Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Các dạng giao tiếp sư phạm của giáo viên tiểu học...

Tài liệu Các dạng giao tiếp sư phạm của giáo viên tiểu học

.DOC
109
56
80

Mô tả:

Trêng ®¹i häc vinh Khoa gi¸o dôc tiÓu häc ===  === nguyÔn thÞ quúnh c¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m cña gi¸o viªn tiÓu häc khãa luËn tèt nghiÖp ®¹i häc Vinh, 5/2007 =  = 0 Trêng ®¹i häc vinh Khoa gi¸o dôc tiÓu häc ===  === c¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m cña gi¸o viªn tiÓu häc khãa luËn tèt nghiÖp ®¹i häc chuyªn ngµnh: T©m lý häc GV híng dÉn: ts. nguyÔn b¸ minh SV thùc hiÖn: nguyÔn thÞ quúnh Líp: 44A2 - TiÓu häc Vinh, 5/2007 =  = 1 Lêi c¶m ¬n §Ò tµi “C¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m cña gi¸o viªn tiÓu häc” nh»m t¹o c¬ së cho viÖc n©ng cao chÊt lîng rÌn luyÖn nghiÖp vô s ph¹m cho sinh viªn ngµnh gi¸o dôc tiÓu häc. Tõ ®ã x¸c lËp c¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m c¬ b¶n cña gi¸o viªn tiÓu häc vµ c¸ch thøc tiÕn hµnh tõng d¹ng giao tiÕp ®ã. §Ó hoµn thµnh ®Ò tµi nµy, chóng t«i ®· khÈn tr¬ng thu thËp vµ chän läc c¸c tµi liÖu, thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô nghiªn cøu ®· ®Æt ra. Ngoµi sù cè g¾ng cña b¶n th©n, t«i ®· ®îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa Gi¸o dôc TiÓu häc vµ sù ®éng viªn cña b¹n bÌ. Qua ®©y, t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi thÇy gi¸o NguyÔn B¸ Minh, ngêi ®· tËn t×nh trùc tiÕp híng dÉn t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi. T«i còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa Gi¸o dôc TiÓu häc - trêng §¹i häc Vinh, tËp thÓ gi¸o viªn trêng TiÓu häc Lª Lîi ®· cho t«i nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp quý b¸u. Do thêi gian nghiªn cøu ng¾n nªn ch¾c ch¾n t«i kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh nghiªn cøu. T«i rÊt mong nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp ch©n thµnh cña c¸c thÇy c« gi¸o cïng c¸c b¹n. Vinh, th¸ng 5 n¨m 2007. Sinh viªn NguyÔn ThÞ Quúnh 1 Môc lôc Trang Më ®Çu.........................................................................1 Ch¬ng 1: C¬ së lý luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu..........4 1.1. LÞch sö nghiªn cøu...............................................4 1.2. Giao tiÕp s ph¹m..................................................6 1.2.1. Kh¸i niÖm giao tiÕp s ph¹m............................6 1.2.2. Nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña giao tiÕp s ph¹m...........................................................................12 1.2.3. Nguyªn t¾c giao tiÕp s ph¹m........................14 1.2.4. C¸c h×nh thøc giao tiÕp s ph¹m....................17 1.2.5. Vai trß cña giao tiÕp s ph¹m trong ho¹t ®éng s ph¹m...............................................................19 1.2.6. CÊu tróc cña giao tiÕp s ph¹m.......................20 1.2.6.1. CÊu tróc t©m lý....................................20 1.2.6.2. CÊu tróc theo giai ®o¹n.........................22 1.3. Giao tiÕp s ph¹m cña gi¸o viªn tiÓu häc................28 1.3.1. §Æc ®iÓm lao ®éng s ph¹m cña ngêi gi¸o viªn tiÓu häc................................................................28 1.3.2. Yªu cÇu vÒ phÈm chÊt, n¨ng lùc ngêi gi¸o viªn tiÓu häc................................................................32 1.3.2.1. Mét sè phÈm chÊt cña ngêi gi¸o viªn tiÓu häc.......................................................................32 1.3.2.2. N¨ng lùc s ph¹m cña ngêi gi¸o viªn tiÓu häc.............................................................................35 1.3.3. Vai trß cña giao tiÕp s ph¹m trong ho¹t ®éng s ph¹m cña gi¸o viªn tiÓu häc................39 1.4. C¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m cña gi¸o viªn tiÓu häc ..................................................................................41 Ch¬ng 2: Nghiªn cøu thùc tiÔn.................................43 2.1. Thùc tr¹ng nhËn thøc cña gi¸o viªn tiÓu häc vÒ giao tiÕp s ph¹m..................................................43 2.2. Thùc tr¹ng nhËn thøc cña gi¸o viªn tiÓu häc vÒ vai trß cña giao tiÕp s ph¹m.................................44 2.3. Thùc tr¹ng nhËn thøc cña gi¸o viªn vÒ c¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m .................................................45 2.4. Thùc tr¹ng nhËn thøc cña gi¸o viªn tiÓu häc vÒ c¸c bíc tiÕn hµnh giao tiÕp s ph¹m .......................46 1 2.5. ........Thùc tr¹ng nhËn thøc cña gi¸o viªn tiÓu häc vÒ c¸ch thøc tiÕn hµnh c¸c bíc ®Ó ®¶m b¶o thµnh c«ng cña giao tiÕp s ph¹m....................................46 Ch¬ng 3: C¸ch thøc tiÕn hµnh c¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m cña gi¸o viªn tiÓu häc.....................49 3.1. Nguyªn t¾c x©y dùng quy tr×nh.........................49 3.2. C¸ch thøc tiÕn hµnh c¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m.....49 3.2.1. Giao tiÕp gi÷a gi¸o viªn víi ®ång nghiÖp.......50 3.2.1.1. C¸c bíc tiÕn hµnh mét buæi sinh ho¹t tæ chuyªn m«n .................................................................50 3.2.1.2. YÕu tè ®¶m b¶o hiÖu qu¶ sinh ho¹t tæ chuyªn m«n.................................................................51 3.2.2. Giao tiÕp gi÷a gi¸o viªn vµ phô huynh häc sinh .............................................................52 3.2.2.1. C¸c bíc tiÕn hµnh mét cuéc häp phô huynh häc sinh ............................................................52 3.2.2.2. Nh÷ng yÕu tè ®¶m b¶o cuéc häp phô huynh cã hiÖu qu¶........................................................53 3.2.2.3. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc tiÕn hµnh mét cuéc häp phô huynh kh«ng thµnh c«ng.......................................................54 3.2.3. Giao tiÕp gi÷a gi¸o viªn vµ häc sinh .............54 3.2.3.1. Giao tiÕp gi÷a gi¸o viªn vµ häc sinh ngoµi giê lªn líp........................................54 3.2.3.2. Giao tiÕp gi÷a gi¸o viªn víi häc sinh trong giê lªn líp........................................57 3.3. C¸c trë ng¹i trong giao tiÕp s ph¹m .....................63 KÕt luËn......................................................................65 Tµi liÖu tham kh¶o.......................................................66 Phô lôc nghiªn cøu.......................................................67 1 A. PhÇn më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi “Giao tiÕp víi mäi ngêi lµ mét nghÖ thuËt mµ kh«ng ph¶i ai còng n¾m ®îc. BÊt k× ai còng ph¶i häc ®iÒu ®ã” (Ivanpilic). Mçi chóng ta ai còng muèn thµnh ®¹t trong cuéc ®êi, ®ã lµ mét nguyÖn väng chÝnh ®¸ng cña mçi ngêi trong c¶ céng ®ång.Tuy vËy, ®Ó ®¹t ®îc thµnh c«ng ngoµi nh÷ng yÕu tè vÒ n¨ng lùc tæ chøc vµ tri thøc khoa häc kÜ thuËt cßn cã mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®ã lµ kü n¨ng giao tiÕp, n¨ng lùc g©y thiÖn c¶m víi mäi ngêi. Do vËy, vÊn ®Ò giao tiÕp gi÷a con ngêi víi con ngêi nãi chung, giao tiÕp s ph¹m nãi riªng ®ang ®îc nghiªn cøu nh mét vÊn ®Ò thêi sù. §èi tîng ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp cña gi¸o viªn lµ con ngêi, do ®ã giao tiÕp lµ mét kü n¨ng quan träng, kh«ng thÓ thiÕu, kh«ng thÓ xem nhÑ. Gi¸o viªn nhÊt thiÕt ph¶i cã kh¶ n¨ng giao tiÕp s ph¹m. §©y còng chÝnh lµ mét c«ng cô lao ®éng ®Æc trng cña nhµ gi¸o. §Æc biÖt, bËc häc tiÓu häc lµ bËc häc nÒn t¶ng trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n. §©y lµ bËc häc ®ßi hái n¨ng lùc s ph¹m cña ngêi gi¸o viªn tiÓu häc cao h¬n nhiÒu so víi bËc häc trªn. Trong viÖc n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc tiÓu häc, vai trß cña gi¸o viªn ®Æc biÖt quan träng. Khoa häc t©m lý ®· kh¼ng ®Þnh r»ng ®Ó qu¸ tr×nh gi¸o dôc ®¹t hiÖu qu¶, ngêi gi¸o viªn ph¶i biÕt tæ chøc ®óng ®¾n qu¸ tr×nh giao tiÕp víi häc sinh cña m×nh, phô huynh häc sinh vµ ®ång nghiÖp. V× vËy, n©ng cao tr×nh ®é n¨ng lùc s ph¹m cho 2 ®éi ngò gi¸o viªn tiÓu häc lµ mét nhiÖm vô quan träng cña ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Muèn n©ng cao tr×nh ®é n¨ng lùc s ph¹m cho gi¸o viªn tiÓu häc th× nhÊt thiÕt ph¶i n¾m ®îc c¸c d¹ng giao tiÕp cña gi¸o viªn cho phï hîp. §ã lµ lý do chóng t«i chän ®Ò tµi “C¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m cña gi¸o viªn tiÓu häc”. Lµ gi¸o viªn tiÓu häc t¬ng lai, khi nghiªn cøu ®Ò tµi nµy chóng t«i sÏ häc hái ®îc nhiÒu kinh nghiÖm vµ qua ®©y chóng t«i sÏ cã biÖn ph¸p häc tËp, rÌn luyÖn ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ giao tiÕp ®Ó trë thµnh “«ng thÇy tæng thÓ”. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu T¹o c¬ së cho viÖc n©ng cao chÊt lîng rÌn luyÖn nghiÖp vô s ph¹m cho sinh viªn ngµnh gi¸o dôc tiÓu häc. 3. §èi tîng nghiªn cøu, kh¸ch thÓ nghiªn cøu 3.1. §èi tîng nghiªn cøu: c¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m vµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh giao tiÕp s ph¹m cña gi¸o viªn tiÓu häc. 3.2. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu: qu¸ tr×nh giao tiÕp s ph¹m cña gi¸o viªn trêng tiÓu häc Lª Lîi - thµnh phè Vinh - NghÖ An. 4. Gi¶ thuyÕt khoa häc Ta cã thÓ n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc vµ gi¸o dôc cho gi¸o viªn tiÓu häc nÕu x¸c ®Þnh ®óng c¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m vµ chØ ra c¸ch thøc tiÕn hµnh c¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m c¬ b¶n cña ngêi gi¸o viªn tiÓu häc. 3 5. NhiÖm vô nghiªn cøu 5.1. T×m hiÓu c¬ së lý luËn cña vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu. 5.2. T×m hiÓu c¬ së thùc tiÔn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu: 5.2.1. T×m hiÓu thùc tr¹ng nhËn thøc cña gi¸o viªn vÒ vai trß giao tiÕp s ph¹m trong ho¹t ®éng s ph¹m 5.2.2. T×m hiÓu thùc tr¹ng nhËn thøc cña gi¸o viªn tiÓu häc vÒ c¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m 5.2.3. T×m hiÓu thùc tr¹ng nhËn thøc cña gi¸o viªn tiÓu häc vÒ c¸c bíc tiÕn hµnh giao tiÕp s ph¹m 5.2.4. T×m hiÓu thùc tr¹ng nhËn thøc cña gi¸o viªn tiÓu häc vÒ c¸ch thøc tiÕn hµnh c¸c bíc ®Ó ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cña giao tiÕp s ph¹m 5.3. X¸c lËp c¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m c¬ b¶n cña gi¸o viªn tiÓu häc. 6. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 6.1. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu tµi liÖu: dïng ®Ó lÊy kiÕn thøc x©y dùng c¬ së lý luËn. 6.2. Ph¬ng ph¸p AnkÐt, pháng vÊn gi¸o viªn vµ ph¬ng ph¸p quan s¸t nh»m ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é nhËn thøc cña gi¸o viªn vÒ vÊn ®Ò giao tiÕp s ph¹m. 6.3. Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch thèng kª: xö lý c¸c sè liÖu thu ®îc b»ng nh÷ng ph¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc cã liªn quan ®Õn ®èi tîng nghiªn cøu, trªn c¬ së ®ã ph©n tÝch vµ rót ra kÕt luËn. 7. C¸i míi cña ®Ò tµi 4 - ChØ ra ®îc c¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m cña gi¸o viªn tiÓu häc. - ChØ ra c¸ch thøc tiÕn hµnh c¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m ®ã cña ngêi gi¸o viªn tiÓu häc. 8. CÊu tróc cña ®Ò tµi Ngoµi phÇn më ®Çu, tµi liÖu tham kh¶o, phô lôc nghiªn cøu, néi dung chÝnh cña ®Ò tµi ®îc thÓ hiÖn trong 3 ch¬ng: Ch¬ng 1: C¬ së lý luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu. Ch¬ng 2: C¬ së thùc tiÔn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu. Ch¬ng 3: C¸ch thøc tiÕn hµnh c¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m cña gi¸o viªn tiÓu häc. 5 B. PhÇn néi dung Ch¬ng 1 C¬ së lý luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu 1.1. LÞch sö nghiªn cøu Giao tiÕp cã ý nghÜa rÊt to lín ®èi víi mét c¸ nh©n, mçi nhãm x· héi vµ ®èi víi mäi céng ®ång. V× vËy c¸c nhµ khoa häc ®· dµnh mét sù chó ý rÊt lín cho vÊn ®Ò nµy. Vµo nh÷ng n¨m 70, ë Liªn X« (cò), giao tiÕp trë thµnh mét ph¹m trï c¬ b¶n víi c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu: “Giao tiÕp lµ vÊn ®Ò cña t©m lý häc ®¹i c¬ng” (1978) cña B.Phlomov; “VÊn ®Ò giao tiÕp, nh÷ng ®Æc trng cña nã trong c«ng viÖc víi con ngêi” cña A. A. Bo®aliov (1972); “T©m lý häc giao tiÕp” cña A. A. Leonchiev (1974). VÊn ®Ò giao tiÕp ®îc ph©n tÝch kh¸ chi tiÕt díi gãc ®é cña t©m lý häc ®¹i c¬ng cña B.Phlomov trong chuyªn kh¶o “VÊn ®Ò giao tiÕp trong t©m lý häc” (1981). TiÕp sau ®ã cã hµng lo¹t c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu giao tiÕp kh¸c. Chóng ta cã thÓ kh¸i qu¸t c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu giao tiÕp ë Liªn X« (cò) theo hai híng c¬ b¶n: Híng thø nhÊt: nhÊn m¹nh khÝa c¹nh th«ng tin trong giao tiÕp. §¹i diÖn cho híng thø nhÊt gåm c¸c nhµ t©m lý häc: M. A. Acgain, K. K. Plat«nov, A. L. K«lominxki,... Ch¼ng h¹n: + M. A. Acgain cho r»ng: giao tiÕp lµ sù t¸c ®éng, sù truyÒn vµ tiÕp nhËn th«ng b¸o, sù trao ®æi th«ng tin cña con ngêi. 6 + K. K. Plat«nov vµ G. G. G«lubev ®· liÖt giao tiÕp vµo mét trong nh÷ng “lo¹i h×nh ho¹t ®éng” cho r»ng: “giao tiÕp lµ sù trao ®æi th«ng tin gi÷a nh÷ng con ngêi víi nhau” vµ “giao tiÕp lµ sù t¸c ®éng lÉn nhau trªn c¬ së ph¶n ¸nh t©m lý lÉn nhau”. + A. G. Xpirkin ®Ò cËp ®Õn môc ®Ých ®iÒu khiÓn cña giao tiÕp trong “ý thøc vµ tù ý thøc”. Nhµ xuÊt b¶n tµi liÖu chÝnh trÞ, 1972, trang 209, t¸c gi¶ cho r»ng: “giao tiÕp ®ã lµ mét qu¸ tr×nh trao ®æi nh÷ng ý nghÜ, t×nh c¶m, kÝch thÝch, ý chÝ víi môc ®Ých ngêi nµy ®iÒu khiÓn ngêi kia” + Ia. L. K«l«minxki m« t¶: “giao tiÕp lµ sù t¸c ®éng qua l¹i cã ®èi tîng vµ th«ng tin gi÷a con ngêi víi con ngêi trong ®ã nh÷ng quan hÖ liªn nh©n c¸ch ®îc thùc hiÖn, béc lé vµ h×nh thµnh”. + B.D.Parghin: “giao tiÕp lµ qu¸ tr×nh t¸c dông lÉn nhau, trao ®æi th«ng tin, ¶nh hëng lÉn nhau, hiÓu biÕt vµ nhËn thøc lÉn nhau”. + L. P. Buªva l¹i cho r»ng: “giao tiÕp kh«ng chØ lµ mét qu¸ tr×nh tinh thÇn, mµ cßn lµ qu¸ tr×ng vËt chÊt, qu¸ tr×nh x· héi, trong ®ã diÔn ra sù trao ®æi ho¹t ®éng, kinh nghiÖm, s¶n phÈm cña ho¹t ®éng”. + GÇn ®©y, G. M. An®reeva trong cuèn “T©m lý häc x· héi” ®· cho r»ng: giao tiÕp cã ba mÆt quan hÖ h÷u c¬ víi nhau: MÆt th«ng tin. MÆt tri gi¸c cña con ngêi víi nhau. 7 MÆt t¸c ®éng qua l¹i cña con ngêi víi nhau. Tuy nhiªn, c¸c t¸c gi¶ theo híng nghiªn cøu nµy cha chØ ra ®Æc ®iÓm giao tiÕp cña con ngêi ®îc biÓu hiÖn trong truyÒn th«ng, lµm cho truyÒn th«ng trë nªn tÝch cùc, trë thµnh néi dung c¬ b¶n cña giao tiÕp. Híng thø hai: Nh×n nhËn b¶n chÊt giao tiÕp trong viÖc x¸c ®Þnh vÞ trÝ giao tiÕp trong hÖ thèng c¸c kh¸i niÖm, ph¹m trï T©m lý häc. §¹i diÖn cho híng nµy lµ ý kiÕn cña hai nhµ t©m lý häc A. A. Leonchiev vµ B.Phl«m«v khi bµn vÒ giao tiÕp vµ ho¹t ®éng. ë ViÖt Nam cã nhiÒu bµi viÕt, nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu giao tiÕp: §ç Long. “C. Mac vµ ph¹m trï giao tiÕp” (1980), TrÇn Träng Thuû. “Giao tiÕp, t©m lý, nh©n c¸ch” (1981), Bïi V¨n HuÖ. “Bµn vÒ ph¹m trï giao tiÕp” (1981), TrÇn Träng Thuû. “§Æc ®iÓm giao tiÕp cña sinh viªn s ph¹m” (1985), Ph¹m Minh H¹c. “Giao lu lµ ®iÒu kiÖn tÊt yÕu cña sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn t©m lý” (1988), NguyÔn Th¹cHoµng Anh. “LuyÖn giao tiÕp s ph¹m” (1991), Hoµng Anh. “Kh¸i niÖm giao tiÕp s ph¹m cña sinh viªn” (1991), NguyÔn V¨n Lª. “VÊn ®Ò giao tiÕp” (1992), Ng« C«ng Hoµn. “Giao tiÕp s ph¹m” (1992), TrÇn TuÊn Lé. “T©m lý häc giao tiÕp” (1995), NguyÔn Thanh B×nh. “Mét sè trë ng¹i trong t©m lý giao tiÕp cña sinh viªn víi häc sinh khi thùc tËp tèt nghiÖp” (1996), TrÇn Träng Thuû- NguyÔn Sinh Huy. “NhËp m«n khoa häc giao tiÕp” (1996), NguyÔn Quang UÈn. “Giao tiÕp vµ t©m lý” (1998), Lª ThÞ Bõng. “T©m lý häc øng xö” 8 (1998), NguyÔn B¸ Minh. “T©m lý häc løa tuæi vµ giao tiÕp s ph¹m” (2005). C¸c t¸c gi¶ ®· kh¼ng ®Þnh ®îc b¶n chÊt t©m lý häc cña giao tiÕp, chØ ra c¸c néi dung, hiÖu qu¶, ph¬ng tiÖn giao tiÕp. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò giao tiÕp s ph¹m lÇn ®Çu tiªn ®îc ®Ò cËp trong gi¸o tr×nh “Giao tiÕp s ph¹m” cña Ng« C«ng Hoµn (1987). Nh vËy, ®· cã mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu trong lÞch sö ®a ra ®îc mét sè vÊn ®Ò ®Þnh híng cho viÖc nghiªn cøu c¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m cho ngêi gi¸o viªn. C¸c t¸c gi¶ ®· ph©n tÝch giao tiÕp s ph¹m trong t©m lý häc, c¸c giai ®o¹n trong qu¸ tr×nh giao tiÕp s ph¹m, c¸c ph¬ng tiÖn giao tiÕp s ph¹m, nguyªn t¾c giao tiÕp s ph¹m, phong c¸ch giao tiÕp s ph¹m vµ kü n¨ng giao tiÕp s ph¹m. Tuy cha x¸c ®Þnh mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c d¹ng giao tiÕp s ph¹m cña ngêi gi¸o viªn nhhng ®· ®Þnh híng ®óng ®¾n cho viÖc nghiªn cøu c¸c d¹ng ®ã. V× vËy, ®Ò tµi nghiªn cøu nµy mong muèn sÏ t¹o c¬ së cho viÖc n©ng cao chÊt lîng rÌn luyÖn nghiÖp vô s ph¹m cho sinh viªn ngµnh gi¸o dôc tiÓu häc 1.2. Giao tiÕp s ph¹m 1.2.1. Kh¸i niÖm giao tiÕp s ph¹m a. Giao tiÕp Giao tiÕp lµ mét hiÖn tîng t©m lý rÊt phøc t¹p vµ nhiÒu mÆt, nhiÒu cÊp ®é kh¸c nhau. Cã nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ giao tiÕp. Mçi ®Þnh nghÜa ®Òu ®îc dùa trªn mét quan ®iÓm riªng vµ cã h¹t nh©n hîp lý cña nã. 9 + Trong gi¸o tr×nh “t©m lý häc”, Ph¹m Minh H¹c ®Þnh nghÜa: “giao tiÕp lµ ho¹t ®éng x¸c lËp vµ vËn hµnh c¸c quan hÖ ngêi - ngêi ®Ó hiÖn thùc ho¸ c¸c quan hÖ x· héi ngêi ta víi nhau”. + Trong “giao tiÕp s ph¹m”, Ng« C«ng Hoµn cho r»ng: “giao tiÕp lµ qu¸ tr×nh tiÕp xóc gi÷a con ngêi nh»m môc ®Ých trao ®æi t tëng, t×nh c¶m, vèn sèng, kü n¨ng, kü x¶o nghÒ nghiÖp”. + Trong “luyÖn giao tiÕp s ph¹m”, NguyÔn Th¹c vµ Hoµng Anh cho r»ng giao tiÕp cã bèn dÊu hiÖu c¬ b¶n sau:  Giao tiÕp ®îc thÓ hiÖn ë sù trao ®æi th«ng tin, sù hiÓu biÕt lÉn nhau, sù rung c¶m vµ ¶nh hëng lÉn nhau.  Giao tiÕp lµ mét hiÖn tîng ®Æc thï cña con ngêi nghÜa lµ chØ riªng con ngêi míi cã giao tiÕp thËt sù khi sö dông ph¬ng tiÖn ng«n ng÷ (nãi, viÕt, h×nh ¶nh, nghÖ thuËt,...) vµ ®îc thùc hiÖn chØ trong x· héi loµi ngêi.  Giao tiÕp lµ c¸ch thÓ hiÖn mèi quan hÖ víi mét hay nhiÒu ngêi kh¸c, trªn c¬ së c¸c quan hÖ kinh tÕ, chÝnh trÞ cña x· héi.  Giao tiÕp dùa trªn c¬ së hiÓu biÕt lÉn nhau gi÷a con ngêi víi con ngêi. Trªn c¬ së c¸c dÊu hiÖu c¬ b¶n ®ã, hai t¸c gi¶ trªn ®· ®Þnh nghÜa giao tiÕp nh sau: “Giao tiÕp lµ h×nh thøc ®Æc trng cho mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi con ngêi mµ qua ®ã n¶y sinh sù tiÕp xóc t©m lý vµ ®îc biÓu hiÖn ë c¸c qu¸ 10 tr×nh th«ng tin, hiÓu biÕt, rung c¶m, ¶nh hëng vµ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau.” Giao tiÕp thêng tham gia vµo ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ngêi (lao ®éng, häc tËp, vui ch¬i tËp thÓ...) b¶o ®¶m viÖc ®Þmh híng cho sù t¸c ®éng, tham gia vµo qu¸ trinh thùc hiÖn vµ kiÓm tra ho¹t ®éng cña con ngêi. Giao tiÕp lµ nhu cÇu cña con ngêi muèn tiÕp xóc víi con ngêi. + Trong gi¸o tr×nh “t©m lý häc ®¹i c¬ng”, NguyÔn Quang UÈn viÕt “giao tiÕp lµ sù tiÕp xóc t©m lý gi÷a ngêi vµ ngêi, th«ng qua ®ã con ngêi trao ®æi víi nhau vÒ th«ng tin, vÒ c¶m xóc, tri gi¸c lÉn nhau, ¶nh hëng t¸c ®éng qua l¹i víi nhau. Hay nãi kh¸c ®i, giao tiÕp x¸c lËp vµ vËn hµnh c¸c quan hÖ ngêi - ngêi, hiÖn thùc ho¸ c¸c quan hÖ x· héi gi÷a chñ thÓ nµy víi chñ thÓ kh¸c”. + A.A. Leongchiev ®a ra nh÷ng ®Þnh nghÜa: Giao tiÕp lµ mét hÖ thèng nh÷ng qu¸ tr×nh cã môc ®Ých vµ ®éng c¬ b¶o ®¶m sù t¬ng t¸c gi÷a ngêi nµy víi ngêi kh¸c trong ho¹t ®éng tËp thÓ, thùc hiÖn c¸c quan hÖ x· héi vµ nh©n c¸ch, c¸c quan hÖ t©m lý vµ sö dông ph¬ng tiÖn ®Æc thï, mµ tríc hÕt lµ ng«n ng÷. Giao tiÕp ®îc biÓu hiÖn nh lµ h×nh thøc ®Æc biÖt cña ho¹t ®éng con ngêi, gi÷a giao tiÕp vµ ho¹t ®éng lµ hai mÆt cña sù tån t¹i con ngêi. Ho¹t ®éng diÔn ra trªn nÒn cña giao tiÕp vµ giao tiÕp thùc hiÖn mét ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh. Giao tiÕp biÓu hiÖn c¸c mÆt sau ®©y: BiÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a ngêi vµ ngêi. Sù tiÕp xóc vÒ mÆt t©m lý. 11 Cã sù trao ®æi thoong tin, t×nh c¶m vµ ®iÒu chØnh lÉn nhau. + Parghin- nhµ t©m lý häc ngêi Nga ®Þnh nghÜa: Giao tiÕp lµ mét qu¸ tr×nh quan hÖ t¸c ®éng gi÷a c¸c c¸ thÓ, lµ qu¸ tr×nh th«ng tin quan hÖ gi÷a con ngêi víi con ngêi, lµ qu¸ tr×nh hiÓu biÕt lÉn nhau, ¶nh hëng lÉn nhau vµ trao ®æi c¶m xóc lÉn nhau. + A.Ph. Lomov- nhµ t©m lý häc ngêi Nga, trong cuèn: “Nh÷ng vÊn ®Ò giao tiÕp trong t©m lý häc” coi giao tiÕp lµ ph¹m trï c¬ b¶n cña t©m lý häc hiÖn ®¹i ®Þnh nghÜa: Giao tiÕp lµ mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a con ngêi, víi t c¸ch lµ chñ thÓ. + Laswel ®· x¸c ®Þnh giao tiÕp nãi theo ®Þnh nghÜa hÑp lµ truyÒn ®i mét th«ng ®iÖp, nhng nay ®îc hiÓu lµ sù lµm cho hai ngêi cïng chÊp nhËn mét c¸i g× ®ã chung nhê mét qu¸ tr×nh hai chiÒu. Díi gãc ®é ng«n ng÷ häc, DiÖp Quang Ban, §inh Träng L¹c (1991) cho r»ng: “giao tiÕp lµ sù tiÕp xóc víi nhau gi÷a c¸ thÓ nµy víi c¸ thÓ kh¸c trong mét céng ®ång x· héi. Loµi ®éng vËt còng cã thÓ lµm thµnh nh÷ng x· héi v× chóng sèng cã giao tiÕp víi nhau, nh x· héi loµi ong, x· héi loµi kiÕn”. Nh vËy, céng ®ång kh«ng cã giao tiÕp chØ lµ mét quÇn thÓ, kh«ng cã tÝnh chÊt x· héi. Trong t©m lý häc, giao tiÕp ®îc coi nh mét lo¹i ho¹t ®éng. Ho¹t ®éng nµy diÔn ra trong mèi quan hÖ ngêi - ngêi nh»m môc ®Ých thiÕt lËp sù hiÓu biÕt lÉn nhau vµ lµm thay ®æi mèi quan hÖ lÉn nhau, nh»m t¸c ®éng ®Õn tri thøc, 12 t×nh c¶m vµ toµn bé nh©n c¸ch, ®ã lµ sù t¸c ®éng trùc tiÕp ngêi - ngêi diÔn ra trong mèi quan hÖ ®ã. XÐt díi gãc ®é t©m lý häc, ngêi ta ®Òu thèng nhÊt víi nhau lµ qu¸ tr×nh giao tiÕp cã chøa c¸c ®Æc trng sau: - Giao tiÕp lµ mét qu¸ tr×nh trao ®æi th«ng tin. BÊt cø qu¸ tr×nh th«ng tin nµo còng cã sù trao ®æi th«ng tin, t tëng, t×nh c¶m gi÷a ngêi nµy víi ngêi nä. Nhê sù trao ®æi th«ng tin mµ ngêi nµy hiÓu ®îc ngêi nä muèn g×. ChÝnh sù hiÓu biÕt lÉn nhau mµ lµm cho con ngêi xÝch l¹i gÇn nhau, biÕt th¬ng yªu, gióp ®ì, ®ïm bäc lÉn nhau. - Giao tiÕp lµ mét qu¸ tr×nh t¬ng t¸c t©m lý, hiÓu biÕt lÉn nhau. - Giao tiÕp bao giê còng x¶y ra trong mét ®iÒu kiÖn kh«ng gian vµ thêi gian nhÊt ®Þnh. - Giao tiÕp ®îc c¸ nh©n cô thÓ tiÕn hµnh. b. Giao tiÕp s ph¹m Giao tiÕp gi÷a con ngêi víi con ngêi trong ho¹t ®éng s ph¹m ®îc gäi lµ giao tiÕp s ph¹m. Nh vËy, cÇn xem ho¹t ®éng s ph¹m bao gåm nh÷ng ®èi tîng nµo? Giíi h¹n thêi gian lµ bao l©u? Kh«ng gian ë ®©u? Khoanh ®îc vïng cña ho¹t ®éng s ph¹m th× nh÷ng ai ®ã n»m trong ®ã ®îc gäi lµ ®èi tîng cña ho¹t ®éng s ph¹m. * Ho¹t ®éng s ph¹m VËn dông t©m lý häc ho¹t ®éng vµo c«ng viÖc gi¸o dôc tríc hÕt, dÉn ®Õn h×nh thµnh ph¹m trï ho¹t ®éng s ph¹m tøc lµ ho¹t ®éng d¹y vµ häc, ho¹t ®éng gi¸o dôc, ho¹t ®éng cïng nhau cña thÇy vµ trß. Ho¹t ®éng s ph¹m nh»m lµm cho 13
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan