Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
MÔÛ ÑAÀU
1. ÑAËT VAÁN ÑEÀ
Nöôùc ñoùng chai laø thò tröôøng naêng ñoäng nhaát trong ngaønh coâng nghieäp löông thöïc
vaø ñoà uoáng. Trong ñoù, nöôùc uoáng ñoùng chai (NUÑC) laø maët haøng coù nhu caàu lôùn,
vì vaäy soá cô sôû saûn xuaát NUÑC cuõng taêng nhanh theo nhu caàu ngöôøi daân. Tuy
nhieân beân caïnh söï nôû roä cuûa maët haøng naøy ñang boäc loä nhieàu noãi lo, ñaëc bieät laø
chaát löôïng. Tröôùc heát laø tình traïng laøm “nhaùi” nhöõng nhaõn hieäu noåi tieáng ngaøy
caøng nhieàu. Haõng Lavie phaùt hieän hôn 100 nhaõn hieäu nöôùc uoáng tinh khieát ñang
tieâu thuï treân thò tröôøng “nhaùi” thöông hieäu cuûa coâng ty. Nhieàu cô sôû saûn xuaát chæ
theâm sau chöõ Lavie moät vaøi maãu töï hay caùch vieát khaùc di nhö Lavis, Leve,
Lovea, Leva, Bavie … roài tung saûn phaåm ra thò tröôøng.
Ngoaøi ra thò tröôøng NUÑC coøn ñang bò de doïa bôûi caùc saûn phaåm giaû, saûn phaåm voâ
danh (saûn phaåm khoâng coù tem nhaõn), caùc saûn phaåm naøy coù giaù thöôøng raát thaáp
gaây roái loaïn thò tröôøng NUÑC. Coøn veà chaát löôïng cuûa caùc loaïi saûn phaåm naøy thì
khoâng theå bieát ñöôïc. Khoâng chæ caùc saûn phaåm khoâng roõ nguoàn goác gaây aûnh höôûng
cho ngöôøi söû duïng maø caùc saûn phaåm cuûa chính haõng cuõng gaây aûnh höôûng. Ñieån
hình nhö trong khoaûng vaøi naêm gaàn ñaây nhieàu cô sôû saûn xuaát bò khieáu kieän vì
chaát löôïng khoâng ñaûm baûo. Haàu heát caùc cô sôû bò khieáu kieän ñeàu coù daây chuyeàn
saûn xuaát laïc haäu khoâng ñaûm baûo veä sinh vaø chaát löôïng cuûa saûn phaåm.
Qua ñoù, chuùng ta thaáy raèng thò tröôøng nöôùc uoáng raát phöùc taïp vaø laãn loän giöõa thaät
vaø giaû. Vaø chaát löôïng cuûa caùc saûn phaåm NUÑC cuõng khoâng keùm phaàn phöùc taïp.
Chính söï roái loaïn veà thò tröôøng NUÑC ñaõ ñaët cho em nhieàu caâu hoûi lôùn raèng: Lieäu
nöôùc uoáng ñoùng chai maø chuùng ta ñang söû duïng coù ñaûm baûo chaát löôïng khoâng ?
Coù phaûi do caùch thöùc chuùng ta quaûn lyù hay do daây truyeàn saûn xuaát cuûa caùc doanh
nghieäp ? Vaø söï phöùc taïp cuûa thò tröôøng NUÑC töø ñaâu maø ra ? Vaø ñeå giaûi quyeát
nhöõng thaéc maéc treân thì em ñaõ tieán haønh thöïc hieän ñoà aùn toát nghieäp: “Ñaùnh giaù
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 1/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
chaát löôïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp quaûn lyù, saûn xuaát nöôùc uoáng ñoùng chai taïi
thaønh phoá Hoà Chí Minh”.
2. MUÏC TIEÂU
Ñaùnh giaù chaát löôïng nöôùc uoáng ñoùng chai taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh, choïn
ñoái töôïng chính laø nöôùc uoáng ñoùng chai (loaïi nöôùc traéng khoâng coù haøm
löôïng khoaùng).
Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp quaûn lyù caùc cô sôû saûn xuaát nöôùc uoáng ñoùng chai
thích hôïp.
Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp qui trình saûn xuaát nöôùc uoáng ñoùng chai thích hôïp cho
caùc doanh nhieäp vöøa vaø nhoû taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh.
3. NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU
Ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu ñeà ra, ñeà taøi caàn thöïc hieän caùc noäi dung sau ñaây:
Toång hôïp bieän hoäi caùc taøi lieäu coù lieân quan.
Ñieàu tra veà thò tröôøng nöôùc uoáng ñoùng chai taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh.
Laáy maãu vaø phaân tích chaát löôïng nöôùc uoáng ñoùng chai.
Toång hôïp caùc keát quaû phaân tích vaø ñöa ra ñaùnh giaù veà chaát löôïng nöôùc
uoáng ñoùng chai taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh.
Tìm hieåu veà qui trình quaûn lyù vaø saûn xuaát nöôùc uoáng ñoùng chai ñang ñöôïc
aùp duïng taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh.
Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp quaûn lyù caùc cô sôû saûn xuaát nöôùc uoáng ñoùng chai
thích hôïp.
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 2/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
Ñeà xuaát qui trình saûn xuaát nöôùc uoáng ñoùng chai thích hôïp cho caùc doanh
nghieäp vöøa vaø nhoû taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh.
4. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
4.1. Phöông phaùp luaän
Trong chuùng ta ai cuõng bieát raèng nöôùc ñoùng vai troø quan troïng trong ñôøi soáng con
ngöôøi. Neáu khoâng coù nöôùc thì khoâng theå coù söï soáng treân haønh tinh naøy. Moãi ngöôøi
trong chuùng ta caàn ñöa vaøo cô theå 2 lít/ngaøy döôùi caùc daïng khaùc nhau. Trong ñoù,
löôïng nöôùc ta uoáng tröïc tieáp laø khoaûng 1,5 lít/ ngaøy.
Vôùi toác ñoä taêng daân soá hieän nay thì nhu caàu nöôùc uoáng cung caáp cho chuùng ta
cuõng taêng nhanh. Theá nhöng, song song vôùi toác ñoä phaùt trieån daân soá thì tình traïng
oâ nhieãm cuõng taêng nhanh. Do ñoù, löôïng nöôùc thieân nhieân maø chuùng ta coù theå
uoáng ñang giaûm ñaùng keå daãn ñeán tình traïng thieáu nöôùc uoáng cho ngöôøi daân. Ñeå
ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu naøy thì ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát nöôùc uoáng ñoùng chai
ra ñôøi. Töø khi ra ñôøi, ngaønh coâng nghieäp naøy phaùt trieån maïnh meõ vôùi nhieàu maët
haøng phong phuù nhö nöôùc ngoït, nöôùc eùp traùi caây, nöôùc khoaùng, nöôùc uoáng tinh
khieát, nöôùc uoáng ñoùng chai,… Trong ñoù saûn phaåm nöôùc uoáng ñoùng chai chieám thò
phaàn khoâng nhoû.
