Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính từ thực tiễn xét xử của tòa án nhân ...

Tài liệu Giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính từ thực tiễn xét xử của tòa án nhân dân tại tỉnh đắk lắk .

.PDF
91
147
80

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC Xà HỘI VIỆT NAM HỌC VỆN KHOA HỌC Xà HỘI LÊ LỢI GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH TỪ THỰC TIỄN XÉT XỬ CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN TẠI TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Chuyên ngành: Luật Hiến pháp - Luật Hành chính Mã số: 8.38.01.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN TUẤN KHANH ĐĂK LĂK – NĂM 2019 LỜI CẢM ƠN Thực tế cho thấy, sự thành công nào cũng đều gắn liền với những sự hỗ trợ, giúp đỡ của những người xung quanh dù cho sự giúp đỡ đó là ít hay nhiều, trực tiếp hay gián. Trong suốt thời gian từ khi bắt đầu làm luận văn đến nay, em đã nhận được sự quan tâm, chỉ bảo, giúp đỡ của thầy, cô, các học viên trong lớp, đồng nghiệp và bạn bè xung quanh. Với tấm lòng biết ơn vô cùng sâu sắc, em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến quý Thầy cô của Viện hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, Học viện khoa học xã hội tại Đắk Lắk đã trang bị những tri thức cho em vốn kiến thức quý báu suốt thời gian học tập tại Học viện. Đặc biệt, em xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Tuấn Khanh đã tận tâm chỉ bảo hướng dẫn em qua từng buổi học, từng buổi nói chuyện, thảo luận về đề tài nghiên cứu. Nhờ có những lời hướng dẫn, dạy bảo đó, bài luận văn này của em đã hoàn thành một cách tốt nhất. Một lần nữa, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến thầy. Bài luận văn được thực hiện trong hai tháng. Ban đầu em còn bỡ ngỡ vì vốn kiến thức của em còn hạn chế. Do vậy, không tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận được ý kiến đóng góp của quý Thầy Cô và các học viên để bài luận được hoàn thiện hơn. Người cảm ơn Lê Lợi i LỜI CAM ĐOAN Luận văn này do chính tác giả nghiên cứu một cách hệ thống trên cơ sở thực hiện công tác thực tiễn xét xử tại địa phương, đưa ra ý kiến nhận xét những mặt ưu, khuyết điểm, tìm kiến phát hiện nguyên nhân và có một số kiến nghị hoàn thiện. Tác giả xin cam đoan rằng các nội dung được trình bày trong luận văn “Giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính từ thực tiễn xét xử của tòa án nhân dân tại tỉnh Đắk Lắk” là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tác giả không trùng lập với các công trình nghiên cứu khoa học trước về lĩnh vực này. Công trình nghiên cứu có số liệu nêu trong luận văn là trung thực trích ra từ báo cáo tổng kết hàng năm (năm 2014 đến năm 2018) của Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Đắk Lắk và được chú thích rõ ràng. Tác giả Lê lợi ii MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1 1.Tính cấp thiết của đề tài ...........................................................................................1 2. Tình hình nghiên cứu đề tài ....................................................................................2 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ..............................................................................3 3.1. Đối tượng nghiên cứu...........................................................................................3 3.2. Phạm vi nghiên cứu ..............................................................................................3 4. Mục đích, nhiệm vụ của việc nghiên cứu đề tài ......................................................3 4.1. Mục đích...............................................................................................................3 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ...........................................................................................4 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ......................................................4 5.1. Phương pháp luận .................................................................................................4 5.2. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................5 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................................6 6.1. Ý nghĩa lý luận .....................................................................................................6 6.2. Ý nghĩa thực tiễn ..................................................................................................6 7. Kết cấu của luận văn ..............................................................................................6 Chương 1: LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH TỪ THỰC TIỄN XÉT XỬ CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN ............................7 1.1. Khái niệm, đặc điểm giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính .....................7 1.1.1. Khái niệm quyết định hành chính .....................................................................7 1.1.2. Đặc điểm của quyết định hành chính ................................................................8 1.2. Thực tiễn giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính .....................................10 1.3. Khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính của Tòa án nhân dân ..................................................................................................11 1.3.1. Khái niệm giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính: ...............................11 1.3.2. Đặc điểm giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính ..................................11 1.3.3. Nguyên tắc giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính ...............................12 1.4. Thẩm quyền của Tòa án giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính..............16 iii 1.4.1. Những khiếu kiện quyết định hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án ........................................................................................................................17 1.4.2. Thẩm quyền theo cấp của Tòa án nhân dân trong giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính .........................................................................................................18 1.4.3. Xác định thẩm quyền trong trường hợp vừa có đơn khiếu nại, vừa có đơn khiếu kiện ..................................................................................................................21 1.5. Khái niệm vụ án hành chính và xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ....................21 1.5.1. Khái niệm vụ án hành chính............................................................................21 1.5.2. Những đặc trưng của vụ án hành chính ..........................................................22 1.5.3. Khái niệm xét xử vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm ...............................24 1.6. Các yếu tố tác động đến giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính ..............25 1.6.1. Yếu tố pháp luật và thủ tục hành chính ...........................................................25 1.6.2. Năng lực, đội ngũ Thẩm phán, thư ký, kiểm sát viên và người tham gia tố tụng ............................................................................................................................26 1.6.3. Ý thức pháp luật, trách nhiệm của người tham gia tố tụng .............................27 1.6.4. Cơ sở vật chất ..................................................................................................27 Tiễn kết Chương 1 .....................................................................................................28 Chương 2: THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN TẠI TỈNH ĐẮK LẮK .................................29 2.1. Vị trí địa lý và tình hình khiếu kiện quyết định hành chính tại Tòa án nhân dân tỉnh Đắk Lắk. .............................................................................................................29 2.2. Thực trạng công tác giải quyết khiếu kiện vụ án hành chính ............................31 2.3.Trình tự, thủ tục thụ lý và giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính ............31 2.3.1. Nhận và xử lý đơn khởi kiện ...........................................................................31 2.3.2. Thụ lý vụ án hành chính ..................................................................................33 2.3.3. Về quyền khởi kiện .........................................................................................33 2.3.4.Về đối tượng khởi kiện ....................................................................................33 2.3.5. Về người bị kiện ..............................................................................................34 2.3.6. Về thẩm quyền giải quyết của Tòa án .............................................................34 iv 2.3.7. Về thời hiệu khởi kiện .....................................................................................35 2.4. Xây dựng hồ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm ...........................................35 2.4.1. Lập hồ sơ vụ án hành chính ............................................................................35 2.4.2.Thu thập chứng cứ............................................................................................36 