1
MỞ ĐẦU
1. Giới thiệu khái quát về luận án
Đề tài “Đảng bộ Quân khu 1 lãnh đạo công tác giáo dục quốc
phòng và an ninh từ năm 2006 đến năm 2015” được tiếp cận nghiên cứu
dưới góc độ khoa học Lịch sử, chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản
Việt Nam.
Luận án làm rõ những yếu tố tác động, chủ trương và sự chỉ đạo
của Đảng bộ Quân khu 1 đối với công tác giáo dục quốc phòng và an
ninh (GDQP&AN) từ năm 2006 đến năm 2015, qua hai giai đoạn 2006 2010 và 2010 - 2015. Đồng thời, đưa ra những nhận xét, đánh giá về quá
trình Đảng bộ Quân khu 1 lãnh đạo công tác GDQP&AN (2006 - 2015)
và đúc kết kinh nghiệm tham khảo trong thời kỳ mới.
Đề tài luận án được nghiên cứu dựa vào đường lối, chủ trương của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác GDQP&AN và thực
tiễn công tác GDQP&AN ở Quân khu 1. Đồng thời, tham khảo kết quả
nghiên cứu của các công trình khoa học có liên quan để làm rõ những vấn
đề cơ bản của luận án.
Đây là công trình khoa học độc lập của tác giả, không trùng lặp với các
công trình khoa học đã công bố, các luận văn, luận án đã bảo vệ.
2. Lý do lựa chọn đề tài
Giáo dục QP&AN là một bộ phận của nền giáo dục quốc dân, một
nội dung quan trọng của việc xây dựng nền quốc phòng toàn dân
(QPTD) và nền an ninh nhân dân (ANND) để sẵn sàng tiến hành chiến
tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc (BVTQ) và bảo vệ an ninh quốc gia. Việc
phổ cập và tăng cường GDQP&AN cho mọi đối tượng trong toàn dân là
việc làm hết sức cần thiết, có ý nghĩa chiến lược, là nhiệm vụ chung của
Đảng, Nhà nước và toàn xã hội.
Công cuộc đổi mới đất nước hiện nay đang phải đối mặt với nhiều nguy
cơ, thách thức với những diễn biến phức tạp, khó lường. Từ đó, đòi hỏi mọi
đảng viên, cán bộ, công chức trong hệ thống chính trị và mọi công dân phải có
nhận thức và hành động đúng đắn về nhiệm vụ BVTQ.
Quân khu 1, có vị trí chiến lược quan trọng về QP, AN trong thế
trận phòng thủ chung của cả nước. Quán triệt sâu sắc đường lối, chủ
trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về công tác GDQP&AN, Đảng
bộ Quân khu 1 đã đề ra chủ trương và chỉ đạo thực hiện công tác
GDQP&AN đạt kết quả tốt; tuy nhiên, cũng còn những hạn chế nhất
định, những khó khăn, bất cập cần phải tiếp tục giải quyết.
Nghiên cứu quá trình Đảng bộ Quân khu 1 lãnh đạo công tác
GDQP&AN trong những năm 2006 - 2015, không chỉ làm rõ sự lãnh
đạo của Đảng bộ Quân khu 1 đối với công tác GDQP&AN ở địa phương,
2
mà còn có giá trị làm phong phú lịch sử của toàn Đảng và vận dụng chỉ đạo
công tác GDQP&AN trong thời kỳ mới; góp phần tổng kết công tác giáo
dục - đào tạo trong đó có GDQP&AN trong công cuộc đổi mới.
Quá trình hoạt động thực tiễn, nghiên cứu sinh đã trực tiếp giảng
dạy bồi dưỡng KTQP&AN cho đối tượng 2 của Quân khu 1 và chỉ đạo
công tác GDQP&AN của Trường Quân sự Quân khu 1; qua đó, nghiên
cứu sinh đã tích luỹ được nhiều kiến thức và kinh nghiệm về công tác
GDQP&AN. Với ý nghĩa đó, tác giả chọn đề tài: “Đảng bộ Quân khu 1
lãnh đạo công tác giáo dục quốc phòng và an ninh từ năm 2006 đến
năm 2015” làm luận án tiến sĩ Lịch sử, chuyên ngành Lịch sử Đảng
Cộng sản Việt Nam.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Làm sáng tỏ hoạt động lãnh đạo của Đảng bộ Quân khu 1 về công
tác GDQP&AN từ năm 2006 đến năm 2015; rút ra một số kinh nghiệm
có giá trị tham khảo trong công tác GDQP&AN thời gian tới.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
Làm rõ những yếu tố tác động đến sự lãnh đạo của Đảng bộ Quân khu
1 đối với công tác GDQP&AN trong những năm 2006 - 2015.
Phân tích, luận giải làm rõ chủ trương và sự chỉ đạo của Đảng bộ
Quân khu 1 về công tác GDQP&AN từ năm 2006 đến năm 2015.
Đánh giá những ưu điểm, hạn chế, làm rõ nguyên nhân; rút ra một
số kinh nghiệm từ quá trình Đảng bộ Quân khu 1 lãnh đạo công tác
GDQP&AN từ năm 2006 đến năm 2015, để vận dụng vào hiện thực
nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác GDQP&AN.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu
Hoạt động lãnh đạo của Đảng bộ Quân khu 1 về công tác
GDQP&AN từ năm 2006 đến năm 2015.
* Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Đề tài nghiên cứu chủ trương và sự chỉ đạo của Đảng bộ
Quân khu 1 về công tác GDQP&AN trên cả ba cấp độ là bồi dưỡng kiến
thức quốc phòng và an ninh (KTQP&AN) cho các đối tượng, GDQP&AN
cho học sinh, sinh viên (HS, SV) từ trung học phổ thông đến đại học và phổ
biến KTQP&AN cho toàn dân.
Về thời gian: Từ năm 2006 đến năm 2015, trong hai nhiệm kỳ đại
hội của Đảng bộ Quân khu 1 (2006 - 2010) và (2010 - 2015); song luận
án có đề cập đến những vấn đề liên quan đến đề tài trước năm 2006 và
sau năm 2015.
Về không gian: Trên địa bàn Quân khu 1.
3
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận
Đề tài luận án được nghiên cứu trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, quan điểm của Đảng về
công tác giáo dục - đào tạo, trong đó có công tác GDQP&AN.
* Cơ sở thực tiễn
Thực tiễn hoạt động lãnh đạo của Đảng bộ Quân khu 1 về công tác
GDQP&AN trên địa bàn Quân khu từ năm 2006 đến năm 2015, các hoạt
động GDQP&AN ở Quân khu 1 và các địa phương khác trên cả nước.
* Phương pháp nghiên cứu
Luận án được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa
duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử và phương pháp luận sử học
macxit. Trong đó, tác giả sử dụng phương pháp lịch sử, phương pháp logic
là chủ yếu và một số phương pháp khác, như: Phân tích, tổng hợp, thống kê,
so sánh, khảo sát thực tiễn và phương pháp chuyên gia.
6. Những đóng góp mới của luận án
Luận án hệ thống hoá chủ trương và sự chỉ đạo của Đảng bộ Quân
khu 1 về công tác GDQP&AN (2006 - 2015); qua đó, khẳng định vai trò
lãnh đạo của Đảng bộ Quân khu 1, nhân tố có ý nghĩa quyết định đến chất
lượng, hiệu quả công tác GDQP&AN của Quân khu.
Luận án đưa ra những nhận xét, đánh giá ưu điểm, hạn chế, làm rõ
nguyên nhân và đúc rút kinh nghiệm từ quá trình Đảng bộ Quân khu 1
lãnh đạo công tác GDQP&AN từ năm 2006 đến năm 2015, có giá trị
tham khảo trong thời kỳ mới.
7. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của đề tài
Luận án góp phần tổng kết hoạt động lãnh đạo của Đảng về công
tác GDQP&AN qua thực tiễn địa bàn Quân khu 1; cung cấp thêm luận
cứ khoa học để Đảng bộ Quân khu 1 tiếp tục bổ sung, hoàn thiện chủ
trương, sự chỉ đạo công tác GDQP&AN trong những năm tiếp theo.
Nghiên cứu đề tài này góp phần thực hiện Luật Giáo dục quốc
phòng và an ninh (năm 2013). Luận án là tài liệu tham khảo phục vụ
công tác lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng công tác GDQP&AN
trên địa bàn Quân khu 1 hiện nay; nghiên cứu, giảng dạy Lịch sử Đảng
và bồi dưỡng KTQP&AN ở các học viện, nhà trường trong và ngoài
quân đội.
8. Kết cấu của luận án
Mở đầu; tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài; 3
chương (8 tiết); kết luận; danh mục các công trình của tác giả đã công bố liên
quan đến đề tài luận án; danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.
4
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
1. Tình hình nghiên cứu về giáo dục quốc phòng của một số
nước trên thế giới
Tác giả Nguyễn Văn Sang trong bài “Giáo dục quốc phòng mang
màu sắc riêng của Mỹ”, nêu ra ba đặc trưng cơ bản trong giáo dục quốc
phòng (GDQP) ở Mỹ: Chủ nghĩa yêu nước mang màu sắc riêng của Mỹ.
Kiên trì nắm vững từ tuổi trẻ, triển khai bồi dưỡng huấn luyện ngoài
quân đội. Truyền thống phối hợp GDQP.
Tác giả Trịnh Thái Bằng biên dịch, trong bài “Huấn luyện quân sự
phổ thông cho thanh thiếu niên độ tuổi cận nhập ngũ ở Liên bang Nga”
cho rằng: Các nội dung huấn luyện quân sự cho thanh niên cận độ tuổi
nhập ngũ chuẩn bị cho phục vụ trong lực lượng vũ trang, hình thành
trong tư duy những vấn đề về an ninh cho bản thân, cộng đồng và quốc
gia dân tộc, trong tất cả các lĩnh vực hoạt động xã hội.
Tác giả Đức Giang và Quốc An trong bài “Giáo dục quốc phòng
một số nước”, cho rằng: Hiện nay Thụy Sĩ đang xây dựng lực lượng vũ
trang theo mô hình “toàn dân là lính”. Ở Nhật Bản, đã thành lập các trung
tâm GDQP tại các quân khu, địa phương để GDQP cho HS, SV, lực lượng
bán quân sự.
Tác giả Văn Đức “Cải cách giáo dục quốc phòng của một số nước ở
châu Á”, khẳng định: Trung Quốc cho rằng GDQP là một trong những nội
dung quan trọng trong xây dựng nền QPTD, bảo vệ đất nước. Thái Lan
xác định: Giáo dục quốc phòng do nhà nước quản lý nhằm trang bị cho
các thành phần lực lượng quốc phòng những kiến thức và ý thức về quốc
phòng, thống nhất hoạt động của các lực lượng đó hợp thành sức mạnh
tổng thể của quốc gia.
2. Những công trình nghiên cứu về giáo dục quốc phòng và an
ninh ở Việt Nam
2.1. Nhóm công trình nghiên cứu chung về giáo
dục quốc phòng và an ninh
Học viện Chính trị Quân sự, Đổi mới giáo dục quốc phòng trong hệ
thống giáo dục quốc gia, đã đăng tải các bài tham luận tiêu biểu của các
đồng chí cán bộ lãnh đạo, cán bộ khoa học. Công trình của tác giả Nguyễn
Bá Dương, Tư duy lý luận của Đảng ta về đổi mới giáo dục quốc phòng
trong tình hình hiện nay. Nguyễn Thiện Nhân về “Tiếp tục đẩy mạnh giáo
dục quốc phòng - an ninh, đáp ứng yêu cầu BVTQ trong tình hình mới”...
Các công trình, bài viết trên với nhiều góc độ nghiên cứu khác nhau, song
chủ yếu đi sâu làm rõ: Vị trí, vai trò và tính tất yếu khách quan, nội dung,
yêu cầu, tiêu chí đánh giá đổi mới GDQP&AN; đưa ra các giải pháp đổi
5
mới (tăng cường) công tác GDQP&AN nói chung trong hệ thống giáo dục
quốc dân; hoặc về nhiệm vụ quốc phòng, an ninh (QP, AN), xây dựng nền
QPTD, ANND.
2.2. Nhóm công trình nghiên cứu về giáo dục quốc phòng và an
ninh cho các đối tượng trên phạm vi cả nước
Giáo dục quốc phòng và an ninh cho các đối tượng
nói chung: Nguyễn Mạnh Dũng “Một số giải pháp cơ bản nâng cao
chất lượng giáo dục quốc phòng trong các bộ, ban, ngành hiện nay”.
Nguyễn Văn Trường “Hà Giang khắc phục khó khăn, hoàn thành tốt
công tác giáo dục quốc phòng - an ninh”. Nguyễn Cảnh Việt “Tổng
Công ty Hàng hải Việt Nam qua 10 năm thực hiện công tác giáo dục
quốc phòng - an ninh” và một số bài viết của các tác giả khác. Đã làm rõ
sự vận dụng linh hoạt và phong phú trong tổ chức thực hiện công tác
GDQP&AN ở mỗi địa phương, bộ, ngành.
Giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên: Hoàng
Văn Tòng “Giải pháp nâng cao chất lượng công tác giáo dục quốc phòng
- an ninh cho học sinh trung học phổ thông”. Hoàng Tuấn Anh “Nâng
cao chất lượng giáo dục quốc phòng - an ninh tại các trung tâm giáo dục
quốc phòng - an ninh sinh viên”. Trần Hồng Hải với công trình Đảng
lãnh đạo công tác giáo dục quốc phòng cho sinh viên các trường đại
học, cao đẳng từ năm 2001 đến năm 2010;... đã đề cập và làm rõ nhiều
vấn đề khác nhau trong công tác GDQP&AN cho HS, SV. Song, tập trung
khẳng định vị trí, vai trò, đổi mới chương trình, nội dung và đưa ra một số
giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác GDQP&AN cho HS, SV
đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ BVTQ.
Giáo dục quốc phòng và an ninh cho chức sắc, chức việc các tôn
giáo: Tác giả Hoàng Châu Sơn với bài “Đẩy mạnh công tác bồi dưỡng
kiến thức quốc phòng - an ninh cho chức sắc, chức việc tôn giáo”. Bùi
Đình Thịnh “Bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh cho chức sắc,
chức việc các tôn giáo ở Thái Bình”... Đã khái quát vị trí, vai trò của
công tác GDQP&AN cho chức sắc, chức việc các tôn giáo; nêu rõ tính
đặc thù, nội dung, hình thức tổ chức, phương pháp giáo dục; rút ra một
số kinh nghiệm về GDQP&AN cho chức sắc, chức việc các tôn giáo ở
một số địa phương trên phạm vi cả nước.
2.3. Nhóm công trình nghiên cứu về giáo dục quốc phòng và an
ninh ở các quân khu và Quân khu 1
Công tác giáo dục quốc phòng và an ninh ở các quân khu: Đỗ Văn
Hiện với bài “Một số kinh nghiệm về đổi mới giáo dục quốc phòng ở các
quân khu hiện nay”. Nguyễn Văn Thấn “Quân khu 3 đẩy mạnh giáo dục
quốc phòng - an ninh toàn dân - Kết quả và một số kinh nghiệm”. Ngô
6
Văn Hùng “Công tác giáo dục quốc phòng - an ninh trên địa bàn Quân
khu 2”... Đã nghiên cứu, đề cập đến nhiều nội dung và dưới các góc độ
khác nhau, nhưng chủ yếu là khẳng định vị trí, vai trò, đánh giá kết quả,
rút ra kinh nghiệm hoặc đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng công tác
GDQP&AN ở các quân khu đó.