Khi xaõ hoäi phaùt trieån maïnh meõ thì caùc loaïi nöôùc nhö nöôùc traø, cafe, … thöôøng
khoâng theo kòp ñöôïc nhòp ñoä cuûa xaõ hoäi. Caùc loaïi nöôùc naøy caàn thôøi gian chuaån bò
neân chuùng khoâng coøn ñöôïc öa chuoäng. Ngöôïc laïi, nöôùc NUÑC laïi toû ra phuø hôïp vì
tính tieän duïng cuûa noù chính vì lyù do naøy, thò tröôøng NUÑC ñaõ phaùt trieån maïnh meõ
taïi caùc thaønh phoá lôùn vôùi soá cô sôû saûn xuaát taêng nhanh haøng naêm.
Beân caïnh söï phaùt trieån cuûa caùc cô sôû saûn xuaát NUÑC thì söï caïnh tranh giöõa caùc
doanh nghieäp naøy cuõng raát lôùn. Vaø ñeå coù theå toàn taïi trong cuoäc chieán naøy thì moät
soá doanh nghieäp ñaõ tìm moïi caùch ñeå giaûm chi phí saûn xuaát. Vieäc giaûm chi phi bao
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 3/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
goàm caû vieäc loaïi boû khoûi daây chuyeàn saûn xuaát moät soá thieát bò hay söû duïng caùc
bình chöùa khoâng ñaûm baûo veä sinh. Ngoaøi ra, do vieäc kinh doanh NUÑC thu laïi
nguoàn lôïi lôùn vaø chöa ñöôïc quaûn lyù chaët cheõ neân treân thò tröôøng ñaõ vaø ñang xuaát
hieän nhieàu saûn phaåm nhaùi vaø giaû. Caùc saûn phaåm naøy haàu nhö khoâng ñaûm baûo veä
sinh vaø chaát löôïng.
Tröôùc tình traïng haøng giaû, haøng nhaùi vaø haøng keùm chaát löôïng traøn lan treân thò
tröôøng NUÑC thì chuùng ta caàn coù bieän phaùp quaûn lyù toát hôn thò tröôøng NUÑC.
Bieän phaùp quaûn lyù seõ giuùp taïo söï coâng baèng trong caïnh tranh vaø ñaûm baûo söùc
khoûe cho ngöôøi daân.
Quaù trình nghieân cöùu ñöôïc baét ñaàu töø vieäc thu thaäp caùc taøi lieäu coù lieân quan ñeán
ñeà taøi nhaèm coù xaây döïng höôùng nghieân cöùu thích hôïp. Sau ñoù tieán haønh song song
vieäc phoùng vaán ngöôøi daân veà thò tröôøng NUÑC vaø laáy maãu nöôùc phaân tích taïi
phoøng thí nghieäm. Töø keát quaû ñieàu tra toång hôïp yù kieán ngöôøi daân vaø ñöa ra ñaùnh
giaù chung veà moái quan taâm cuûa ngöôøi tieâu duøng. Vaø ñöa ra nhaän xeùt veà chaát
löôïng NUÑC. Döïa treân keát quaû phaân tích maãu nöôùc taïi phoøng thí nghieäm, ñeà taøi
ñaõ ñaùnh giaù hieän traïng chaát löôïng nöôùc uoáng ñoùng chai vaø tìm hieåu nguyeân nhaân
daãn ñeán caùc tình traïng naøy. Ngoaøi ra, ñeà taøi cuõng taäp trung vaøo vieäc ñeà xuaát caùc
giaûi phaùp quaûn lyù, saûn xuaát NUÑC nhaèm taïo ra moät thò tröôøng an toaøn vaø chaát
löôïng hôn cho ngöôøi tieâu duøng.
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 4/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
Sô ñoà nghieân cöùu
Muïc tieâu nghieân cöùu
Thu thaäp caùc taøi lieäu
lieân quan ñeán ñeà taøi
Ñieàu tra thöïc teá
Phoûng vaán tröïc tieáp ngöôøi
daân veà thò tröôøng NUÑC
Laáy maãu NUÑC ñang
coù treân thò tröôøng
Toång hôïp yù kieán
ngöôøi daân/ ngöôøi tieâu duøng
Phaân tích maãu
taïi phoøng thí nghieäm
Ñaùnh giaù chung moái quan taâm
cuûa ngöôøi daân veà NUÑC
Ñaùnh giaù chung
chaát löôïng NUÑC
Nghieân cöùu, tìm nguyeân
nhaân gaây ra tình traïng treân
Ñeà xuaát caùc
giaûi phaùp quaûn lyù
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
Ñeà xuaát qui trình
saûn xuaát thích hôïp
MSSV : 02DHMT130
Trang 5/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
4.2. Phöông phaùp thöïc teá
Phöông phaùp thu thaäp taøi lieäu: thu thaäp töø caùc nguoàn khaùc nhau nhö: töø
thöïc teá, saùch vôû, taøi lieäu maïng, thö vieân, trung taâm y teá döï phoøng, …
Phöông phaùp phoûng vaán: phoûng vaán tröïc tieáp ngöôøi tieâu duøng veà chaát
löôïng NUÑC töø ñoù coù theå xaùc ñònh ñöôïc moái quan taâm cuûa ngöôøi daân
veà NUÑC.
Phöông phaùp laáy maãu: maãu ñöôïc laáy tröïc tieáp taïi caùc hoä gia ñình vaø moät soá
maãu ñöôïc laáy taïi caùc sieâu thò, chôï vaø moät soá quaày taïp hoùa trong ñòa baøn
quaän Goø Vaáp.
Phöông phaùp phaân tích maãu: caùc maãu sau khi thu thaäp ñöôïc baûo quaûn vaø
phaân tích taïi phoøng thí nghieäm khoa moâi tröôøng. Rieâng coù chæ tieâu Fluorua
(F-) ñöôïc göûi phaân tích taïi vieän Pasteur thaønh phoá Hoà Chí Minh.
Phöông phaùp xöû lyù soá lieäu: töø keát quaû phoûng vaán ngöôøi tieâu dung, thoáng keâ
yù kieán ngöôøi daân töø ñoù ñöa ra ñöôïc caùc ñaùnh giaù veà moái quan taâm ngöôøi
daân veà NUÑC moät caùch chính xaùc hôn. Töø keát quaû phaân tích, thoáng keâ
toång hôïp caùc keát quaû töø ñoù coù ñöôïc ñaùnh giaù chính xaùc veà chaát löôïng
NUÑC taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh.