2.4.3. Áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời ................................36 2.4.4. Quy định về thủ tục đối thoại ..........................................................................37 2.4.5.Thời hạn chuẩn bị xét xử..................................................................................37 2.5. Căn cứ đánh giá tính hợp pháp của quyết định hành chính ...............................38 2.6. Thực tiễn giải quyết khiếu kiện hành chính tại tỉnh Đắk Lắk ............................40 2.6.1. Những kết quả nhận đơn và giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính từ năm 2014 đến năm 2018 ...........................................................................................40 2.6.2. Kết quả xét xử sơ thẩm hành chính .................................................................42 2.7. Đánh giá chung về hoạt động giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính của Tòa án nhân dân hai cấp tại tỉnh Đắk Lắk .................................................................44 2.7.1. Kết quả thực hiện lập hồ sơ giải quyết quyết định hành chính và tổ chức đối thoại ...........................................................................................................................44 2.7.2. Nguyên nhân kết quả đạt được của Tòa án nhân dân trong giải quyết xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ..............................................................................................45 2.7.3. Những hạn chế, thiếu sót và nguyên nhân trong việc giải quyết khiếu kiện vụ án hành chính ............................................................................................................46 2.7.4. Hạn chế trong việc thực hiện xét xử tại phiên tòa...........................................49 2.7.5. Nguyên nhân của hạn chế ...............................................................................52 Tiễn kết Chương 2 .....................................................................................................55 Chương 3:QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN TẠI ĐỊA PHƯƠNG ........................................................................................56 3.1. Quan điểm giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính tại địa phương ..........56 3.1.1. Quan điểm chỉ đạo của cấp ủy địa phương .....................................................56 v 3.1.2. Quan điểm chỉ đạo của hệ thống Tòa án nhân dân về giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính ...............................................................................................57 3.2. Một số giải pháp nâng cao công tác giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính ...................................................................................................................................59 3.2.1. Hoàn thiện pháp luật .......................................................................................59 3.2.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật ..............................62 3.3.3. Tăng cường nhận thức về ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác khiếu kiện vụ án hành chính .......................................................................................................63 3.3.4. Tăng cường công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành, kiểm tra, giám sát của Tòa án nhân dân cấp trên đối với Tòa án nhân dân cấp dưới ...........................................65 3.3.5. Nâng cao năng lực, trình độ, rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp, kinh nghiệm và bản lĩnh công tác của đội ngũ Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân ................................68 3.3.6. Bảo đảm nguyên tắc tranh tụng tại phiên tòa ..................................................71 3.3.7. Tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục ý thức chấp hành pháp luật trong quần chúng nhân dân, cá nhân, cơ quan, tổ chức ......................................................72 3.3.8. Bảo đảm cơ sở vật chất và chế độ đãi ngộ đối với đội ngũ Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân ...........................................................................................................74 3.3.9. Giải pháp đối với các cơ quan quản lý hành chính Nhà nước tại địa phương 76 Tiểu kết Chương 3 .....................................................................................................77 KẾT LUẬN ...............................................................................................................78 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................80 vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT PLTTGQCVAH Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính QSDĐ Quyền sử dụng đất TA Tòa án TAND Tòa án nhân dân TNHH Trách nhiệm hữu hạn TP Thành phố UBND Ủy ban nhân dân VKSND Viện kiểm sát nhân dân XHCN Xã hội chủ nghĩa TTHC Tố tụng hành chính QĐHC Quyết định hành chính VAHC Vụ án hành chính QLNN Quyền lực Nhà nước vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1:Thống kê kết quả xử lý đơn khiếu kiện quyết định hành chính ................41 Bảng 2.2: Thống kê kết quả xét xử sơ thẩm vụ án hành chính của TAND hai cấp tỉnh Đắk Lắk ..............................................................................................................43 viii PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cùng với sự ra đời của Toà Hành chính và Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 1996, từ đó hệ thống Tòa án nhân dân được Nhà nước giao thêm một nhiệm vụ mới đó là giải quyết khiếu kiện quyết đinh hành chính của cơ quan quản lý hành chính nhà nước bị khởi kiện. Đối tượng được quyền khởi kiện vụ án hành chính để yêu cầu Toà án bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình là cá nhân, cơ quan, tổ chức. Trải qua 23 năm hình thành và phát triển với những sửa đổi, bổ sung của hệ thống pháp luật, thẩm quyền giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính của Toà án nhân dân các cấp ngày càng được mở rộng, tạo điều kiện cho cơ quan Tòa án phát huy nhiệm vụ, vai trò của cơ quan tài phán đối với lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước. Thông qua công tác giải quyết, xét xử đã bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và cá nhân, góp phần tăng cường hiệu lực, hiệu quả của cơ quan quản lý hành chính nhà nước. Mặc dù TAND các cấp đã có nhiều cố gắng trong công tác giải quyết khiếu kiện các quyết định hành chính nhưng kết quả giải quyết còn nhiều hạn chế. Thực tiễn qua công tác xét xử của ngành Tòa án trong quảng thời gian qua cho thấy: Giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính còn nhiều phức tạp, khó khăn, thời hạn giải quyết các vụ án hành chính thường bị kéo dài, có những vụ án giải quyết qua nhiều năm chưa kết thúc, có những vụ án do trình độ năng lực của cán bộ, Thẩm phán còn hạn chế nên việc thu thập tài liệu, chứng cứ, đối thoại …chưa tốt nên còn nhiều vụ án được Tòa án hai cấp (sơ thẩm, phúc thẩm) giải quyết nhưng vẫn bị cấp trên hủy án do sai phạm về tố tụng, về nội; có vụ án sai cả về tố tụng và nội dung. Tình trạng giải quyết vụ án thiếu khách quan do nể nang vẫn còn xảy ra, nhất là nhưng vụ án mà người bị kiện là chủ tịch UBND các cấp, gây ảnh hưởng không nhỏ trong công tác giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính. Người dân đi khiếu kiện bị ảnh hưởng tâm lý cảm giác không được khách quan, thiếu sự tin tưởng vào kết quả giải quyết của Tòa án. Từ thực tiễn xét xử các vụ án hành chính của Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh 1 Đắk Lắk, việc nghiên cứu một cách hệ thống, toàn diện cả về cơ sở lý luận và thực tiễn trong công tác giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính dưới góc độ luật Hiến pháp và Hành chính nhằm tìm ra những ưu điểm và những hạn chế, vướng mắc; rút ra những bài học kinh nghiệm đồng thời đưa ra các giải pháp nhằm khắc phục những hạn chế, tồn tại, góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng giải quyết khiếu kiện hành chính ở giai đoạn hiện nay là rất cần thiết, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp theo Nghị quyết số 49/NQ-TW ngày 02/6/2005 “Về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020”. Vì vậy, tác giả chọn nghiên cứu đề tài: “Giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính từ thực tiễn xét xử của tòa án nhân dân tại tỉnh Đắk Lắk” để làm Luận văn tốt nghiệp Cao học Luật, chuyên ngành Luật Hiến pháp và Hành chính 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính tại Tòa án là giai đoạn đảm bảo thực hiện quyền của cá nhân, cơ quan, tổ chức khởi kiện quyết định hành chính ra Tòa án yêu cầu giải quyết, khi họ cho rằng quyết định hành chính của cơ quan hành chính nhà nước đã xâm hại quyền và lợi ích hợp pháp của họ. Từ đó nhận thấy vị thế, thẩm quyền của Tòa án nhân dân được chú trọng, nâng cao và giữa vai trò quan trọng khi giải quyết tranh chấp. Các đề tài nghiên cứu về lĩnh vực này còn rất hạn chế, không nhiều, chưa chuyên sâu. Trong những năm qua, việc nghiên cứu công tác giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính đã được nhiều nhà nghiên cứu lý luận và những người hoạt động thực tiễn quan tâm. Do đó, vấn đề giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính của TAND được thể hiện trong nhiều công trình khoa học được công bố trên các luận văn tiến sỹ, thạc sỹ, giáo trình giảng dạy, sách, báo, tạp chí chuyên ngành. Các công trình nghiên cứu nêu trên đã đề cập đến các khía cạnh khác nhau về giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính nói chung và xét xử sơ thẩm VAHC nói riêng, hiệu quả xét xử vụ án hành chính, thẩm quyền xét xử vụ án hành chính, bài học kinh nghiệm cho hoạt động xét xử vụ án hành chính ở nước ta…. Tuy nhiên do phạm vi nghiên cứu, mục đích nghiên cứu của mỗi công trình khác nhau mà chưa đi sâu vào nghiên cứu một cách toàn diện giải quyết khiếu kiện 2 quyết định hành chính tại địa phương. Hơn nữa, việc nghiên cứu về giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính tại địa phương là một quá trình dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn đầy đủ, dựa trên quan điểm chỉ đạo của Đảng và thực trạng nền hành chính, dựa vào công tác giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính tại địa phương qua từng giai đoạn cụ thể. Có thể nói, hiện nay chưa có công trình nào nghiên cứu cơ bản, toàn diện và có tính hệ thống về giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính tại địa phương theo pháp luật Việt Nam. Lần đầu tiên, luận văn “Giải quyết khiếu kiện hành chính từ thực tiễn xét xử của tòa án nhân dân tại tỉnh Đắk Lắk”được nghiên cứu ở cấp độ luận văn thạc sĩ một cách chuyên sâu, hệ thống, kế thừa, học hỏi những công trình đã đạt được cũng như kinh nghiệm thực tiễn có liên quan và không lặp lại các công trình đã nghiên cứu trước. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn giải quyết khiếu kiện QĐHC qua công tác xét xử sơ thẩm, phúc thẩm vụ án hành chính tại tỉnh Đắk Lắk 3.2. Phạm vi nghiên cứu Luận văn của tác giả tập trung nghiên cứu một số vấn đề lý luận về giải quyết khiếu kiện QĐHC qua công tác xét xử sơ thẩm và phúc thẩm các VAHC. Các hoạt động thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn của TAND trong giải quyết giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính theo luật định. Đề tài nghiên cứu, tìm hiểu các khái niệm, định nghĩa, tính chất, đặc điểm của QĐHC. Trên cơ sở đó, tác giả đánh giá các quy định pháp luật hiện hành để giải quyết giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính và đánh giá thực tiễn thực hiện trong lĩnh vực này để tìm ra được những điểm còn hạn chế, bất cập. Từ đó tác giả đưa ra đề xuất một số phương hướng, giải pháp nâng cao mang tính khoa học, thực tiễn trong luận văn tốt nghiệp. 4. Mục đích, nhiệm vụ của việc nghiên cứu đề tài 4.1. Mục đích Việc nghiên cứu đề tài có mục đích làm sáng tỏ cơ sở lý luận về giải quyết QĐHC thông qua xét xử sơ thẩm, phúc thẩm VAHC, đánh giá quy định pháp luật 3 và thực trạng thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính tại tỉnh Đắk Lắk, qua đó đề ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hơn nữa công tác giải quyết khiếu kiện QĐHC qua xét xử VAHC và nâng cao hiệu quả của hoạt động giải quyết các tranh chấp hành chính, từ đó góp phần xây dựng hệ thống pháp luật Việt Nam ngày càng hoàn thiện, phù hợp tình hình của đất nước trong giai đoạn này. 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu những vấn đề lý luận về giải quyết các QĐHC trong xét xử vụ án hành chính trên cơ sở đó đưa ra những quan điểm cơ bản về giải quyết khiếu kiện QĐHC ở giai đoạn xét xử sơ thẩm, phúc thẩm vụ án hành chính. Chú trọng đến công tác xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở hai cấp Tòa án (cấp huyện, cấp tỉnh) trong thời gian từ năm 2014 đến năm 2018. - Phân loại đối tượng các QĐHC của cơ quan hành chính nhà nước ban hành thường bị khiếu kiện trong các lĩnh vực quản lý. - Đánh giá những quy định pháp luật hiện hành về giải quyết khiếu kiện QĐHC và đánh giá thực tiễn việc thực hiện pháp luật về xét xử sơ thẩm VAHC thông qua các vụ án có thật xảy ra trên địa bàn toàn tỉnh và thể hiện trong báo cáo tổng kết hàng năm của Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Đắk Lắk. - Chỉ ra những bất cập và những tồn tại cần khắc phục của pháp luật khi giải quyết QĐHC qua xét xử sơ thẩm VAHC. Đề xuất những giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả cho việc giải quyết khiếu kiện hành chính và xét xử sơ thẩm VAHC. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác – Lênin, đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước, về nhiệm vụ quyền hạn của TAND trong giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính. Tác giả thực hiện nghiên cứu đề tài kết hợp giữa lý luận và thực tiễn để làm sáng tỏ các vấn đề liên quan đến giải quyết khiếu kiện QĐHC tại tỉnh Đắk Lắk. 4 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể sau: - Phương pháp thu thập và nghiên cứu các tài liệu có liên quan để làm rõ tổng quan tình hình nghiên cứu và những vấn đề lý luận về công tác của TAND trong xét xử sơ thẩm, phúc thẩm quyết định hành chính. Từ đó, xác định những nội dung nào của các công trình khoa học trước chưa đề cập đến để tiếp tục nghiên cứu, bổ sung hoàn thiện về lý luận. - Phương pháp phân tích tổng hợp, so sánh, thống kê, lịch sử…Phương pháp phân tích tổng hợp vừa đảm bảo tính khái quát của vấn đề được nghiên cứu vừa đảm bảo tính chuyên sâu ở mỗi nội dung liên quan đến giải quyết khiếu kiện QĐHC qua xét xử VAHC. - Phương pháp so sánh, lịch sử được sử dụng kết hợp với nhau. Bởi vì khi đặt giải quyết khiếu kiện QĐHC trong hệ thống pháp luật Việt Nam về vấn đề này từ trước tới nay, cũng như các quy định của pháp luật nước ngoài về giải quyết khiếu kiện QĐHC thì luận văn mới có thể nghiên cứu triệt để nhìn nhận được những ưu khuyết điểm của vấn đề. - Phương pháp khảo sát, thống kê, đánh giá thực trạng thực hiện công tác xét xử vụ án hành chính của TAND tại tỉnh Đắk Lắk giai đoạn năm 2014 đến năm 2018; Tổng hợp kết quả nghiên cứu, dự báo những yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện giải quyết khiếu kiện QĐHC rút ra từ công tác xét xử vụ án hành chính từ thực tiễn tại tỉnh Đắk Lắk. - Phương pháp nghiên cứu điển hình được sử dụng để tiến hành nghiên cứu, phân tích hoạt động thực hiện nhiệm vụ của TAND trong xét xử sơ thẩm, phúc thẩm vụ án hành chính từ một số vụ án cụ thể để tìm ra những ưu điểm và khuyết điểm, thiếu sót mang tính phổ biến. Từ đó rút ra những nguyên nhân, điều kiện dẫn đến các vi phạm của TAND khi thực hiện nhiệm vụ xét xử vụ án hành chính để tiếp tục nghiên cứu, bổ sung hoàn thiện về lý luận. - Phương pháp hỏi ý kiến chuyên gia được sử dụng để tọa đàm, trao đổi với các chuyên gia nhằm tìm hiểu các kinh nghiệm trong hoạt động thực hiện nhiệm vụ 5 và quyền hạn của TAND trong giải quyết vụ án hành chính theo quy định của pháp luật 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn đã góp phần bổ sung, hoàn thiện lý luận khoa học pháp lý chuyên ngành luật hành chính; làm rõ nội dung công tác giải quyết khiếu kiện QĐHC thông qua công tác của TAND trong nhiệm vụ xét xử các loại quyết định hành chính, để nhằm góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của TAND tại tỉnh Đắk Lắk. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Hiện nay, những quy định của pháp luật giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính vẫn còn chưa đầy đủ, còn thiếu sự hệ thống, toàn diện, cần thiết sự tập trung trong một văn bản cụ thể. Luận văn là công trình ở cấp độ thạc sĩ đầu tiên nghiên cứu một cách có hệ thống và tương đối toàn diện ở góc độ lí luận và thực tiễn về vấn đề giải quyết khiếu kiện QĐHC thông qua công tác xét xử sơ thẩm VAHC, kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ có nhiều đóng góp về mặt khoa học. Do đó, việc nghiên cứu đề tài về giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính sẽ có những đóng góp nhất định cho các nhà làm luật trong công tác hoàn thiện pháp luật tố tụng hành chính. Các luận cứ và kiến nghị của đề tài có độ tin cậy và giá trị nhất định để tham khảo cho việc nghiên cứu, giảng dạy, học tập, đồng thời giúp ích phần nào cho cán bộ làm công tác thực tiễn trong việc tìm hiểu và áp dụng các quy định pháp luật về giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính 7. Kết cấu của luận văn Luận văn gồm 3 chương : Chương I: Lý luận về giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính từ thực tiễn xét xử của Tòa án nhân dân Chương II: Thực trạng giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính của Tòa án nhân dân tại tỉnh Đắk Lắk. Chương III: Quan niệm và giải pháp nâng cao chất lượng giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính của Tòa án nhân dân tại địa phương 6 Chương 1: LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH TỪ THỰC TIỄN XÉT XỬ CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN 1.1. Khái niệm, đặc điểm giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính 1.1.1. Khái niệm quyết định hành chính + Khái niệm quyết định Theo Từ điển Tiếng Việt (Nhà xuất bản khoa học xã hội - 1997) thì “quyết định là định một cách chắc chắn, với ý nhất định phải thực hiện”. Theo Giáo trình Luật Hành chính (Khoa Luật Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, 1994) thì khái niệm quyết định được bắt nguồn từ thuật ngữ La tinh “Actus” (nghĩa là hành động). Theo nghĩa hiểu thông thường quyết định còn là việc lựa chọn một phương án tối ưu nhất trong nhiều phương án để giải quyết một vấn đề. + Khái niệm quyết định hành chính Theo Luật khiếu nại năm 2011 (có hiệu