Công tác giáo dục quốc phòng và an ninh trên địa
bàn Quân khu 1: Nguyễn Sĩ Thăng “Những giải pháp chủ yếu nâng
cao chất lượng giáo dục quốc phòng - an ninh trên địa bàn Quân khu
1”. Nguyễn Xuân Bình “10 năm thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng kiến
thức quốc phòng - an ninh ở Trường Quân sự Quân khu 1 (2000 2010). Nguyễn Trung Thành “Huyện Định Hoá đẩy mạnh công tác
giáo dục quốc phòng - an ninh”; Hoàng Văn Hữu “Tăng cường sự
lãnh đạo của Đảng trong công tác giáo dục quốc phòng, an ninh của
tỉnh Cao Bằng”. Dương Phương Hưng về “Giáo dục quốc phòng cho
sinh viên, học sinh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng Thái Nguyên”;…
Ngô Xuân Thứ “Bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh cho chức sắc,
chức việc các tôn giáo ở Bắc Ninh - Kết quả và kinh nghiệm”. Các bài viết
trên đã khái quát kết quả, đưa ra một số kinh nghiệm (giải pháp) nâng cao
chất lượng công tác GDQP&AN nói chung; bồi dưỡng KTQP&AN cho
cán bộ, đảng viên; GDQP&AN cho HS, SV; phổ biến KTQP&AN cho
toàn dân và cho chức sắc, chức việc các tôn giáo.
3. Khái quát kết quả chủ yếu của các công trình đã công bố và
những vấn đề đặt ra luận án tiếp tục giải quyết
3.1. Khái quát kết quả chủ yếu của các công trình đã công bố liên
quan đến đề tài luận án
Từ khảo cứu các công trình đã công bố liên quan đến đề tài luận án,
nghiên cứu sinh nhận thấy các nghiên cứu đó đã tập trung làm rõ:
Một là, khẳng định vị trí vai trò, tầm quan trọng và tính cấp thiết
của công tác GDQP&AN đối với tất cả các nước, nhất là Việt Nam trong
giai đoạn hiện nay.
Hai là, phần lớn các công trình đã luận giải, làm rõ nội dung, hình
thức tổ chức, phương pháp GDQP&AN, nhưng chủ yếu là GDQP&AN
của Nhà nước và bộ, ngành, địa phương, đơn vị, nhà trường cho các đối
tượng cụ thể khác nhau.
Ba là, một số công trình đã nghiên cứu, tổng kết, đánh giá kết quả
GDQP&AN, đúc rút kinh nghiệm; một số công trình đã đề xuất phương
hướng, giải pháp nâng cao chất lượng GDQP&AN.
Bốn là, đã có những công trình nghiên cứu về sự lãnh đạo, chỉ đạo
của Đảng và Nhà nước về công tác GDQP&AN. Song, đó là những tổng
kết chủ yếu về kết quả thực hiện công tác GDQP&AN; hoặc, trong phạm
7
vi đối tượng HS, SV; chưa đề cập đầy đủ việc tổng kết quá trình lãnh đạo
của Đảng đối với công tác này.
Năm là, các công trình nghiên cứu liên quan đến GDQP&AN trên
địa bàn Quân khu 1 đã đề cập đến công tác GDQP&AN cho một số đối
tượng cụ thể ở các địa phương, nhưng chưa có công trình nào tập trung
nghiên cứu sự lãnh đạo của Đảng bộ Quân khu về công tác GDQP&AN.
3.2. Những vấn đề đặt ra luận án tập trung giải quyết
Thông qua khái quát kết quả chủ yếu của các công trình đã công bố
liên quan đến đề tài luận án, từ những “khoảng trống” khoa học và nội dung
có thể kế thừa, vận dụng, luận án tập trung giải quyết những vấn đề sau:
Một là, làm rõ một số khái niệm liên quan và vị trí, vai trò quan
trọng của công tác GDQP&AN.
Hai là, hệ thống hoá chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà
nước về công tác GDQP&AN.
Ba là, khái quát tình hình thế giới, khu vực và trong nước, đặc biệt là
tình hình địa bàn và thực trạng công tác GDQP&AN của Quân khu 1 đã tác
động như thế nào đến sự lãnh đạo của Đảng bộ Quân khu 1 đối với công tác
GDQP&AN.
Bốn là, hệ thống hoá, luận giải làm rõ mục tiêu, nhiệm vụ, giải
pháp và sự chỉ đạo tổ chức thực hiện của Đảng bộ Quân khu 1 đối với
công tác GDQP&AN qua hai giai đoạn 2006 - 2010 và 2010 - 2015,
tương ứng với hai nhiệm kỳ Đại hội Đảng bộ Quân khu.
Năm là, luận án đưa ra nhận xét về ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân
trong nhận thức, hoạch định chủ trương và tổ chức thực hiện.
Sáu là, luận án rút ra một số kinh nghiệm vận dụng vào thực tiễn
nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác GDQP&AN ở Quân khu 1.
Chương 1
CHỦ TRƯƠNG VÀ SỰ CHỈ ĐẠO CỦA ĐẢNG BỘ QUÂN
KHU 1 VỀ CÔNG TÁC GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN
NINH (2006 - 2010)
1.1. Những yếu tố tác động đến sự lãnh đạo của Đảng bộ Quân
khu 1 về công tác giáo dục quốc phòng và an ninh
1.1.1. Vị trí, vai trò công tác giáo dục quốc phòng và an ninh
* Một số khái niệm
Quốc phòng, là công cuộc giữ nước bằng sức mạnh tổng hợp của
toàn dân tộc, trong đó sức mạnh quân sự là đặc trưng, lực lượng vũ trang
nhân dân là nòng cốt.
An ninh, là trạng thái ổn định, an toàn, không có dấu hiệu nguy
hiểm đe doạ sự tồn tại và phát triển bình thường của cá nhân, của tổ
8
chức, của từng lĩnh vực hoạt động xã hội hoặc của toàn xã hội. Có: An
ninh quốc gia, an ninh chính trị, an ninh quân sự, an ninh kinh tế... Duy
trì an ninh toàn diện là điều kiện để phát triển xã hội.
Mối quan hệ giữa quốc phòng và an ninh: Quốc phòng và an ninh là
hai lĩnh vực quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và BVTQ. Mỗi lĩnh vực
có chức năng, nhiệm vụ, cách tổ chức lực lượng, đối tượng, phạm vi, phương
thức hoạt động và mục tiêu cụ thể khác nhau nhưng luôn gắn chặt với nhau, vì
cùng chung mục đích cuối cùng là bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN.
Cách diễn đạt mối quan hệ này trong công tác GDQP&AN cũng có sự phát
triển: Từ giáo dục quốc phòng; đến giáo dục quốc phòng - an ninh; giáo dục
quốc phòng, an ninh và GDQP&AN. Vì vậy, trong đề tài này nghiên cứu sinh
sử dụng cụm từ GDQP&AN; tuy nhiên, có lúc vẫn sử dụng GDQP-AN hoặc
GDQP, AN cho phù hợp với thực tiễn lịch sử.
Kiến thức quốc phòng và an ninh bao gồm hệ thống quan điểm của
Đảng Cộng sản Việt Nam, chính sách, pháp luật của Nhà nước về
QP&AN; truyền thống dựng nước, giữ nước của dân tộc và kỹ năng
quân sự. Kỹ năng quân sự là khả năng thực hành những nội dung cơ bản
cần thiết về kỹ thuật, chiến thuật quân sự.
