Tài liệu Dạy học theo chủ đề tích hợp sinh học 11bài 40 thực hành xem phim về sinh trưởng và phát triển ở động vật (tích hợp kiến thức sinh sản sức khỏe vị thành niên)

1. Tên hồ sơ dạy học TIẾT 41- BÀI 40. THỰC HÀNH: XEM PHIM VỀ SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT TÍCH HỢP KIẾN THỨC SINH SẢN SỨC KHỎE VỊ THÀNH NIÊN 2. Mục tiêu dạy học a. Kiến thức - So sánh được khái niệm sinh trưởng, phát triển và biến thái - Phân biệt được phát triển qua biến thái và phát triển không qua biến thái - Phân biệt được biến thái hoàn toàn và biến thái không hoàn toàn - Nhận biết được các hình thức phát triển của động vật trong thực tế - Có kiến thức về dậy thì, tình yêu, tình dục an toàn b. Kĩ năng, thái độ: - Phát triển kĩ năng quan sát và phân tích hình, thảo luận nhóm và làm việc độc lập thông qua hoạt động xem phim tư liệu về sự sinh trưởng và phát triển của bọ ngựa, ruồi, ve sầu, cá hồi, chuồn chuồn. - Phát triển khả năng tư duy, so sánh, tổng hợp thông qua trò chơi “ghép chữ” - Có kĩ năng nhất định về vấn đề tình yêu, tình dục tuổi học trò thông qua hoạt động tìm hiểu báo cáo về các chủ đề tình yêu, tình dục tuổi học đường 3. Đối tượng dạy học của bài học Học sinh lớp 11 Số lượng học sinh: 32- 40 4. Ý nghĩa của bài học Bài dạy là tiết thực hành xem phim về quá trình sinh trưởng và phát triển ở động vật nói chung và con người nói riêng, tuy nhiên tác giả đã lồng ghép các kiến thức về tuổi dậy thì, giới tính và sinh sản sức khỏe vị thành niên để giải quyết một vấn đề lớn trong thực tiễn là hiện tượng các em học sinh THPT đang thiếu một sân chơi, một diễn đàn để nói lên những ý kiến, nhận định của mình về sinh lí tuổi dậy thì về tình yêu, tình dục… 1 Bài học có tác dụng định hướng lại những quan niệm còn sai lầm hoặc chưa đúng đắn của tuổi mới lớn về tình yêu, tình dục. Tiếp thu những ý kiến của các em từ đó có phương pháp giáo dục phù hợp, hiệu quả về vấn đề giới tính, sinh sản sức khỏe vị thanh niên. Sử dụng kiến thức các môn học giúp các em có những hiểu biết cơ bản về sức khỏe, vị trí xã hội của tuổi dậy thì. Tiết học được thiết kế theo hướng mở nhằm phát huy tối đa tính tích cực của học sinh; rèn luyện các kĩ năng nhóm, kĩ năng thuyết trình, kĩ năng tin học... giúp các em năng động, chủ động và tự tin hơn trong cuộc sống. 5. Thiết bị dạy học, học liệu a. Chuẩn bị của thầy - Tranh ảnh: + Tranh vòng đời gián, bọ rùa + Ảnh Ngựa con, ngựa mẹ, + Tranh tuyên truyền về tác hại của thuốc lá + Sơ đồ về vai trò của Ánh sáng với sự phát triển của xương, răng + Chu kì kinh nguyệt + Các con đường lây truyền HIV - Máy chiếu, máy vi tính - Phim tư liệu: vòng đời của bọ ngựa, ruồi, ve sầu, cá hồi, chuồn chuồn. - Bảng cài ghim b. Chuẩn bị của trò: Nghiên cứu tìm hiểu các nội dụng theo nhóm - Nhóm 1: thế nào là dậy thì, các dấu hiệu nhận biết dậy thì - Nhóm 2: Tình yêu tuổi học trò nên hay không nên - Nhóm 3: Vấn đề quan hệ tình dục và mang thai tuổi dậy thì - Nhóm 4: Vấn đề về tình yêu đồng giới c. Các ứng dụng công nghệ thông tin 2 - Phần mềm movier maker, VSDC Free Video Editor để chỉnh sửa phim, nhạc - Phần mềm photoshop 7.0 để chỉnh sửa ảnh - Phần mềm power point để thiết kế bài giảng 6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học a. Ổn định tổ chức lớp(1’) b. Kiểm tra bài cũ(4’) Phân biệt các hình thức phát triển không qua biến thái, biến thái hoàn toàn và biến thái không hoàn toàn c. Dạy- học bài mới Hoạt động thầy- trò Nội Thời dung gian Trong các bài trước chúng ta đã tìm hiểu khái niệm và các nhân tố ảnh hưởng đến đến sinh trưởng, phát triển ở động vật. Trong bài ngày hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau nghiên cứu các đoạn phim tư liệu về quá trình sinh trưởng và phát triển của một số loài động vật. Và chúng ta cũng sẽ cùng nhau thảo luận về một giai đoạn phát triển đặc biệt của con người là : dậy thì. Để tiến bắt đầu buổi thực hành lớp chúng ta chia thành 4 nhóm, mỗi nhóm tự cử nhóm trưởng và thư kí của nhóm. Xin mời nhóm trưởng 4 nhóm báo cáo về tiến độ chuẩn bị bài đã được phân công của nhóm mình I. Xem 15’ 3 Kiến thức liên môn HS: phim GV: như vậy các nhóm đã chuẩn bị xong. Sau đây chúng ta cùng xem phim tư liệu về sự sinh trưởng và phát triển của bọ ngựa, ruồi, ve sầu, cá hồi, chuồn chuồn. Trong quá trình xem phim các em cần chú ý đến: - Sự khác biệt về hình dạng và sinh lí giữa con non và con trưởng thành - Các giai đoạn chính trong vòng đời của các loài động vật Các em ghi chép sự quan sát của mình vào vở thực hành Sauk hi xem xong, các nhóm kết hợp với kiến thức đã học hoàn thiện phiếu học tập số 1 HS: GV: Mời nhóm 1 lên báo cáo Nhóm 1: GV: Các nhóm nhận xét kết quả của nhóm 1 HS: GV: để phân biệt biến thái hoàn toàn và không hoàn toàn chúng ta cần chú ý tới hai những vấn đề sau: - Sự khác biệt giữa con non và con trưởng thành về hình thái, sinh lí - Đối với côn trùng biến thái hoàn 4 toàn vòng đời có 4 giai đoạn, biến thái không hoàn toàn vòng đời có 3 giai đoạn chính Như vậy chúng ta đã tìm hiểu một số hình thức sinh trưởng và phát triển của các loài động vật: bọ ngựa, ruồi, ve sầu, cá hồi, chuồn chuồn. Sau đây chúng ta sẽ cùng tham gia một trò chơi. II. Trò 5’ LuËt ch¬i chơi - Líp chia thµnh hai nhãm - Mçi nhãm cö 1 ®éi trëng ®Ó thi ®Êu - Mçi nhãm sÏ nhËn c¸c m¶nh ghÐp (lµ c¸c ®¸p ¸n) - Trªn m¸y chiÕu xuÊt hiÖn lÇn lît c¸c c©u hái, h×nh vÏ…(mçi c©u hái 20s) - LÇn lît tõng thµnh viªn sÏ g¾n c¸c m¶nh ghÐp vµo vÞ trÝ ®îc ®¸nh sè - Nhãm nµo ghÐp chÝnh x¸c ®îc nhiÒu m¶nh ghÐp h¬n sÏ chiÕn th¾ng Nội dung các mảnh ghép như sau - TÌNH DỤC KHÔNG AN TOÀN DẬY THÌ ÁNH SÁNG PHÁT TRIỂN KHÔNG QUA BIẾN THÁI - BIẾN THÁI HOÀN TOÀN - SINH TRƯỞNG - BIẾN THÁI - HOOCMON - MÀU ĐEN - SÂU BƯỚM - BỆNH LÍ - TIẾP XÚC VỚI NGỜI CÓ HIV 5 - KẾT ĐÔI - PHÁT TRIỂN - BIẾN THÁI KHÔNG HOÀN TOÀN - MÀU TRẮNG - NHỘNG - UNG THƯ PHỔI Câu hỏi 1. Quá trình tăng về kích thước cơ thể do tăng về số lượng và kích thước tế bào của động vật được gọi là quá trình…..(1)… 2. Đây là quá trình biến thái….(2)… (ảnh vòng đời bọ rùa) 3. Con cái là con màu….(3) (đen hoặc trắng)…. (phim về quá trình nuôi con của cá ngựa) 4. Đây là quá trình biến thái….(4)… (ảnh vòng đời của gián) 5.(5)…. là giai đoạn chỉ có ở động vật biến thái hoàn toàn không có ở động vật biến thái không hoàn toàn 6. Quá trình phát triển mà con non có hình thái, đặc điểm tương tự con trưởng thành là quá trình phát triển.. (6)… 7. ở động vật quá trình biến đổi bao gồm sinh trưởng, phân hóa và phát sinh hình thái cơ quan cơ thể được 6 gọi là quá trình..(7)… 8.Đây là vũ điệu..(8)… (phim về vũ điệu giao phối của một số loài chim) 9. Thuốc lá là một trong những nguyên nhân gây..(9).. 10. (bức tranh về vai trò của ánh sáng đối với trẻ em) Kiến thức vật lí phần bước sóng ánh sáng: Vùng tia hồng ngoại 11. Bắt đầu có kinh nguyệt là dấu λ>= 700nm hiệu của..(11).. Vùng nhìn thấy 12. Một nguyên nhân gây bệnh 400nm< λ < 700nm HIV/AIDS là..(12).. Vùng tia tử ngoại: HS: λ <=400nm giúp hình thành vitamin D, chống còi xương Kiến thức văn học: GV: đáp án của chúng ta là thông điệp nhân ngày 7 1. SINH TRƯỞNG Thế giới phòng chống 2. BIẾN THÁI HOÀN TOÀN AIDS(Co-Phi a- nan) 3. MÀU TRẮNG Nhắc nhở các em vì 4. BIẾN THÁI KHÔNG HOÀN một cộng đồng phát TOÀN triển bền vững cùng 5. NHỘNG chung 6. PHÁT TRIỂN KHÔNG QUA chống HIV/AIDS tay phòng BIẾN THÁI 7. PHÁT TRIỂN 8. KẾT ĐÔI 9. UNG THƯ PHỔI 10. ÁNH SÁNG 11. DẬY THÌ 12. TÌNH DỤC KHÔNG AN TOÀN GV: Chúng ta đã tìm hiểu về quá trình sinh trưởng và phát triển của con người trong bài học cũ. Hôm nay chúng ta sẽ cùng thảo luận về một giai đoạn phát triển đặc biệt của con người liên quan trực tiếp đến độ tuổi của các bạn đó là tuổi dậy thì. Thầy đã giao nhiệm vụ cho các nhóm nghiên cứu về một số vấn đề liên III. 18’ Kiến thức tin học: các quan đến dậy thì, Sau đây xin mời Tìm nhóm soạn bài tìm nhóm 1 lên báo cáo kết quả tìm hiểu hiểu hiểu bằng power point của nhóm mình. về dậy - Nhóm 1: thế nào là dậy thì, các thì dấu hiệu nhận biết dậy thì 8 GV: Nhận xét chốt lại một số đặc điểm của tuổi dậy thì, Nữ giới xuất hiện những đường cong cơ thể, núm vú phát triển, nở to hơn, tròn hơn. Nam giới cơ thể vạm vỡ, xương phát triển, cao lớn hơn. Kiến thức giáo dục Nữ giới bắt đầu thấy có kinh nguyệt thể chất: để có sức còn nam giới thì bị mộng tinh (bắt khỏe tốt, thân hình cân đầu xuất tinh, xuất tinh trong lúc đối, chiều cao tốt đặc ngủ). biệt trong giai đoạn Cả nam và nữ đều nhanh chóng phát dậy thì các em phải tập triển về chiều cao. luyện thể dục thể thao Cả nam và nữ tuổi dậy thì đều bắt đúng cách: các bộ môn đầu mọc lông mu, con trai thì mọc bơi, xà đơn giúp tăng thêm râu. chiều cao, thể dục nhịp Tâm lí ở tuổi dậy thì thay đổi bất điệu tạo vóc dáng cân thường. đối cho các bạn nữ… Đưa ra một số khuyến cáo về sức khỏe nói chung và sức khỏe sinh sản vị thành niên nói riêng Kiến thức sinh sản 9 sức khỏe vị thành niên: các dấu hiệu tuổi dậy thì, bảo vệ sức khỏe sinh sản, vệ sinh - Nhóm 2: Tình yêu tuổi học trò nên cá nhân, đặc biệt lưu ý hay không nên hiện tượng kinh nguyệt GV: Định hướng lại về tình yêu tuổi ở các bạn nữ và mộng học trò, phê phán một số biểu hiện tinh ở các bạn nam là xấu trong xã hội, khuyến cáo các em một hiện tượng bình học sinh giữ gìn tình cảm, tình yêu thường của tuổi dậy thì tuổi học trò trong sáng , lành mạnh. Gia đình và nhà trường không cấm đoán tình yêu học đường nhưng phê Kiến thức môn giáo phán những bạn vì tình yêu mà bỏ bê dục công dân lớp 10: học hành, sa đà vào các tệ nạn xã Bài 12: Công dân với hội, ảnh hưởng tới tương lai, vi phạm tình yêu, hôn nhân và pháp luật gia đình (giao tiếp trong tình bạn và tình yêu, cách nhìn đúng đắn về tình bạn và tình yêu ở lứa tuổi học - Nhóm 3: Vấn đề quan hệ tình dục đường. và mang thai tuổi dậy thì GV: Nhắc nhở về hậu quả của quan hệ tình dục và mang thai tuổi dậy thì.. Đề cập đến một số biện pháp tránh thai: đặt vòng, sử dụng bao cao su, viên uống tránh thai, viên uống tránh 10 thai khẩn cấp… Kiến thức sinh sản Các lây nhiễm các bệnh qua đường sức khỏe vị thành tình dục: HIV/AIDS, giang mai, lậu, niên: viêm gan B… Các biện pháp tránh Bao cao su là biện pháp tránh thai và thai, phòng chống các phòng các bệnh lây qua đường tình bệnh lây nhiễm qua dục hiệu quả đường tình dục, HIV/AIDS, Kiến thức giáo dục công dân tuyên truyền phổ biến pháp luật: quan hệ tình dục với trẻ em chưa đủ 16 tuổi là vi phạm pháp - Nhóm 4: Vấn đề về tình yêu đồng luật giới GV: Giúp học sinh có cái nhìn đúng đắn về tình yêu đồng giới, tránh kì thị phân biệt đối xử. Tuy nhiên chúng ta cũng cần định hướng lại lối sống của một số không nhỏ các bạn thanh niên, tránh sự lệch lạc trong phát triển giới, bởi số những người đồng giới là rất nhỏ, Kiến thức giáo dục nhiều người đồng giới là do sai lệch công về lối sống, do môi trường xã hội… truyền phổ biến pháp Hôn nhân đồng giới kéo theo nhiều luật: bộ luật dân sự hệ lụy mà xã hội khó giải quyết nhìn nhận vấn đề hôn được. nhân đồng giới. Chúng 11 dân: tuyên GV: Nhận xét đánh giá sự chuẩn bị ta không cấm hôn nhân của các nhóm. Tổng kết tiết học đồng giới nhưng hiện tại vẫn chưa thừa nhận hôn nhân đồng giới Dặn dò: (2’) Làm và nộp bài thu hoạch Nghiên cứu bài 41 và sưu tầm các hình ảnh và mẫu vật về sinh sản vô tính ở thực vật 7. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập a. Kiến thức về sinh trưởng và phát triển của động vật - Đánh giá hoạt động của nhóm thông qua kết quả của phiếu học tập số 1 - Đánh giá kết quả học tập của nhóm thông qua trò chơi “gắn chữ” - Đánh giá, cho điểm về hiệu quả làm việc của học sinh qua bài thu hoạch b. Kiến thức giới tính và sinh sản sức khỏe vị thành niên - Đánh giá kết quả hoạt động của nhóm thông qua báo cáo tìm hiểu theo từng chủ đề về giới tính, sinh sản sức khỏe vị thành niên 8. Các sản phẩm của học sinh Bài thuyết trình tìm hiểu về giới tính, sinh sản vị thành niên theo chủ đề của 4 nhóm - Nhóm 1: Thế nào là dậy thì, các dấu hiệu nhận biết dậy thì - Nhóm 2: Tình yêu tuổi học trò nên hay không nên - Nhóm 3: Vấn đề quan hệ tình dục và mang thai tuổi dậy thì - Nhóm 4: Vấn đề về tình yêu đồng giới 12 PHỤ LỤC 1. Giáo án power point 2. Phiếu học tập 3. Ảnh hoạt động của tiết học 13