yªu cÇu, v× uy tÝn l¹i kh«ng ®îc tõ chèi, nªn chÊp nhËn vµ sau ®ã ®i ®Õn c¸c xÝ nghiÖp nhá ®Æt hµng. Do ®ã c¸c doanh nghiÖp lín o Ðp vÒ gi¸ c¶, chÊt lîng ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp nhá. NÕu kh«ng gia c«ng th× c¸c xÝ nghiÖp nµy lÊy g× tr¶ l¬ng cho c«ng nh©n, cho c¸c chi phÝ kh¸c nh hao mßn nhµ cöa, m¸y mãc thiÕt bÞ. V× vËy , chóng ta ph¶i t¹o ra mét khèi thèng nhÊt vÒ hµnh ®éng ë c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn. HiÖn nay, níc ta ®· ®øng thø 29 trªn thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n. NhÊt lµ n¨m 1998 ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam ®· lµm ®îc mét bíc ®ét ph¸, ®ã lµ th©m nhËp vµo thÞ trêng Mü. §©y kh«ng nh÷ng lµ mét thÞ trêng réng lín mµ cßn hµo phãng vµ nhiÒu tiÒm n¨ng. H¬n n÷a vÞ trÝ cña c¸c mÆt hµng chÕ biÕn thuû s¶n trong ®êi sèng hiÖn nay cµng ngµy cµng ®îc n©ng lªn, rÊt phï hîp víi xu híng Èm thùc chung. §ã lµ gi¶m tiªu dïng c¸c thùc phÈm chøa nhiÒu chÊt bÐo, t¨ng thùc phÈm chøa nhiÒu chÊt ®¹m . Hµng thuû s¶nViÖt Nam ®îc nhËp khÈu trùc tiÕp vµo Mü, Ch©u ¢u (9,8 vµ 11,3% ) ®iÒu ®ã nãi lªn sù nç lùc cña 19 bé, ngµnh thuû s¶n vµ c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Trong t¬ng lai chóng ta cã quyÒn tin tëng r»ng ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam sÏ lµ ngµnh mòi nhän thùc sù, v÷ng vµng thùc sù trong mäi sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t , ®ång thêi lµ ngµnh tiªn phong cña ®Êt níc trong qu¸ tr×nh héi nhËp, giao lu theo xu híng chung “ toµn cÇu ho¸ “ nÒn kinh tÕ thÕ giíi. 4 . Nh÷ng thuËn lîi trong vÊn ®Ò xuÊt khÈu thuû s¶n Cã thÓ nãi cha bao giê xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam l¹i gÆp khã kh¨n nh trong n¨m 2002. Tríc hÕt, ®ã lµ viÖc Liªn minh ch©u ¢u (EU) t¨ng cêng kiÓm tra d lîng kh¸ng sinh 100% l« hµng t«m nhËp khÈu, khiÕn mét lo¹t c¸c thÞ trêng kh¸c nh Mü, Ca-na -®a vµ NhËt B¶n còng ¸p dông quy ®Þnh t¬ng tù. TiÕp ®Õn, t¹i thÞ trêng xuÊt khÈu lín nhÊt lµ Mü, HiÖp héi c¸c chñ tr¹i c¸ nheo Mü (CFA) kiÖn c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu c¸ tra, c¸ basa ViÖt Nam b¸n ph¸ gi¸.Tuy nhiªn xuÊt khÈu thuû s¶n n¨m qua vÉn t¨ng m¹nh c¶ vÒ lîng vµ chÊt, ®¹t h¬n 2 tû USD -t¨ng 2 lÇn trong vßng 3 n¨m . NÕu xuÊt khÈu thuû s¶n trong nöa cuèi n¨m 2002 cø nh nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m, th× ngay c¶ nh÷ng ngêi l¹c quan nhÊt còng kh«ng d¸m dù ®o¸n sÏ hoµn thµnh môc tiªu 2 tûUSD. S¸u th¸ng ®Çu n¨m c¸c doanh nghiÖp thuû s¶n míi xuÊt khÈu ®îc 845 triÖuUSD, t¨ng 1,6% so víi cïng kú n¨m 2001. §iÒu ®ã cã nghÜa ®Ó hoµn thµnh kÕ ho¹ch n¨m, mçi th¸ng cßn l¹i ph¶i xuÊt khÈu 195-200 triÖuUSD. ThÕ nhng, nh÷ng nç lùc cña ngµnh thuû s¶n ®· ®îc ®Òn ®¸p xøng ®¸ng. Thø nhÊt, xuÊt khÈu thuû s¶n t¨ng c¶ khèi lîng vµ gi¸ trÞ, n¨m 2002 t¨ng gÇn 20% vÒ lîng vµ 15% vÒ gi¸ trÞ so víi n¨m 2001. Kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2002 t¨ng 2,2 lÇn n¨m 1999 vµ gÊp 1,5 lÇn n¨m 2000 . Thø hai , søc c¹nh tranh cña hµng thuû s¶n ViÖt Nam ®· t¨ng ®¸ng kÓ. Ng d©n ViÖt Nam ®· tËn dông tèt lîi thÕ so s¸nh ®Ó ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n, ®a d¹ng ho¸ ®èi tîng nu«i cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu, lµm ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt lîng cao, gi¸ rÎ vµ khèi lîng lín. §Æc biÖt s¶n phÈm philª chÕ biÕn tõ c¸ tra, c¸ basa cña vïng Cöu Long hiÖn ®îc coi lµ mÆt hµng kh«ng cã ®èi thñ c¹nh tranh vÒ mÆt chÊt lîng vµ gi¸ c¶ trªn thÞ trêng quèc tÕ, kÓ c¸ nheo nu«i t¹i Mü. Tr¸i ngîc víi lo ng¹i cña nhiÒu ngêi lµ thÞ trêng xuÊt khÈu c¸ tra c¸ basa sÏ xÊu ®i do ¶nh hëng cña vô kiÖn chèng ph¸ gi¸ t¹i Mü, khèi lîng ®Æt hµng vÉn t¨ng m¹nh víi gi¸ t¨ng 5- 20