Giáo dục quốc phòng và an ninh là toàn bộ những hoạt động giáo
dục, nhằm trang bị cho cán bộ, đảng viên, HS, SV, công chức và mọi
công dân những kiến thức cơ bản về QP&AN để phát huy tinh thần yêu
nước, truyền thống dựng nước và giữ nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc,
nâng cao ý thức, trách nhiệm, tự giác thực hiện nhiệm vụ QP&AN,
BVTQ Việt Nam XHCN.
Công tác giáo dục quốc phòng và an ninh là toàn bộ những hoạt động có
mục đích, có tổ chức, với đối tượng là toàn dân, trước hết là cán bộ, đảng viên,
công chức và thế hệ trẻ HS, SV. Nhằm nâng cao nhận thức, giác ngộ của họ về
đường lối, quan điểm của Đảng và quyền lợi, trách nhiệm công dân đối với
nhiệm vụ QP, AN, chiến tranh nhân dân; trang bị những kiến thức chính trị, QP,
AN, kỹ năng quân sự cần thiết. Để mỗi công dân đều có thể thực hiện bổn phận
của mình trước yêu cầu của sự nghiệp BVTQ.
* Vị trí, vai trò của công tác giáo dục quốc phòng và an ninh
Giáo dục QP&AN là một bộ phận quan trọng trong sự nghiệp giáo dục
chung của Đảng và Nhà nước, nhằm đào tạo con người mới phát triển toàn
diện, đáp ứng yêu cầu xây dựng và BVTQ Việt Nam XHCN; là một bộ
phận của nền giáo dục quốc dân, là môn học chính khoá trong các nhà
trường từ trung học phổ thông đến đại học; là một nội dung cơ bản trong
xây dựng nền QPTD.
Công tác GDQP&AN không chỉ có ý nghĩa chiến lược, lâu dài mà còn
là nhiệm vụ cơ bản, thường xuyên của Đảng, Nhà nước và nhân dân; một
9
nhiệm vụ quan trọng của các cấp uỷ đảng, chính quyền địa phương, các cơ
quan, ban, ngành, đoàn thể chính trị - xã hội và toàn dân.
1.1.2. Chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước về
công tác giáo dục quốc phòng và an ninh
* Quan điểm chỉ đạo
Một là, tăng cường sự lãnh đạo của các cấp uỷ đảng đối với nhiệm
vụ GDQP&AN; công tác GDQP&AN phải đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp
của cấp uỷ đảng, sự quản lý, điều hành của chính quyền và vai trò tham
mưu của các ban, ngành.
Hai là, GDQP&AN là một bộ phận của nền giáo dục quốc dân, một
nội dung cơ bản trong xây dựng nền QPTD, nền ANND; là môn học
chính khoá trong chương trình giáo dục, đào tạo trung học phổ thông đến
đại học và các trường chính trị, hành chính, đoàn thể.
Ba là, việc phổ cập và tăng cường GDQP&AN là nhiệm vụ chung
của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội, phải được chỉ đạo, tổ chức thực hiện
chặt chẽ thống nhất từ Trung ương đến địa phương.
Bốn là, học tập, bồi dưỡng KTQP-AN là quyền lợi và nghĩa vụ của cán
bộ công chức và của toàn dân.
* Mục tiêu giáo dục quốc phòng và an ninh
Nhằm góp phần đào tạo con người phát triển toàn diện, có kiến
thức cơ bản về QP, AN và kỹ năng quân sự cần thiết, phát huy tinh thần
yêu nước, đề cao ý thức, nghĩa vụ, trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ QP,
AN bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN.
* Về nhiệm vụ và giải pháp giáo dục quốc phòng và an ninh
Thường xuyên tiến hành giáo dục sâu sắc quan điểm, đường lối
của Đảng, chính sách của Nhà nước về xây dựng nền QPTD và
ANND cho cán bộ chủ chốt các cấp, các ngành, đảng viên và quần
chúng nhất là thế hệ trẻ.
Kịp thời giải quyết những khó khăn vướng mắc về GDQP&AN trong
HS, SV nhất là biên chế giáo viên và các quy định, chế độ học tập, bảo đảm
cơ sở vật chất cần thiết cho công tác giảng dạy và học tập.
Thống nhất việc thực hiện công tác GDQP&AN đối với đảng
viên, cán bộ các cấp, các ngành trong hệ thống chính trị về đối tượng,
mục tiêu, yêu cầu, chương trình, nội dung, giáo trình, giáo viên và
các mặt bảo đảm phục vụ.
Tăng cường và nâng cao chất lượng công tác thông tin tuyên truyền
GDQP&AN toàn dân trên các phương tiện truyền thông đại chúng từ
Trung ương đến địa phương.
Thường xuyên theo dõi, hướng dẫn, kiểm tra đôn đốc và định kỳ
báo cáo kết quả thực hiện theo quy định.
10
1.1.3. Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và chức năng,
nhiệm vụ giáo dục quốc phòng và an ninh của Quân khu 1
* Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của Quân khu 1
Quân khu 1, gồm 6 tỉnh: Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Thái
Nguyên, Bắc Giang, Bắc Ninh. Địa hình chủ yếu là miền núi và trung du
chiếm 96,8%; có 564 km đường biên giới trên bộ giáp với Trung Quốc; có
01 cửa khẩu quốc tế, 06 cửa khẩu quốc gia. Dân số trên 5 triệu người, có 25
đân tộc khác nhau, dân tộc thiểu số chiếm 40,55%; có ba tôn giáo chính là
Công giáo, Phật giáo và Tin Lành. Quân khu 1 là địa bàn chiến lược quan
trọng của cả nước, có bề dày truyền thống cách mạng; đời sống của nhân
dân còn khó khăn; trình độ dân trí thấp và không đồng đều; Một số địa
phương đã và đang hình thành, phát triển các khu công nghiệp; là nơi tập
trung các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp của các tỉnh
phía Bắc, lưu lượng sinh viên khoảng 8 vạn người; còn tiềm ẩn những nhân
tố bất ổn định… Tác động không nhỏ đến công tác GDQP&AN.
* Chức năng, nhiệm vụ giáo dục quốc phòng và an ninh của
Quân khu 1
Chỉ đạo Phòng Dân quân tự vệ phối hợp các cơ quan, đơn vị thuộc
quyền và các đơn vị đóng quân trên địa bàn thực hiện toàn diện công tác
GDQP&AN toàn dân; phối hợp với các cơ quan quản lý giáo dục và đào
tạo, các cơ quan liên quan ở địa phương thực hiện công tác GDQP&AN
cho các đối tượng; bồi dưỡng giáo viên, cán bộ chuyên trách, bán chuyên
trách GDQP&AN cho các trường chính trị, các trường trung học phổ
thông, trung học chuyên nghiệp, dạy nghề.
1.1.4. Thực trạng công tác giáo dục quốc phòng của Quân khu 1
trước năm 2006
Giáo dục quốc phòng được tiến hành với nhiều hình thức, tạo
chuyển biến về nhận thức, nghĩa vụ BVTQ của đông đảo nhân dân, HS,
SV. Hội đồng GDQP các cấp đã thành lập, từng bước hoạt động tốt. Bồi
dưỡng KTQP, kiến thức quản lý nhà nước cho cán bộ chủ chốt các cấp
và đào tạo cán bộ quân sự xã, phường đạt hiệu quả; nâng cao nhận thức,
hành động của cán bộ địa phương.
Tuy nhiên còn những hạn chế: Việc quán triệt, triển khai các văn bản của
Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành về công tác GDQP ở một số địa phương, đơn vị
chưa sâu rộng; nhận thức của một bộ phận cán bộ các cấp và nhân dân về công
tác GDQP chưa được đầy đủ; một số địa phương chậm nghiên cứu đổi mới cả
nội dung, hình thức, phương pháp tuyên truyền GDQP toàn dân; tỷ lệ cán bộ
được bồi dưỡng KTQP còn thấp, GDQP cho HS, SV, dân quân tự vệ - dự bị
động viên còn nhiều bất cập.