lực ngày 01/7/2012) quy định tại khoản 8, Điều 2: Quyết định hành chính là văn bản do cơ quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước ban hành để quyết định về một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước được áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể. Quy định này được đánh giá là có sự khái quát và tiến bộ hơn so với quy định của Luật Khiếu nại, tố cáo 1998 ở chỗ: không bắt buộc quyết định hành chính phải là "quyết định bằng văn bản", mà quyết định hành chính chỉ cần là "văn bản" để quyết định một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước được áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể. Văn bản đó có thể là quyết định, công văn, thông báo, kết luận ... Như vậy, Luật Khiếu nại, tố cáo 1998 xác định quyết định hành chính là đối tượng khiếu nại thông qua dấu hiệu về hình thức văn bản của quyết định hành chính (điều này đã tạo cơ chế cho cơ quan hành chính nhà nước né tránh việc ban hành quyết định hành chính dưới hình thức quyết định và hạn chế quyền khiếu nại, khiếu kiện của cá nhân, tổ chức liên quan); trong 7 khi đó Luật Khiếu nại năm 2011 xác định quyết định hành chính là đối tượng khiếu nại qua dấu hiệu về nội dung nên đã đảm bảo được quyền khiếu nại của cá nhân, tổ chức liên quan. Và đặc biệt hơn, Luật Khiếu nại năm 2011 còn có những quy định về việc giải quyết các khiếu nại về quyết định hành chính, hành vi hành chính trong đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp nhà nước (khoản 2, Điều 3) Luật Tố tụng hành chính năm 2015 tại khoản 1, Điều 3 xác định: Quyết định hành chính là văn bản do cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan, tổ chức khác hoặc người có thẩm quyền trong các cơ quan tổ chức đó ban hành quyết định về một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính được áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể. 1.1.2. Đặc điểm của quyết định hành chính Quyết định hành chính là một dạng của quyết định pháp luật nên ngoài những đặc điểm quyết định hành chính còn mang đặc điểm chung của một quyết định pháp luật. Một số đặc điểm chung: - Quyết định hành chính mang tính quyền lực nhà nước. - Quyết định hành chính mang tính pháp lý Ngoài những đặc điểm chung của quyết định pháp luật, quyết định hành chính còn mang những đặc điểm riêng. - Quyết định hành chính mang tính dưới luật. - Quyết định hành chính đa dạng về chủ thể có thẩm quyền ban hành. - Quyết định hành chính có những mục đích và nội dung hết sức phong phú. - Ngoài ra, quyết định hành chính có những tên gọi khác nhau theo quy định của pháp luật như nghị quyết, nghị định, quyết định, chỉ thị, thông tư… + Quyết định hành chính đưa ra chủ trương lớn trong lĩnh vực quản lý hành chính Quyết định nhằm đưa ra những chủ trương chính sách, những giải pháp lớn về quản lý hành chính đối với cả nước, cả một vùng hay đối với một đơn vị hành chính nhất định. Quyết định có giá trị cụ thể hóa, chi tiết hóa các quyết định lập 8 pháp. Trong thực tiễn, rõ ràng nhiều khi cũng có những quy định lập pháp chỉ điều chỉnh mức độ chung, trong khi đó hành pháp cần cụ thể linh hoạt để đáp ứng nhu cầu đa dạng của thực tiễn cuộc sống. Bên cạnh hoạt động lập pháp bao giờ cũng tồn tại hoạt động lập quy để bảo đảm các nhu cầu ổn định, mềm dẻo, linh hoạt trong các quan hệ xã hội. + Quyết định hành chính điều tiết các vấn đề thực tiễn Các văn bản pháp quy đưa ra các quy phạm pháp luật còn các văn bản hành chính cá biệt thì biến quy định này thành hiện thực áp dụng trong thực tiễn và cũng tạo cơ sở cho pháp luật được thi hành trong thực tế. Các văn bản này nhằm mục đích tạo ra một hành lang pháp lý để các chủ thể pháp luật hành chính thực hiện được các quyền cũng như nghĩa vụ của mình trên các lĩnh vực của đời sống xã hội. Nó làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quan hệ pháp luật hành chính cụ thể. + Quyết định hành chính góp phần ổn định trật tự xã hội, tạo cơ hội quản lý tốt và phát triển xã hội Quyết định hành chính mang tính bắt buộc đối với mọi cá nhân, tổ chức cho nên trong những hoàn cảnh nhất định họ phải làm theo nhằm đưa ra các chuẩn mực ứng xử và điều chỉnh các hành vi xử sự theo mong muốn thiết lập trật tự xã hội ổn định. Mặt khác, các biện pháp chế tài của luật hành chính không chỉ mang tính chất trừng trị người vi phạm mà quan trọng hơn nó có tác dụng giáo dục, răn đe người vi phạm không lặp lại vi phạm đó đồng thời ngăn chặn những hành vi mới xảy ra. Chính nhờ đó mà trật tự an toàn xã hội được đảm bảo. Quyết định quản lý hành chính Nhà nước tạo cơ hội cho sự phát triển của xã hội theo định hướng chung của Nhà nước. + Tính hợp pháp và tính hợp lý của quyết định hành chính Tính hợp pháp của quyết