Phöông phaùp phaân tích toång hôïp: töø keát quaû phaân tích, ñieàu tra phoûng vaán
vaø tìm hieåu veà thò tröôøng NUÑC, toång hôïp vaø tìm hieåu nguyeân nhaân gaây ra
caùc thöïc traïng veà thò tröôøng NUÑC hieän nay. Töø ñoù, ñeà xuaát caùc giaûi phaùp
thích hôïp ñeå khaéc phuïc caùc tình traïng roái loaïn trong thò tröôøng NUÑC.
5. GIÔÙI HAÏN CUÛA ÑEÀ TAØI
Giôùi haïn veà noäi dung: Ñeà taøi chæ taäp trung nghieân cöùu chaát löôïng vaø caùc bieän
phaùp quaûn lyù vaø saûn xuaát nöôùc uoáng tinh khieát ñoùng chai, töø ñoù ñaùnh giaù chaát
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 6/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
löôïng, heä thoáng quaûn lyù vaø qui trình saûn xuaát maët haøng nöôùc uoáng ñoùng chai. Qua
ñoù ñeà xuaát caùc giaûi phaùp quaûn lyù vaø qui trình saûn xuaát nöôùc uoáng ñoùng chai taïi
thaønh phoá Hoà Chí Minh.
Giôùi haïn veà khoâng gian: Ñeà taøi chæ tieán haønh coâng taùc ñieàu tra laáy maãu taïi moät soá
cô sôû vaø hoä gia ñình chuû yeáu söû duïng NUÑC laøm nguoàn nöôùc sinh hoaït (taäp trung
chuû yeáu taïi quaän Goø Vaáp)
Giôùi haïn veà ñoái töôïng: Ñeà taøi chæ phaân tích ñöôïc moät soá chæ tieâu ñaùnh giaù chaát
löôïng nöôùc vaø chæ ñeà xuaát caùc qui trình saûn xuaát cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû
taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh.
6. YÙ NGHÓA KHOA HOÏC VAØ YÙ NGHÓA THÖÏC TEÁ
YÙ nghóa khoa hoïc: Ñaây laø ñeà taøi ñi tieân phong trong vieäc ñaùnh giaù chaát löôïng
nöôùc uoáng ñoùng chai taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. Ngoaøi ra, ñeà taøi cuõng cung caáp
moät soá döõ lieäu veà chaát löôïng nöôùc uoáng ñoùng chai taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh.
YÙ nghóa thöïc teá: Ñaùnh giaù sô boä veà chaát löôïng nöôùc uoáng ñoùng chai vaø cung caáp
cho caùc nhaø saûn xuaát moät qui trình saûn xuaát thích hôïp cho cô sôû cuûa minh. Ngoaøi
ra, ñeà taøi cuõng ñeà xuaát moät soá bieän phaùp quaûn lyù caùc doanh nghieäp saûn xuaát nöôùc
uoáng chai thích hôïp.
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 7/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
Chöông I: TOÅNG QUAN VEÀ TAØI NGUYEÂN NÖÔÙC
I.1. TAØI NGUYEÂN NÖÔÙC TREÂN THEÁ GIÔÙI
Nöôùc laø moät hôïp chaát hoùa hoïc cuûa oâxy vaø hiñroâ, coù coâng thöùc hoùa hoïc laø H 2O.
Vôùi caùc tính chaát lyù hoùa ñaëc bieät (ví duï nhö tính löôõng cöïc, lieân keát hiñroâ vaø tính
baát thöôøng cuûa khoái löôïng rieâng). Nöôùc laø moät daïng taøi nguyeân thieân nhieân, laø
moät moâi tröôøng vaø cuõng laø moät moâi tröôøng thaønh phaàn . Nöôùc ñaùp öùng ñöôïc nhu
caàu veà aên uoáng, hoaït ñoäng coâng nghieäp, naêng löôïng, noâng nghieäp, giao thoâng
vaän taûi, …
Taøi nguyeân nöôùc luoân laø trung taâm cuûa moïi söï phaùt trieån . Taøi nguyeân nöôùc bao
goàm nguoàn nöôùc maët, nöôùc möa, nöôùc döôùi ñaát, dạng băng vaø hơi nước. Theo tính
toaùn, toång dieän tích traùi ñaát vaøo khoaûng 510 trieäu km 2. Nöôùc bao phuû 71% dieän
tích cuûa quaû ñaát trong ñoù coù 97% laø nöôùc maën, coøn laïi laø nöôùc ngoït. Trong 3%
löôïng nöôùc ngoït coù treân quaû ñaát thì coù khoaûng hôn ¾ löôïng nöôùc maø con ngöôøi
khoâng söû duïng ñöôïc vì noù naèm quaù saâu trong loøng ñaát, bò ñoùng baêng, ôû daïng hôi
trong khí quyeån vaø ôû daïng tuyeát treân luïc ñịa... chæ coù 0,3% nöôùc ngoït hieän dieän
trong soâng, suoái, ao, hoà maø con ngöôøi ñaõ vaø ñang söû duïng. Tuy nhieân, neáu ta tröø
phaàn nöôùc bò oâ nhieãm ra thì chæ coù khoaûng 0,003% laø nöôùc ngoït saïch maø con
ngöôøi coù theå söû duïng ñöôïc vaø neáu tính ra trung bình moãi ngöôøi ñöôïc cung caáp
879.000 lít nöôùc ngoït ñeå söû duïng (Miller, 1988).
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 8/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
Hình 1.1: Tæ leä giöõa caùc loaïi nöôùc treân theá giôùi
Nöôùc giöõ cho khí haäu töông ñoái oån ñònh vaø pha loaõng caùc yeáu toá gaây oâ nhieãm moâi
tröôøng, noù coøn laø thaønh phaàn caáu taïo chính yeáu trong cô theå sinh vaät, chieám töø
50%-97% troïng löôïng cuûa cô theå, chaúng haïn nhö ôû ngöôøi nöôùc chieám 70% troïng
löôïng cô theå vaø ôû Söùa bieån nöôùc chieám tôùi 97%.
Nöôùc traùi ñaát luoân vaän ñoäng vaø chuyeån töø traïng thaùi naøy sang traïng thaùi khaùc, töø theå
loûng sang theå hôi roài theå raén vaø ngöôïc laïi. Vaän ñoäng cuûa nöôùc luoân tuaân theo moät voøng
troøn kheùp kín goïi laø voøng tuaàn hoaøn nöôùc. Voøng tuaàn honaø naøy theå hieän roõ söï toàn taïi vaø
vaän ñoäng cuûa nöôùc treân maët ñaát, trong loøng ñaát vaø trong baàu khí quyeån cuûa traùi ñaát.
Voøng tuaàn hoaøn nöôùc ñaõ vaø ñang dieãn ra töø haøng tæ naêm vaø taát caû cuoäc soáng treân traùi ñaát
ñeàu phuï thuoäc vaøo noù.