11
Nguyên nhân của những hạn chế là do nhận thức về nhiệm vụ quốc phòng
nói chung, công tác GDQP nói riêng của một số cán bộ, giáo viên, HS, SV còn
đơn giản, đôi lúc còn xem nhẹ. Trách nhiệm của một số cán bộ lãnh đạo chưa
được đề cao. Việc quán triệt cho cán bộ và nhân dân ở một số nơi chưa sâu rộng,
nhất là vị trí, vai trò của môn học GDQP cho cán bộ quản lý, giáo viên và HS,
SV trong các nhà trường chưa thật đầy đủ. Cơ chế quản lý, kinh phí bảo đảm và
chế độ chính sách cho giáo viên GDQP còn nhiều bất cập.
1.2. Chủ trương về công tác giáo dục quốc phòng và an ninh
của Đảng bộ Quân khu 1
1.2.1. Mục tiêu, nhiệm vụ công tác giáo dục quốc
phòng và an ninh
* Mục tiêu công tác giáo dục quốc phòng và an ninh
Đổi mới nâng cao chất lượng công tác giáo dục, bồi dưỡng
KTQP&AN; phấn đấu trong từng nhiệm kỳ cấp uỷ và hội đồng nhân dân có
100% cán bộ chủ chốt trong hệ thống chính trị được bồi dưỡng KTQP&AN.
Tuyên truyền, giáo dục sâu rộng cho toàn dân, cán bộ các cấp, thế hệ trẻ
nhận thức đầy đủ, thống nhất cao về nhiệm vụ BVTQ.
* Nhiệm vụ công tác giáo dục quốc phòng và an ninh
Tiếp tục quán triệt, triển khai đồng bộ các văn bản lãnh đạo, chỉ
đạo, tổ chức thực hiện nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác
GDQP&AN cho các đối tượng trên địa bàn.
Tổ chức thực hiện đúng, đủ, có chất lượng và hiệu quả chương trình
GDQP&AN cho HS, SV trong từng bậc học, đối tượng học.
Phát huy tốt vai trò của các cơ quan chuyên môn, các phương tiện
truyền thông đại chúng nâng cao chất lượng GDQP&AN toàn dân.
Từng bước tăng cường đầu tư thích đáng cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ
môn học GDQP&AN và bồi dưỡng KTQP&AN cho các đối tượng.
1.2.2. Những giải pháp chính
Một là, nâng cao nhận thức cho các cấp, các ngành, các đối tượng
về vị trí, vai trò của công tác GDQP&AN.
Hai là, kiện toàn, phát huy vai trò của Hội đồng GDQP&AN các cấp.
Ba là, duy trì thực hiện có nền nếp các khâu, các bước của quá
trình giáo dục, bồi dưỡng KTQP&AN cho các đối tượng.
Bốn là, phát huy vai trò của các nhà trường, trung tâm GDQP&AN, các
phương tiện truyền thông trong công tác GDQP&AN.
Năm là, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ tốt
môn học GDQP&AN.
1.3. Đảng bộ Quân khu 1 chỉ đạo thực hiện công tác giáo dục
quốc phòng và an ninh
12
1.3.1. Chỉ đạo kiện toàn, phát huy vai trò của Hội đồng Giáo dục
quốc phòng và an ninh các cấp
Trong những năm 2006 - 2007, Hội đồng GDQP&AN các cấp từ
Quân khu đến tỉnh, huyện, xã luôn được kiện toàn và hoạt động theo
Quyết định số 224/2003/QĐ-TTg ngày 04/11/2003 và Quyết định số
139/2004/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc Thành lập Hội
đồng Giáo dục quốc phòng quân khu, cấp tỉnh, cấp huyện.
Năm 2008, Hội đồng GDQP&AN từ cấp Quân khu đến cấp xã được
thành lập lại theo Quyết định số 1404 ngày 16/10/2007 của Thủ tướng
Chính phủ về việc Thành lập Hội đồng Giáo dục quốc phòng - an ninh
Trung ương, quân khu và Công văn số 2023 ngày 24/12/2007 của Bộ
Tổng Tham mưu về việc Thành lập Hội đồng Giáo dục quốc phòng - an
ninh quân khu, cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã.
Ngày 06/3/2008 Bộ Tư lệnh Quân khu ban hành Quyết định số
256/QĐ-BTL về việc Thành lập Ban Thư ký và cơ quan giúp việc Ban
Thường trực Hội đồng Giáo dục quốc phòng - an ninh Quân khu. Đồng
thời, Hội đồng GDQP&AN Quân khu cũng ban hành Quyết định số
254/QĐ-HĐGDQP-AN về việc Ban hành Quy chế hoạt động của Hội
đồng Giáo dục quốc phòng - an ninh Quân khu và Quyết định số 255/QĐHĐGDQP-AN về việc Ban hành Kế hoạch công tác của Hội đồng Giáo
dục quốc phòng - an ninh Quân khu.
Với việc thành lập mở rộng thành phần, ban hành quy chế, kế hoạch,
Hội đồng GDQP&AN các cấp đã đi vào hoạt động có nền nếp, thực hiện
đúng chức năng, nhiệm vụ, từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả công
tác GDQP&AN của Quân khu và từng địa phương.
1.3.2. Chỉ đạo đổi mới chương trình, nội dung giáo dục quốc
phòng và an ninh
Chương trình, nội dung, giáo trình, tài liệu GDQP&AN do Hội
đồng GDQP&AN Trung ương ban hành, Quân khu phải quán triệt, thực
hiện nghiêm túc. Song, Quân khu đã chỉ đạo Trường Quân sự Quân khu, Trung
tâm GDQP&AN Thái Nguyên và Hội đồng GDQP&AN các tỉnh phối hợp
chặt chẽ với sở giáo dục và đào tạo, các nhà trường nghiên cứu bổ sung
chương trình, nội dung phù hợp với từng đối tượng, địa bàn. Trong đó, tập
trung nghiên cứu, quán triệt những quan điểm, nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu
trên các lĩnh vực kinh tế - xã hội, QP, AN trong Văn kiện Đại hội X của Đảng,
Nghị quyết Trung ương Tám, khoá IX, Nghị quyết Đại hội nhiệm kỳ 2006 2010 của Đảng bộ Quân khu và từng địa phương; lồng ghép giáo dục truyền
thống, kinh nghiệm, tình hình thực tế ở địa phương làm cơ sở để người học
liên hệ, vận dụng và thực hiện theo từng cương vị, chức trách.
13
1.3.3. Chỉ đạo đổi mới hình thức tổ chức, phương pháp giáo dục
quốc phòng và an ninh
* Về hình thức tổ chức giáo dục quốc phòng và an ninh
Chỉ đạo chặt chẽ việc khảo sát, nắm chắc số lượng, chất lượng các đối
tượng phải giáo dục, bồi dưỡng KTQP&AN ở từng cấp để xây dựng kế
hoạch cho sát với tình hình thực tiễn của Quân khu, địa phương; việc tổ
chức bồi dưỡng KTQP&AN bằng nhiều hình thức và nhiều cấp cùng tổ
chức, một cấp tổ chức cho nhiều đối tượng (cả đối tượng 2, 3 ở cấp tỉnh,
huyện), không để sót, chồng chéo đối tượng, không trùng lặp nội dung.
* Về phương pháp giáo dục quốc phòng và an ninh
Chỉ đạo thực hiện phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính
tích cực của người học “lấy người học làm trung tâm”, nâng cao hiệu
quả vận dụng tổng hợp, linh hoạt, sáng tạo phương pháp dạy học: Giáo
viên, kết hợp thuyết trình với nêu vấn đề, gợi mở những nội dung cần
nghiên cứu; sử dụng các mô hình, sơ đồ, chiến lệ minh hoạ; khi có điều
kiện sử dụng vi tính trình chiếu. Học viên, kết hợp nghe giảng, thảo luận
và nghiên cứu thực tế, tự hệ thống nội dung học tập và đối chiếu so sánh
lý luận với thực tiễn mà phát hiện, đề xuất những vấn đề cần giải quyết.
1.3.4. Chỉ đạo kiện toàn các cơ sở giáo dục, xây
dựng đội ngũ cán bộ, giáo viên và bảo đảm vật chất,
phục vụ giáo dục quốc phòng và an ninh
* Kiện toàn hệ thống cơ sở giáo dục quốc phòng và an ninh
Chỉ đạo xây dựng khu bồi dưỡng KTQP&AN tại Trường Quân sự
Quân khu bảo đảm mỗi khoá học 50 học viên, đến năm 2008 đủ 75 học
viên; nâng cấp mở rộng các trường quân sự tỉnh, trung tâm bồi dưỡng
chính trị cấp huyện bảo đảm bồi dưỡng KTQP&AN của địa phương.
Chỉ đạo Trung tâm GDQP&AN Thái Nguyên đẩy nhanh tiến độ
thực hiện dự án nâng cấp, mở rộng quy mô đáp ứng yêu cầu huấn luyện
đến năm 2010 đạt lưu lượng 10.000 sinh viên/năm. Chỉ đạo Hội đồng
GDQP&AN tỉnh Bắc Giang và các cơ quan liên quan xây dựng đề án
thành lập Trung tâm GDQP&AN tỉnh; các địa phương, nhà trường từng
bước xây dựng, nâng cấp phòng học chuyên dùng, bãi tập bảo đảm thực
hiện môn học GDQP&AN.
* Xây dựng đội ngũ cán bộ, giáo viên giáo dục quốc phòng
và an ninh
Quân khu chỉ đạo tổ chức tập huấn, bồi dưỡng cán bộ, giáo viên giảng
dạy bồi dưỡng KTQP&AN tại các trường quân sự, trường chính trị tỉnh.
Các địa phương chỉ đạo tổ chức tập huấn, bồi dưỡng giáo viên chuyên trách,
kiêm giảng cho các trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện, thành, thị; giáo
viên chuyên trách và kiêm nhiệm GDQP&AN của các trường trên địa bàn;
14
tuyển chọn đủ chỉ tiêu giáo viên tham gia các lớp đào tạo giáo viên
GDQP&AN do bộ và Đại học Thái Nguyên tổ chức.
* Bảo đảm vật chất và công tác phục vụ giáo dục quốc phòng và an ninh
Chỉ đạo từng bước tăng cường đầu tư thích đáng cơ sở vật chất,
thiết bị phục vụ môn học GDQP&AN và bồi dưỡng KTQP&AN cho các
đối tượng, như: Sân bãi, đồ dùng học tập, phòng học chuyên dùng, giáo
trình, tài liệu,…
Kết luận chương 1
Từ năm 2006 đến năm 2010, trước những yếu tố tác động của tình
hình, Đảng bộ Quân khu 1 đã quán triệt, vận dụng đúng đắn đường lối,
chính sách của Đảng, Nhà nước về GDQP&AN vào thực tiễn địa phương,
đề ra chủ trương “Đổi mới nâng cao chất lượng công tác GDQP và bồi
dưỡng KTQP-AN” với mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cụ thể. Đồng thời,
đã chỉ đạo: Đổi mới chương trình, nội dung, hình thức, phương pháp tổ
chức; kiện toàn hệ thống tổ chức, đội ngũ giáo viên, cơ sở đào tạo và công
tác bảo đảm, phục vụ GDQP&AN.
Chương 2
ĐẢNG BỘ QUÂN KHU 1 LÃNH ĐẠO ĐẨY MẠNH CÔNG TÁC
GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH (2010 - 2015)
2.1. Những yếu tố mới tác động đến sự lãnh đạo
đẩy mạnh công tác giáo dục quốc phòng và an ninh
của Đảng bộ Quân khu 1
2.1.1. Sự tác động của tình hình thế giới, khu vực, trong nước và
địa bàn Quân khu 1
Tình hình thế giới: Hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế
lớn, nhưng sẽ có những diễn biến phức tạp mới, tiềm ẩn nhiều bất trắc khó
lường. Khu vực châu Á - Thái Bình Dương và Đông Nam Á vẫn là khu vực
phát triển năng động, nhưng còn nhiều nhân tố gây mất ổn định.
Trong nước, những thành tựu to lớn của 25 năm đổi mới (1986 - 2011)
đã tạo ra thế và lực mới, sức mạnh tổng hợp lớn hơn nhiều so với trước;
song, đang đứng trước nhiều thách thức lớn, đan xen nhau, tác động tổng
hợp và diễn biến phức tạp, không thể coi thường thách thức nào. Nhiệm vụ
BVTQ trong tình hình mới đang đặt ra yêu cầu ngày càng cao hơn. Trên địa
bàn Quân khu 1, bên cạnh nhiều thuận cũng còn những khó khăn chi phối
đến công tác GDQP&AN của Quân khu.
2.1.2. Chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước về
công tác giáo dục quốc phòng và an ninh
* Quan điểm chỉ đạo
15
Một là, công tác GDQP&AN “đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng
sản Việt Nam, sự quản lý thống nhất của Nhà nước”.
Hai là, GDQP&AN là trách nhiệm của hệ thống chính trị và toàn
dân, trong đó Nhà nước giữ vai trò chủ đạo.
Ba là, kết hợp GDQP&AN với giáo dục chính trị tư tưởng, phổ biến
giáo dục pháp luật và gắn với xây dựng cơ sở vững mạnh toàn diện; giáo
dục toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm bằng các hình thức phù hợp; kết
hợp giữa lý luận và thực tiễn, giữa lý thuyết và thực hành.
Bốn là, chương trình, nội dung GDQP&AN phải phù hợp với từng
đối tượng, đáp ứng kịp thời tình hình thực tế; bảo đảm bí mật nhà nước,
tính kế hoạch, kế thừa, phát triển, khoa học, hiện đại, dễ hiểu, thiết thực
và hiệu quả.
* Mục tiêu công tác giáo dục quốc phòng và an ninh
Giáo dục cho công dân về KTQP&AN để phát huy tinh thần yêu
nước, truyền thống chống dựng nước và giữ nước, lòng tự hào, tự tôn
dân tộc, nâng cao ý thức, trách nhiệm, tự giác thực hiện nhiệm vụ
QP&AN, BVTQ Việt Nam XHCN.
* Nhiệm vụ và giải pháp
Thường xuyên tiến hành giáo dục các quan điểm, đường lối của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về xây dựng nền QPTD và
ANND vững mạnh toàn diện, đồng thời nâng cao nhận thức, ý thức trách
nhiệm về công tác GDQP&AN.
Hướng dẫn nội dung, phương pháp, kinh nghiệm, cách tổ chức thực
hiện theo yêu cầu đặt ra cho từng đối tượng cán bộ các cấp, các ngành,
đảng viên và quần chúng, nhất là thế hệ trẻ.
Kịp thời đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp, hình thức
GDQP&AN cho phù hợp với từng đối tượng.
Hằng năm, tiến hành rà soát cán bộ lãnh đạo, quản lý đương chức
và dự nguồn thuộc diện cấp uỷ các cấp quản lý chưa bồi dưỡng
KTQP&AN theo phân cấp để lập kế hoạch bồi dưỡng cho từng năm.
Thống nhất nội dung GDQP&AN cho cán bộ đảng viên và toàn
dân, nhất là thế hệ trẻ, để mọi người có kiến thức cơ bản về nhiệm vụ
QP, AN sẵn sàng làm nhiệm vụ BVTQ Việt Nam XHCN.
Nghiên cứu sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về
GDQP&AN phù hợp với nhiệm vụ QP, AN trong tình hình mới. Hoàn thiện
cơ chế quản lý, chỉ đạo, tổ chức thực hiện GDQP&AN các cấp.
Xây dựng và thực hiện kế hoạch đào tạo giáo viên GDQP&AN hệ
chính quy, bảo đảm đến năm 2015 các nhà trường và các trung tâm
GDQP&AN đủ giảng viên, giáo viên GDQP&AN.
16
Thường xuyên bảo đảm và kiểm tra việc thực hiện ngân sách cho công
tác GDQP&AN theo các quy định hiện hành; theo dõi, hướng dẫn, kiểm tra,
đôn đốc thực hiện GDQP&AN, báo cáo kết quả theo quy định.
2.2. Chủ trương của Đảng bộ Quân khu 1 về đẩy mạnh công tác
giáo dục quốc phòng và an ninh
2.2.1. Mục tiêu, nhiệm vụ
* Mục tiêu công tác giáo dục quốc phòng và an ninh của
Quân khu 1
Tập trung xây dựng lòng yêu nước, tự hào dân tộc cho các tầng lớp
nhân dân, nhất là thế hệ trẻ, HS, SV, làm cho toàn Đảng, toàn dân (trên
địa bàn Quân khu) luôn nêu cao cảnh giác cách mạng, hiểu rõ bản chất
thâm độc và xảo quyệt của chiến lược “diễn biến hoà bình”, bạo loạn lật
đổ của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch đối với cách mạng nước
ta; tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và trách nhiệm của toàn dân
đối với nhiệm vụ xây dựng nền QPTD và ANND vững mạnh, đáp ứng yêu
cầu BVTQ Việt Nam XHCN trong mọi tình huống.
* Nhiệm vụ công tác giáo dục quốc phòng và an ninh
Tích cực, chủ động, đẩy mạnh, nâng cao chất lượng bồi dưỡng
KTQP&AN cho đội ngũ cán bộ, đảng viên từ Quân khu đến cơ sở. Tiếp
tục bồi dưỡng KTQP&AN cho chức sắc, nhà tu hành, chức việc trong
các tôn giáo, người có uy tín trong cộng đồng các dân tộc trên địa bàn và
mở rộng bồi dưỡng KTQP&AN cho các đối tượng khác.
Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác GDQP&AN cho HS, SV,
học viên các trường chính trị, hành chính, đoàn thể
Tăng cường công tác GDQP&AN toàn dân trên các phương tiện
truyền thông đại chúng
Phối hợp với các cơ quan chức năng của Trung ương (Bộ Quốc
phòng, Bộ Giáo dục và Đào tạo) đẩy nhanh tiến độ xây dựng và đưa vào
hoạt động Trung tâm GDQP&AN trong Trường Quân sự Quân khu, tỉnh
Bắc Giang, Thái Nguyên và triển khai xây dựng trung tâm GDQP&AN
trong trường Quân sự các địa phương.
2.2.2. Những giải pháp chủ yếu
Một là, tăng cường sự lãnh đạo của các cấp uỷ đảng, trách nhiệm
của chính quyền và người đứng đầu cơ quan, tổ chức.
Hai là, phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành trong chỉ đạo và tổ
chức thực hiện công tác GDQP&AN.
Ba là, phát huy vai trò của Hội đồng GDQP&AN các cấp.
Bốn là, chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên GDQP&AN.
Năm là, quan tâm bảo đảm cơ sở vật chất, kinh phí, thực hiện tốt chế độ
chính sách đối với các lực lượng tham gia công tác GDQP&AN.
17
2.3. Sự chỉ đạo của Đảng bộ Quân khu 1 đẩy mạnh công tác
giáo dục quốc phòng và an ninh
2.3.1. Chỉ đạo tăng cường công tác giáo dục nâng cao ý thức,
trách nhiệm của mọi tổ chức và cá nhân có liên quan đến công tác
giáo dục quốc phòng và an ninh
Ngày 21/12/2010 Bộ Tư lệnh Quân khu 1 ra chỉ thị Về việc Bồi
dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh cho các đối tượng giai đoạn 2011
- 2015, đã chỉ rõ: Cơ quan quân sự các cấp tham mưu cho cấp ủy, chính
quyền cùng cấp tiếp tục quán triệt sâu sắc và tổ chức thực hiện nghiêm
túc Chỉ thị số 12/CT-TW ngày 03/5/2007 của Bộ Chính trị; Nghị định số
116/NĐ-CP ngày 10/7/2007 của Chính phủ; Chỉ thị số 147/CT-TTg ngày
31/3/2010 của Thủ tướng Chính phủ; Quy định số 07/QĐ-BTCTW ngày
16/4/2008 của Ban Tổ chức Trung ương về Tiêu chuẩn KTQP&AN đối
với cán bộ, đảng viên và các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành về
công tác GDQP&AN.
2.3.2. Chỉ đạo thực hiện đổi mới chương trình, nội dung giáo dục
quốc phòng và an ninh
Chỉ đạo thực hiện đổi mới chương trình, nội dung bồi dưỡng
KTQP&AN cho các đối tượng.
Chỉ đạo thực hiện đổi mới chương trình, nội dung GDQP&AN cho HS, SV.
Chỉ đạo thực hiện đổi mới nội dung phổ biến KTQP&AN toàn dân.
2.3.3. Chỉ đạo đổi mới hình thức tổ chức và phương pháp giáo
dục quốc phòng và an ninh
* Về hình thức tổ chức giáo dục quốc phòng và an ninh
Bồi dưỡng KTQP&AN cho các đối tượng cán bộ, công chức và đảng viên.
Giáo dục QP&AN các đối tượng trong cơ quan, tổ chức của Nhà
nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội; HS, SV.
Phổ biến KTQP&AN cho toàn dân.
* Phương pháp giáo dục quốc phòng và an ninh
Vận dụng linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với từng đối tượng. Kết hợp
GDQP&AN với giáo dục chính trị tư tưởng, phổ biến giáo dục pháp luật và
gắn với xây dựng cơ sở vững mạnh toàn diện; giáo dục trong nhà trường với
tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, trong các tổ chức
đoàn thể và cộng đồng dân cư. Tích cực vận dụng phương pháp dạy học
hiện đại, phát huy vai trò tích cực của người học.
2.3.4. Chỉ đạo kiện toàn hệ thống tổ chức, phát triển đội ngũ cán
bộ, giáo viên và đổi mới cơ chế chính sách
* Kiện toàn hệ thống tổ chức
Ngày 21/01/2014 Quân khu chỉ đạo: Thành lập Hội đồng
GDQP&AN theo Quyết định số 2419/QĐ-TTg ngày 12/12/2013 của Thủ
18
tướng Chính phủ, đủ số lượng theo cơ cấu, thành phần và nâng cao hiệu quả
hoạt động của Hội đồng GDQP&AN các cấp.
* Phát triển đội ngũ cán bộ, giáo viên giáo dục quốc phòng
và an ninh
Quân khu chỉ đạo: Tiếp tục triển khai đào tạo giáo viên GDQP-AN
trên địa bàn và cử đi đào tạo theo chỉ tiêu của trên, để đến năm 2015 cơ
bản các trường có đủ giáo viên GDQP-AN.
Ngày 29/12/2010 Bộ Tham mưu Quân khu, chỉ đạo: Bộ chỉ huy
quân sự các tỉnh phối hợp với sở giáo dục và Đào tạo, Trung tâm
GDQP&AN Thái Nguyên tiếp tục tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn,
bồi dưỡng giáo viên GDQP&AN trong các trường trung học phổ thông,
cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, dạy nghề.
* Chỉ đạo đổi mới cơ chế chính sách
Đảng uỷ, Bộ Tư lệnh và Hội đồng GDQP&AN Quân khu đã chỉ đạo
các cấp, các ngành, các địa phương, đơn vị, nhà trường quán triệt sâu sắc
và thực hiện nghiêm túc đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước và
các cơ chế chính sách về công tác GDQP&AN đã được ban hành. Đồng
thời, chỉ đạo các cấp, các ngành, các địa phương, đơn vị, nhà trường
quan tâm thực hiện tốt cơ chế chính sách theo khả năng, quyền hạn của
từng cấp, từng ngành, từng địa phương, đơn vị.
2.3.5. Chỉ đạo công tác bảo đảm, tăng cường thanh tra, kiểm tra,
giám sát kết quả giáo dục quốc phòng và an ninh
* Công tác bảo đảm giáo dục quốc phòng và an ninh
Ngày 29/12/2010, Tham mưu trưởng Quân khu đã chỉ đạo: Thực
hiện đề án xây dựng trung tâm GDQP-AN theo Quyết định số 638/QĐTTg ngày 21/5/2009 của Thủ tướng Chính phủ giai đoạn 1 và các quyết
định của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng. Năm 2013, Bộ Tư lệnh Quân khu chỉ
đạo: Tiếp tục triển khai xây dựng Trung tâm GDQP-AN tại Trường Quân
sự Quân khu, trường quân sự các địa phương theo Quyết định số 638/QĐTTg ngày 21/5/2009 của Thủ tướng Chính phủ đáp ứng yêu cầu GDQPAN trong những năm tới. Đồng thời, chỉ đạo các cơ quan, ban ngành, các
địa phương, cơ sở giáo dục làm tốt mọi công tác bảo đảm cho nhiệm vụ
bồi dưỡng, GDQP&AN.
* Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát kết quả giáo dục quốc
phòng và an ninh
Ngày 05/9/2010, Quân khu chỉ đạo: Tăng cường kiểm tra của Hội
đồng GDQP-AN các cấp, mỗi năm mỗi cấp kiểm tra từ 25 - 30% đơn vị
thuộc quyền, kịp thời phát hiện và nhân rộng những nhân tố điển hình tiên
tiến trong tổ chức thực hiện công tác GDQP-AN; chấn chỉnh kịp thời
những sai lệch, yếu kém trong chỉ đạo, tổ chức thực hiện.
19
Trong những năm 2010 - 2015, chủ trương và sự chỉ đạo công tác
GDQP&AN có sự bổ sung, phát triển mới so với nhiệm kỳ 2006 - 2010 và
có mặt khá hơn so với một số quân khu khác.
Kết luận chương 2
Trong những năm 2010 - 2015, trước những yếu tố mới tác động của
tình hình thế giới, khu vực và trong nước; bên cạnh những thuận lợi cơ bản
cũng còn nhiều khó khăn chi phối; Đảng bộ Quân khu 1 đã xác định chủ
trương, chỉ đạo kịp thời, đúng đắn thực hiện đẩy mạnh công tác GDQP&AN
của Quân khu.
Chương 3
NHẬN XÉT VÀ KINH NGHIỆM
3.1. Nhận xét quá trình Đảng bộ Quân khu 1 lãnh đạo công tác
giáo dục quốc phòng và an ninh từ năm 2006 đến năm 2015
3.1.1. Ưu điểm
Thứ nhất, Đảng bộ Quân khu 1 đã nhận thức ngày càng sâu sắc hơn
về vị trí, vai trò, tính cấp thiết của công tác GDQP&AN để hoạch định
chủ trương đúng đắn.
Thứ hai, Đảng bộ Quân khu 1 luôn bám sát chỉ đạo của cấp trên và thực
tiễn địa phương, kịp thời chỉ đạo đổi mới chương trình, nội dung, hình thức tổ
chức và phương pháp GDQP&AN đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Thứ ba, Đảng bộ Quân khu 1 đã tích cực chỉ đạo công tác đào tạo,
bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, giáo viên, bảo đảm cơ sở vật chất phục vụ, góp
phần quan trọng nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác GDQP&AN của
Quân khu.
Thứ tư, chất lượng, hiệu quả công tác GDQP&AN trên địa bàn
Quân khu 1 ngày càng được nâng cao.
Nguyên nhân ưu điểm
Thường xuyên được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà
nước, trực tiếp là Quân uỷ Trung ương và Bộ quốc phòng.
Các cấp uỷ đảng và chính quyền trên địa bàn Quân khu 1 đã có
nhiều cố gắng trong việc quán triệt triển khai thực hiện chủ trương của
Đảng, chính sách của Nhà nước về công tác GDQP&AN.
Đảng bộ Quân khu 1 đã quan tâm lãnh đạo phát huy tốt vai trò,
chức năng của Hội đồng GDQP&AN cùng các cơ quan, ban ngành, đoàn
thể các cấp đối với công tác GDQP&AN.
Được sự đồng tình, ủng hộ của nhân dân các dân tộc trên địa bàn,
phát huy tốt trách nhiệm của các đối tượng tham gia GDQP&AN.
3.1.2. Hạn chế
20
Một là, nhận thức của một bộ phận cấp uỷ, chính quyền, cán bộ,
đảng viên về nhiệm vụ GDQP&AN còn hạn chế.
Hai là, chỉ đạo triển khai tổ chức thực hiện chưa thực sự kịp thời,
đồng bộ, thiếu chặt chẽ.
Ba là, chất lượng giáo dục, bồi dưỡng KTQP&AN cho một số đối
tượng chưa cao, hiệu quả còn thấp.
Nguyên nhân của hạn chế
Do điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của các địa phương trên địa
bàn Quân khu còn gặp nhiều khó khăn.
Do những tác động tiêu cực của mặt trái cơ chế thị trường, nên
nhận thức về nhiệm vụ QP, AN nói chung, công tác GDQP&AN nói
riêng của một bộ phận cán bộ, đảng viên, giáo viên, HS, SV còn giản
đơn, đôi khi còn xem nhẹ.
Trách nhiệm của một số thành viên cấp uỷ, chính quyền và Hội
đồng GDQP&AN các cấp chưa được đề cao đúng mức, tham mưu chưa
tích cực, tổ chức thực hiện chưa kiên quyết.
Đội ngũ giáo viên GDQP&AN còn thiếu về số lượng và chất lượng
còn nhiều hạn chế.
3.2. Một số kinh nghiệm
3.2.1. Thường xuyên làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng
nâng cao nhận thức và trách nhiệm về giáo dục quốc phòng và an
ninh cho mọi đối tượng trên địa bàn Quân khu
Giáo dục chính trị, tư tưởng nâng cao nhận thức và trách nhiệm của
mọi cấp, mọi ngành, mọi người giữ vai trò quyết định nâng cao chất
lượng, hiệu quả công tác GDQP&AN của Quân khu 1.
Trong những năm 2006 - 2015, Đảng bộ Quân khu 1 đã thường
xuyên quan tâm lãnh đạo làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng
nâng cao nhận thức và trách nhiệm về GDQP&AN cho mọi đối tượng
cán bộ, đảng viên, HS, SV và toàn dân trên địa bàn Quân khu.
3.2.2. Tích cực đổi mới chương trình, nội dung, hình thức tổ chức,
phương pháp giáo dục quốc phòng và an ninh phù hợp với từng đối
tượng, sát thực tế địa bàn Quân khu
Đổi mới chương trình, nội dung, hình thức tổ chức, phương pháp,
GDQP&AN là kinh nghiệm quan trọng nhằm không ngừng nâng cao
chất lượng, hiệu quả công tác GDQP&AN ở Quân khu 1.
Đổi mới chương trình, nội dung GDQP&AN ở Quân khu 1 đã
hướng vào các vấn đề liên quan trực tiếp đến nhiệm vụ QP, AN và nghĩa
vụ, trách nhiệm BVTQ của công dân. Hình thức, phương pháp
GDQP&AN cũng đã được vận dụng một cách linh hoạt, phong phú, phù
- Xem thêm -