Tài liệu Điều tra kinh tế - xã hội của các hộ gia đình khai thác hải sản ở phường vĩnh nguyên, vĩnh trường, xương huân

1 CHÖÔNG I: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ GIAÙM SAÙT KINH TEÁ XAÕ HOÄI 2 I.1. Moät soá vaán ñeà veà giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi (GSKTXH): I.1.1. Khaùi nieäm: GSKTXH ñöa ra moät baûn höôùng daãn ñôn giaûn, ñöôïc tieâu chuaån hoùa veà vieäc laøm theá naøo ñeå saép ñaët moät chöông trình giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi taïi moät khu vöïc quaûn lyù bôø bieån ôû Ñoâng Nam AÙ. Baûn höôùng daãn ñöa ra moät danh muïc öu tieân nhöõng chæ tieâu kinh teá xaõ hoäi höõu duïng nhaát cho vieäc quaûn lyù vuøng bôø cuõng nhö nhöõng caâu hoûi caàn thieát cho vieäc thu thaäp döõ lieäu ñöôïc tieán haønh ñeå: - GSKTXH thieát laäp moät phöông phaùp luaän ñôn giaûn, tieâu chuaån cho vieäc thu thaäp thöôøng xuyeân nhöõng döõ lieäu kinh teá xaõ hoäi cô baûn höõu ích cho vieäc quaûn lyù vuøng bôø ôû möùc ñoä khu vöïc. - Cung caáp moät cô sôû cho moät heä thoáng khu vöïc, qua ñoù nhöõng döõ lieäu caáp ñoä vuøng coù theå boå sung vaøo cô sôû döõ lieäu cuûa quoác gia, vuøng vaø quoác teá ñeå so saùnh. - GSKTXH cuõng muoán cung caáp cho nhöõng nhaø quaûn lyù, maø ña phaàn trong soá hoï ñeán töø caùc quaù trình ñaøo taïo caùc kieán thöùc sinh vaät hoïc, thaáu hieåu ñöôïc “kinh teá xaõ hoäi” nghóa laø gì, caùc thoâng tin kinh teá xaõ hoäi coù theå höõu duïng nhö theá naøo cho coâng taùc quaûn lyù, vaø döõ lieäu kinh teá xaõ hoäi naøo coù theå höõu duïng cho vieäc quaûn lyù ôû choã hoï. I.1.2. Caùch thöùc vaän haønh cuûa GSKTXH: GSKTXH dieãn taû vieäc thieát laäp moät chöông trình giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi nhö theá naøo trong vieäc quaûn lyù vuøng bôø ñòa phöông. Quaù trình thieát laäp moät chöông trình giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi bao goàm 5 böôùc chính: - Söï chuaån bò tröôùc, bao goàm nhaän bieát muïc ñích cuûa thu thaäp döõ lieäu kinh teá xaõ hoäi vaø caùc chæ tieâu thích hôïp; - Döõ lieäu thu thaäp thoâng qua nguoàn thöù caáp; - Döõ lieäu thu thaäp thoâng qua ngöôøi cung caáp thoâng tin chuû yeáu; - Döõ lieäu thu thaäp thoâng qua phoûng vaán hoä gia ñình; - Phaân tích döõ lieäu, vieát baùo caùo vaø trình baøy vôùi vieäc chuù yù ñeán nhöõng lieân quan veà vieäc quaûn lyù. 3 Ñaây laø moät quaù trình laëp ñi laëp laïi, seõ ñoøi hoûi söï meàm deûo vaø thích nghi. Keát quaû cuûa moãi böôùc seõ coù theå aûnh höôûng ñeán caùc quyeát ñònh tröôùc vaø coù theå ñoøi hoûi nhaéc laïi trong caùc böôùc tieáp theo. I.1.3. Ñoái töôïng phuïc vuï cuûa GSKTXH: Nhöõng muïc tieâu caàn phoå bieán maø GSKTXH nhaém ñeán goàm coù nhöõng ngöôøi quaûn lyù vuøng bôø, chính quyeàn ñòa phöông, caùc toå chöùc phi chính phuû, ngöôøi daân ñòa phöông (caùc toå chöùc ñòa phöông nhö laø hieäp hoäi ngö daân) vaø nhöõng ngöôøi quaûn lyù döï aùn. GSKTXH mong muoán cung caáp cho hoï moät nhaän thöùc veà nhöõng gì lieân quan ñeán vieäc thieát laäp chöông trình giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi vaø keát quaû caùc döõ lieäu kinh teá xaõ hoäi coù theå giuùp hoï quaûn lyù toát hôn nhö theá naøo. Muïc tieâu thöù hai laø caùc vieän nghieân cöùu vaø caùc toå chöùc quoác teá vaø khu vöïc. I.1.4. Nhöõng haïn cheá cuûa GSKTXH: GSKTXH laø nhöõng höôùng daãn xaây döïng cô baûn. Noù khoâng bao goàm taát caû caùc chæ tieâu giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi (chaúng haïn noù khoâng thaûo luaän tæ mæ veà giôùi tính). GSKTXH cuõng khoâng cung caáp tæ mæ vieäc thu thaäp döõ lieäu nhö theá naøo (chaúng haïn boá trí phoûng vaán nhö theá naøo). Giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi döïa treân GSKTXH seõ khoâng cung caáp ñaày ñuû caùc caâu traû lôøi khi noù laø nhöõng höôùng daãn ñôn giaûn vaø tieâu chuaån hoùa. I.1.5. Vai troø cuûa GSKTXH: I.1.5.1. Nhaän bieát nhöõng nguy cô, vaán ñeà, giaûi phaùp vaø cô hoäi. Khi vieäc thu thaäp nhö laø moät phaàn cuûa chöông trình giaùm saùt ñang tieán haønh, thay vì ñaùnh giaù moät laàn, nhöõng thoâng tin kinh teá xaõ hoäi coù theå ñöôïc söû duïng ñeå nhaän bieát caùc xu höôùng thay ñoåi trong nhaân khaåu coäng ñoàng vaø hoä gia ñình, caùc hoaït ñoäng vuøng bôø vaø söï nhaän thöùc cuûa con ngöôøi veà nhöõng vaán ñeà vuøng bôø vaø coäng ñoàng. Nhöõng thoâng tin naøy coù theå ñöôïc duøng ñeå nhaän bieát caùc nguy cô, vaán ñeà, giaûi phaùp vaø cô hoäi cho vieäc quaûn lyù nguoàn lôïi vuøng bôø. Ví duï, moät söï gia taêng trong soá ngöôøi nhaäp cö vaø khu vöïc coù theå bieåu thò nguy cô tieàm taøng töø vieäc ñaùnh caù quaù möùc vaø söû duïng ñaát phaùt trieån, chaúng haïn nhö chaët boû caây ñöôùc. 4 I.1.5.2. Nhaän bieát taàm quan troïng, giaù trò, yù nghóa vaên hoùa cuûa nguoàn lôïi vaø caùc caùch söû duïng chuùng. Caùc thoâng tin kinh teá xaõ hoäi coù theå ñöôïc söû duïng ñeå bieåu thò taàm quan troïng vaø giaù trò cuûa nguoàn lôïi vuøng bôø vaø dòch vuï - caû töï nhieân vaø nhaân taïo -, nhö laø raïn san hoâ, röøng ngaäp maën vaø truyeàn thoáng canh taùc, cho toaøn theå xaõ hoäi, caùc nhoùm ngöôøi lieân ñôùi vaø ngöôøi ra quyeát ñònh, nhöõng ngöôøi maø coù theå giuùp ñöa ra nhöõng hoã trôï lôùn hôn cho chöông trình quaûn lyù vuøng bôø. Ví duï, vieäc hieåu bieát giaù trò cuûa caùc raïn san hoâ coù theå ñöôïc söû duïng ñeå ñònh giaù lôïi ích vaø giaù cuûa söï phaùt trieån thay theá, caùc chöông quaûn lyù vaø baûo toàn ( chaúng haïn quyeát ñònh cho pheùp laën trong khu vöïc coù theå döïa treân nhöõng coâng vieäc ñöôïc mong ñôïi vaø thu nhaäp cho coäng ñoàng töø caùc hoaït ñoäng du lòch). I.1.5.3. Ñaùnh giaù nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc vaø tích cöïc cuûa caùc phöông phaùp quaûn lyù. Caùc thoâng tin kinh teá xaõ hoäi coù theå ñöôïc duøng ñeå xaùc ñònh nhöõng aûnh höôûng cuûa quyeát ñònh quaûn lyù treân hoä gia ñình, töø ñoù coù theå giuùp ñöa nhöõng chính saùch quyeát ñònh taùc ñoäng tieâu cöïc nhoû nhaát vaø taùc ñoäng tích cöïc lôùn nhaát tôùi hoä gia ñình. Ví duï, moät chính saùch haïn cheá caùc loaïi ngö cuï khai thaùc hieän taïi coù theå aûnh höôûng ñeán cô caáu ngheà nghieäp trong coäng ñoàng vaø giaù trò saûn phaåm thuûy saûn. Baèng caùc daãn chöùng nhöõng thay ñoåi trong cô caáu ngheà nghieäp vaø giaù trò saûn phaåm thuûy saûn tröôùc vaø sau khi chính saùch ñöôïc thi haønh, ngöôøi quaûn lyù coù theå xaùc ñònh nhöõng aûnh höôûng cuûa chính saùch toát hôn. Töông töï, ngöôøi quaûn lyù coù theå duøng thoâng tin kinh teá xaõ hoäi ñeå döï baùo nhöõng aûnh höôûng cuûa chính saùch thay ñoåi trong coäng ñoàng. Ví duï, baèng vieäc bieát ñöôïc soá löôïng ngö daân caùc khu vöïc khaùc nhau, ngöôøi quaûn lyù coù theå döï ñoaùn bao nhieâu ngö daân seõ bò maát vieäc do khu vöïc caám ñaùnh caù thay theá. I.1.5.4. Ñaùnh giaù caùc cô quan quaûn lyù laøm vieäc nhö theá naøo ?(Hieäu quaû cuûa coâng taùc quaûn lyù ) Thoâng tin kinh teá xaõ hoäi coù theå ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù tính hieäu quaû cuûa chöông trình quaûn lyù taøi nguyeân vuøng bôø trong vieäc hoaøn thaønh caùc chæ tieâu vaø muïc tieâu cuûa chuùng .Ví duï, neáu moät chæ tieâu cuûa chöông trình quaûn lyù taøi nguyeân ven bieån laø taêng cöôøng söï tham gia cuûa nhöõng ngöôøi höôûng lôïi ñòa phöông trong 5 quaù trình quaûn lyù, sau ñoù coù theå taêng söï hieåu bieát cuûa ngöôøi daân veà vieäc quyeát ñònh tham gia vaøo quaûn lyù taøi nguyeân ven bieån. Giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi coù theå cho pheùp caûi tieán vieäc quaûn lyù taøi nguyeân ven bieån thoâng qua hoïc taäp, moâ phoûng, döï ñoaùn nhöõng vaán ñeà coù aûnh höôûng ñeán nguoàn lôïi vaø caùc chöông trình quaûn lyù nguoàn lôïi vuøng bôø nhaèm ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu vaø muïc ñích ñeà ra. Ví duï, söï thay ñoåi trong nhaän thöùc, laøm theo vaø tuaân thuû phaùp luaät vaø nhöõng quy cheá cuûa daân chuùng coù theå cho bieát söï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa hoaït ñoäng quaûn lyù vaø söï caàn thieát phaûi coù cho söï thay ñoåi hoaït ñoäng cöôõng cheá. I.1.5.5. Xaây döïng söï tham gia cuûa nhöõng beân lieân ñôùi, caùc chöông trình ñaøo taïo vaø nhaän thöùc thích hôïp. Thoâng tin kinh teá xaõ hoäi coù theå ñöôïc duøng ñeå höôùng daãn söï chuù yù, quan taâm vaø tham gia cuûa caùc quyõ tín duïng vaøo trong hoaït ñoäng quaûn lyù. Noù cuõng coøn ñöôïc söû duïng ñeå laäp keá hoaïch vaø ñieàu khieån caùc chöông trình nhaän thöùc vaø ñaøo taïo cho vieäc quaûn lyù taøi nguyeân vuøng bôø. Ví duï, nhaän bieát cuûa coäng ñoàng vaø nhöõng toå chöùc lieân ñôùi trong khu vöïc coù theå giuùp ñôõ caùc nhaø quaûn lyù vuøng bôø trong vieäc ñaûm baûo raèng caùc yù kieán ñoùng goùp cuûa caùc beân lieân ñôùi coù cô hoäi ñeå tham gia trong quaù trình quaûn lyù taøi nguyeân bôø bieån. I.1.5.6. Thaåm ñònh vaø laäp chöùng töø ñaùnh giaù thöïc traïng veà hoaøn caûnh kinh teá xaõ hoäi trong khu vöïc, nhöõng bieán ñoäng cuûa coäng ñoàng vaø nhaän thöùc cuûa caùc beân lieân ñôùi. Vieäc thu thaäp vaø phaân tích caùc döõ lieäu kinh teá xaõ hoäi laø raát quan troïng ñeå kieåm tra vaø ñaùnh giaù moät caùch khoa hoïc caùc ñieàu kieän cuûa coäng ñoàng. Vôùi baát kyø chöông trình quaûn lyù nguoàn lôïi töï nhieân naøo cuõng phaûi coù nhöõng hieåu bieát roäng raõi veà caùc ñieàu kieän cuûa ñòa phöông. Ví duï, coù söï thoáng nhaát yù kieán veà tình traïng bò taøn phaù cuûa röøng ngaäp maën. Nhaø quaûn lyù caàn nghieân cöùu döõ lieäu ñeå chöùng minh vaø ñöa ra daãn chöùng cho tình traïng ñoù. Neáu khoâng coù baèng chöùng khoa hoïc, ñoù chæ laø yù kieán lyù thuyeát. Vieäc ñaùnh giaù vaø vaên baûn hoùa veà töông lai cuûa moïi ngöôøi cuõng quan troïng nhö caùc ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi, nhöõng vieäc raát deã daøng bò thaønh kieán do nhöõng lo laéng vaø giaù trò cuûa moïi ngöôøi. Baèng söï thöïc hieän moät nghieân cöùu khaùch quan, coù heä thoáng, nhaø quaûn lyù coù theå xaùc ñònh ñöôïc thöïc traïng 6 kinh teá xaõ hoäi thöïc söï cuûa ñòa phöông, bao goàm coù vieäc söû duïng taøi nguyeân, söï bieán ñoäng cuûa coäng ñoàng daân cö vaø nhaän thöùc cuûa caùc beân lieân quan. I.1.5.7. Laäp neùt tieåu söû cô baûn cuûa hoä gia ñình vaø coäng ñoàng. Vieäc thu thaäp thoâng tin kinh teá xaõ hoäi naèm ôû giai ñoaïn baét ñaàu cuûa chöông trình quaûn lyù taøi nguyeân vuøng bôø coù theå giuùp cho nhaø quaûn lyù hieåu ñöôïc coäng ñoàng vaø hoä gia ñình vaø laäp hoà sô laøm ñieàu kieän cô baûn cho vieäc so saùnh trong töông lai. Nhöõng thoâng tin cô baûn naøy coù höõu duïng ñaëc bieät trong vieäc vaän duïng caùch quaûn lyù. Khi caùc muïc tieâu vaø hoaït ñoäng cuûa chöông trình thay ñoåi nhaø quaûn lyù coù theå so saùnh hieän traïng hieän taïi vôùi caùc ñieàu kieän cô baûn neáu “hoã trôï truyeàn thoáng cuûa ñòa phöông” khoâng phaûi laø muïc ñích chính cuûa chöông trình quaûn lyù vuøng bôø, thì caùc ñieàu kieän veà nhöõng truyeàn thoáng ñòa phöông coù leõ khoâng caàn phaûi luoân luoân ñöôïc giaùm saùt.Tuy nhieân neáu coù ñöôïc moät caùch ñoàng boä thoâng tin cô baûn veà caùc truyeàn thoáng ñòa phöông, nhöõng nhaø quaûn lyù coù theå döïa vaøo ñoù ñeå ñaùnh giaù xem truyeàn thoáng ñòa phöông ñöôïc thay ñoåi nhö theá naøo. I.2. Noäi dung cuûa GSKTXH: I.2.1. Ñoái töôïng thöïc hieän vieäc giaùm saùt: Vieäc giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi coù theå ñöôïc moät ngöôøi hay moät ñoäi thöïc hieän. Tuy nhieân lyù töôûng nhaát laø vieäc giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi do moät ñoäi giaùm saùt do moät ai ñoù trong ñoäi quaûn lyù vuøng bôø ñöùng ñaàu thöïc hieän ( thí duï cô quan giaùm saùt töø MPA, nhaân vieân giaùo duïc cuûa toå chöùc moâi tröôøng ) coù chuyeân moân veà moät trong nhöõng lónh vöïc khoa hoïc xaõ hoäi (chaúng haïn xaõ hoäi hoïc, nhaân chuûng hoïc, kinh teá hoïc, chính trò hoïc, taâm lyù hoïc hoaëc ñòa lyù hoïc). Ngöôøi ñoäi tröôûng chòu traùch nhieäm laäp keá hoaïch cho vieäc giaùm saùt, thu thaäp phaân tích vaø trình baøy caùc döõ lieäu, vaø ñaûm baûo cho chöông trình ñoù ñöôïc thöïc hieän moät caùch laâu daøi. Nhöõng ngöôøi khaùc trong ñoäi giaùm saùt seõ trôï giuùp trong vieäc thu thaäp döõ lieäu nhö laø phoûng vaán, phaân tích vaø vieát baùo caùo. I.2.2. Quaù trình thöïc hieän giaùm saùt: Nhìn chung coù 5 böôùc ñeå thöïc hieän vieäc giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi, bao goàm: - Caùc coâng vieäc chuaån bò, bao goàm xaùc ñònh muïc ñích, xaùc ñònh quaù trình thöïc hieän giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi, choïn löïa vaø tham vaán vôùi nhöõng beân lieân quan, xaùc ñònh caùc muïc tieâu, choïn löïa caùc chæ tieâu vaø choïn löïa ñoäi giaùm saùt. 7 - Ñaùnh giaù cuûa nhöõng döõ lieäu thöù caáp. - Nhöõng cuoäc phoûng vaán thu thaäp thoâng tin chính yeáu. - Phoûng vaán hoä gia ñình. - Phaân tích döõ lieäu, vieát baùo caùo vaø trình baøy. Ñaây laø moät phöông phaùp laëp laïi ñöôïc laäp ñi laäp laïi trong suoát thôøi gian ñeå caäp nhaät vaø theâm caùc thoâng tin vaø döõ lieäu môùi. Noù cuõng laø phöông phaùp phaûi ñöôïc vaän duïng meàm deûo nhö nhöõng böôùc trong vieäc giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi khoâng phaûi luùc naøo cuõng phaûi luoân luoân theo moät trình töï. Nhöõng thoâng tin môùi coù theå taïo neân nhöõng nhu caàu môùi, vì theá toaøn ñoäi phaûi xem xeùt laïi quaù trình tieán haønh vaø thay ñoåi keá hoaïch ñeå boå sung cho tình hình môùi. I.2.3. Quaù trình thu thaäp döõ lieäu: Coù 4 phöông phaùp thu thaäp döõ lieäu chính: - Döõ lieäu thöù caáp. - Nhöõng cuoäc phoûng vaán thu thaäp thoâng tin chính yeáu. - Phoûng vaán hoä gia ñình. - Quan saùt. Toång quaùt laø, döõ lieäu thöù caáp phaûi ñöôïc thu thaäp tröôùc, theo nhöõng cuoäc phoûng vaán thu thaäp thoâng tin chính yeáu. Phoûng vaán hoä gia ñình ñöôïc saép xeáp ñeå thu ñöôïc nhöõng döõ lieäu hôn veà caù nhaân hay hoä gia ñình trong coäng ñoàng. Quan saùt tieán haønh tieáp tuïc trong coäng ñoàng. Toaøn ñoäi phaûi tuaân theo nhöõng qui taéc höôùng daãn tuaân theo trong suoát quaù trình thu thaäp döõ lieäu: - Chuù yù ñeán nhöõng ngöôøi lieân ñôùi vaø coäng ñoàng, chaúng haïn nhö lòch laøm vieäc, phong tuïc ñòa phöông vaø toân giaùo. - Ghi nhaän nhöõng thoâng tin thaønh kieán. - Teá nhò veà nhöõng vaán ñeà giôùi tính. - Höôùng tôùi nhöõng khu vöïc thieáu khaû naêng kieåm tra. - Kheùo leùo ñoái vôùi söï khaùc bieät ngoân ngöõ. - Ghi cheùp tæ mæ . I.2.3.1. Döõ lieäu thöù caáp: Döõ lieäu thöù caáp laø nhöõng döõ lieäu ñaõ ñöôïc thu thaäp töø tröôùc vaø ñöôïc coâng boá döôùi daïng naøy hay daïng khaùc, bao goàm: 8 - Nhöõng tö lieäu chính thöùc vaø khoâng chính thöùc. - Caùc baùo caùo thoáng keâ . - Caùc baùo caùo ñaùnh giaù vaø khaûo saùt tröôùc ñaây. - Caùc baùo caùo nghieân cöùu. - Nhöõng vaên kieän cuûa caùc döï aùn tröôùc ñaây hoaëc ñang tieán haønh bao goàm caû nhöõng baùo caùo ñaùnh giaù vaø giaùm saùt. - Caùc baûn ñoà. - AÛnh khoâng gian vaø aûnh veä tinh. - Caùc tö lieäu vaø tính toaùn lòch söû. - Caùc trang Web, internet. Vieäc ñaùnh giaù caùc döõ lieäu thöù caáp bao goàm hoaøn thieän, ñaùnh giaù, toång quan caùc döõ lieäu lieân quan ñeán chæ tieâu . I.2.3.2. Nhöõng cuoäc phoûng vaán thu thaäp thoâng tin chính yeáu: Nhöõng ngöôøi cung caáp thoâng tin chính yeáu laø nhöõng caù nhaân nhôø vaøo ñòa vò kinh nghieäm hoaëc kieán thöùc cuûa hoï coù theå cung caáp hieåu bieát saâu saéc vaø thoâng tin veà nhöõng ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi vaø quaàn chuùng roäng lôùn. Vieäc phoûng vaán moät soá nhöõng ngöôøi cung caáp thoâng tin chính yeáu laø raát quan troïng nhaèm thu ñöôïc hieän thöïc sinh ñoäng. Nhöõng ngöôøi cung caáp thoâng tin chuû yeáu raát caàn cho vieäc thu thaäp thoâng tin veà toaøn boä coäng ñoàng. Nhöõng ngöôøi cung caáp thoâng tin chuû yeáu coù theå ñöa ra nhöõng thoâng tin khaùi quaùt, chia seû nhöõng hieåu bieát vaø nhöõng kieán thöùc ñaëc bieät. Chaúng haïn nhö ñoäi khoâng nhaát thieát phaûi