Voøng tuaàn nöôùc khoâng coù ñieåm baét ñaàu nhöng chuùng ta coù theå baét ñaàu töø caùc ñaïi döông.
Maët trôøi ñieàu khieån voøng tuaàn hoaøn nöôùc baèng vieäc laøm noùng nöôùc treân nhöõng ñaïi
döông, laøm boác hôi nöôùc vaøo trong khoâng khí. Nhöõng doøng khí boác leân ñem theo hôi
nöôùc vaøo trong khí quyeån, gaëp nôi coù nhieät ñoä thaáp hôn hôi nöôùc bò ngöng tuï thaønh
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 9/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
nhöõng ñaùm maây. Nhöõng doøng khoâng khí di chuyeån nhöõng ñaùm maây khaép toaøn caàu,
nhöõng phaân töû maây va chaïm vaøo nhau, keát hôïp vôùi nhau, gia taêng kích côõ vaø rôi xuoáng
thaønh giaùng thuûy (möa). Giaùng thuyû döôùi daïng tuyeát ñöôïc tích laïi thaønh nhöõng nuùi tuyeát
vaø baêng haø coù theå giöõ nöôùc ñoùng baêng haøng nghìn naêm. Trong nhöõng vuøng khí haäu aám
aùp hôn, khi muøa xuaân ñeán, tuyeát tan vaø chaûy thaønh doøng treân maët ñaát, ñoâi khi taïo thaønh
luõ. Phaàn lôùn löôïng giaùng thuyû rôi treân caùc ñaïi döông; hoaëc rôi treân maët ñaát vaø nhôø troïng
löïc trôû thaønh doøng chaûy maët. Moät phaàn doøng chaûy maët chaûy vaøo trong soâng theo nhöõng
thung luõng soâng trong khu vöïc, vôùi doøng chaûy chính trong soâng chaûy ra ñaïi döông. Doøng
chaûy maët, vaø nöôùc thaám ñöôïc tích luyõ vaø ñöôïc tröõ trong nhöõng hoà nöôùc ngoït. Maëc duø
vaäy, khoâng phaûi taát caû doøng chaûy maët ñeàu chaûy vaøo caùc soâng. Moät löôïng lôùn nöôùc thaám
xuoáng döôùi ñaát. Moät löôïng nhoû nöôùc ñöôïc giöõ laïi ôû lôùp ñaát saùt maët vaø ñöôïc thaám ngöôïc
trôû laïi vaøo nöôùc maët (vaø ñaïi ñöông) döôùi daïng doøng chaûy ngaàm. Moät phaàn nöôùc ngaàm
chaûy ra thaønh caùc doøng suoái nöôùc ngoït. Nöôùc ngaàm taàng noâng ñöôïc reã caây haáp thuï roài
thoaùt hôi qua laù caây. Moät löôïng nöôùc tieáp tuïc thaám vaøo lôùp ñaát döôùi saâu hôn vaø boå sung
cho taàng nöôùc ngaàm saâu ñeå taùi taïo nöôùc ngaàm, nôi maø moät löôïng nöôùc ngoït khoång loà
ñöôïc tröõ laïi trong moät thôøi gian daøi. Tuy nhieân, löôïng nöôùc naøy vaãn luaân chuyeån theo
thôøi gian, coù theå quay trôû laïi ñaïi döông, nôi maø voøng tuaàn hoaøn nöôùc “keát thuùc” … vaø laïi
baét ñaàu.
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 10/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
Hình1.2: Voøng tuaàn hoaøn cuûa nöôùc
Neáu xeùt theo voøng tuaàn hoaøn cuûa nöôùc thì nöôùc toàn taïi ôû 15 daïng khaùc nhau sau:
Nöôùc trong caùc ñaïi döông
Moät löôïng nöôùc khoång loà ñöôïc tröõ trong caùc ñaïi döông trong moät thôøi gian daøi hôn
laø ñöôïc luaân chuyeån qua voøng tuaàn hoaøn nöôùc. Öôùc tính coù khoaûng 1.338.000.000
km3 nöôùc ñöôïc tröõ trong ñaïi döông, chieám khoaûng 96,5%, vaø ñaïi döông cuõng cung
caáp khoaûng 90% löôïng nöôùc boác hôi vaøo trong voøng tuaàn hoaøn nöôùc.
Boác hôi: nöôùc chuyeån töø theå loûng sang theå khí hay hôi
Boác hôi nöôùc laø moät quaù trình nöôùc chuyeån töø theå loûng sang theå hôi hoaëc khí. Boác
hôi nöôùc laø ñoaïn ñöôøng ñaàu tieân trong voøng tuaàn hoaøn maø nöôùc chuyeån töø theå
loûng thaønh hôi nöôùc trong khí quyeån. Nhieät laø nhaân toá caàn thieát cho boác hôi xuaát
hieän. Naêng löôïng ñöôïc söû duïng ñeå beû gaõy nhöõng lieân keát giöõa caùc phaân töû nöôùc,
noù laø nguyeân nhaân taïi sao nöôùc coù theå deã daøng boác hôi taïi ñieåm soâi (212 0F,
1000C) nhöng boác hôi raát chaäm taïi ñieåm ñoùng baêng.
Nöôùc khí quyeån: Nöôùc ñöôïc tröõ trong khí quyeån döôùi daïng hôi, nhö nhöõng ñaùm
maây vaø ñoä aåm
Maëc duø khí quyeån khoâng laø kho chöùa khoång loà cuûa nöôùc, nhöng noù laø moät “sieâu
xa loä” ñeå luaân chuyeån nöôùc khaép toaøn caàu. Trong khí quyeån luoân luoân coù nöôùc:
nhöõng ñaùm maây laø moät daïng nhìn thaáy ñöôïc cuûa nöôùc khí quyeån, nhöng thaäm chí
trong khoâng khí trong cuõng chöùa ñöïng nöôùc - nhöõng phaàn töû nöôùc naøy quaù nhoû ñeå
coù theå nhìn thaáy ñöôïc. Theå tích nöôùc trong khí quyeån taïi baát kyø thôøi ñieåm naøo vaøo
khoaûng 12.900 km3. Neáu taát caû löôïng nöôùc khí quyeån rôi xuoáng cuøng moät luùc, noù
coù theå bao phuû khaép beà maët traùi ñaát vôùi ñoä daøy 2,5 cm.
Söï ngöng tuï hôi nöôùc: Ñoù laø quaù trình nöôùc chuyeån töø theå hôi sang theå loûng
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 11/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
Ngöng tuï hôi nöôùc raát quan troïng ñoái vôùi chu trình tuaàn hoaøn nöôùc bôûi vì noù hình
thaønh neân caùc ñaùm maây. Nhöõng ñaùm maây naøy coù theå taïo ra möa, noù laø caùch chính
ñeå nöôùc quay trôû laïi traùi ñaát. Ngöng tuï hôi nöôùc laø quaù trình ngöôïc vôùi boác hôi
nöôùc.
Giaùng thuûy (möa): Söï rôi cuûa nöôùc ra khoûi caùc ñaùm maây, döôùi theå loûng hoaëc raén.
Giaùng thuûy laø nöôùc thoaùt ra khoûi nhöõng ñaùm maây döôùi caùc daïng möa, möa tuyeát,
möa ñaù, tuyeát. Noù laø caùch chính ñeå nöôùc khí quyeån quay trôû laïi traùi ñaát. Phaàn lôùn
löôïng giaùng thuyû laø möa.
Löôïng nöôùc tröõ döôùi daïng baêng vaø tuyeát: Nöôùc ngoït ñöôïc tröõ trong nhöõng soâng
baêng, nhöõng caùnh ñoàng baêng vaø nhöõng caùnh ñoàng tuyeát.
Nöôùc ñöôïc giöõ laâu daøi trong baêng, tuyeát, vaø caùc soâng baêng laø moät thaønh phaàn cuûa
voøng tuaàn hoaøn nöôùc toaøn caàu. Vuøng Nam cöïc chieám 90% toång löôïng baêng cuûa
traùi ñaát, caùc ñænh nuùi baêng ôû Greenland chieám 10% toång löôïng baêng toaøn caàu.
Doøng chaûy tuyeát tan vaøo caùc soâng: doøng chaûy maët töø tuyeát vaø baêng chaûy theo
nöôùc maët.:
Doøng chaûy töø tuyeát tan bieán ñoåi theo muøa vaø theo naêm. So saùnh caùc ñænh luõ giöõa
traän luõ lôùn trong naêm 2000 vaø traän luõ nhoû hôn nhieàu trong naêm 2001, gioáng nhö
coù moät traän haïn haùn lôùn aûnh höôûng ñeán California trong naêm 2001. Nhöng söï
thieáu huït nöôùc laø do nöôùc ñöôïc tröõ trong baêng vaøo muøa ñoâng aûnh höôûng ñeán toång
löôïng nöôùc caùc thaùng coøn laïi cuûa naêm. Söï thieáu huït nöôùc cuõng aûnh höôûng ñeán
löôïng nöôùc trong caùc hoà taïi haï löu, vaø söï thieáu huït nöôùc ôû caùc hoà laïi aûnh höôûng
ñeán löôïng nöôùc töôùi vaø nöôùc caáp thaønh phoá.
Doøng chaûy maët: doøng chaûy maët töø möa chaûy treân beà maët ñaát vaøo nhöõng soâng gaàn
nhaát.
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 12/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
Nhieàu ngöôøi chæ nghó ñôn giaûn raèng möa rôi, chaûy traøn treân maët ñaát (doøng chaûy
maët) vaø chaûy vaøo soâng, sau ñoù ñoå ra caùc ñaïi döông. Ñoù laø söï ñôn giaûn hoaù, bôûi vì
caùc soâng coøn nhaän vaø maát nöôùc do thaám. Tuy nhieân, löôïng lôùn nöôùc trong soâng laø
do doøng chaûy tröïc tieáp treân maët ñaát cung caáp vaø ñöôïc ñònh nghóa laø doøng chaûy
maët. Thoâng thöôøng, moät phaàn nöôùc möa rôi thaám ngay vaøo ñaát, nhöng khi ñaát ñaït
tôùi traïng thaùi baõo hoaø hay khoâng thaám, thì baét ñaàu chaûy theo söôøn doác thaønh doøng
chaûy. Trong moät traän möa lôùn, baïn coù theå nhìn thaáy caùc doøng nöôùc nhoû chaûy xuoâi
söôøn doác. Nöôùc seõ chaûy theo nhöõng keânh treân maët ñaát tröôùc khi chaûy vaøo trong
caùc soâng lôùn.
Doøng chaûy soâng ngoøi: Söï di chuyeån cuûa nöôùc trong loøng daãn töï nhieân, nhö soâng
Cuïc Ñòa chaát Myõ ñònh nghóa “doøng chaûy” laø löôïng nöôùc chaûy trong soâng, suoái,
hoaëc laïch nöôùc. Soâng ngoøi raát quan trong khoâng chæ ñoái vôùi con ngöôøi maø ñoái vôùi
cuoäc soáng khaép moïi nôi. Soâng ngoøi khoâng chæ laø moät nôi roäng lôùn cho con ngöôøi
vaø nhöõng con vaät cuûa hoï hoaït ñoäng, con ngöôøi coøn söû duïng nöôùc soâng cho nhu caàu
nöôùc uoáng vaø nöôùc töôùi, saûn xuaát ra ñieän, laøm saïch chaát thaûi (xöû lyù nöôùc thaûi),
giao thoâng thuyû, vaø kieám thöùc aên. Soâng ngoøi coøn laø moâi tröôøng soáng chính cho taát
caû caùc loaøi ñoäng vaø thöïc vaät nöôùc. Soâng ngoøi boå sung cho taàng ngaäm nöôùc ngaàm
döôùi maët ñaát qua loøng soâng, vaø taát nhieân caû ñaïi döông.
Dung tích nöôùc ngoït: Löôïng nöôùc ngoït toàn taïi treân maët ñaát.
Nöôùc ngoït treân maët ñaát, moät thaønh phaàn cuûa chu trình nöôùc, yeáu toá caàn thieát cho
moïi söï soáng treân traùi ñaát. Nöôùc maët bao goàm nöôùc trong caùc doøng soâng, ao, hoà, hoà
nhaân taïo, vaø caùc ñaàm laày nöôùc ngoït.
Söï thaám: Söï di chuyeån cuûa nöôùc töø maët ñaát vaøo trong loøng ñaát hay caùc khe nöùt
cuûa ñaù.
Moät phaàn löôïng nöôùc thaám xuoáng seõ ñöôïc giöõ laïi trong nhöõng taàng ñaát noâng, ôû ñoù
noù coù theå chaûy vaøo soâng nhôø thaám qua bôø soâng. Moät phaàn nöôùc thaám xuoáng saâu
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 13/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
hôn, boå sung cho caùc taàng nöôùc ngaàm. Neáu taàng nöôùc ngaàm noâng hoaëc ñuû ñoä roãng
ñeå cho pheùp nöôùc chaûy töï do qua noù, con ngöôøi coù theå khoan caùc gieáng trong taàng
nöôùc ngaàm naøy vaø söû duïng nöôùc cho nhöõng muïc ñích cuûa mình. Nöôùc ngaàm coù
theå di chuyeån ñöôïcnhöõng khoaûng caùch daøi hoaëc ñöôïc tröõ laïi trong taàng nöôùc
ngaàm trong moät thôøi gian daøi tröôùc khi quay trôû laïi beà maët hoaëc qua thaám vaøo caùc
thuyû vöïc khaùc, nhö thaám vaøo caùc soâng vaø ñaïi döông.
Löu löôïng nöôùc ngaàm: Söï chuyeån ñoäng cuûa nöôùc ngaàm ra khoûi maët ñaát.
Baïn nhìn thaáy nöôùc xung quanh baïn moãi ngaøy nhö caùc hoà, caùc soâng, baêng, möa
vaø tuyeát. Nhöng löôïng nöôùc maø baïn khoâng theå nhìn thaáy ñöôïc - nöôùc ngaàm (nöôùc
toàn taïi vaø di chuyeån trong loøng ñaát) - laïi chieám moät löôïng raát lôùn. Nöôùc ngaàm
ñoùng goùp lôùn cho doøng chaûy soâng ngoøi cuûa nhieàu con soâng. Con ngöôøi ñaõ söû duïng
nöôùc ngaàm töø haøng ngaøn naêm nay vaø vaãn ñang tieáp tuïc söû duïng noù haøng ngaøy,
phaàn lôùn cho nhu caàu nöôùc uoáng vaø nöôùc töôùi. Cuoäc soáng treân traùi ñaát phuï thuoäc
vaøo nöôùc ngaàm cuõng gioáng nhö laø nöôùc beà maët.
Caùc suoái: ñoù laø nôi nöôùc ngaàm chaûy leân beà maët ñaát.
Moät taàng nöôùc ngaàm lieân tuïc ñöôïc boå sung nöôùc ñeán khi nöôùc chaûy traøn treân maët
ñaát, keát quaû laø hình thaønh caùc con suoái. Caùc con suoái coù theå raát nhoû, chæ coù nöôùc
chaûy khi coù moät traän möa ñaùng keå, ñeán caùc doøng suoái lôùn chaûy vôùi haøng traêm
trieäu gallon nöôùc moãi ngaøy.
Thoaùt hôi: laø quaù trình hôi nöôùc thoaùt ra töø caùc caây troàng vaøo khí quyeån.
Thoaùt hôi laø quaù trình nöôùc ñöôïc vaän chuyeån töø caùc reã caây ñeán caùc loã nhoû beân
döôùi beà maët laù, ôû ñaây nöôùc chuyeån sang traïng thaùi hôi vaø thoaùt vaøo khí quyeån. Do
ñoù, thoaùt hôi thöïc chaát laø boác hôi cuûa nöôùc töø laù caây. Löôïng nöôùc boác thoaùt hôi töø
caây troàng öôùc tính chieám khoaûng 10% cuûa haøm löôïng nöôùc trong khí quyeån.
Löôïng tröõ nöôùc ngaàm: Löôïng nöôùc toàn taïi beân döôùi beà maët ñaát trong moät thôøi
gian raát daøi.
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 14/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
Moät löôïng lôùn nöôùc ñöôïc tröõ trong ñaát. Nöôùc naøy vaãn tieáp tuïc chuyeån ñoäng, coù
theå raát chaäm, vaø noù vaãn laø moät phaàn cuûa voøng tuaàn hoaøn nöôùc. Phaàn lôùn nöôùc
ngaàm laø do möa vaø löôïng nöôùc thaám töø lôùp ñaát maët. Taàng ñaát phía treân laø vuøng
khoâng baõo hoaø, trong taàng naøy löôïng nöôùc thay ñoåi theo thôøi gian, maø khoâng laøm
baõo hoaø taàng ñaát. Beân döôùi lôùp ñaát naøy laø vuøng baõo hoaø, taát caû caùc khe nöùt, caùc
oáng mao daãn, vaø caùc khoaûng troáng giöõa caùc phaân töû ñaù ñöôïc laáp ñaày nöôùc.
Baûng1.1: Öôùc tính phaân boá nöôùc toaøn caàu
Nguoàn nöôùc
Ñaïi döông, bieån
vaø vònh
Ñænh nuùi baêng,
soâng baêng vaø
tuyeát phuû vónh cöûu
Nöôùc ngaàm
Ngoït
Maën
Ñoä aåm ñaát
Baêng chìm vaø toàn
taïi vónh cöûu
Caùc hoà
Ngoït
Maën
Khí quyeån
Nöôùc ñaàm laày
Soâng
Nöôùc sinh hoïc
Toång soá
Theå tích nöôùc
tính baèng km3
Theå tích nöôùc Phaàn traêm Phaàn traêm cuûa
tính baèng
cuûa nöôùc
toång löôïng
daëm khoái
ngoït
nöôùc
1.338.000.000
321.000.000
24.064.000
5.773.000
23.400.000
10.530.000
12.870.000
16.500
5.614.000
2.526.000
3.088.000
3.959
300.000
71.970
176.400
91.000
85.400
12.900
11.470
2.120
1.120
42.320
21.830
20.490
3.095
2.752
509
269
1.386.000.000
332.500.000
96,5
68,7
1,74
0,05
1,7
0,76
0,94
0,001
0,86
0,022
30,1
0,26
0,04
0,03
0,006
0,003
0,013
0,007
0,006
0,001
0,0008
0,0002
0,0001
100
(Gleick,P.H, 1996)
Theo một số nhaø khoa học treân thế giới thì nöôùc treân haønh tinh cuûa chuùng ta phaùt
sinh töø 3 nguoàn: beân trong loøng ñaát, töø caùc thieân thaïch ngoaøi quaû ñaát mang vaøo vaø
taàng treân cuûa khí quyeån; trong ñoù thì nguoàn goác töø beân trong loøng ñaát laø chuû yeáu.
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 15/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
Nöôùc coù nguoàn goác beân trong loøng ñaát ñöôïc hình thaønh ôû lôùp voû giöõa cuûa quaû ñaát
do quaù trình phaân hoùa caùc lôùp nham thaïch ôû nhieät ñoä cao taïo ra. Sau ñoù, nöôùc
theo caùc khe nöùt cuûa lôùp voû traùi ñaát thoaùt daàn ra ngoaøi döôùi daïng hôi vaø cuoái cuøng
ngöng tuï laïi thaønh theå loûng vaø rôi xuoáng maët ñaát. Treân maët ñaát, nöôùc chaûy traøn töø
nôi cao ñeán nôi thaáp vaø traøn ngaäp caùc vuøng trũng taïo neân caùc ñaïi döông meânh
moâng vaø caùc soâng hoà nguyeân thuûy.