định hành chính được thể hiện qua yêu cầu sau: Các quyết định hành chính phải phù hợp với nội dung và mục đích của luật, phù hợp với nguyên tắc cơ bản về tổ chức và hoạt động của Nhà nước, những nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam, phù hợp với điều ước quốc tế mà Nhà nước đã ký kết hoặc ra nhập; được ban hành trong phạm vi thẩm quyền của chủ thể quản lý 9 hành chính Nhà nước; được xuất phát từ những lý do xác thực; Quyết định hành chính phải được ban hành đúng thể thức, kỹ thuật trình bày, trình tự thủ tục do pháp luật quy định. Ngoài ta việc ban hành quyết định phải bảo đảm tuân thủ các yêu cầu bắt buộc và các yêu cầu bảo đảm dân chủ, khách quan, khoa học. Yêu cầu hợp lý là yêu cầu rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả của quyết định hành chính. Tuy nhiên, do yêu cầu này liên quan đến kỹ thuật, nghệ thuật quản lý nên chúng ta khó có thể quy định một cách chặt chẽ, rõ ràng trong hệ thống pháp luật. Một quyết định hành chính được coi là hợp lý khi nó đảm bảo các yêu cầu: Quyết định phải đảm bảo kết hợp hài hoà lợi ích của nhà nước, tập thể và cá nhân; quyết định phải có tính cụ thể và phù hợp với từng vấn đề với các đối tượng thực hiện, xác định các nhiệm vụ, thời gian, chủ thể, phương tiện thực hiện quyết định; quyết định phải đảm bảo tính hệ thống, toàn diện; ngôn ngữ văn phong hành chính, cách trình bày một quyết định phải rõ ràng, dễ hiểu, ngắn gọn chính xác, không đa nghĩa, phải đảm bảo kỹ thuật lập quy. 1.2. Thực tiễn giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính Khái niệm quyết định hành chính bị khiếu kiện Là việc người khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính đến Tòa án yêu cầu giải quyết hay gọi là khởi kiện vụ án hành chính, còn được gọi là khiếu kiện hành chính. Nói cách khác, khiếu kiện hành chính được dùng để chỉ việc người khiếu nại thực hiện quyền khiếu nại của mình đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính tại cơ quan Tòa án, chọn Tòa án là cơ quan giải quyết khiếu nại của mình. Luật Tố tụng hành chính số 64/2010/QH12 quy định đối tượng khởi kiện vụ án hành chính: Quyết định kỷ luật buộc thôi việc công chức vụ Tổng cục và tương đương trở xuống; quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh cùng với sự đổi mới của Luật Khiếu nại năm 2011, cơ chế giải quyết tranh chấp hành chính bởi Tòa án đang ngày càng được coi trọng hơn. Điều này cũng phù hợp với yêu cầu của quá trình hội nhập WTO: Tòa án phải là phương thức giải quyết cuối cùng đối với các quyết định hành chính, hành vi hành chính và cơ quan 10 hành chính nhà nước trong quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu hay quyết định giải quyết lần hai với sự thiện chí và trách nhiệm cao đã ghi chú cụ thể và hướng dẫn người khiếu nại đến khởi kiện ở Tòa án “có thẩm quyền” trong trường hợp người đó không thỏa mãn với quyết định giải quyết. Đến Luật Tố tụng hành chính số 93/2015/QH13 đã giải thích rõ: Người khởi kiện là cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện vụ án hành chính đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh…Đồng thời, đối tượng khởi kiện vụ án hành chính là quyết định kỷ luật buộc thôi việc giữ chức vụ từ Tổng Cục trưởng và tương đương trở xuống và quyết định giải quyết khiếu nại về việc cạnh tranh vẫn giữ nguyên. Nhưng quy định bổ sung quyết định hành chính, hành vi hành chính mang tính nội bộ của cơ quan, tổ chức không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án. 1.3. Khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính của Tòa án nhân dân 1.3.1. Khái niệm giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính: Giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính của Tòa án nhân dân là việc Tòa án thực hiện các trình tự, thủ tục quy định của Luật tố tụng hành chính xem xét tính đúng, sai của quyết định hành chính bị khiếu kiện. Việc xem xét này Tòa án phải xem xét tòan bộ cả về hình thức ban hành quyết định, nội dung của quyết định, căn cứ pháp luật áp dụng, thẩm quyền ban hành quyết định từ đó đưa ra quyết định phán quyết: Nếu chấp nhận yêu cầu khiếu kiện thì Tòa án hủy quyết định hành chính bị khiếu kiện và ngược lại nếu quyết định hành chính bị khiếu kiện đã đúng quy định của pháp luật thì Tòa án không chấp nhận yêu cầu khiếu kiện của chủ thể đi kiện. 1.3.2. Đặc điểm giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính Thứ nhất, thuộc thẩm quyền của cơ quan tư pháp và tiến hành bằng thủ tục tố tụng hành chính - Giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính của Tòa án nhân dân khác với khiếu nại hành chính vì nó được thực hiện điều chỉnh bởi luật tố tụng hành chính, 11
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan