Tài liệu Chuyên đề tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch văn minh trong giờ ngữ văn yên thường

CUỘC THI VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN ĐỂ GIẢI QUYẾT CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN DÀNH CHO HỌC SINH TRUNG HỌC 1. Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội 2. Phòng Giáo dục và Đào tạo Hoàng Mai 3. Trường THCS Thanh Trì 4. Địa chỉ: 1062, đường Nguyễn Khoái, phường Thanh Trì, Hoàng Mai, Hà Nội 5. Điện thoại: 0436449537 Email: [email protected] 6. Thông tin về học sinh (hoặc nhóm học sinh): Họ và tên: Tạ Phương Anh Ngày sinh: 04/11/2000 Lớp: 9B BÀI DỰ THI CUỘC THI VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN ĐỂ GIẢI QUYẾT CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN DÀNH CHO HỌC SINH TRUNG HỌC 1. Tên tình huống “Một người bạn của gặp khó khăn với việc học môn Văn (phân tích một tác phẩm hay một nhân vật văn học,..trong một bài văn nghị luận). Bạn ấy mong em giúp đỡ để có thể hoàn thành bài tập về nhà của mình. Bài tập của bạn yêu cầu nghị luận về một tác phẩm văn học, đó là văn bản: Hoàng Lê Nhất thống chí- Hồi thứ 14 trong sách giáo khoa Ngữ Văn 9 tập 1”. 2. Mục tiêu giải quyết tình huống:Áp dụng các kiến thức của môn Ngữ văn, Địa lý, Giáo dục công dân, Lịch sử để giúp bạn có học và phân tích các tác phẩm văn học. 3.Tổng quan về các nghiên cứu có liên quan để giải quyết tình huống: - Môn Văn: Dùng kiến thức của môn Ngữ văn để giải quyết dạng bài tập để có thể tìm hiểu những vấn đề cần có trong một bài văn nghị luận. Từ đó, kết hợp cùng với các kiến thức của môn học khác giúp cho bạn học đem lại kết quả tốt hơn, có hiệu quả hơn. - Môn Lịch Sử: Giới thiệu về lịch sử của của tác phẩm hay nhân vật cần phân tích để có thể hiểu rõ hơn về tác phẩm. Không những thế, tác phẩm này con giới thiệu với ta lịch sử hào hùng của dân tộc ta. “Hoàng Lê Nhất thống chí – Hồi thức 14” được viết trong thời kì nhà Thanh sang xâm lược nước ta. Nhắc đến tác phẩm “Hoàng Lê Nhất thông chí” mọi người đều nghĩ ngay đến những chiến thắng oanh liệt ở trận Hà Hồi, trận Ngọc Hồi. Đặc biệt, chính nhờ có được chiến thắng của trận Ngọc Hồi, quân Tây Sơn đã thừa thắng xông lên đánh chiếm đồn Văn Điển và tiến vào Thăng Long khiến cho nhiều tướng sĩ nhà Thanh phải bỏ chạy, tự tử. Lịch sử đã được các nhà viết sử khéo léo đưa vào văn chương một cách tự nhiên, làm cho lịch sử không còn “khô khan” chỉ có các mốc thời gian nhạt nhẽo. - Môn Công dân: Trong văn học, hình tượng nhân vật đóng một vai trò vô cùng to lớn đối với toàn bộ tác phẩm. Hình ảnh vua Quang Trung được khắc họa trong văn bản “Hoàng Lê Nhất thống chí – Hồi thứ 14” là một con người có là một phẩm chất đạo đức cao đẹp, đáng trân trọng. Đâu chỉ có vậy , tác phẩm còn giới thiệu cho ta người anh hùng của dân tộc - Ngô Thì Nhậm (Là người xuất thân từ gia đình vọng tộc chốn Bắc Hà, con Ngô Thì Sĩ, người làng Tả Thanh Oai, ngày thuộc huyện Thanh Trì Hà Nội). - Môn Địa lí: Từ tác phẩm, ta có thể biết thêm được nhiều địa danh nổi tiếng của đất nước. Nơi Quang Trung cùng đoàn quân đặt chân đến chính lả Tam Điệp, Nghệ An, thành Thăng Long, các địa danh này còn gắn liền với lịch sử lâu đời của đất nước ta. Nhắc đến “Hoàng Lê Nhất thống chíHồi thứ 14” ta không thể nào quên được Hoàng thành Thăng Long, vùng đất Tả Thanh Oai nơi sinh ra danh nhân Ngô Thì Nhậm,… 4. Giải quyết tình huống và thuyết minh tiến trình giải quyết tình huống một nay Khi làm một bài văn nghị luận, điều cần làm là phải xác lập một quan điểm, một tư tưởng mới đúng đắn để truyền tới người đọc, người nghe. Từ đó giúp người đọc, người nghe hiểu và làm theo quan điểm mình vừa xác lập cho họ. Khi phân một tác phẩm văn học, bạn cần phải nắm rõ được nội dung, nghệ thuật, giá trị biểu hiện của tác phẩm văn học đó. Từ đó bạn mới có thể xác lập quan điểm, ý kiến của mình về vấn đề mà tác phẩm văn học đặt ra trong cuộc sống. Mà mỗi một tác phẩm văn học đề cập đến những vấn đề riêng. Qua mỗi tác phẩm văn học đó ta sẽ tìm hiểu được nhiều vấn đề mà cuộc đặt ra hàng ngày, ta có thể vận dụng, học hỏi, liên hệ để chiêm nghiệm, rút ra những bài học ứng xử, những bài học làm người, những kỹ năng sống… Tác phẩm “Hoàng Lê Nhất thống chí” của nhóm Ngô Gia văn phái là một tác phẩm văn học có giá trị về nhiều mặt. Hồi thứ 14 phần trích trong sách Ngữ văn 9 tập I đã phản ánh chiến công lừng lẫy của nghĩa quân Tây Sơn và sự thất bại thảm hại của quân tướng nhà Thanh và số phận bi đát của vua tôi Lê Chiêu Thống, ông vua cõng rắn cắn gà nhà.Tác phẩm này đã tôn vinh người anh hùng áo vải – Quang Trung đã có công thống nhất đất nước, đánh đuổi quân xâm lược. Đoạn trích hồi thứ 14 nói riêng và cả tác phẩm nói chung sẽ giúp bạn chưa thích học văn, nhất là làm văn nghị luận về tác phẩm văn học sẽ vận dụng được rất nhiều môn học như Lịch sử, Địa lý, GDCD… mà bạn đang thích học. Từ đó giúp bạn thấy sự liên quan giữa các môn học này. Chính từ những kiến thức bạn yêu thích có trong tác phẩm đó giúp bạn hiểu và yêu thích môn Ngữ văn hơn. Bởi vì “học văn là học người, học văn là học cách làm người”. Môn GDCD đã đem đến cho ta cái nhìn sâu rộng hơn đối với mỗi con người. Phẩm chất đạo đức của vua Quang Trung vô cùngcao đẹp, thật đáng trân trọng để cho mỗi người Việt Nam ta tự hào và noi theo. Chính môn học này đã đem đến cho ta những kiến thức vô cùng cùng cần thiết cho cuộc sống trong xã hội mà không phải chi là đơn thuần phân tích một nhân vặt văn học. Văn chương luôn có sự hiện hữu của con người hay còn gọi là các nhân vật văn học, các nhân vật này luôn là những người có suy nghĩ, tình cảm riêng biệt. Mỗi nhân vật ấy là một sự chiêm nghiệm một bài học mà ta rút ra được cho bản thân. Còn những điều ta biết rằng văn học thường hình tượng hóa các nhân vật lịch sử, nó sẽ giúp cho ta hiểu hơn về các nhân vật này và sẽ dễ dàng hơn trong việc phân tích một nhân vật văn học nếu ta hiểu họ, biết họ như thế nào. Ta phải biết vận dụng những kiến thức của môn GDCD đã được học ở nhà trường để phân tích hay tìm hiểu các nhân vật ấy hay chính những người sống xung quanh mình. Với môn Lịch sử Văn học và Lịch sử có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Các nhân vật lịch sử, các sự kiện lịch sử đã làm giảm phần nào sự “khô khan” của môn học và giúp phần làm tăng sức hấp dẫn của tác phẩm văn học. Tác phẩm “Hoàng Lê nhất thống chí” được viết theo thể chí – một thể loại văn học có nguồn gốc từ Trung Quốc vừa có tính chất lịch sử, vừa có tính chất văn chương thường được viết theo lối chương hồi. Vì vậy các tác giả không thể nào viết sai được sự thật nhưng sự thật ấy lại được hình tượng hóa lên. Chính vì thế mà sự thật trở nên có hồn hơn hấp dẫn hơn. “Dân ta phải biết sử ta” nhưng khi học Lịch sử mà chỉ nhìn vào những mốc thời gian nhạt nhẽo, những sự kiện không có hồn, những con số chán ngán thì ta thấy môn lịch sử không hấp dẫn. Chính vì thế khi môn Lịch sử được tích hợp với môn Văn đã khiến cho nhiều người biết đến lịch sử, ta có thể học môn học một cách thú vị hơn và có hứng thú hơnđối với môn học. Trong tác phẩm còn kể đến những địa danh nổi tiếng như Tam Điệp hay “mảnh đất địa linh nhân kiệt” và rất “hiếu học” Nghệ An,…Các địa danh ấy đã giới thiệu đến người đọc biết được đoàn quân của vua Quang Trung hành quân đến những đâu. Học Địa lý để làm gì ? Chính là lúc này đây, đọc xong bạn phải biết những địa điểm này ở đâu, địa hình nơi đây như thế nào? Trả lời được những câu hỏi này bạn có thể biết được con đường mà nghĩa quân đã đi qua là khó khăn, gian lao hay nó lại là điểm thuận lợi giúp cho đoàn quân ta hành quân trên con đường tới chiến thắng, thống nhất đất nước. Ta cũng hiểu được tài năng quân sự của vua Quang Trung với một cuộc hành quân thần tốc có một không hai trong lịch sử: trong một thời gia ngắn, chỉ tính bằng ngày thôi mà đội quân của ông không phải hoàn toàn tinh nhuệ mà đi được bao nhiêu đường đất, làm được bao nhiêu việc trọng đai, phi thường. Còn nữa, nhờ có điều kiện thuận lợi của thời tiết đã giúp cho ta chiến thắng trận Ngọc Hồi. Bạn phải giải thích được thời tiết ra làm sao mà để giúp cho quân ta có được lợi thế. Cũng qua đây bạn mới có thể hiểu được toàn bộ tác phẩm và có thể phân tích đoạn trích này một cách đầy đủ và chính xác nhất. Thông qua việc tích hợp các kiến thức liên môn, ta sẽ dễ dàng hơn trong việc nghị luận một tác phẩm văn học.Từ đó bạn có thể hiểu và đưa ra những ý kiến chính xác, đúng đắn khi làm một bài văn nghị luận về một tác phẩm văn học. Hiểu được các kiến thức của các môn học liên quan trong tác phẩm văn học bạn sẽ thấy văn học không bao giờ là môn nhàm chán, bắt buộc phải học! Học văn là để làm văn, làm người để cho văn chương có thể len lỏi đến mọi góc khuất của tâm hồn. Không phải là một người yêu văn chương nhưng bạn là người vô cùng yêu thích môn Địa lý. Qua tác phẩm này chắc hẳn bạn cũng đã biết thêm được nhiều địa danh lịch sử của đất nước về các anh hùng dân tộc. Bạn có tự hào không về đất nước Việt Nam nơi mỗi ngọn núi con sông, mỗi vùng đất lại ghi dấu những chiến công của cha ông? Bạn thích môn Địa lý nhưng qua các tác phẩm văn học bạn sẽ được đi du lịch đến từng vùng miền của đất nước ta. Bạn sẽ được trải nghiệm đời sống văn hóa đặc sắc của mỗi địa phương…Nhờ có môn Văn mọi thứ được giới thiệu đến bạn một cách tự nhiên, đơn giản nhất, văn học sẽ chứa rất nhiều điều mà bạn yêu thích nếu như bạn muốn tìm hiểu. Vậy nên, bạn thấy đây môn Văn không chỉ đơn thuần là Văn mà còn là sự kết hợp của nhiều bộ môn khác nữa. Tích hợp văn học cùng với các môn như GDCD, Địa lý, Lịch sử,… đã giúp cho những người không thích những môn học đấy nhưng qua văn chương đã tiến đến gần hơn để thích môn học đó. Cũng như vậy, từ việc thích những môn học đó mà bạn cũng sẽ trở nên thích môn Văn hơn vì nó là sự kết hợp của nhiều môn học. Yêu thích môn Văn sẽ khiến cho tâm hồn ta rộng mở, yêu đời, yêu cuộc sống hơn. Bạn rất thích môn Địa vì vậy khi có thể tiếp nhận được những kiến thức của bộ môn này thông qua môn Văn. Bạn sẽ học hỏi nhiều hơn ở môn Văn. Nhưng học văn không chỉ có học mà còn phải biết làm văn nên khi am hiểu những kiến thức trong văn học bao gồm cả những môn học khác thì bạn sẽ có thể học và làm văn tốt hơn. Yêu văn chương sẽ khiến cho tâm hồn ta rộng mở. Chính nhờ có việc tích hợp kiến thức liên môn đã giúp cho nhiều người trở nên yêu văn học vậy nên ta không thể nào phủ nhận được tầm quan trọng cũng như ích lợi của việc học như trên. 5. Ý nghĩa của việc giải quyết tình huống Thông qua việc tích hợp kiến thức liên môn đã đem đến cho ta nhiều ý nghĩa trong việc học tập: - Cho chúng ta một số gợi ý về việc những kĩ năng cơ bản nhất của việc làm một bài văn nghị luận. - Cho ta lời khuyên về các cách tìm hiểu, làm một bài văn và giúp ta xác lập được những điều đúng sai cần thiết trong môn học rồi ứng dụng vào cuộc sống. - Hoàn thiện, bổ sung kiến thức về các môn học. - Bạn của mình có thể hiểu hơn, thông qua bài văn được hướng dẫn sẽ có thể tự làm một bài văn hoàn chỉnh với ột đè bài khác mà không cần có người hướng dẫn. - Giúp bạn hiểu biết sâu rộng hơn về các lĩnh vực trong đời sống, xã hội. - Giúp cho ta yêu thích hơn những môn học khác. Thanh Trì, ngày 09 tháng 12 năm 2014 Người viết Tạ Phương Anh