hoûi caùc thaønh vieân cuûa hoäi ñoàng ñeå xaùc ñònh xem coù keá hoaïch quaûn lyù ngheà caù hay khoâng thay vì hoï chæ caàn xem xeùt caùc tö lieäu cuûa vieân chöùc phuï traùch ngheà caù hoaëc hoûi giaùm ñoác cô quan phuï traùch ngheà caù. Haàu heát caùc chæ tieâu thu thaäp ñöôïc baèng caùch söû duïng nhöõng ngöôøi cung caáp thoâng tin chuû yeáu höôùng tôùi nhöõng söï kieän cô baûn (chaúng haïn nhö dieän tích vuøng coäng ñoäng, chuû theå quaûn lyù chính thöùc). Thoâng thöôøng ñeå thöïc hieän phoûng vaán ngöôøi cung caáp thoâng tin chuû yeáu laø phaûi coù daïng caâu hoûi rieâng ñöôïc chuaån bò saün vaø tieáp tuïc hoûi nhöõng caâu hoûi töông töï vôùi moïi ngöôøi cung caáp thoâng tin chuû yeáu cho ñeán khi caûm thaáy nhöõng caâu traû lôøi töông töï ñöôïc ñöa ra thì döøng laïi. Vieäc choïn loïc nhöõng ngöôøi cung caáp thoâng tin chuû yeáu thöôøng laø böôùc ñaàu tieân trong caùc cuoäc phoûng vaán ñöôïc thieát keá moät phaàn theo lòch muøa vuï. 9 I.2.3.3. Phoûng vaán hoä gia ñình: Nhöõng cuoäc phoûng vaán hoä gia ñình phaûi nhôø ñeán caùc cuoäc khaûo saùt vôùi nhöõng baûn caâu hoûi coù caáu truùc chaët cheõ vaø nhöõng caâu hoûi chuaån xaùc. Nhöõng baûn caâu hoûi bao goàm nhöõng caâu hoûi ñaëc bieät vôùi nhöõng caùch traû lôøi haïn cheá (chaúng haïn coù nhieàu caùch choïn ñeå traû lôøi, caâu hoûi daïng coù/khoâng ) ñeå sau naøy qua soá lieäu ñöôïc löôïng hoùa coù theå duøng moät phöông phaùp thoáng keâ ñeå phaân tích. Nhöõng cuoäc phoûng vaán hoä gia ñình raát quan troïng ñeå hieåu ñöôïc traïng thaùi cuûa töøng caù nhaân. Chaúng haïn neáu ñoäi muoán hieåu moïi ngöôøi nghó gì veà caùch thöùc quaûn lyù vuøng bôø hoï caàn phaûi hoûi moät soá ngöôøi. Haàu heát nhöõng chæ tieâu ñoù ñeàu nhaém tôùi nhaän thöùc (chaúng haïn nhöõng giaù trò phi thò tröôøng hoaëc phi söû duïng, nhöõng vaán ñeà cuûa coäng ñoàng ñöôïc nhaän thöùc, nhöõng cuoäc phoûng vaán hoä gia ñình coù lôïi theá vaø noù khoâng caàn ñeán nhöõng ngöôøi ñöôïc ñaøo taïo cao thöïc hieän, caùc baûn caâu hoûi töông ñoái deã daøng coù theå naém baét ñöôïc vaø ñoøi hoûi thôøi gian khoâng nhieàu cuûa ngöôøi cung caáp thoâng tin nhö laø caùc cuoäc phoûng vaán. Tuy nhieân caùc cuoäc phoûng vaán hoä cuõng coù nhöõng nhöôïc ñieåm, ñoù laø möùc ñoä töông ñoàng raát haïn cheá vaø thaät khoù xaùc ñònh neáu nhö nhöõng ngöôøi cung caáp thoâng tin thöôøng cung caáp nhöõng thoâng tin maø ngöôøi phoûng vaán muoán nghe vaø thaät khoù hoûi ñöôïc caâu hoûi lieân quan ñeán nhöõng vaán ñeà nhaïy caûm. I.2.3.4. Quan saùt: Trong moät soá tröôøng hôïp döõ lieäu coù theå ñöôïc thoâng qua quan saùt. Nhöõng quan saùt thöôøng laø moâ taû ñöôïc nhöõng thuoäc tính maø thaønh vieân cuûa ñoäi nhìn thaáy vaø coù ñöôïc nhôø quan saùt moät caùch kyõ löôõng vaø theo doõi moâi tröôøng xung quanh. Chaúng haïn thaønh vieân cuûa ñoäi coù theå thu thaäp ñöôïc thoâng tin veà caùc loaïi vaät lieäu ñöôïc duøng baèng vieäc quan saùt caùc vaät lieäu ñöôïc duøng ñeå laøm nhaø, maùi lôïp, saøn, cöûa...Quan saùt laø moät phöông phaùp toát vì caû ñoäi seõ hoïc ñöôïc veà caùch hoaït ñoäng toaøn dieän. I.2.4. Thôøi haïn giaùm saùt: Thôøi gian maát cho moãi moät ñôït ñaùnh giaù kinh teá xaõ hoäi seõ thay ñoåi phuï thuoäc vaøo hoaøn caûnh, bao goàm quy moâ cuûa coäng ñoàng, khaû naêng vaø tieàm löïc cuûa ñoäi, kích côõ cuûa ñoäi, soá ngöôøi phoûng vaán ñöôïc choïn. Laàn ñaàu tieân noùi chung seõ dieãn ra daøi nhaát, töø luùc quaù trình laø môùi vaø danh saùch cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc 10 phoûng vaán coù theå seõ daøi hôn nhöõng söï löïa choïn cho laàn giaùm saùt töông lai. Noùi chung, öôùc löôïng toång quaùt laø noù seõ maát töø 1 ñeán 5 tuaàn (5 ñeán 25 ngaøy laøm vieäc thöïc teá) ñeå boá trí moät ñôït giaùm saùt. Nhöõng ngaøy laøm vieäc thöïc teá naøy coù theå ñöôïc chia ra moät thôøi gian daøi khi moãi hoaït ñoäng khoâng nhaát thieát phaûi tuaân theo moät thöù töï tröïc tieáp. Vieäc chuaån bò cho caùc hoaït ñoäng coù theå maát 3 ñeán 5 ngaøy. Thu thaäp döõ lieäu thöù caáp coù theå maát 3 ñeán 5 ngaøy. Phoûng vaán nhöõng ngöôøi chuû yeáu maát 3 ñeán 5 ngaøy. Phoûng vaán hoä coù theå maát 3 ñeán 10 ngaøy. Phaân tích döõ lieäu vaø chuaån bò baùo caùo coù theå maát 3 ñeán 5 ngaøy. Soá ngaøy thöïc teá seõ laïi phuï thuoäc treân hoaøn caûnh vaø nguoàn löïc coù theå cung caáp. I.2.5. Kinh phí cho hoaït ñoäng giaùm saùt: Ngaân saùch cuõng seõ thay ñoåi phuï thuoäc vaøo nhöõng caàn thieát cuûa vò trí, nguoàn löïc hieän coù vaø giaù caû ñòa phöông. Ngaân saùch coù theå ñöôïc chuaån bò vaø coù theå theo thöïc teá. Moät caùch toång quaùt cho raèng caùc khoaûn muïc ngaân saùch bao goàm, nhöng khoâng haïn cheá ôû caùc khoaûn: - Ñi ñeán caùc vaên phoøng cô quan nhaø nöôùc ñeå thu thaäp döõ lieäu thöù caáp. - Löông cho 3-4 khaûo saùt vieân . - Buùt, giaáy, taäp, caùc duïng cuï vaên phoøng khaùc. - Baûn ñoà, baûn ñoà bieån, aûnh veä tinh. - Ñeán khu vöïc nghieân cöùu (xe, taøu). - Camera, oáng nhoøm, baêng ghi aâm, ghi hình. - Maùy photocopy. - Maùy tính, phaàn meàm, baûng thoáng keâ. I.2.6. Chu kyø cuûa hoaït ñoäng giaùm saùt: Giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi cô baûn thöôøng ñöôïc ñaëc tröng bôûi ñaõ öùng duïng ñaày ñuû nhaát caùc chæ tieâu laøm cô sôû döõ lieäu cho vieäc tham khaûo trong töông lai. Nhöõng noã löïc giaùm saùt thöôøng xuyeân coù theå bao goàm moät soá chæ tieâu ít hôn so vôùi giaùm saùt cô baûn vì coù moät soá caùc chæ tieâu seõ ñöôïc thu thaäp thöôøng xuyeân hôn caùc chæ tieâu khaùc. Ngöôøi quaûn lyù vuøng bôø caàn phaûi xaùc ñònh taàn soá thích hôïp nhaát döïa vaøo traïng thaùi vaø nhu caàu döõ lieäu caàn thieát cho vieäc quaûn lyù. Caên cöù vaøo nhöõng nhu caàu quaûn lyù vuøng bôø caùc chæ tieâu coù theå caàn phaûi thu thaäp thöôøng xuyeân hôn, ôû nhöõng vuøng coù maät ñoä daân soá cao hôn vaø nhöõng thay ñoåi veà maët kinh teá thì caùc döõ 11 lieäu coù theå caàn phaûi ñöôïc thu thaäp thöôøng xuyeân hôn ñeå ñaùnh giaù chieàu höôùng trong khi ôû nhöõng coäng ñoàng oån ñònh hôn caùc döõ lieäu khoâng caàn phaûi ñöôïc thu thaäp thöôøng xuyeân nhö vaäy. I.2.7. Ñòa ñieåm giaùm saùt: Vieäc thu thaäp döõ lieäu noùi chung coù theå dieãn ra ôû 2 ñòa ñieåm: - Vôùi döõ lieäu thöù caáp: Chính quyeàn, tröôøng ñaïi hoïc, vieän nghieân cöùu, caùc toå chöùc phi chính phuû vaø caùc cô quan khaùc, thöôøng laø ôû beân ngoaøi coäng ñoàng. - Vôùi nhöõng ngöôøi phoûng vaán chuû yeáu, phoûng vaán hoä gia ñình vaø quan saùt, ôû trong khu vöïc coäng ñoàng nghieân cöùu hoaëc coäng ñoàng ñöôïc saép ñaët ñeå phoûng vaán hay quan saùt. I.2.8. Thaûo luaän veà keát quaû GSKTXH: Tröôùc khi nhaän coâng vieäc giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi, ñieàu quan troïng laø phaûi nhaän bieát yù kieán coâng luaän cho vieäc chuù yù höôùng tôùi vaø phaùt trieån döï aùn cho coäng ñoàng vaø keát quaû sau moãi laàn hoaøn thaønh vieäc giaùm saùt. YÙ kieán thaûo luaän coù theå phuï thuoäc vaøo vieäc nhöõng thoâng tin kinh teá ñöôïc söû duïng nhö theá naøo: - Nhaän bieát moái ñe doïa, vaán ñeà, giaûi phaùp vaø cô hoäi. - Xaùc ñònh taàm quan troïng, giaù trò vaø yù nghóa nuoâi troàng cuûa nguoàn lôïi vaø caùch söû chuùng. Ÿ Ñaùnh giaù nhöõng öu vaø nhöôïc ñieåm hieän coù cuûa phöông phaùp quaûn lyù vuøng bôø Ÿ Ñaùnh giaù ngöôøi quaûn lyù laøm vieäc nhö theá naøo ( hieäu quaû cuûa coâng taùc quaûn lyù) Ÿ Thieát laäp söï tham gia cuûa nhöõng ngöôøi lieân quan vaø nhöõng chöông trình giaùo duïc vaø nhaän thöùc thích hôïp Ÿ Thieát laäp tieåu söû cô baûn cuûa hoä gia ñình vaø coäng ñoàng Baèng vieäc hieåu ñöôïc nhöõng muïc ñích thaûo luaän veà thoâng tin kinh teá xaõ hoäi, nhöõng quaù trình vaø keát quaû coù theå ñöôïc höôùng theo caùch laøm naûy sinh vaø thoâng tin cho nhau nhöõng keát quaû hieäu quaû nhaát. Moät caùch ñôn giaûn vaø höõu hieäu cho vieäc nhaän bieát ai coù theå chuù yù tôùi keát quaû cuûa vieäc giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi laø phaân tích thaûo luaän ( McCann vaø Parks 12 2002). Nhöõng phaân tích qua thaûo luaän nhö vaäy ñaùp öùng ñöôïc haøng loaït caùc vaán ñeà theo caùch giuùp ta sau ñoù coù theå hoã trôï cho vieäc laäp ra caùc keá hoaïch thoâng tin. Nhöõng vaán ñeà ñöôïc naûy sinh thoâng qua phaân tích baèng thaûo luaän bao goàm: - Ai trong soá nhöõng ngöôøi thaûo luaän coù tieàm naêng nhaát coù theå coù lôïi töø hoaëc ñöôïc chuù yù trong vieäc thoâng tin keát quaû cuûa baïn. - Ai trong soá nhöõng ngöôøi thaûo luaän hoäi tröôøng laø nhöõng ngöôøi lieân ñôùi ôû trong vuøng ñoái vôùi vieäc quaûn lyù vuøng bôø? Ai trong soá hoï laø ngöôøi ngoaïi cuoäc? - Vôùi moãi cuoäc thaûo luaän möùc ñoä aûnh höôûng vaø quan taâm maø hoï coù ñoái vôùi vieäc quaûn lyù vuøng bôø laø nhö theá naøo? Vieäc lieân heä vôùi moãi moät cuoäc thaûo luaän coù taàm quan troïng nhö theá naøo vaø nhu caàu giöõa moái quan heä thoâng tin veà quaûn lyù nguoàn lôïi vuøng bôø vôùi hoï ñöôïc ñaët ôû vò trí caàn thieát nhö theá naøo. - Ñoái vôùi moãi cuoäc thaûo luaän chuùng ta seõ bieát gì veà phöông phaùp ngöôøi ta thích nhaän thoâng tin nhaát? Theo ñoù coù theå lieân quan chaët cheõ tôùi khaû naêng kyõ thuaät cuûa hoï. Chaúng haïn hoï thích ñoïc caùc thoâng tin hay nghe radio hoaëc tivi? Hoï coù duøng ngoân ngöõ maùy tính hay internet thöôøng xuyeân hay khoâng? Hoï coù thöôøng xuyeân gaëp gôõ hay hoäi hoïp khoâng? Neáu nhö theá thì bao giôø laïi xaûy ra. - Ngoân ngöõ naøo ñöôïc söû duïng trong moãi cuoäc thaûo luaän? Möùc ñoä hoïc vaán trung bình cuûa hoï laø nhö theá naøo? Hoï thích veà kyõ thuaät hay nhöõng vaán ñeà lyù thuyeát nhaát qua vieäc choïn phöông thöùc ñaøm thoaïi hay laø phaân tích? Thoâng thöôøng nhöõng thoâng tin ñöôïc phaùt bieåu thöôøng ñöôc thöïc hieän ôû ñaâu vaø nhö theá naøo? - Baïn mong ñôïi ñieàu gì nhaát vôùi moãi laàn thaûo luaän ñeå thöïc hieän nhöõng keát quaû vaø thoâng tin maø baïn trình cho hoï? Nhöõng haønh ñoäng naøo baïn muoán hoï thöïc hieän sau khi chia seõ nhöõng keát quaû cuûa baïn? Nhöõng kyø voïng ñoù lieân heä nhö theá naøo ñoái vôùi nhöõng muïc ñích vaø nhöõng muïc tieâu cuûa vieäc quaûn lyù nguoàn lôïi vuøng bôø. Xem xeùt caùc vaán ñeà moät caùch toaøn dieän seõ cho pheùp choïn ra nhöõng muïc tieâu öu tieân hoaëc chính yeáu vaø caùch thaûo luaän. Söï öu tieân naøy laø raát roäng döïa vaøo möùc ñoä nhöõng nhu caàu ñöôïc nhaän thöùc ñeå ñaït tôùi nhöõng cuoäc thaûo luaän nhö vaäy vaø quaûn baù vaø ghi nhaän nhöõng haønh ñoäng maø caùc cuoäc thaûo luaän nhö vaäy coù theå thöïc hieän. Töø ñoù, nhöõng phöông tieän chung hoaëc khaùc bieät (ví duï phöông phaùp nhaän thoâng tin ñöôïc öa chuoäng nhaát, nhöõng haønh ñoäng coù theå ñöôïc hoï thöïc hieän) 13 coù theå ñöôïc choïn löïa trong caùc cuoäc thaûo luaän veà muïc ñích vaø nhöõng phöông tieän ñoù coù theå gheùp thaønh töøng nhoùm vôùi nhau hoaëc chia ra tuøy theo. Khi ñöa ra moät keát luaän ngaén goïn cuûa moãi laàn hoäi thaûo coù muïc ñích hoaëc moät nhoùm hoäi thaûo vaø nhöõng ñaëc tröng cuûa chuùng coù theå deã daøng taïo ra nhöõng caùch phaân tích lieân tuïc. I.2.9. Vaán ñeà caàn löu yù: Baát kyø moät döï aùn phaùt trieån hay nghieân cöùu naøo maø ñaõ ñöôïc tieán haønh hieän nay ñeàu bao goàm moät phöông phaùp phaân tích kinh teá xaõ hoäi. Keát quaû cuûa nhöõng phöông phaùp phaân tích naøy coù theå ñöôïc duøng trong phaïm vi caùc phöông phaùp phaân tích hieän taïi, ñeå traùnh söï truøng laëp, vaø döõ lieäu ñeå so saùnh neáu coù baát kyø hoaït ñoäng naøo ñang dieãn ra trong khu vöïc theo söï höôùng daãn cuûa moät phöông phaùp nghieân cöùu. I.3. Nhöõng soá lieäu caàn thu thaäp: Ñeå laäp ra noäi dung cho vieäc thu thaäp soá lieäu ñaàu tieân ñoäi caàn phaûi phaùt trieån nhaän thöùc veà vuøng nghieân cöùu, nhöõng ngöôøi tham gia vaø nhöõng haønh ñoäng. Nhöõng chæ tieâu ñoù coù theå ñöôïc ñaùnh giaù ñaày ñuû trong caùc cuoäc phoûng vaán; tuy nhieân ñeå xaùc ñònh ñöôïc neân nghieân cöùu ôû ñaâu vaø phaûi phoûng vaán bao nhieâu ngöôøi ít nhaát 3 chæ tieâu ñoù phaûi ñöôïc ñaùnh giaù tröôùc. I.3.1 Caùc chæ tieâu caàn thu thaäp: Caùc chæ tieâu kinh teá xaõ hoäi seõ ñöôïc bieåu hieän nhôø caùc phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: caùc nguoàn thöù caáp, nhöõng thoâng tin chuû yeáu hoaëc caùc cuoäc phoûng vaán hoä gia ñình. Noù ñöôïc chia ra baèng caùch töông quan vôùi 2 loaïi höôùng daãn phoûng vaán: moät caùch cho nguoàn döõ lieäu thöù caáp vaø nhöõng thoâng tin chuû yeáu coøn caùch khaùc cho nhöõng cuoäc phoûng vaán hoä gia ñình. Moät soá chæ tieâu nhö giôùi tính, tuoåi taùc vaø hoïc vaán ñöôïc thu thaäp thoâng qua nhöõng ngöôøi cung caáp thoâng tin chuû yeáu hoaëc caùc nguoàn thöù caáp cuõng nhö thoâng qua caùc cuoäc phoûng vaán hoä gia ñình. Laøm nhö vaäy ñeå kieåm tra cheùo caùc keát quaû vaø cuõng vì caû hai taäp hôïp döõ lieäu aáy boå sung laãn cho nhau. Nhöõng ngöôøi cung caáp thoâng tin chuû yeáu vaø nguoàn tö lieäu thöù caáp cung caáp ôû möùc ñoä coäng ñoàng thoâng tin toång hôïp ñeå ñaùnh giaù nhöõng bieán ñoäng vaø xu höôùng trong khi caùc tö lieäu phoûng vaán hoä gia ñình cung caáp thoâng tin chính xaùc hôn veà nhöõng hoä gia ñình rieâng reõ trong coäng ñoàng. Chaúng haïn, thoâng tin ôû möùc ñoä coäng ñoàng veà ngheà nghieäp vaø daân soá cho ta hieåu bieát chung veà soá phaàn traêm soá ngöôøi coù vieäc laøm 14 trong coäng ñoàng qua moãi loaïi ngheà nghieäp vaø töøng nhoùm tuoåi, trình ñoä vaên hoùa... chieám bao nhieâu phaàn traêm trong coäng ñoàng. Ngöôïc laïi, thoâng tin hoä gia ñình veà ngheà nghieäp vaø daân soá raát höõu ích cho vieäc xaùc ñònh nhöõng ñaëc tröng ñoái vôùi caùc nhoùm lieân quan khaùc nhau. Chaúng haïn, thoâng tin coù theå ñöôïc duøng ñeå xaùc ñònh tính daân toäc chuû ñaïo cuûa moãi moät ngöôøi ñaùnh caù, cuûa nhöõng ngöôøi chuû khaùch saïn hoaëc nhöõng loaïi khaùc. I.3.2. Caùc chæ tieâu ñöôïc löïa choïn söû duïng: Neáu khoâng coù khaû naêng ñaùnh giaù toaøn boä caùc chæ tieâu trong GSKTXH thì ñoäi seõ giaùm saùt öu tieân caùc chæ tieâu döïa treân söï suy xeùt sau: I.3.2.1. Muïc ñích cuûa nhöõng thoâng tin kinh teá xaõ hoäi Quan troïng nhaát, ñoäi caàn phaûi laøm saùng toû taïi sao döõ lieäu seõ ñöôïc thu thaäp, nhaát laø chuùng ñöôïc söû duïng nhö theá naøo sau khi thu thaäp. Ví duï, neáu ñoäi quan taâm ñeán nhaän bieát nhöõng nguy cô thì hoï coù theå taäp trung treân danh muïc chæ tieâu ñeå nhaän bieát nhöõng nguy cô. I.3.2.2. Taàm quan troïng chung cuûa thu thaäp döõ lieäu Trong moät vaøi tröôøng hôïp muïc ñích cuûa vieäc giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi coù theå khoâng roõ raøng vaø quyõ thôøi gian, nguoàn löïc coù theå khoâng cho pheùp ñoäi thöïc hieän taát caû caùc muïc tieâu. Vôùi tröôøng hôïp naøy, caùc chæ tieâu ñöôïc chia ra theo chæ tieâu naøo ñöôïc xem xeùt chung laø quan troïng nhaát vaø chæ tieâu quan troïng thöù 2 ñeå thu thaäp. Chæ tieâu quan troïng nhaát ñöôïc löïa choïn döïa treân: - Khaû naêng höõu duïng cho vieäc quaûn lyù. - Döõ lieäu deã thu thaäp. - Ñuùng söï thaät vaø cung caáp caùc thoâng tin môùi. Bôûi vì phoûng vaán hoä gia ñình toán thôøi gian hôn ngöôøi cung caáp thoâng tin chính vaø nguoàn döõ lieäu thöù caáp raát nhieàu, neân chæ coù caùc chæ tieâu phoûng vaán ngöôøi cung caáp thoâng tin chính/nguoàn thöù caáp ñöôïc xem xeùt cho vieäc thu thaäp döõ lieäu sô caáp. I.3.2.3.Nhöõng ñieàu kieän vò rieâng Coù leõ quan troïng nhaát laø, ñoäi caàn phaûi löïa choïn caùc chæ tieâu döïa treân taàm quan troïng ñöôïc ñaët trong khu vöïc nghieân cöùu. Ví duï, neáu nhö vieäc laõng phí laø vieäc quan troïng ñöôïc ñöa ra, thì ñoäi coù theå quan taâm ñeán cô sôû haï taàng cuûa coäng ñoàng vaø theâm vaøo nhöõng caâu hoûi rieâng nhaèm ñeå thaùo gôõ nhöõng söï laõng phí. 15 Ñoäi cuõng phaûi xem xeùt ñeán söï mong ñôïi thay ñoåi trong töông lai trong vieäc quaûn lyù vaø trong coäng ñoàng. Ví duï, neáu du lòch ñang phaùt trieån thì ñoäi coù theå ñaët theâm nhöõng caâu hoûi lieân quan ñeán coâng nghieäp du lòch vaø nhöõng taùc ñoäng cuûa noù. I.4. Phöông phaùp xöû lyù nhöõng döõ lieäu thu thaäp ñöôïc: I.4.1. Phaân tích Phaân tích cuoái cuøng laø hoaït ñoäng ñaëc thuø cuûa ñoäi. Phaân tích soá lieäu cuoái cuøng ñeå coù nhieàu thoâng tin hôn trong caùc baøi hoïc thu thaäp ñöôïc vaø caùc quy taéc cô baûn cho vieäc phaân tích. Vieäc phaân tích döõ lieäu coù moät vaøi böôùc bao goàm: - Soaïn taát caû caùc döõ lieäu thu thaäp (chaúng haïn taäp hôïp taát caû caùc döõ lieäu thöù caáp, phoûng vaán nhöõng ngöôøi cung caáp thoâng tin chính vaø phoûng vaán hoä gia ñình). Toaøn ñoäi phaûi taäp trung taïi cuoäc hoïp ñeå xem xeùt laïi, phaân tích vaø baùo caùo nhöõng taøi lieäu tìm ñöôïc cuûa mình. - Chuaån bò döõ lieäu veà soá löôïng vaø chaát löôïng baèng caùch hoaøn thaønh caùc baûng phaân tích bao goàm chuyeån nhöõng lieäu thöù caáp, phoûng vaán nhöõng ngöôøi cung caáp thoâng tin chuû yeáu, phoûng vaán hoä gia ñình sang caùc baûng phaân tích. - Trình giaûi caùc döõ lieäu. Ñoäi phaûi xem xeùt keát quaû töø caùc baûng phaân tích ñeå nhaän bieát vaø heä thoáng nhöõng thoâng tin coù lieân quan ñeán vieäc nhaän ñònh nhöõng muïc ñích ban ñaàu cuûa vieäc giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi. Nhöõng ñieàu ñoù coù theå nhaän bieát ñöôïc baèng caùch xem xeùt, lieân heä vaø töông quan döõ lieäu ñeå nhaän ra nhöõng xu höôùng vaø moâ hình noåi baät. Nhöõng moâ hình vaø xu höôùng seõ trôû thaønh nhöõng baøi hoïc chính yeáu. Nhöõng keát quaû sau ñoù ñöôïc soaïn ra nhaän bieát döõ lieäu boå sung cho caùc baøi hoïc chính yeáu. Ví duï, neáu nhö muïc ñích cuûa vieäc giaùm saùt laø nhaän bieát nhöõng taùc ñoäng cuûa vieäc quaûn lyù vuøng bôø thì moät trong nhöõng muïc tieâu chuù yù coù theå thay ñoåi giöõa cô caáu ngheà nghieäp vaø caùc hoaït ñoäng söû duïng nhö laø keát quaû cuûa söï thay ñoåi seõ laøm haïn cheá moät vaøi caùch söû duïng. Veà phaân tích, coù theå coù xu höôùng chuyeån ñoåi trong ngheà nghieäp nhö laø ngöôøi daân chuyeån töø ñaùnh caù sang ngheà khaùc, trong caùch söû duïng vaø nôi ñaùnh baét, neáu coù vieäc chuyeån ñoåi ngheà ñaùnh caù thì baøi hoïc chính yeáu coù theå laø söï haïn cheá ñaõ taùc ñoäng vaøo hoaït ñoäng ñaùnh caù vaø ngöôøi daân ñaõ boû ngheà ñaùnh caù. Keát quaû cuûa cô caáu ngheà nghieäp vaø caùc caùch söû duïng coù theå boå sung cho baøi hoïc chính yeáu naøy. Baèng vieäc xem xeùt 16 laïi, lieân heä vaø xem xeùt töông quan vôùi nhöõng phaàn khaùc cuûa döõ lieäu cho ta khaû naêng nhaän ra nhöõng thay ñoåi trong vieäc söû duïng vaø caùch ñoái xöû vôùi nguoàn lôïi. - Phaùc thaûo cuûa baùo caùo cuoái cuøng. Ñoäi phaûi quyeát ñònh kieåu cuûa baùo caùo cuoái cuøng döïa treân muïc ñích vaø muïc tieâu cuûa buoåi thaûo luaän. - Hoaøn thaønh baøi hoïc chính yeáu. Ñoäi thoáng nhaát baøi hoïc chính yeáu vaø caùc thoâng tin boå sung cho baøi hoïc chính yeáu ñöôïc nhaän bieát. - Pheâ chuaån caùc taøi lieäu phaùt hieän ñöôïc. Caùc taøi lieäu phaùt hieän ñöôïc trình baøy cho nhöõng beân tham gia ñeå bình luaän. - Chuaån bò baùo caùo cuoái cuøng. - Trình baøy baùo caùo cuoái cuøng ñeå nhaän bieát buoåi thaûo luaän vaø ngöôøi höôûng lôïi. I.4.2. Truyeàn baù thoâng tin Phöông dieän quan troïng nhaát trong caû quaù trình giaùm saùt laø thoâng tin caùc keát quaû lieân quan tôùi caùc muïc ñích phaûn hoài laïi cho nhöõng ngöôøi tham gia thaûo luaän nhaèm vaän duïng vaøo quaûn lyù vuøng bôø bao goàm caû vieäc söû duïng thoâng tin cho vieäc caûi tieán phöông phaùp quaûn lyù seõ ñöôïc söû duïng trong töông lai. Chaúng haïn, neáu nhö muïc ñích cuûa vieäc giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi laø nhaèm ñeå hieåu ñöôïc giaù trò vaø taàm quan troïng cuûa raïn san hoâ thì nhöõng keát quaû lieân quan ñeán nhaän thöùc cuûa moïi ngöôøi vôùi nhöõng giaù trò phi thò tröôøng vaø phi söû duïng coù theå duøng ñeå hieåu giaù trò vaø taàm quan troïng. Neáu nhö caùc keát quaû chæ ra raèng nhaän thöùc veà giaù trò cuûa vieäc baûo veä raïn san hoâ toát vaø coù chieàu höôùng taêng leân thì ñieàu ñoù chöùng toû cho coâng chuùng vaø caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch taàm quan troïng cuûa vieäc ñaët nguoàn lôïi trong söï baûo veä caùc raïn san hoâ. Theo caùc nguyeân taéc theá thì caùc keát quaû cuûa vieäc giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi raát caàn ñöôïc baùo caùo trôû laïi coäng ñoàng thaäm chí ngay caû khi hoï khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi thaûo luaän coù muïc ñích. Vieäc ñoù ñöôïc thöïc hieän nhö moät söï öu aùi vôùi nhöõng thaønh vieân cuûa coäng ñoàng, nhöõng ngöôøi ñaõ toán thôøi gian cho caùc cuoäc phoûng vaán. Ñieàu ñoù cuõng seõ giuùp ñeå baûo ñaûm cho nhöõng moái quan heä thaân thieän sau naøy ñeå laøm vieäc vôùi caùc coäng ñoàng. Söï vaát vaû cuûa ngöôøi ñi phoûng vaán coù quan heä maät thieát trong noã löïc giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi vaø seõ loâi keùo ñöôïc nhieàu ngöôøi tham gia vaøo quaù trình vaø coù ñöôïc caùch tieáp caän tôùi nhöõng keát quaû moïi ngöôøi mong muoán tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng giaùm saùt thöôøng xuyeân. 17 Coù raát nhieàu caùch truyeàn baù keát quaû vôùi nhöõng cuoäc thaûo luaän. Nhöõng keát quaû cuûa giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi coù theå ñöôïc truyeàn baù tôùi caùc cuoäc thaûo luaän khaùc nhau qua vieäc söû duïng nhöõng cô cheá thoâng tin moät ñöôøng vaø hai ñöôøng. Nhöõng cô cheá truyeàn thoâng moät ñöôøng goàm: - Caùc tö lieäu baèng vaên baûn (baùo caùo, caùc baøi baùo) - Caùc tö lieäu nhìn (aùp phích, tranh aûnh) - Trình baøy mieäng - Baùo chí (baùo, taäp san, radio, tivi) - Internet Cô cheá truyeàn thoâng tin 2 ñöôøng goàm: - Thaûo luaän nhoùm - Thaûo luaän tay ñoâi - Caùc baûn in - Truyeàn tin coù ñieàu kieän (ñieän thoaïi, Video phone, ghi hình trang web) - Internet Neáu caùc keát quaû ñöôïc truyeàn baù döôùi daïng vaên baûn, moãi baùo caùo ñöôïc trình baøy cho moät muïc ñích hoäi hoïp. Baùo caùo coù theå coù moät soá hình thöùc phuï thuoäc vaøo baùo caùo cho loaïi hoäi hoïp naøo.Moät soá nhöõng ngöôøi söû duïng cuoái cuøng nhö caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch coù leõ ít thích thuù vôùi caùch moâ taû chung chung veà vuøng vaø caùc coäng ñoàng ñöôïc nghieân cöùu nhöng coù leõ hoï laïi quan taâm tôùi caùc vaán ñeà vaø caùc keát luaän saâu saéc. Ngöôïc laïi, nhöõng ngöôøi söû duïng nhö caùc nhaø nghieân cöùu, caùc cô quan hoaïch ñònh keá hoaïch phaùt trieån ôû trong vuøng, caùc nhaø quaûn lyù nguoàn lôïi vuøng bôø laïi muoán moâ taû tæ mæ moïi ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi vaø caùc yeáu toá aûnh höôûng tôùi nhöõng ngöôøi dính líu ñeán nguoàn lôïi. Thoâng thöôøng baùo caùo seõ bao goàm: - Toùm taét chính: laø toùm taét thaûo luaän veà caùc vaán ñeà neâu ra, caùc vaán ñeà phaûi giaûi ñaùp, caùc cô hoäi vaø caùc keát luaän ñöôïc saøng loïc töø giaùm saùt. - Lôøi giôùi thieäu: moät thaûo luaän veà muïc ñích chuû yeáu vaø rieâng bieät cuûa vieäc giaùm saùt kinh teá xaõ hoäi. 18 - Phöông phaùp: thaûo luaän veà caùc phöông phaùp choïn maãu, caùc phöông phaùp thu thaäp döõ lieäu, ñònh tính vaø ñònh löôïng caùc döõ lieäu thu ñöôïc vaø caùc phöông phaùp phaân tích ñöôïc duøng. - Caùc keát quaû: trình baøy keát quaû chuû yeáu töø vieäc giaùm saùt bao goàm caùc bieåu baûng sô ñoà, töông quan giöõa caùc chæ tieâu vaø thaûo luaän veà caùc quan heä leä thuoäc. Nhöõng keát quaû caù bieät coù theå ñöôïc trình baøy cho moãi moät tröôøng hôïp ñöôïc ghi trong phaàn phaân tích cho moãi tröôøng hôïp vaø baûng phaân tích. - Thaûo luaän: thaûo luaän veà nhöõng baøi hoïc chuû yeáu ruùt ra vaø nhöõng öùng duïng keát quaû ñöôïc toå chöùc xung quanh nhöõng muïc ñích ñöôïc choïn loïc cuûa giaùm saùt. - Caùc khuyeán nghò: caùc haønh ñoäng quaûn lyù ñöôïc kieán nghò vaø caùc keát luaän caàn phaûi thöïc hieän nhö laø keát quaû cuûa vieäc giaùm saùt. 19 CHÖÔNG II: THỰC TRẠNG KINH TẾ XÃ HỘI CUÛA CÁC HỘ GIA ĐÌNH KHAI THÁC HẢI SẢN Ở PHƯỜNG VĨNH NGUYÊN, VĨNH TRƯỜNG, XƯƠNG HUÂN. 20 II.1. Lịch sử hình thành và phát triển của tỉnh Khánh Hoà: Khánh Hoà là một trong những tỉnh miền duyên hải Nam Trung bộ.Phía Bắc giáp tỉnh Phú Yên, phía Nam giáp tỉnh Ninh Thuận, phía Tây giáp 2 tỉnh Đắc Lắc và Lâm Đồng, phía Đông giáp biển Đông. Khánh Hoà có vị trí đặc biệt quan trọng của cả nước. Địa bàn tỉnh nằm trên trục quốc lộ 1A và tuyến đường sắt Bắc –Nam, là cửa ngõ của Tây Nguyên xuống đồng bằng qua quốc lộ 26, là tỉnh có nhiều cảng biển quan trọng, đặc biệt là cảng Cam Ranh, đây là một trong ba cảng biển có điều kiện thiên nhiên nổi tiếng trên thế giới. Khánh Hoà còn có đường hàng không nằm trong hành lang bay của đường bay nội địa Bắc- Nam. Diện tích tự nhiên của tỉnh Khánh Hoà cả trên đất liền và của hơn 200 đảo và quần đảo là 5197 km2. Đất nông nghiệp tương đối phì nhiêu, có điều kiện thuận lợi cho sản xuất các loại cây lương thực, cây công nghiệp và cây ăn trái có giá trị. Bờ biển tỉnh Khánh Hoà kéo dài từ mũi Đại Lãnh (cap Varella) tới cuối vịnh Cam Ranh và có độ dài khoảng 385 km (tính theo mép nước) với nhiều cửa lạch, đầm vịnh, với hàng trăm đảo lớn, nhỏ và vùng biển rộng lớn. Đặc biệt huyện đảo Trường Sa là nơi có vị trí kinh tế, an ninh quốc phòng quan trọng của cả nước. Biển Khánh Hoà có tài nguyên phong phú, với nhiều loại hải đặc sản như: tôm, mực, các loại cá…đặc biệt là yến sào, một loại đặc sản quý hiếm, được coi là “vàng trắng”, có giá trị xuất khẩu cao. Khánh Hoà là một vùng đất không rộng nhưng thiên nhiên đã ưu đãi cho Khánh Hoà nhiều danh lam thắng cảnh. Các bải biển như Đại Lãnh, Dốc Lết, Bãi Trũ, Nha Trang, vịnh Vân Phong, Cam Ranh…là những cảnh đẹp nổi tiếng từ xưa được nhiều du khách trong và ngoài nước biết đến.Sông ngòi ở Khánh Hoà không lớn nhưng mật độ sông suối khá dày. Toàn tỉnh có khoảng trên 40 con sông lớn nhỏ, trong đó có hai sông chính là sông Cái Nha Trang (sông Cù) dài 75 km và sông Cái Ninh Hoà (sông Dinh) dài 49 km. Nằm trong khu vực duyên hải miền Trung, Khánh Hoà chịu ảnh hưởng khí hậu nhiệt đới gió mùa nhưng khô ráo ôn hoà, quanh năm nắng ấm, thường chỉ có hai mùa rõ rệt. Lượng mưa cũng tương đối ít, trung bình năm từ 1200 đến 1800 mm. Với các điều kiện thiên nhiên ưu đãi nói trên, Khánh Hoà là vùng đất có nhiều thuận lợi để phát triển nền kinh tế hàng hoá, dịch vụ du lịch, cũng như xây dựng và củng cố an ninh quốc phòng. Theo các nguồn tài liệu trong các bộ sử của nước ta, vào mùa xuân năm Quý Tỵ 1653, trong tiến trình mở rộng cương giới tổ quốc Đại Việt (nay là Việt Nam), theo lệnh chúa Nguyễn Phúc Tần, cai cơ Hùng Lộc Hầu (chưa rõ họ tên) đã lấy vùng đất từ bờ sông Phan Rang (tỉnh Ninh Thuận ngày nay) đặt dinh Thái Khang.