Theo caùc nghieân cöùu tröôùc ñaây khoái löôïng nöôùc ôû traïng thaùi töï do phuû leân treân
traùi ñaát khoaûng 1,4 tæ km3, nhöng so vôùi trữ löôïng nöôùc ôû lôùp voû giöõa cuûa quả ñaát
(khoaûng 200 tæ km3) thì chaúng ñaùng keå vì noù chæ chieám khoâng ñeán 1%. Toång löôïng
nöôùc töï nhieân treân theá giôùi theo öôùc tính coù khaùc nhau theo caùc taùc giaû vaø dao
ñoäng töø 1.385.985.000 km3 (Lvovits, Xokolov - 1974) ñeán 1.457.802.450 km 3 (F.
Sargent - 1974).
Baûng 1.2: 10 con soâng daøi nhaát
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Teân soâng
Nile
Amazon
Tröôøng Giang
Hoaøng Haø
Ob-Irtysh
Amur
Lena
Congo
Mackenzie
Mekong
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
Ñoä daøi (km)
6693
6436
6378
5463
5410
4415
4399
4373
4241
4183
MSSV : 02DHMT130
Vò trí
Ñoâng Baéc Chaâu Phi
Nam Myõ
Trung Quoác
Trung Quoác
CHLB Nga
Ñoâng Baéc AÙ
CHLB Nga
Chaâu Phi
Canada
Ñoâng Nam AÙ
(GeoHive,2004)
Trang 16/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
Baûng 1.3: 10 doøng soâng coù löu löôïng nöôùc ngoït lôùn nhaát treân theá giôùi
STT
Heä thoáng soâng
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Amazon
Congo (Zaire)
Orinoco
Ganges-Brahmaputra
Tröôøng Giang
Mississippi-Missouri
Yenisey
Lena
Mekong
Parana-La Plata
Löu löôïng
nöôùc (m3/s)
200.000
40.000
34.880
30.790
28.540
18,390
17,760
16,300
14,900
14,900
Chieàu daøi
(km)
6.150
4.670
2.570
2.700
4.990
6,260
5,710
4,600
4,180
3,940
Löu vöïc soâng
6.150.000
3.820.000
990.000
1.480.000
1.940.000
3,270,000
2,580,000
2,500,000
4,180,000
2,830,000
(GeoHive, 2004)
I.2. VAI TROØ CUÛA TAØI NGUYEÂN NÖÔÙC
Khoaûng naêm 1760, Leâ Quyù Ñoân ñaõ ñaùnh giaù “Vaïn vaät khoâng coù nöôùc khoâng theå
soáng ñöôïc, moïi vieäc khoâng coù nöôùc khoâng theå thaønh ñöôïc”. Maõi ñeán naêm 1997, ôû
Mañen Pla-ta (Mar del Plata), Achentina, dieãn ra hoäi nghò ñaàu tieân cuûa lieân hieäp
quoác veà nöôùc. Chöông trình haønh ñoäng M. Pla-ta yeâu caàu caùc chính phuû “phaùt
trieån caùc keá hoaïch vaø chöông trình laøm saïch vaø cung caáp nöôùc cho caùc coäng ñoàng
vaø xaùc ñònh caùc giai ñoaïn tieáp theo trong khuoân khoå cuûa nhöõng chöông trình vaø
muïc tieâu phaùt trieån xaõ hoäi - kinh teá, vôùi söï chuù yù ñaëc bieät ñeán nhöõng boä phaän
thieáu thoán nhaát trong nhaân daân”. Tieáp theo ñoù, LHQ khôûi ñoäng “Thaäp kyû quoác teá
veà nöôùc uoáng vaø laøm saïch caùc nguoàn nöôùc, 1981 – 1990”. Nhöng chæ ñeán nhöõng
naêm 90 cuûa theá kyû XX, nöôùc môùi ñöôïc coi laø vaán ñeà öu tieân trong chöông trình
nghò söï toaøn caàu. Tröôùc thöïc traïng khan hieám nöôùc treân theá giôùi, lieân hieäp quoác ñaõ
choïn naêm 2003 laø naêm quoác teá nöôùc ngoït vôùi thoâng ñieäp keâu goïi moïi ngöôøi haõy
haønh ñoäng baûo veä nöôùc - nguoàn cuûa söï soáng treân traùi ñaát. Vaäy nöôùc coù thaät söï laø
nguoàn cuûa söï soáng treán traùi ñaát khoâng ?
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 17/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
I.2.1. Nöôùc caàn cho söï soáng
I.2.1.1 Nöôùc thaønh phaàn khoâng theå thieáu trong quaù trình chuyeån hoùa chaát
Chuùng ta ñaõ bieát, nöôùc chieám khoaûng 55-75% thaønh phaàn cô theå con ngöôøi vaø
trong moãi cô quan coù tyû leä nöôùc khaùc nhau: men raêng 3%, xöông 20%, tuïy 78%,
naõo 86%, huyeát töông 92%. Haàu heát caùc teá baøo ñeàu caàn ñeán nöôùc ñeå hoaït ñoäng
moät caùch bình thöôøng vaø taát caû moïi quaù trình chuyeån hoùa trong cô theå cuõng ñeàu
caàn phaûi coù nöôùc tham gia.Vì nöôùc laø dung moâi hoøa tan cuûa nhieàu chaát döôùi daïng
keo, phaân töû vaø ion. Nöôùc taïo ra moâi tröôøng thuaän lôïi cho caùc chaát phaûn öùng vaø
tröïc tieáp tham gia phaûn öùng thuûy phaân trong cô theå. Nöôùc coøn ñaûm coøn coù nhieäm
vuï vaän chuyeån caùc chaát dinh döôõng, caùc saûn phaåm trung gian trong quùa trình trao
ñoåi chaát.
I.2.1.2. Caûi thieän hoaït ñoäng cuûa naõo boä
Khoaûng 80% thaønh phaàn moâ naõo ñöôïc caáu taïo bôûi nöôùc. Caùc xeùt nghieäm y khoa
cho thaáy nhöõng tröôøng hôïp trí nhôù vaø khaû naêng taäp trung bò giaûm ñi coù nguyeân
nhaân laø do thieáu nöôùc ôû naõo.
Cuõng gioáng nhö vai troø cuûa daàu nhôùt trong hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô xe hôi, trong
hoaït ñoäng cuûa naõo boä, nöôùc coù nhieäm vuï giuùp kích ñoäng söï chuyeån hoùa protein vaø
enzymer ñeå ñöa chaát dinh döôõng ñeán caùc boä phaän khaùc cuûa cô theå. Neáu thieáu
nöôùc thì söï chuyeån hoùa vaø daãn chuyeàn naøy seõ gaëp khoù khaên. Nöôùc coøn coù taùc
duïng loaïi boû caùc teá baøo goác töï do trong naõo, loaïi boû nguy cô phaù vôõ söï lieân keát
giöõa caùc teá baøo.
I.2.1.3 Giuùp ngaên chaën beänh taät töø xa
Nhieàu nghieân cöùu chuyeân moân ñaõ cho thaáy vieäc uoáng nhieàu nöôùc laø moät trong
nhöõng bieän phaùp ngaên chaën moät soá caên beänh nan y nhö vieâm khôùp, ung thö,
tim maïch...
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 18/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
Lôùp suïn vaø chaát hoaït dòch ôû moãi khôùp xöông coù taùc duïng traùnh söï va chaïm tröïc
tieáp giöõa 2 ñaàu xöông trong nhöõng cöû ñoäng veà moïi phía. Nöôùc laø thaønh phaàn chuû
yeáu cuûa lôùp suïn vaø chaát hoaït dòch naøy. Khi caùc boä phaän naøy ñöôïc cung caáp ñuû
nöôùc, söï va chaïm tröïc tieáp seõ giaûm ñi, töø ñoù giaûm nguy cô vieâm khôùp.
Maët khaùc, vieäc thöôøng xuyeân uoáng ñuû nöôùc laøm cho heä thoáng baøi tieát ñöôïc hoaït
ñoäng thöôøng xuyeân, cuõng chính laø vieäc thöôøng xuyeân baøi thaûi nhöõng ñoäc toá trong
cô theå, coù theå ngaên ngöøa söï toàn ñoïng laâu ngaøy cuûa nhöõng ñoäc toá gaây ung thö ruoät
keát, baøng quang.
Khoâng chæ theá, hoaït ñoäng baøi tieát moà hoâi cuõng chính laø quaù trình loaïi boû bôùt löôïng
muoái thöøa - nguyeân nhaân cuûa tình traïng aùp suaát maùu cao daãn ñeán beänh tim maïch.
I.2.2. Nöôùc caàn cho noâng nghieäp
Tröôùc heát nöôùc laø moät trong hai chaát taïo neân chaát soáng ñaàu tieân cuûa moïi sinh vaät
thoâng qua phaûn öùng quang hôïp noåi tieáng do caây tieán haønh döôùi aùnh saùng maët trôøi:
xCO2 + yH2O Cx(H2O)y + xO2
Trong caây nöôùc tham gia caáu taïo neân teá baøo, ñôn vò soáng nhoû nhaát cuûa caây. Haøm
löôïng nöôùc trong teá baøo leân tôùi 85%, chöa keå löôïng nöôùc bao quanh teá baøo. Ngoøai
ra nöôùc coøn laøm moâi tröôøng loûng hoøa tan vaø vaän chuyeån caùc döôõng chaát töø reã leân
laù ñeå nuoâi caây. Trong quùa trình haønh tieán nhö vaäy moät löôïng lôùn nöôùc boác hôi
khoûi caây, mang theo söùc noùng bay ñi. Nhôø vaäy caây ñöôïc laøm maùt khoâng bò chaùy
khoâ vaø khoâng khí xung quanh cuûng dòu ñi duø naéng heø ñang gay gaét. Coù nhaø khoa
hoïc lôùn ñaõ coi nöôùc trong caây nhö maùu trong cô theå hoaëc goïi noù laø moät chaát loûng
dieäu kì trong cuoäc soáng con ngöôøi.
Chính vì vaäy maø ñeå saûn xuaát noâng nghieäp thì con ngöôøi caàn duøng khoaûng 80%
löôïng nöôùc ñeå töôùi cho caây. Trung bình 1 ha maàu caàn 0,12 - 0,29 l/s; 1 ha troàng
luùa nöôùc caàn 1,5 -7 l/s; moãi ñaàu vaät nuoâi nhö ngöïa, traâu boø tieâu toán 20 - 80 lít
nöôùc moät ngaøy, lôïn 15 - 60, gaø, vòt, ngan, ngoãng 1 - 1,25 lít. Vaø theo caùch xaùc
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 19/122
Ñoà aùn toát nghieäp
GVHD : Th.S Thaùi Vaên Nam
ñònh töông ñoái thì ñeå saûn xuaát 1 hoäp rau caàn 40kg nöôùc, ñeå ñaûm baûo hai vuï luùa
caàn moät löôïng nöôùc töø 14.000 -25.000m3/ha/naêm, vaø vôùi caây troàng caïn caàn
khoaûng 5.000m3ha/naêm. Qua ñoù, chuùng ta thaáy raèng löôïng nöôùc söû duïng cho noâng
nghieäp laø raát lôùn vaø neáu khoâng coù nöôùc thì ngaønh noâng nghieäp khoâng theå naøo
phaùt trieån ñöôïc. Ñieån hình nhö sa maïc Sahara töøng laø moät vöïa luùa thôøi coå La Maõ,
nhöng khi nguoàn nöôùc khoâ caïn thì vöïa luùa ñoù cuõng tan bieán theo.
Baûng 1.4: Toång löôïng nöôùc caàn duøng ñeå töôùi cho caây troàng tại Việt Nam
Naêm
1985
1990
2000
Toång löôïng nöôùc caàn duøng ñeå töôùi
41 km3
46,9 km3
60 km3
I.2.3. Nöôùc caàn cho coâng nghieäp
Tröõ löôïng khai thaùc caáp coâng nghieäp: 1.854.303 m3/ng (mieàn Baéc Vieät Nam:
1357.266; ñoàng baèng Nam Trung Boä: 22.757; Taây Nguyeân: 39.280; ñoàng baèng
Nam Boä: 435.000 m3/ng).
Neáu nhö nöôùc duøng cho noâng nghieäp chuû yeáu laø duøng ñeå töôùi thì nöôùc trong coâng
nghieäp duøng ñeå laøm maùt ñoäng cô, ñeå khai thaùc, laøm dung moâi ñeå hoøa tan caùc hoùa
chaát trong phaûn öùng hoùa hoïc, … Khi ngaønh coâng nghieäp caøng phaùt trieån thì nhu
caàu nöôùc naøy laïi caøng taêng. Vaø moãi ngaønh ngheà khaùc nhau laïi coù caùc nhu caàu söû
duïng löôïng nöôùc khaùc nhau vaø chaát löôïng nöôùc khaùc nhau. Löôïng nöôùc duøng
trong loø hôi coù yeâu caàu khaùc ñaëc bieät nhö sau khoâng coù chaát keát tuûa, trung tính vaø
khoâng aên moøn. Coøn ñoái vôùi caùc ngaønh coâng nghieäp cheá bieán thöïc thaåm yeâu caàu
chaát löôïng nöôùc coøn cao. Trong coâng nghieäp, nöôùc ñöa chia ra laøm ba loaïi theo ñoä
cöùng cuûa nöôùc laø nöôùc cöùng taïm thôøi, nöôùc cöùng vónh vieãn vaø nöôùc coù ñoä
cöùng chung.
SVTH : Nguyeãn Vuõ Lieâm
MSSV : 02DHMT130
Trang 20/122
- Xem thêm -
.DOC 
122 
584 
136 
