0
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
------------
PHẠM BÁ HUY
BIỆN PHÁP QUẢN LÝ TỔ CHUYÊN MÔN
CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
THỊ XÃ CHÍ LINH TỈNH HẢI DƢƠNG
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60.14.05
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: Gs.Ts NGUYỄN QUANG UẨN
THÁI NGUYÊN - 2012
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
i
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn thạc sỹ này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ của nhiều
tập thể và cá nhân.
Trước hết, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến các thầy giáo, cô
giáo trong Ban Giám hiệu, khoa Quản lý giáo dục, phòng Quản lý khoa học, thư
viện Trường Đại học Thái Nguyên đã tận tình giúp đỡ tôi trong học tập và công tác
quản lý của mình, nhất là trong quá trình tiến hành đề tài luận văn.
Tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến GS.TS Nguyễn Quang
Uẩn, người thầy đã hướng dẫn giúp đỡ tôi trong việc định hướng về nội dung đề tài,
phương pháp nghiên cứu khoa học cũng như tận tình giúp đỡ trong suốt quá trình
nghiên cứu để tôi hoàn thành được luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo, chuyên viên Sở Giáo dục và Đào tạo
Hải Dương, Ban Giám hiệu và các thầy cô giáo 04 trường THPT trên địa bàn thị xã
Chí Linh, tỉnh Hải Dương đã tạo điều kiện thuận lợi và nhiệt tình giúp đỡ tôi có
được các thông tin cần thiết để phục vụ cho đề tài nghiên cứu của mình.
Với thời gian nghiên cứu còn hạn chế, thực tiễn công tác là vô cùng phong
phú, sinh động và có nhiều vấn đề cần giải quyết; bản thân dù đã cố gắng rất nhiều,
song chắc chắn luận văn này không thể tránh khỏi những thiếu sót, kính mong các
thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp thông cảm, giúp đỡ, đưa ra những chỉ
dẫn quý báu cho tôi.
Xin chân thành cảm ơn !
Tác giả
Phạm Bá Huy
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
ii
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ TỔ CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU
TRƢỞNG TRƢỜNG THPT TẠI THỊ XÃ CHÍ LINH, TỈNH HẢI DƢƠNG
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề.
6
6
1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài.
6
1.1.2. Nghiên cứu ở trong nước.
7
1.2. Một số khái niệm cơ bản của luận văn.
10
1.2.1. Khái niệm quản lý.
10
1.2.2. Quản lý giáo dục.
11
1.2.3. Quản lý nhà trường.
12
1.3. Lý luận về quản lý tổ chuyên môn của hiệu trƣởng trƣờng THPT.
13
1.3.1. Lý luận về hoạt động của tổ chuyên môn.
13
1.3.2. Quản lý tổ chuyên môn của hiệu trưởng.
18
1.3.2.1. Khái niệm, chức năng, nhiệm vụ và vai trò của hiệu trưởng
18
1.3.2.2. Quản lý tổ chuyên môn của hiệu trưởng.
20
1.3.2.3. Mối quan hệ giữa hiệu trưởng với các bộ phận khác trong nhà trường
24
1.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý tổ chuyên môn của hiệu trưởng
* Tiểu kết chương 1
24
29
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TỔ CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU
TRƢỞNG Ở TRƢỜNG THPT TẠI THỊ XÃ CHÍ LINH, TỈNH HẢI DƢƠNG
2.1. Vài nét về tình hình Kinh tế - Xã hội, Giáo dục và Đào tạo tại thị xã
Chí Linh.
30
30
2.1.1. Tình hình Kinh tế - Xã hội tại thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
30
2.1.2. Tình hình Giáo dục tại thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
30
2.1.3. Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên ở các trường THPT tại thị xã Chí Linh
31
2.1.4. Chất lượng học sinh về học lực, hạnh kiểm ở các trường THPT
32
2.2. Thực trạng hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng THPT tại thị xã
Chí Linh
2.2.1. Thực hiện các quy chế chuyên môn về dạy học ở các tổ chuyên môn
2.2.1.1. Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá nhận thức mức độ cần thiết và
đánh giá mức độ thực hiện quy chế chuyên môn về dạy học ở các tổ chuyên môn
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
33
33
33
http://www.lrc-tnu.edu.vn
iii
2.2.1.2. Kết quả ý kiến nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ
thực hiện quy chế chuyên môn về dạy học ở các tổ chuyên môn lát cắt vị trí
35
công tác
2.2.2. Thực trạng quản lí hoạt động dạy học của giáo viên tại các tổ chuyên môn
2.2.2.1. Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá thực trạng quản lí hoạt động dạy
học của giáo viên tại các tổ chuyên môn.
2.2.2.2. Ý kiến đánh giá quản lí hoạt động dạy học của giáo viên tại các tổ
2.2.3. Thực trạng vấn đề tuyển dụng, đánh giá, sử dụng và bồi dưỡng giáo viên
2.2.3.1. Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá thực trạng vấn đề tuyển dụng,
đánh giá
2.2.3.2. Kết quả ý kiến đánh giá thực trạng vấn đề tuyển dụng, đánh giá
2.2.4. Thực trạng kết quả thực hiện chính sách giáo viên
36
36
39
40
40
43
44
2.2.4.1. Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá thực trạng kết quả thực hiện
chính sách
2.2.4.2. Thực trạng kết quả thực hiện chính sách giáo viên lát cắt vị trí
công tác
2.2.5. Thực trạng kết quả thực hiện các biện pháp quản lí của hiệu trưởng
đối với
2.2.5.1. Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá thực trạng thực hiện các biện pháp
2.2.5.2. Đánh giá thực trạng kết quả thực hiện các biện pháp quản lí của
hiệu trưởng đối với các tổ chuyên môn theo lát cắt vị trí công tác
44
47
48
48
49
2.2.6. Đánh giá chung về thực trạng hoạt động của các tổ chuyên môn ở
51
2.3. Thực trạng quản lí tổ chuyên môn của hiệu trƣởng các trƣờng THPT
52
2.3.1. Quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn
52
2.3.1.1. Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá hoạt động quản lí sinh hoạt tổ
2.3.1.2. Thực trạng ý kiến đánh giá hoạt động quản lí sinh hoạt tổ
chuyên môn
2.3.2. Chỉ đạo lập kế hoạch thực hiện chương trình dạy học
52
54
56
2.3.2.1. Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá hoạt động chỉ đạo lập kế hoạch.
56
2.3.2.2. Kết quả ý kiến đánh giá hoạt động chỉ đạo lập kế hoạch thực hiện.
59
2.3.3. Quản lí khâu chuẩn bị lên lớp của hiệu trưởng đối với các tổ chuyên môn
2.3.3.1. Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá khâu chuẩn bị lên lớp của hiệu trưởng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
60
60
http://www.lrc-tnu.edu.vn
iv
2.3.3.2. Kết quả ý kiến đánh giá khâu quản lí chuẩn bị lên lớp của hiệu trưởng
2.3.4. Quản lí của hiệu trưởng đối với việc thực hiện giờ lên lớp, nề nếp
dạy học
64
65
2.3.4.1. Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá hoạt động quản lí của hiệu trưởng
65
2.3.4.2. Kết quả ý kiến đánh giá hoạt động quản lí của hiệu trưởng
67
2.3.5. Quản lí của hiệu trưởng đối với tổ chuyên môn về hoạt động học của
học sinh
2.3.5.1. Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá việc quản lí của hiệu trưởng
đối với
2.3.5.2. Kết quả ý kiến đánh giá việc quản lí của hiệu trưởng đối với các tổ
2.3.6. Quản lí của hiệu trưởng đối với tổ chuyên môn về việc kiểm tra,
đánh giá
68
68
70
71
2.3.6.1. Các biện pháp kiểm tra đánh giá giờ dạy
71
2.3.6.2. Quản lí các khâu thi, kiểm tra đánh giá kết quả học tập
74
2.3.7. Thực trạng quản lí của hiệu trưởng đối với các tổ chuyên môn về việc
đánh giá.
78
2.3.7.1. Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá thực trạng quản lí của hiệu trưởng
78
2.3.7.2. Kết quả ý kiến đánh giá thực trạng quản lí của hiệu trưởng đối với
80
2.4. Nhận định chung về thực trạng quản lí tổ chuyên môn của hiệu trƣởng
81
2.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến biện pháp quản lí các tổ chuyên môn
82
Tiểu kết chương 2
83
CHƢƠNG 3: ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ TỔ
CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG THPT TẠI THỊ XÃ
85
CHÍ LINH
3.1. Cơ sở định hƣớng cho việc đề xuất các biện pháp.
85
3.2. Các nguyên tắc của việc đề xuất các biện pháp.
89
3.3. Các biện pháp quản lý việc kiểm tra,đánh giá tổ chuyên môn của
hiệu trƣởng
3.3.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên và các lực lượng
3.3.2. Biện pháp 2: Xây dựng cơ chế quản lý chặt chẽ và đồng bộ giữa
Hiệu trưởng
3.3.3. Biện pháp 3: Thực hiện dân chủ hóa trong quản lý các tổ chuyên môn.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
92
92
94
96
http://www.lrc-tnu.edu.vn
v
3.3.4. Biện pháp 4: Tăng cường chỉ đạo kiểm tra, giám sát từ phía Hiệu
trưởng
98
3.3.5. Biện pháp 5: Phối hợp các lực lượng giáo dục quản lý tổ chuyên môn
99
3.3.6. Biện pháp 6: Tăng cường cơ sở vật chất, phương tiện điều kiện phục vụ
100
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất.
101
3.5. Kết quả khảo nghiệm nhận thức mức độ cần thiết và mức độ khả thi
102
* Tiểu kết chương 3
104
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.
106
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.
106
PHỤ LỤC.
113
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Ban chấp hành
: BCH
Cán bộ quản lý
: CBQL
Công nguyên
: CN
Điểm lát cắt
: ĐLC
Điểm trung bình
: ĐTB
Mức độ cần thiết
: MĐCT
Mức độ thực hiện
: MĐTH
Quản lý giáo dục
: QLGD
Trung học cơ sở
: THCS
Trung học phổ thông
: THPT
Trung ương
: TW
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
vii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Kết quả xếp loại học lực và hạnh kiểm học sinh năm 2010 - 2011
32
Bảng 2.2: Kết quả tổng hợp ý kiến nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức
độ thực hiện quy chế chuyên môn về dạy học ở các tổ chuyên môn
33
Bảng 2.3: Tương quan giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ
thực hiện
Bảng 2.4: Kiểm định sự khác biệt giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá
Bảng 2.5: Kết quả ý kiến nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ
thực hiện
Bảng 2.6: Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá thực trạng quản lí hoạt động dạy học
Bảng 2.7: Tương quan giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ
thực hiện
Bảng 2.8: Kiểm định sự khác biệt ý kiến đánh giá giữa mức độ cần thiết và
mức độ
Bảng 2.9: Ý kiến đánh giá quản lý hoạt động dạy học của giáo viên tại các
tổ chuyên
Bảng 2.10: Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá thực trạng vấn đề tuyển dụng,
đánh giá
Bảng 2.11: Tương quan giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ
thực hiện
Bảng 2.12: Kiểm định sự khác biệt giữa mức độ cần thiết và mức độ thực hiện
Bảng 2.13: Kết quả ý kiến đánh giá thực trạng vấn đề tuyển dụng, đánh giá,
sử dụng
Bảng 2.14: Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá thực trạng kết quả thực hiện
chính sách
Bảng 2.15: Tương quan giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ
thực hiện
Bảng 2.16: Kiểm định sự khác biệt nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá
mức độ
Bảng 2.17: Thực trạng kết quả thực hiện chính sách giáo viên lát cắt vị trí
công tác
Bảng 2.18: Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá thực trạng thực hiện các biện
pháp quản lí
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
34
34
35
37
38
38
39
40
41
42
43
45
45
46
47
48
http://www.lrc-tnu.edu.vn
viii
Bảng 2.19: Tương quan giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ
thực hiện
48
Bảng 2.20: Kiểm định sự khác biệt giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh
giá mức độ
49
Bảng 2.21: Đánh giá thực trạng kết quả thực hiện các biện pháp quản lí của
hiệu trưởng
Bảng 2.22: Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá hoạt động quản lí sinh hoạt tổ
chuyên môn
Bảng 2.23:Tương quan giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ
thực hiện
Bảng 2.24: Kiểm định sự khác biệt kết quả giữa nhận thức mức độ cần thiết
và đánh giá
Bảng 2.25: Kết quả ý kiến đánh giá hoạt động quản lí sinh hoạt tổ chuyên
môn lát cắt
Bảng 2.26: Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá hoạt động chỉ đạo lập kế hoạch
thực hiện
Bảng 2.27: Tương quan giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ
thực hiện
Bảng 2.28: Kết quả kiểm định sự khác biệt giữa nhận thức mức độ cần thiết
Bảng 2.29: Kết quả ý kiến đánh giá hoạt động chỉ đạo lập kế hoạch thực hiện
Bảng 2.30: Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá khâu chuẩn bị lên lớp của các tổ
Bảng 2.31: Tương quan giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ
thực hiện
Bảng 2.32: Kiểm định sự khác biệt giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh
giá mức độ
Bảng 2.33: Kết quả ý kiến đánh giá khâu chuẩn bị lên lớp của các tổ chuyên môn
Bảng 2.34: Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá hoạt động quản lí của hiệu
trưởng với
Bảng 2.35: Tương quan giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ
thực hiện hoạt động quản lí của hiệu trưởng đối với việc thực hiện
giờ lên lớp
Bảng 2.36: Kiểm định sự khác biệt giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá
Bảng 2.37: Kết quả ý kiến đánh giá hoạt động quản lí của hiệu trưởng đối với
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
50
52
53
54
55
56
57
58
59
61
62
63
64
65
66
67
67
http://www.lrc-tnu.edu.vn
ix
việc thực hiện giờ lên lớp, nề nếp dạy học, dự giờ, rút kinh nghiệm
giờ dạy của giáo viên
Bảng 2.38: Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá việc quản lí của hiệu trưởng đối với
Bảng 2.39: Tương quan giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ
thực hiện
Bảng 2.40: Kiểm định sự khác biệt giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh
giá mức độ
Bảng 2.41: Kết quả ý kiến đánh giá việc quản lí của hiệu trưởng đối với các
tổ chuyên môn về hoạt động học của học sinh theo lát cắt vị trí
68
69
70
71
công tác
Bảng 2.42: Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá việc quản lí của hiệu trưởng đối với
Bảng 2.43: Tương quan giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ
72
thực hiện
Bảng 2.44: Kiểm định sự khác biệt giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá
Bảng 2.45: Kết quả ý kiến đánh giá việc quản lí của hiệu trưởng đối với tổ
73
chuyên môn về các biện pháp kiểm tra đánh giá giờ dạy theo lát
cắt vị trí công tác
Bảng 2.46: Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá quản lí của hiệu trưởng đối với
các tổ chuyên môn về các khâu thi, kiểm tra, đánh giá kết quả học
tập học sinh
Bảng 2.47: Tương quan giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ
thực hiện
Bảng 2.48: Kiểm định sự khác biệt giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá
Bảng 2.49: Thực trạng quản lí của hiệu trưởng đối với các tổ chuyên môn về
các khâu thi, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo lát cắt vị trí
công tác
Bảng 2.50: Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá thực trạng quản lí của hiệu
trưởng đối với các tổ chuyên môn về việc đánh giá, tuyển chọn, sử
dụng và bồi dưỡng chuyên môn
Bảng 2.51: Tương quan giữa nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ
thực hiện
Bảng 2.52: Kiểm định sự khác biệt giữa nhận thức mức độ cần thiết và
đánh giá
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
72
74
74
75
76
76
78
79
79
http://www.lrc-tnu.edu.vn
x
Bảng 2.53: Kết quả ý kiến đánh giá thực trạng quản lí của hiệu trưởng đối
với các tổ chuyên môn về việc đánh giá, tuyển chọn, sử dụng và
bồi dưỡng chuyên môn
Bảng 2.54: Các yếu tố ảnh hưởng đến biện pháp quản lí các tổ chuyên môn
của hiệu trưởng các trường THPT thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương
80
82
Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết và mức độ thực hiện các
102
biện pháp
Bảng 3.2: Tương quan giữa mức độ cần thiết và mức độ khả thi
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
104
http://www.lrc-tnu.edu.vn
xi
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1 : Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT
15
Sơ đồ 2 : Mối quan hệ giữa các biện pháp
75
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Giáo dục có vị trí và vai trò vô cùng quan trọng đối với công cuộc cải tạo
và phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Đặc biệt giáo dục là nhân tố quyết định
chất lượng nguồn nhân lực. Giáo dục có thể đào tạo nguồn nhân lực với trình độ
trí tuệ ngang tầm thời đại, tích lũy nguồn chất xám đủ để luôn đổi mới sản xuất,
nâng cao năng suất lao động, phát triển các hoạt động dịch vụ… Vì vậy, việc đầu
tư cho giáo dục để nâng cao trình độ dân trí, phát triển nguồn nhân lực cần được
ưu tiên hàng đầu.
Để giáo dục thực hiện được sứ mạng của mình thì trước hết cần nâng cao
chất lượng giáo dục đào tạo. Quan điểm chỉ đạo của Đảng đối với giáo dục đào tạo
là tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung, phương pháp
dạy và học, hệ thống trường lớp, hệ thống quản lý giáo dục; thực hiện chuẩn hóa,
hiện đại hóa, xã hội hóa giáo dục; nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục. Chất
lượng giáo dục phụ thuộc rất nhiều vào hoạt động dạy và học, phụ thuộc vào
phương pháp giáo dục đào tạo, các hoạt động và phương pháp quản lý giáo dục và
nhiều yếu tố khác. Như vậy, đổi mới quản lý giáo dục là một trong các biện pháp
nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo.
Tuy nhiên, trong nhiều năm thực hiện đổi mới giáo dục đã trôi qua, ngoài
những kết quả đạt được về quy mô, về đa dạng hoá các loại hình đào tạo, về xây
dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện dạy học…thì chất lượng giáo dục
vẫn là một vấn đề làm cho chúng ta vẫn phải băn khoăn nhiều nhất. Hiệu quả của
đổi mới phương pháp giáo dục ở nhiều nơi còn quá chênh lệch và không cao mà
nguyên nhân chủ yếu là do nhận thức và đổi mới phương pháp quản lý tổ chuyên
môn của hiệu trưởng còn chưa đề cập nhiều về đổi mới phương pháp giảng dạy “thi
thế nào thì học thế ấy”.
Hiện nay, do nhiều lí do mà việc quản lý tổ chuyên môn trong các trường
phổ thông chưa được chặt chẽ, hiệu trưởng chưa đề cao đến việc quản lý tổ chuyên
môn đặc biệt là giáo viên trong lĩnh vực nhận thức của học sinh... Theo các nhà
nghiên cứu giáo dục thì cái quan trọng nhất trong việc đào tạo ở THPT là dạy cách
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
2
học, do vậy việc nâng cao mức độ đánh giá cần được quán triệt khi chọn nội dung
quản lý cũng như hình thức quản lý và đặc biệt cần phải bảo đảm nguyên tắc.
Trong những năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có những chỉ đạo đổi
mới công tác quản lý trường học như: đổi mới hệ thống quản lý giáo dục, nội
dung, phương pháp và hình thức quản lý giáo dục bước đầu đã có những tác động
tích cực đáng kể đến chất lượng giáo dục; đổi mới quản lý các hoạt động của
trường phổ thông nói chung, trong trường THPT nói riêng đã có tác động trực tiếp
đến chất lượng giảng dạy và học tập, quyết định đến chất lượng giáo dục và đào
tạo của nhà trường.
Trong nhà trường, đội ngũ giáo viên là lực lượng chủ chốt tham gia các hoạt
động giáo dục. Qua hoạt động của tổ chuyên môn, nhà trường bồi dưỡng chuyên môn
nghiệp vụ cho giáo viên, nâng cao chất lượng giảng dạy cụ thể như: xác định đúng trọng
tâm chương trình môn dạy, bài dạy; bồi dưỡng phương pháp giảng dạy và đổi mới
phương pháp giảng dạy đáp ứng yêu cầu đổi mới của nội dung, chương trình; bồi dưỡng
cho giáo viên về kỹ thuật, kỹ năng trong việc ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng
thiết bị hiện đại vào giảng dạy; bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm tra, đánh giá theo chuẩn đối
với cả giáo viên và học sinh.
Để nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn trong trường THPT,
để hoạt động của tổ chuyên môn phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường, đáp
ứng được yêu cầu đổi mới dạy học thì hiệu trưởng cần phải có chỉ đạo kịp thời, có
biện pháp quản lý nội dung và hình thức hoạt động của tổ chuyên môn một cách
hợp lý. Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn là một trong những nhiệm vụ quan
trọng của hiệu trưởng trường THPT. Đề ra những biện pháp quản lý tốt sẽ góp phần
tháo gỡ những hạn chế về chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn.
Chí Linh là một thị xã miền núi của tỉnh Hải Dương thuộc vùng Đông Bắc
của Tổ Quốc. Đến nay, Chí Linh đã có nhiều thay đổi và đang trong giai đoạn được
đầu tư phát triển. Các trường THPT tại thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương do việc
quản lý các tổ chuyên môn cũng có những thuận lợi và những khó khăn hạn chế.
Nhà trường chưa có hệ thống những chuẩn mực rõ ràng để làm cơ sở cho quản lý tổ
chuyên môn của hiệu trưởng, chủ động từng bước nâng cao chất lượng dạy - học,
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
3
phát huy tối đa tiềm lực có thể có của các nhà trường. Xuất phát từ những lý do
trên, tôi chọn đề tài là: “Biện pháp quản lý tổ chuyên môn của hiệu trưởng trường
THPT thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương”.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu một số vấn đề lý luận và khảo sát thực tế việc quản lý các tổ
chuyên môn của Hiệu trưởng trường THPT, đề xuất các biện pháp tăng cường quản
lý các tổ chuyên môn của Hiệu trưởng trường THPT tại thị xã Chí Linh tỉnh Hải
Dương, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý của Hiệu trưởng.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động quản lý các tổ chuyên môn của hiệu trưởng trường THPT thị xã
Chí Linh tỉnh Hải Dương.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý các tổ chuyên môn của hiệu trưởng trường THPT thị xã
Chí Linh tỉnh Hải Dương.
4. Giả thuyết khoa học
Hoạt động quản lý các tổ chuyên môn của hiệu trưởng ở các trường THPT
hiện nay đã đạt được những kết quả nhất định, nhưng hiệu quả chưa cao, do nhiều
nguyên nhân trong đó có các biện pháp quản lý của hiệu trưởng nhà trường chưa
hữu hiệu. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý hợp lý và đồng bộ thì kết quả
quản lý các tổ chuyên môn của hiệu trưởng được nâng cao.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1 Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý các tổ chuyên môn của hiệu trưởng
trường THPT thị xã Chí Linh tỉnh Hải Dương.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý các tổ chuyên môn của hiệu trưởng
trường THPT thị xã Chí Linh tỉnh Hải Dương, lý giải nguyên nhân của thực trạng.
5.3. Đề xuất và thử nghiệm một số biện pháp quản lý các tổ chuyên môn của hiệu
trưởng trường THPT thị xã Chí Linh tỉnh Hải Dương.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
4
6. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu của đề tài
6.1. Về địa bàn và thời gian nghiên cứu
Đề tài chỉ nghiên cứu ở 04 trường THPT thuộc thị xã Chí Linh trong năm
học 2011 - 2012.
6.2. Giới hạn về nội dung nghiên cứu
Khảo sát thực trạng về đề xuất biện pháp quản lý tổ chuyên môn của hiệu
trưởng ở các trường THPT.
6.3. Giới hạn về khách thể nghiên cứu
Ban giám hiệu, Bí thư Chi bộ, tổ trưởng chuyên môn, Chủ tịch Công đoàn,
cán bộ Thanh tra giáo dục và một số giáo viên các nhà trường trên địa bàn thị xã
Chí Linh cụ thể như sau:
-
11 Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng các trường THPT tại thị xã Chí Linh
tỉnh Hải Dương.
- 20 tổ trưởng chuyên môn, 04 bí thư Chi bộ, 04 Chủ tịch Công đoàn, 06 cán
bộ Thanh tra giáo dục.
- 90 giáo viên ở các trường THPT tại thị xã Chí Linh.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá
các tài liệu lý luận, các văn bản, xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra viết bằng bảng hỏi.
Bằng phiếu hỏi dành cho Ban giám hiệu, Bí thư Chi bộ, tổ trưởng chuyên
môn, Chủ tịch Công đoàn, cán bộ Thanh tra giáo dục và một số giáo viên các nhà
trường trên địa bàn thị xã Chí Linh, để tìm hiểu thực trạng quản lý tổ chuyên môn
của hiệu trưởng các trường THPT (mẫu phiếu hỏi ).
7.2.2. Phương pháp phỏng vấn, phỏng vấn sâu (mẫu biên bản phỏng vấn).
Thiết kế các câu hỏi để phỏng vấn trực tiếp cán bộ quản lý, giáo viên về các
biện pháp quản lý tổ chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
5
7.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động
Nghiên cứu sản phẩm hoạt động giảng dạy, hoạt động chuyên môn của tổ
chuyên môn và kết quả học tập, rèn luyện của học sinh, các sản phẩm hoạt động
quản lý tổ chuyên môn của hiệu trưởng.
7.2.4. Phương pháp quan sát
Quan sát hoạt động quản lý tổ chuyên môn của hiệu trưởng, hoạt động giáo
dục của các tổ chuyên môn ở nhà trường THPT.
7.2.5. Phương pháp chuyên gia
Lấy ý kiến các chuyên gia quản lý, chuyên gia giáo dục, các hiệu trưởng và giáo
viên có kinh nghiệm về việc quản lý tổ chuyên môn của hiệu trưởng trường THPT.
7.2.6. Phương pháp khảo nghiệm nhận thức của các khách thể (cán bộ quản lý và
giáo viên)
7.2.7. Phương pháp thực nghiệm
7.3. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học
Sử dụng các phương pháp thống kê toán học để phân tích dữ liệu cần nghiên
cứu như: Sử dụng công thức tính điểm trung bình, tính xác suất, độ lệch chuẩn, xếp
thứ bậc, công thức tính các hệ số tương quan.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và
các phụ lục, luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý các tổ chuyên môn của hiệu trưởng
trường THPT tại thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý các tổ chuyên môn của hiệu trưởng trường
THPT tại thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
Chƣơng 3: Đề xuất các biện pháp tăng cường quản lý các tổ chuyên môn
của hiệu trưởng trường THPT tại thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
6
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ TỔ CHUYÊN MÔN
CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG THPT TẠI THỊ XÃ CHÍ LINH,
TỈNH HẢI DƢƠNG
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài
Ngay từ thời cổ đại, vấn đề dạy học đã được nhiều nhà Triết học và các nhà
giáo dục học ở phương Đông hay phương Tây đề cập đến. Có thể kể đến các tư
tưởng và công trình chủ yếu dưới đây:
- Trước Công nguyên, Xôcrat (469 - 339 trước CN) đã quan niệm giáo dục
phải “Giúp con người tìm thấy, tự khẳng định chính bản thân mình” và để nâng cao
hiệu quả dạy học cần có phương pháp “Giúp thế hệ trẻ từng bước khẳng định, tự
phát hiện tri thức mới mẻ, phù hợp với chân lý”.
- Platon (427 - 347 trước CN), tuy các quan điểm của ông còn hạn chế về
mặt bình đẳng trong giáo dục, nhưng ông khẳng định “Vai trò tất yếu của giáo dục
trong xã hội, tính quyết định của chính trị đối với giáo dục”. Các tư tưởng đó phần
nào nói lên tầm quan trọng của thể chế xã hội đối với giáo dục nói chung và dạy học
nói riêng.
- Khổng Tử (551 - 479 trước CN) có quan điểm về phương pháp dạy học của
ông là “Dùng cách gợi mở, đi từ xa đến gần, từ đơn giản đến phức tạp, nhưng vẫn
đòi hỏi người học vẫn tích cực suy nghĩ”, “Đòi hỏi học trò phải luyện tập, phải hình
thành nền nếp, thói quen trong học tập” và “Học không biết chán, dạy không biết
mỏi”. Những dẫn chứng trên chứng tỏ muốn mang lại hiệu quả dạy học phải đề cao
các quy định về nền nếp dạy học, nâng cao trình độ người dạy để họ lựa chọn được
những phương pháp dạy học theo hướng đề cao năng lực tự học, phát huy tinh thần
độc lập suy nghĩ và sáng tạo của người học.
- Từ cuối thế kỷ XIV, khi chủ nghĩa tư bản bắt đầu xuất hiện, vấn đề dạy học
và quản lý dạy học, quản lý chuyên môn đã được nhiều nhà giáo dục thực sự quan
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
7
tâm, nổi bật nhất là J.A Cômenxki (1592 - 1670) với việc đưa ra các nguyên tắc dạy
học như nguyên tắc trực quan, nguyên tắc nhất quán, nguyên tắc đảm bảo tính khoa
học và tính hệ thống… và “rất nhiều nguyên tắc dạy học vẫn được sử dụng”. Qua
đó thể hiện gián tiếp rằng hiệu quả dạy học có liên quan đến chất lượng người dạy
trong việc vận dụng có hiệu quả các nguyên tắc quản lý.
- Đến khoảng thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, khoa học giáo dục thực sự có sự
biến đổi về chất. Những vấn đề chủ yếu trong các tác phẩm kinh điển của chủ nghĩa
Mác -Lê nin đã định hướng cho hoạt động giáo dục là các quy luật về “sự hình
thành cá nhân con người”, về “tính quy định Kinh tế - Xã hội đối với giáo dục…”.
Các quy luật đó đặt ra yêu cầu đối với quản lý giáo dục và tính ưu việt của xã hội
đối với giáo dục.
- Trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê Nin, nhiều nhà khoa học Xô
Viết đã có các thành tựu khoa học đáng trân trọng về quản lý giáo dục và quản lý
dạy học.
- Gần đây, năm 2000, thông qua dự án Việt - Bỉ về quản lý nhà trường, tác
giả Peter Van Petegem (Trường đại học Tổng hợp - Vương quốc Bỉ) đã đưa ra quan
điểm đánh giá hiệu quả trường học bằng việc xem xét kết quả định tính của 11 nhân
tố: Cùng chung mục tiêu và tầm quan trọng, không gian học tập, sự tăng cường tích
cực, sự tập trung vào học tập và giảng dạy, theo dõi sự tiến bộ, tổ chức học tập, sự
lãnh đạo chuyên nghiệp, quan hệ giữa gia đình và nhà trường, hoạt động giảng dạy
có mục đích, kỳ vọng cao, quyền lợi và trách nhiệm của học sinh.
1.1.2. Nghiên cứu ở trong nước
Đảng và Nhà nước ta coi giáo dục là “Quốc sách hàng đầu”, toàn xã hội đều có
ý thức chăm lo cho sự nghiệp giáo dục. Vì giáo dục đã tạo nên nguồn lực con người
phục vụ cho sự phát triển Kinh tế - Xã hội. Công cuộc đổi mới, Công nghiệp hóa Hiện đại hóa đất nước đặt ra cho sự nghiệp Giáo dục và Đào tạo một sứ mệnh hết
sức vẻ vang, cùng với những thách thức hết sức nặng nề, trong đó nhiệm vụ hàng
đầu thuộc về những nhà quản lý giáo dục các cấp.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
8
Quản lý tổ chuyên môn là một nghề thuộc lĩnh vực đặc biệt, tinh tế và khó khăn
của ngành giáo dục nói chung và của mỗi trường THPT nói riêng: nghề lãnh đạo, tổ
chức con người trên mặt trận Giáo dục và Đào tạo, có tác động trực tiếp tới vị thế và
vận mệnh của quốc gia dân tộc trong cả trước mắt và lâu dài. Vì thông qua quản lý
tổ chuyên môn của hiệu trưởng mà việc thực hiện các chủ trương chính sách giáo
dục quốc gia, nâng cao hiệu quả đầu tư cho giáo dục, chú ý thực hiện các mục tiêu
giáo dục, nâng cao chất lượng giáo dục,... mới được triển khai, thực hiện có hiệu
quả. Quản lý tổ chuyên môn của hiệu trưởng là khâu then chốt đảm bảo sự thắng lợi
của mọi hoạt động giáo dục.
Quản lý chuyên môn ở các trường phổ thông là quản lý nhiều nội dung, nhiều
mảng hoạt động. Vì vậy, đây là hướng nghiên cứu rộng hơn và gần gũi với đề tài
quản lý hoạt động tổ chuyên môn hơn. Các công trình nghiên cứu theo hướng này đã
bám sát nội dung và phương pháp quản lý chuyên môn của trường phổ thông để
nghiên cứu thực trạng và đánh giá thực trạng theo từng nội dung đó. Về cơ bản, các
công trình đã tìm ra các biện pháp quản lý chuyên môn hiệu quả, khắc phục được
những khó khăn về cơ sở vật chất, đội ngũ, tài chính. Theo hướng nghiên cứu này, có
công trình đề cập đến quản lý hoạt động của tổ chuyên môn là một nội dung quản lý
chuyên môn của hiệu trưởng. Tuy nhiên, việc đề xuất các biện pháp mang tính đổi
mới về nội dung và hình thức quản lý chuyên môn các nhà trường phổ thông chưa
được thể hiện rõ nét.
Tham khảo các công trình theo hướng này có thể kế thừa ý tưởng hay trong
chỉ đạo thực hiện hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng, đặc biệt là các khâu quản lý
việc thực hiện các hoạt động đó. Có thể kể đến các công trình tiêu biểu theo hướng
nghiên cứu này:
Một số giáo trình, tài liệu của các tác giả như: Trần Kiểm - Khoa học quản lý
giáo dục, Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội 2004. Phạm Minh Hạc - Một số vấn đề về
QLGD và Khoa học giáo dục, Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội. M.I. Kônđakôp - Cơ
sở lý luận của KHQLGD, Nguyễn Ngọc Quang - Những khái niệm cơ bản về lý
luận quản lý giáo dục, Trường CBQL TWI, Hà Nội, 1989. Trần Kiểm - Bùi Minh
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
- Xem thêm -