Tài liệu Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở trường cao đẳng cơ khí - luyện kim thái nguyên trong giai đoạn 2011 - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM ------------------------------ NGUYỄN TIẾN THÀNH BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG CƠ KHÍ - LUYỆN KIM THÁI NGUYÊN TRONG GIAI ĐOẠN 2011 - 2020 LUẬN VĂN THẠC SĨ: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 60.14.05 THÁI NGUYÊN – NĂM 2012 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM ------------------------------ NGUYỄN TIẾN THÀNH BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG CƠ KHÍ - LUYỆN KIM THÁI NGUYÊN TRONG GIAI ĐOẠN 2011 - 2020 Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.05 LUẬN VĂN THẠC SĨ: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học 1. PGS.TS Nguyễn Thị Tính 2. TS. Đào Hoàng Nam THÁI NGUYÊN – NĂM 2012 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sỹ Quản lý giáo dục: “ Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở Trường Cao đẳng Cơ khí – Luyện kim Thái Nguyên trong giai đoạn 2011 - 2020” là công trình nghiên cứu của bản thân, được xuất phát từ yêu cầu phát sinh trong quá trình công tác tại Trường cao đẳng Cơ khí Luyện kim. Các số liệu có nguồn gốc rõ ràng, tuân thủ đúng nguyên tắc. Kết quả trình bày trong luận văn được thu thập trong quá trình nghiên cứu là trung thực, chưa từng được ai công bố trước đây. Thái Nguyên, ngày 05 tháng 04 năm 2012 Tác giả luận văn Nguyễn Tiến Thành Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Lời cảm ơn Với tình cảm chân thành của mình, em xin được bày tỏ lòng biết ơn tới: + Ban Giám hiệu , Khoa Sau Đại học cùng các thầy cô giáo khoa Tâm lý – Giáo dục Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ em trong thời gian học tập và nghiên cứu tại trường. + Ban Giám hiệu, các phòng ban chức năng cùng các khoa và tổ môn trực thuộc Trường Cao đẳng Cơ khí luyện kim Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện để em được tham gia khoá học, cũng như cung cấp các số liệu, thông tin cần thiết …để em hoàn thành đề tài luận văn tốt nghiệp. + Gia đình, bạn bè và đồng nghiệp, những người thân luôn sát cánh, động viên và giúp đỡ em trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. + Đặc biệt là sự hướng dẫn tận tình, chu đáo và trách nhiệm của: 1. Cô Giáo: PGS.TS Nguyễn Thị Tính – Phó Hiệu trƣởng Trƣờng đại học Sƣ phạm Thái Nguyên; 2. Thầy giáo: TS. Đào Hoàng Nam - Hiệu trƣởng Trƣờng Đại học Bạc Liêu. Các thầy cô là những người đã hết lòng chỉ bảo, động viên và giúp đỡ em trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn để em có thể hoàn thành luận văn này. Do trình độ hiểu biết và thời gian nghiên cứu còn có hạn, chắc chắn đề tài luận văn của em khó tránh khỏi những khiếm khuyết và hạn chế. Kính mong nhận được sự chỉ bảo và đóng góp ý kiến của các thấy cô và đồng nghiệp để luận văn thêm hoàn thiện. Em xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, Ngày 05 tháng 04 năm 2012. Học viên Nguyễn Tiến Thành Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn i MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................................... 1 Chương 1 ............................................................................................................................... 7 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN Ở CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP ....................................................... 7 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ..................................................................................... 7 1.2. Những khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài ............................................................ 9 1.2.1. Quản lý:................................................................................................................ 9 1.2.2. Quản lý giáo dục: ................................................................................................. 9 1.2.3. Quản lý nhà trƣờng: ........................................................................................... 10 1.2.4. Xây dựng và phát triển:...................................................................................... 10 1.3. Quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc về ngƣời thầy giáo ............................................ 11 1.4. Những vấn đề lý luận về đội ngũ và phát triển ĐNGVcác trƣờng CĐKTCN. ......... 13 1.4.1. Đội ngũ giảng viên ở các trƣờng Cao đẳng KTCN: .......................................... 13 1.4.2. Vai trò của giảng viên ở các trƣờng Cao đẳng KTCN:...................................... 14 1.4.3. Tiêu chuẩn và nhiệm vụ của ngƣời GV ở các trƣờng Cao đẳng KTCN. ........... 19 1.4.4. Những yêu cầu cơ bản đối với GV ở các trƣờng Cao đẳng KTCN. .................. 21 1.5. Những yếu tố ảnh hƣởng tới hoạt động phát triển ĐNGV các trƣờng CĐKTCN. ... 23 1.5.1. Yếu tố khách quan: ............................................................................................ 23 1.5.2. Yếu tố chủ quan: ................................................................................................ 24 Tiểu kết chƣơng 1 ........................................................................................................ 24 Chương 2 ............................................................................................................................. 25 THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN ......................................................................... 25 Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG CƠ KHÍ - LUYỆN KIM THÁI NGUYÊN .............................. 25 2.1. Một vài nét về quá trình xây dựng và phát triển của Nhà Trƣờng. ........................... 25 2.1.1. Thông tin chung của nhà trƣờng: ....................................................................... 25 2.1.2. Giới thiệu khái quát về trƣờng: .......................................................................... 25 2.2. Thực trạng đội ngũ giảng viên Trƣờng cao đẳng cơ khí luyện kim. ........................ 32 2.2.1. Số lƣợng: ............................................................................................................ 32 2.2.2. Chất lƣợng: ........................................................................................................ 34 2.2.3. Cơ cấu: ............................................................................................................... 39 2.2.4. Đánh giá chung: ................................................................................................. 41 2.3. Thực trạng về công tác phát triển ĐNGV ở Trƣờng Cao đẳng CKLK TN. ............. 42 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ii 2.3.1. Sự cần thiết phải phát triển đội ngũ giảng viên: .................................................... 42 2.3.2. Mục tiêu phát triển ĐNGV của Trƣờng Cao đẳng Cơ khí luyện kim TN. ........ 43 2.3.3. Công tác xây dựng phát triển đội ngũ của Trƣờng Cao đẳng CKLK TN. ......... 45 2.3.4. Hoạt động phát triển CM liên tục và bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho GV ... 48 2.3.5. Công tác bồi dƣỡng nâng cao trình độ c. trị và phẩm chất nhân cách cho GV.. 50 2.3.6. Hoạt động tự bồi dƣỡng của giảng viên Trƣờng Cao đẳng CKLK TN. ............ 53 2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý phát triển ĐNGV trƣờng Cao đẳng CKLK.. 56 2.4.1. Những thuận lợi: ................................................................................................ 56 2.4.2. Những tồn tại: .................................................................................................... 57 2.4.3. Những nguyên nhân: .......................................................................................... 57 Tiểu kết chƣơng 2 ........................................................................................................ 58 Chương 3 ............................................................................................................................. 59 MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN ...................................... 59 TRƢỜNG CAO ĐẲNG CƠ KHÍ - LUYỆN KIM THÁI NGUYÊN .................................. 59 3.1. Định hƣớng phát triển của Trƣờng Cao đẳng Cơ khí - Luyện kim .......................... 59 3.2. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp ......................................................................... 62 3.3. Các biện pháp quản lý phát triển đội ngũ giảng viên ................................................ 63 3.3.1. Biện pháp 1: Lập quy hoạch, kế hoạch phát triển ĐNGV. ................................ 63 3.3.2. Biện pháp 2: Đào tạo, bồi dƣỡng, nâng cao trình độ CM, NV cho ĐNGV. ...... 68 3.3.3. Biện pháp 3: Sử dụng hợp lý ĐNGV hiện có trong nhà trƣờng. ....................... 73 3.3.4. Biện pháp 4: XD và hoàn thiện các chế độ, chính sách ƣu đãi đối với ĐNGV. 75 3.3.5. Biện pháp 5: Tăng cƣờng các điều kiện bảo đảm cho giảng viên thực hiện nhiệm vụ giảng dạy và NCKH ..................................................................................... 78 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................................... 81 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp ..................................... 82 3.4.1. Kết quả điều tra nhận thức về tính cần thiết của các biện pháp phát triển ĐNGV. ..................................................................................................................................... 82 3.4.2. Kết quả điều tra nhận thức về tính khả thi của các biện pháp phát triển ĐNGV. ..................................................................................................................................... 84 Tiểu kết chƣơng 3 ........................................................................................................ 86 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...................................................................................... 87 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iii CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN PGS.TS : Phó Giáo sƣ. tiến sĩ KTCN : Kỹ thuật công nghiệp VHNT : Văn hoá nghệ thuật CNH – HĐH : Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá XHCN : Xã hội chủ nghĩa ĐH – CĐ : Đại học – Cao đẳng NNL : Nguồn nhân lực ĐNGV : Đội ngũ giảng viên BCH – TW : Ban chấp hành trung ƣơng KT – XH : Kinh tế - Xã hội TCCN : Trung cấp chuyên nghiệp UBND : Uỷ ban nhân dân GV : Giảng viên NCKH : Nghiên cứu khoa học HSSV : Học sinh – Sinh viên CBGV : Cán bộ giảng viên BGH : Ban giám hiệu NCS : Nghiên cứu sinh CKLK : Cơ khí luyện kim NVSP : Nghiệp vụ sƣ phạm NXB : Nhà xuất bản QLGD : Quản lý giáo dục GD & ĐT : Giáo dục và đào tạo Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iv DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng Trang Bảng 2.1: Thống kê chất lƣợng đào tạo từ năm 2008 đến năm 2011 32 Bảng 2.2: Bảng thống kê số lƣợng giảng viên từ năm học 2008 – 2009 32 Bảng 2.3: Bảng thống kê hiện trạng cán bộ, giảng viên 33 Bảng 2.4: Thống kê trình độ chuyên môn của ĐNGV 34 Bảng 2.5: Thống kê trình độ cán bộ giảng dạy theo khoa 35 Bảng 2.6: Thống kê chức danh cán bộ giảng dạy theo khoa 35 Bảng 2.7: Bảng đánh giá chất lƣợng ĐNGV theo từng khoa 37 Bảng 2.8: Bảng thống kê cơ cấu giới tính của ĐNGV 39 Bảng 2.9: Bảng thống kê tuổi đời giảng viên theo từng khoa 40 Bảng 2.10: Tổng hợp trình độ chuyên môn của giảng viên 41 Bảng 2.11: Bảng thống kê số lƣợng CB, GV đƣợc đào tạo trình độ C. trị 52 Bảng 2.12: Thống kê số lƣợng CB, GV đƣợc đi đào tạo chuyên môn 55 Bảng 2.13: Thống kê số lƣợng CB, GV tham gia các khoá bồi dƣỡng 56 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn v DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ Trang Biểu đồ 3.1: Kết quả điều tra nhận thức về tính cần thiết của CBQL 82 Biểu đồ 3.2: Kết quả điều tra nhận thức về tính cần thiết của ĐNGV 83 Biểu đồ 3.3: Kết quả điều tra nhận thức về tính khả thi của CBQL 84 Biểu đồ 3.4: Kết quả điều tra nhận thức về tính khả thi của ĐNGV 85 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ở bất kỳ giai đoạn lịch sử nào, việc xây dựng, phát triển một nền giáo dục vững mạnh là nhân tố then chốt, quyết định để thúc đẩy xã hội phát triển. Trong các kỳ đại hội vừa qua, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn coi Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) là quốc sách hàng đầu và là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân, toàn xã hội. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng tiếp tục khẳng định vấn đề này, trong đó nhấn mạnh “phát triển đội ngũ giáo viên là khâu then chốt” trong chiến lƣợc “đổi mới căn bản và toàn diện GD&ĐT”. Qua hơn 25 năm đổi mới, cùng với sự phát triển toàn diện của đời sống kinh tế - xã hội, lĩnh vực GD&ĐT tiếp tục phát triển mạnh mẽ trên cả ba mặt: Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dƣỡng nhân tài. Điều này đã đƣợc thể hiện qua việc đầu tƣ cho GD&ĐT ngày càng tăng, trang thiết bị trƣờng học đƣợc đổi mới; quy mô đào tạo không ngừng đƣợc mở rộng; số học sinh các cấp phát triển nhanh chóng; công tác xã hội hóa và xây dựng xã hội học tập đã thu đƣợc kết quả bƣớc đầu; nhiều trƣờng dân lập, tƣ thục bậc đại học, trung cấp chuyên nghiệp, dạy nghề, phổ thông và mầm non đƣợc thành lập, hoạt động có hiệu quả... Đội ngũ giáo viên đã phát triển nhanh chóng và giữ vị trí, vai trò quan trọng hàng đầu. Giáo viên là “máy cái” trong hệ thống giáo dục. Chất lƣợng, nhân cách, phẩm chất đạo đức và lý tƣởng của đội ngũ này nhƣ thế nào sẽ ảnh hƣởng to lớn và trực tiếp đến sản phẩm mà họ đào tạo ra - đó chính là những con ngƣời - những công dân xây dựng xã hội. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Không có thầy giáo thì không có giáo dục... không có giáo dục, không có cán bộ thì không nói gì đến kinh tế - văn hóa”. Do đó, xây dựng, phát triển đội ngũ giáo viên không chỉ là vấn đề mang tính lý luận mà còn có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc đối với sự phát triển giáo dục của nƣớc ta. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 2 Quán triệt tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, căn cứ vào thực tiễn tình hình GD&ĐT của đất nƣớc, Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng khẳng định: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt”. Đây là tƣ duy mang tầm chiến lƣợc, thể hiện quan điểm toàn diện, khách quan, khoa học của Đảng Cộng sản Việt Nam. Bởi hơn lúc nào hết, phát triển đội ngũ giáo viên vững mạnh, toàn diện, vừa hồng vừa chuyên là yêu cầu cấp thiết của giáo dục Việt Nam hiện tại. Yêu cầu phát triển đội ngũ giáo viên đƣợc Đại hội chỉ rõ là phải "xây dựng đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, đáp ứng yêu cầu về chất lượng", là khâu then chốt, là tiền đề trong đổi mới GD&ĐT. Để làm tốt chủ trƣơng này, chúng ta cần nhanh chóng khắc phục các yếu kém trong bố trí, sắp xếp và sử dụng để sớm xây dựng đƣợc đội ngũ giáo viên đủ về số lƣợng, đồng bộ về cơ cấu và bảo đảm các yêu cầu về năng lực chuyên môn phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục. Hiện nay, theo thống kê của Bộ GD&ĐT, tỷ lệ giảng viên/sinh viên bình quân ở nƣớc ta là 1/28, thậm chí có trƣờng 1/30, trong khi đó, ở các nƣớc khác là 1/15 hoặc 1/20. Do đó, cần làm tốt công tác xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển, quản lý mục tiêu, chất lƣợng giáo dục, đào tạo. Mặt khác, phải có chế độ chính sách, đặc biệt là chính sách về lƣơng, thƣởng, thăng tiến, phát triển chuyên môn, đánh giá, đãi ngộ phù hợp để tạo động lực và hiệu quả làm việc của đội ngũ giáo viên. Thời gian qua, mặc dù Đảng và Nhà nƣớc đã cải thiện chế độ chính sách cho giáo viên, nhƣng các chính sách, chế độ hiện hành đối với giáo viên vẫn còn nhiều bất cập, dẫn đến hệ quả là nhiều giáo viên không thể toàn tâm, toàn ý cho sự nghiệp GD&ĐT, sự nghiệp trồng ngƣời. Ngƣợc lại, để mỗi giáo viên thực sự giữ vai trò trung tâm trong phát triển GD&ĐT cần bồi dƣỡng phẩm chất chính trị, tƣ tƣởng đạo đức và kỹ năng sƣ phạm giỏi cho họ. Về vấn đề này, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI chỉ rõ, phải “đặc biệt coi trọng giáo dục lý tưởng, giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 3 lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành...". Vì giáo viên không chỉ là ngƣời thầy, nhà khoa học, nhà tƣ tƣởng, ngƣời cung cấp tri thức, mà còn phải là ngƣời hƣớng dẫn ngƣời học đến với tri thức, khoa học bằng đƣờng đi ngắn nhất và phải là tấm gƣơng về phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống, kỹ năng sƣ phạm giỏi cho ngƣời học noi theo. Hiện nay, GD&ĐT đang phát triển mạnh mẽ cùng quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế của đất nƣớc, do vậy, sự đánh giá của ngƣời học đối với đội ngũ giáo viên cũng là vấn đề cần đặc biệt quan tâm. Đại hội XI nhấn mạnh: “Phát triển hệ thống kiểm định và công bố công khai kết quả kiểm định chất lượng giáo dục, đào tạo". Đây là quan điểm đột phá của Đại hội XI nhằm kiểm định chất lƣợng nguồn lực của quá trình GD&ĐT nói chung và kiểm định năng lực của đội ngũ giáo viên nói riêng. Có thể nói, chủ trƣơng “phát triển đội ngũ giáo viên là khâu then chốt” trong chiến lƣợc “đổi mới căn bản và toàn diện GD&ĐT” đã và đang đi vào cuộc sống. Trƣớc mắt còn nhiều khó khăn, nhƣng chúng ta tin tƣởng rằng, dƣới sự lãnh đạo của Đảng, sự đồng lòng của các cấp, các ngành và toàn xã hội, sự nghiệp phát triển GD&ĐT nói chung và chủ trƣơng “phát triển đội ngũ giáo viên” sẽ đem lại kết quả nhƣ mong đợi, góp phần đẩy nhanh quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế của đất nƣớc. Trƣờng cao đẳng Cơ khí – Luyện kim có vai trò quan trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực về ngành cơ khí và luyện kim cho các Tỉnh miền núi và Trung du Bắc bộ. Trong những năm qua: “ Nhà trƣờng đã và đang phát triển theo hƣớng đa dạng hóa các hình thức và ngành nghề đào tạo trên cơ sở vẫn hoàn thành tốt nhiệm vụ trọng tâm là đào tạo và bồi dƣỡng cán bộ chuyên ngành cơ khí và luyện kim có trình độ cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp và công nhân lành nghề…đáp ứng nhu cầu đủ về số lƣợng, đảm bảo chất lƣợng để cung cấp nguồn nhân lực cho các Tỉnh miền núi, Trung du Bắc bộ và một số Tỉnh khác. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 4 Trong những năm qua, đƣợc sự quan tâm, đầu tƣ của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Công thƣơng và Ủy ban nhân dân Tỉnh Thái Nguyên, Trƣờng Cao đẳng Cơ khí – Luyện kim đã đạt đƣợc những thành tựu đáng kể trong việc thực hiện sứ mạng, nhiệm vụ cấp trên giao, khẳng định đƣợc chức năng đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ cho tỉnh Thái Nguyên và một số tỉnh khác, tạo đƣợc vị thế, uy tín của Nhà trƣờng trong khu vực. Tuy nhiên, đứng trƣớc yêu cầu nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu xã hội thì đội ngũ giảng viên của Trƣờng Cao đẳng Cơ khí – Luyện kim vẫn còn nhiều bất cập. Có thể kể đến là: + Số lƣợng giảng viên của Nhà trƣờng còn thiếu ở một số ngành nhƣ: Công nghệ hàn, Cơ điện tử, luyện kim… chƣa đáp ứng đƣợc sự tăng trƣởng về ngành nghề, quy mô đào tạo của nhà trƣờng. + Trình độ đội ngũ chƣa đồng đều, khả năng nghiên cứu khoa học còn hạn chế, khả năng tự học, tự bồi dƣỡng của đội ngũ mặc dù đã có nhiều cố gắng nhƣng vẫn còn ở mức độ thấp. + Cơ cấu đội ngũ chƣa đồng bộ, nhiều khoa, tổ bộ môn trực thuộc lực lƣợng giảng viên còn yếu, thiếu. Do vậy nhiệm vụ cấp thiết của Nhà trƣờng là xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên đủ về số lƣợng, cao về chất lƣợng và đảm bảo cơ cấu. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài: “ Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở Trường Cao đẳng Cơ khí – Luyện kim Thái Nguyên trong giai đoạn 2011 - 2020”. 2. Mục đích nghiên cứu Đề xuất các biện pháp quản lý phát triển đội ngũ giảng viên ở Trƣờng cao đẳng Cơ khí – Luyện kim Thái Nguyên đáp ứng yêu cầu xây dựng, phát triển và nâng cấp Nhà trƣờng trong giai đoạn 2011 - 2020. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác phát triển đội ngũ giảng viên ở Trƣờng Cao đẳng Cơ khí – Luyện kim Thái Nguyên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 5 3.2. Đối tượng nghiên cứu Các biện pháp quản lý phát triển đội ngũ giảng viên ở Trƣờng Cao đẳng Cơ khí – Luyện kim Thái Nguyên. 4. Giả thuyết khoa học Đội ngũ giảng viên ở Trƣờng Cao đẳng Cơ khí – Luyện kim Thái Nguyên là nhân tố quyêt định chất lƣợng đào tạo của nhà trƣờng. Song đứng trƣớc yêu cầu phát triển, đội ngũ giảng viên vẫn còn nhiều bất cập. Nếu chỉ ra và phân tích rõ đƣợc nguyên nhân những bất cập đó thì có thể đề ra đƣợc các biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên phù hợp với đặc điểm của Trƣờng Cao đẳng Cơ khí – Luyện kim Thái Nguyên. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xác định cơ sở lý luận về quản lý phát triển đội ngũ giảng viên ở các trƣờng Cao đẳng kỹ thuật công nghiệp. 5.2. Đánh giá thực trạng đội ngũ giảng viên và công tác quản lý phát triển đội ngũ giảng viên ở Trƣờng Cao đẳng Cơ khí – Luyện kim Thái Nguyên. 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý phát triển đội ngũ giảng viên ở Trƣờng Cao đẳng Cơ khí – Luyện kim Thái Nguyên, đáp ứng yêu cầu xây dựng, phát triển Nhà trƣờng trong giai đoạn 2011 - 2020. 6. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu công tác quản lý phát triển đội ngũ giảng viên ở Trƣờng Cao đẳng Cơ khí – Luyện kim Thái Nguyên trong giai đoạn 2011 – 2020. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu Theo quan điểm duy vật lịch sử và duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác – Lênin và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, trong quá trình nghiên cứu, tác giả sẽ kết hợp sử dụng chủ yếu các phƣơng pháp sau: 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Phƣơng pháp này sử dụng nhằm phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các văn bản của Đảng, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Công thƣơng về nguồn nhân lực nhằm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 6 xây dựng, phát triển đội ngũ giảng viên ở Trƣờng Cao đẳng Cơ khí – Luyện kim Thái Nguyên. Thu thập và phân tích các dữ liệu, từ đó nghiên cứu và rút ra các cơ sở lý luận có liên quan đến đề tài nghiên cứu. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn + Phƣơng pháp quan sát: Quan sát các hoạt động quản lý, giảng dạy, học tập trong Nhà trƣờng. Từ đó rút ra một số kết luận liên quan đến vấn đề nghiên cứu. + Phƣơng pháp điều tra (an - két): Điều tra để thu thập ý kiến, làm rõ thực trạng và các biện pháp xây dựng, phát triển đội ngũ giảng viên của Nhà trƣờng. + Các phƣơng pháp hỗ trợ khác: Ngoài các biện pháp nêu trên, tác giả còn dùng các phƣơng pháp hỗ trợ khác để làm sáng tỏ thêm vấn đề nghiên cứu nhƣ: Phƣơng pháp trò chuyện, Phƣơng pháp chuyên gia, bảng và biểu đồ…Sử dụng phƣơng pháp thống kê toán học: - Thống kê số lƣợng, chất lƣợng đội ngũ giảng viên, HSSV. - Xử lý số liệu đã thống kê. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 7 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN Ở CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu Cùng với sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin và truyền thông, nhân loại đang bƣớc quá độ sang nền kinh tế tri thức. Xu thế toàn cầu hoá mạnh mẽ đang diễn ra trên toàn thế giới làm cho lợi thế cạnh tranh ngày càng nghiêng về những quốc gia có nguồn lực chất lƣợng cao, nhất là đội ngũ tri thức và công nhân lành nghề. Vì vậy, việc xây dựng chiến lƣợc phát triển nguồn nhân lực có trình độ trí tuệ và tay nghề cao nhằm tạo ra lợi thế cạnh tranh là cách làm thông minh để chủ động hội nhập vào xu thế sau này. Hiện nay, Việt nam đang trong tiến trình Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá (CNH - HĐH), vì vậy việc tạo ra nguồn nhân lực trở thành một vấn đề cấp thiết. Nghị quyết Trung ƣơng 2 của Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng khoá VIII đã nêu rõ: “ Muốn tiến hành CNH – HĐH thắng lợi phải phát triển mạnh giáo dục và đào tạo (GD&ĐT), phát huy nguồn lực con ngƣời, yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững”. Phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lƣợng cao - một trong những mục tiêu ƣu tiên của chiến lƣợc phát triển giáo dục (GD) ở nƣớc ta từ năm 2001 đến 2010. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX tiếp tục khẳng định: “Phát triển khoa học công nghệ cùng với phát triển GD&ĐT là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp CNH HĐH đất nƣớc, là điều kiện để phát huy nguồn lực con ngƣời”. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, trong đó nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là lực lƣợng nòng cốt, có vai trò quan trọng. Trƣớc những yêu cầu mới của sự phát triển GD, phát triển đất nƣớc trong thời kỳ CNH – HĐH, Chỉ thị 40 đã đề ra những nhiệm vụ cụ thể nhằm xây dựng và kiện toàn toàn diện đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý ngang tầm với yêu cầu phát triển của sự nghiệp GD. Trong đó, nhiệm vụ thứ 4 đƣợc xác định là: “ Đổi mới, nâng cao chất lƣợng công tác quản lý nhà giáo và cán bộ QLGD”. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 8 Và đã có nhiều nhà giáo dục, nhà tâm lý học đã bàn về vấn đề quản lý đội ngũ giáo viên, giảng viên ở các trƣờng học, đã có không ít công trình nghiên cứu về vấn đề này đã đƣợc công bố, trong đó có các luận văn thạc sỹ thuộc chuyên ngành Quản lý giáo dục (QLGD) đã đề cập đến vấn đề này: + “ Nghiên cứu việc bồi dƣỡng cán bộ giảng dạy đại học, Cao đẳng và giáo viên dạy nghề” của tác giả Phạm Thị Thành (đề tài B- 92- 38- 18). + “ Một số biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên Trƣờng Cao đẳng Giao thông vận tải 3” của tác giả Phạm Kiều Mai (Luận văn thạc sỹ khoa học giáo dục, 2003). + “ Một số giải pháp xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy ở Trƣờng ĐH Sân khấu điện ảnh trƣớc yêu cầu hiện nay” của tác giả Đặng Thị Thanh (Luận văn thạc sỹ khoa học giáo dục, 2004). + “Một số biện pháp xây dựng đội ngũ giáo viên Trƣờng Cao đẳng Thống kê” của tác giả Nguyễn Đình Dũng (Luận văn thạc sỹ khoa học giáo dục, 2005). + “ Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên Trƣờng cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật thuộc ĐH Thái Nguyên” của tác giả Đặng Văn Doanh (Luận văn thạc sỹ khoa học giáo dục, 2008). Nhìn chung, đã có nhiều công trình đề cập đến vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên ở các trƣờng Đại học, Cao đẳng và THPT nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới sự nghiệp GD & ĐT. Tuy nhiên chƣa có đề tài nàọ nghiên cứu một cách đầy đủ về biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở Trƣờng Cao đẳng Cơ khí - Luyện kim Thái Nguyên. Do đó, đề tài này sẽ cố gắng đề cập đến những vấn đề mà các đề tài khác chƣa có điều kiện làm rõ. Đó là những vấn đề của đội ngũ giảng viên Trƣờng Cao đẳng Cơ khí - Luyện kim Thái Nguyên với tƣ cách là một Trƣờng Cao đẳng đa ngành, đa cấp trong lĩnh vực đào tạo cán bộ kỹ thuật với 50 năm xây dựng và trƣởng thành. Trên cơ sở đó, đề xuất một số biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên một cách toàn diện. Đây là nhiệm vụ vừa đáp ứng yêu cầu trƣớc mắt, vừa mang tính chiến lƣợc lâu dài, nhằm thực hiện thành công Chiến lƣợc phát triển giáo dục của nhà trƣờng giai đoạn 2011 - 2015 và định hƣớng đến 2020. Mục tiêu là xây dựng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 9 đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hoá, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo; thông qua việc quản lý, phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. 1.2. Những khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài 1.2.1. Quản lý: Ngày nay thuật ngữ quản lý đã trở lên phổ biến nhƣng chƣa có một định nghĩa thống nhất. + Theo Ƣ.Taylor - Ngƣời đầu tiên nghiên cứu quá trình lao động trong từng bộ phận của nó cho rằng: “ Quản lý là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì cần làm và làm cái đó thế nào bằng phƣơng pháp tốt nhất và rẻ nhất”. + Theo A.Fayon – Nhà lý luận quản lý kinh tế ngƣời Pháp, khi áp dụng lý thuyết vào thực tiễn quản lý một xí nghiệp thì: “ Quản lý là đƣa xí nghiệp tới đích, cố gắng sử dụng tốt nhất các nguồn lực của nó”. + Các tác giả Bùi Minh Hiền, Vũ Ngọc Hải và Đặng Quốc Bảo cho rằng: “ Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hƣớng đích của chủ thể quản lý tới đối tƣợng quản lý nhằm đạt đƣợc mục tiêu đề ra”. Từ những ý chung của các định nghĩa và xét quản lý với tƣ cách là một hành động, có thể định nghĩa: Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm làm cho hệ thống vận động theo mục tiêu đề ra và tiến tới trạng thái chất lượng mới. 1.2.2. Quản lý giáo dục: + Theo tác giả Đỗ Hoàng Toàn thì: QLGD là tập hợp những biện pháp tổ chức, phƣơng pháp giáo dục, kế hoạch hoá, tài chính… nhằm đảm bảo sự vận hành bình thƣờng của các cơ quan trong hệ thống giáo dục, bảo đảm sự tiếp tục phát triển và mở rộng hệ thống cả về mặt số lƣợng cũng nhƣ chất lƣợng”. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 10 + Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang thì cho rằng: “ QLGD là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho hệ thống vận hành theo đƣờng lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện đƣợc tính chất của nhà trƣờng XHCN Việt Nam mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học – GD thế hệ trẻ, đƣa hệ GD tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái mới về chất”. Từ những quan điểm trên, ta thấy QLGD là tác động có tổ chức, có hƣớng đích của chủ thể QLGD lên khách thể và đối tƣợng quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, những cơ hội của tổ chức để đạt đƣợc mục tiêu đề ra trong điều kiện biến động của môi trƣờng, làm cho tổ chức vận hành có hiệu quả. 1.2.3. Quản lý nhà trƣờng: Là quản lý hoạt động giáo dục của nhà giáo, hoạt động học tập và rèn luyện của ngƣời học, các nguồn lực đáp ứng yêu cầu của hoạt động giáo dục của nhà trƣờng nhƣ: Tổ chức và quản lý các hoạt động sƣ phạm trên lớp và ngoài giờ lên lớp; quản lý nhà giáo; cán bộ nhân viên và học sinh; quản lý cơ sở vật chất, phƣơng tiện giáo dục; quản lý tài chính, tài sản của nhà trƣờng… 1.2.4. Xây dựng và phát triển: Theo Từ điển tiếng Việt khái niệm “ xây dựng” đƣợc hiểu theo nghĩa sau: Xây dƣng là tạo ra cái có giá trị tinh thần, có nội dung nào đó. Cũng theo Từ điển tiếng Việt khái niệm “phát triển” đƣợc hiểu là: Phát triển là biến đổi hoặc làm cho biến đổi từ ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp. Từ 2 cách tiếp cận trên, ta thấy xây dựng và phát triển bao hàm cả sự gia tăng về số lƣợng và sự biến đổi về chất, đó là quá trình làm cho số lƣợng và chất lƣợng vận động theo hƣớng đi lên, trong mối quan hệ bổ xung cho nhau tạo nên giá trị mới trong một thể thống nhất. Xây dựng và phát triển có mối quan hệ hữu cơ với nhau, xây dựng phải luôn gắn liền với phát triển và phát triển phải dựa trên cơ sở của thế ổn định. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 11 1.3. Quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc về ngƣời thầy giáo Đảng, Nhà nƣớc ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến giáo dục nói chung và ngƣời thầy giáo nói riêng. Đây là nhân tố hết sức quan trọng và là nhân tố quyết định cho sự phát triển sự nghiệp giáo dục ở nƣớc ta. Ngay từ những năm hòa bình mới lập lại ở miền Bắc, tại lớp đào tạo hƣớng dẫn viên các trại hè cấp I ngày 12/06/1956, Bác Hồ đã nói: “Nhiệm vụ giáo dục rất quan trọng và vẻ vang, vì nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục”. Trong lần về thăm trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội ngày 21/10/1964, Bác đã nói về tầm quan trọng của ngƣời thầy giáo và phẩm chất ngƣời thầy giáo trong sự nghiệp giáo dục. Bác nói: “Thầy cũng nhƣ trò, cán bộ cũng nhƣ nhân viên, phải thật thà yêu nghề mình, thật thà yêu trƣờng mình. Có gì vẻ vang hơn là đào tạo những thế hệ sau này tích cực xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản. Ngƣời thầy giáo tốt – Thầy giáo xứng đáng là thầy giáo – là ngƣời vẻ vang nhất. Dù là tên tuổi không đăng trên báo, không đƣợc thƣởng huân chƣơng, song những ngƣời thầy giáo tốt là những anh hùng vô danh. Đây là một điều rất vẻ vang. Nếu không có thầy giáo dạy dỗ cho con em nhân dân, thì làm sao mà xây dựng chủ nghĩa xã hội đƣợc? Vì vậy, nghề thầy giáo là rất quan trọng, rất vẻ vang. Ai có ý kiến không đúng về nghề thầy giáo, thì phải sửa chữa”. Đầu năm học 1968 – 1969, trong thƣ gửi cán bộ, thầy cô giáo, công nhân, nhân viên, học sinh các cấp. Bác lại khẳng định: “Nhiệm vụ của cô giáo, thầy giáo là rất quan trọng và rất vẻ vang”. Đảng ta từ lâu đã rất coi trọng ngƣời thầy giáo. Trong Nghị quyết 2 TƢ khóa VIII, Đảng ta khẳng định: “Giáo viên là nhân tố quyết định chất lƣợng của giáo dục và đƣợc xã hội tôn vinh”. Ban Bí thƣ Trung ƣơng Đảng đã ra Chỉ thị số 40 – CT/TW ngày 15/06/2004 “Về việc xây dựng, nâng cao chất lƣợng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục”. Chỉ thị đã đề ra “Mục tiêu là xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đƣợc chuẩn hóa, đảm bảo chất lƣợng, đủ về số lƣợng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lƣơng tâm, tay nghề của nhà giáo thông qua việc quản lý, phát triển đúng định hƣớng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lƣợng đào tạo Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn