Tài liệu Hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố việt trì

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH LƯƠNG THỊ ÁNH TUYẾT HỖ TRỢ VỐN CHO CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2018 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH LƯƠNG THỊ ÁNH TUYẾT HỖ TRỢ VỐN CHO CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn: PGS.TS Lưu Ngọc Trịnh THÁI NGUYÊN - 2018 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, chưa công bố tại bất kỳ nơi nào, mọi số liệu sử dụng trong luận văn này là những thông tin xác thực. Tôi xin chịu mọi trách nhiệm về lời cam đoan của mình. Thái Nguyên, ngày .... tháng 6 năm 2018 Tác giả luận văn Lương Thị Ánh Tuyết ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Lưu Ngọc Trịnh, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo khoa Quản lý - Luật Kinh tế, Phòng đào tạo Trường Đại học Kinh tế & Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã đóng góp nhiều ý kiến quý báu giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn tới Ban lãnh đạo, các bạn bè đồng nghiệp, đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Do bản thân còn nhiều hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo và các bạn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, ngày .... tháng 6 năm 2018 Tác giả luận văn Lương Thị Ánh Tuyết iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................. vii DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................. viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ..................................................................... 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 4 4. Những đóng góp của luận văn ...................................................................... 4 5. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC HỖ TRỢ VỐN CHO CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI................................................................................................ 6 1.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................. 6 1.1.1. Khái quát về doanh nghiệp thương mại .................................................. 6 1.1.2. Hoạt động hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại ....................... 8 1.1.3. Nội dung cơ bản của công tác hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại....................................................................................................... 14 1.1.4. Các yếu tổ ảnh hưởng đến công tác hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại....................................................................................................... 16 1.2. Cơ sở thực tiễn ......................................................................................... 19 1.2.1. Kinh nghiệm của một số nước trên thế giới .......................................... 19 1.2.2. Kinh nghiệm hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại tại một số địa phương .................................................................................................. 21 iv 1.2.3. Bài học kinh nghiệm cho thành phố Việt Trì về công tác hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại................................................................... 23 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 25 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 25 2.2. Các phương pháp nghiên cứu................................................................... 25 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 25 2.2.2. Phương pháp tổng hợp thông tin ........................................................... 26 2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................... 27 2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 29 2.3.1. Các chỉ tiêu phản ánh tình hình các doanh nghiệp thương mại ............ 29 2.3.2. Các chỉ tiêu để đánh giá công tác hỗ trợ vốn ........................................ 29 Chương 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC HỖ TRỢ VỐN CHO CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ ....................................................................................................... 30 3.1. Khái quát về doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì....... 30 3.1.1. Số lượng doanh nghiệp thương mại ...................................................... 30 3.1.2. Quy mô của các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì thông qua vốn đăng ký kinh doanh ................................................... 31 3.1.3. Quy mô số lao động làm việc tại các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì .............................................................................. 33 3.1.4. Trình độ chuyên môn của chủ doanh nghiệp thương mại thành phố Việt Trì .................................................................................................... 34 3.2. Thực trạng công tác hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì đoạn 2015-2017 ............................................ 36 3.2.1. Hỗ trợ nhằm tăng khả năng thông tin về tiếp cận nguồn vốn ............... 36 3.2.2. Hỗ trợ nhằm tăng cường khả năng đáp ứng các thủ tục pháp lý để doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn ................................................................... 39 3.2.3. Hỗ trợ năng lực tài chính giúp doanh nghiệp tiếp cận được nguồn vốn ....................................................................................................... 42 v 3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì ................................................................ 47 3.3.1. Thông tin chung về mẫu nghiên cứu..................................................... 47 3.3.2. Kiểm tra độ tin cậy của các câu hỏi điều tra ......................................... 48 3.4. Đánh giá chung về công tác hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì giai đoạn 2015-2017 .............................. 55 3.4.1. Kết quả đạt được ................................................................................... 55 3.4.2. Hạn chế và nguyên nhân ....................................................................... 55 Chương 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC HỖ TRỢ VỐN CHO CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ.............................................................................. 58 4.1. Định hướng,mục tiêu cho sự phát triển các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì ....................................................................... 58 4.1.1. Định hướng............................................................................................ 58 4.1.2. Mục tiêu................................................................................................. 62 4.2. Giải pháp tăng cường công tác hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì .................................................... 65 4.2.1. Nâng cao khả năng tiếp cận thông tin về nguồn vốn ............................ 65 4.2.2. Cải cách thủ tục hành chính .................................................................. 67 4.2.3. Đa dạng hóa nguồn vốn ........................................................................ 68 4.2.4. Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan trợ giúp phát triển doanh nghiệp thương mại........................................................................................... 70 4.2.5. Kiện toàn hệ thống tổ chức quản lý doanh nghiệp thương mại ............ 70 4.2.6. Nâng cao năng lực quản trị của chủ doanh nghiệp ............................... 72 4.2.7. Phát huy vai trò bảo lãnh vay vốn của Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) ..................................................................................................... 72 4.2.8.Khuyến khích phát triển thị trường dịch vụ phát triển kinh doanh........ 73 4.2.9. Các nhóm giải pháp khác ...................................................................... 76 4.3. Kiến nghị .................................................................................................. 77 vi 4.3.1. Kiến nghị với các hiệp hội doanh nghiệp ............................................. 77 4.3.2. Kiến nghị đối với lãnh đạo tỉnh Phú Thọ .............................................. 77 KẾT LUẬN .................................................................................................... 80 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 82 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 84 vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DN : Doanh nghiệp DNTM : Doanh nghiệp thương mại ĐVT : Đơn vị tính NHTM : Ngân hàng thương mại SXKD : Sản xuất kinh doanh UBND : Ủy ban nhân dân viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Số lượng các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì giai đoạn 2015-2017.......................................................... 30 Bảng 3.2. Vốn đăng ký kinh doanh của các doanh nghiệp thương mại tại thành phố Việt Trì giai đoạn 2015-2017......................................... 31 Bảng 3.3. Vốn đăng ký kinh doanh bình quân trên số lượng doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì ................................... 33 Bảng 3.4. Số lao động của doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì giai đoạn 2015-2017................................................... 34 Bảng 3.5. Trình độ chuyên môn của chủ doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì năm 2017 ............................................. 35 Bảng 3.6. Các hình thức hỗ trợ thông tin về tiếp cận vốn cho doanh nghiệp ....... 38 Bảng 3.7. Tính minh bạch về tiếp cận thông tin của các doanh nghiệp ......... 38 Bảng 3.8. Đánh giá của các doanh nghiệp thương mại về mức độ thủ tục hành chính cần thiết đề vay vốn...................................................... 40 Bảng 3.9. Tính năng động và tích cực của các cơ quan Nhà nước trong việc hỗ trợ DNTM hoàn tất các thủ tục hồ sơ vay vốn cần thiết .... 41 Bảng 3.10. Kết quả hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì giai đoạn 2015-2017 ............................................ 47 Bảng 3.11. Bảng kiểm định KMO và Bartlett .................................................... 48 Bảng 3.12. Bảng kết quả Ma trận xoay các yếu tố ảnh hưởng ............................ 49 Bảng 3.13. Bảng kiểm định mức độ giải thích của việc nhóm biến .................... 53 Bảng 3.14. Kết quả kiểm định Cronbach’s Alpha cho các yếu tố ảnh hưởng tới dịch vụ giới thiệu việc làm ............................................. 54 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Doanh nghiệp thương mại (DNTM) có vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội ở nhiều quốc gia trên thế giới và ở các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam. Mục tiêu phát triển doanh nghiệp thương mại giai đoạn 2010 -2020 của thành phố Việt Trì cần tập trung đẩy nhanh tốc độ phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp thương mại, tạo môi trường đầu tư và kinh doanh thuận lợi, lành mạnh để các DNTM đóng góp ngày càng cao vào phát triển kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, cấp quốc gia và hội nhập kinh tế quốc tế. Nhận thức được vai trò quan trọng này, Đảng bộ và Nhân dân thành phố Việt Trì luôn coi phát triển DNTM là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Việc khuyến khích thành lập và phát triển các DNTM tại thành phố Việt Trì là rất cần thiết và phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của tỉnh. Trong những năm qua, các DNTM trên địa bàn đã có môi trường khá thuận lợi để phát triển và đã đạt được những kết quả nhất định, đóng góp quan trọng vào sự tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội của thành phố. Nhìn tổng thể, sự phát triển của DNTM trên địa bàn chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế của tỉnh: Số lượng, quy mô doanh nghiệp cũng như trình độ công nghệ SXKD, trình độ quản lý của doanh nghiệp còn hạn chế, phân bổ và phát triển không đồng đều giữa các địa phương, nhiều doanh nhiệp đang phải đối mặt với những khó khăn, thách thức đặc biệt lớn trong bối cảnh Việt Nam hội nhập ngày càng sâu, rộng vào nền kinh tế thế giới... Những yếu kém đó lại càng bộc lộ rõ trong điều kiện khủng hoảng kinh tế thế giới đang tác động mạnh mẽ tới nền kinh tế Việt Nam. Điều đó, một mặt, xuất phát từ những hạn chế vốn có của bản thân DNTM ở Việt Nam nói chung, ở thành phố Việt Trì nói riêng. Mặt khác, do những bất cập trong việc ban hành và tổ chức thực hiện các chính sách, giải pháp hỗ trợ phát triển DNTM của các cấp chính quyền. 2 Chính vì vậy để doanh nghiệp thương mại có thể hội nhập kinh tế tốt, có thể cạnh tranh được với các đối thủ bên ngoài, tạo thuận lợi cho các DNTM có tính chủ động sáng tạo, nâng cao năng lực quản lý, phát triển khoa học công nghệ và nguồn nhân lực, mở rộng các mối liên kết với các loại hình doanh nghiệp khác, tăng hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh trên thị trường, phát triển sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm và nâng cao đời sống cho người lao động thì chúng ta phải có một định hướng phát triển DNTM để từ đó chúng ta có một số biện pháp, chính sách để phát triển DNTM. Với lý do đó tôi chọn đề tài "Hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì" có ý nghĩa thiết thực cả về lý luận và thực tiễn. *Tông quan nghiên cứu Hiện nay, Nhà nước vẫn đang tập trung các nguồn lực chính cho lực lượng doanh nghiệp quốc doanh nhưng các DN vẫn tận dụng mọi nguồn lực ít ỏi còn lại để vươn lên, chứng tỏ vai trò mạnh mẽ của mình trong nền kinh tế quốc dân. Tuy là doanh nghiệp nhỏ và vừa nhưng với vai trò đóng góp to lớn cho nền kinh tế, nhất là trong lĩnh vực tạo việc làm và cung ứng các sản phẩm dịch vụ mà Nhà nước không thể đảm trách hết được, sự phát triển của DN thu hút sự quan tâm của khá nhiều đối tượng nghiên cứu cả trong và ngoài nước, đặc biệt là mảng đề tài về “Hỗ trợ vốn cho các DNTM” Các nghiên cứu của nhiều tác giả về đề tài này tuy được thực hiện rộng rãi trên cả nước nhưng chưa đi sâu vào việc tìm ra giải pháp cho DNNVV tiếp cận nguồn vốn. Riêng nghiên cứu về DNNVV tại Bình Định chưa có nhiều, qua tìm hiểu chỉ mới có nghiên cứu của tác giả Trần Thanh Toàn (2009) về Các bài học kinh nghiệm cho tỉnh Bình Định trong việc xây dựng và triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển DNNVV là đề xuất khá toàn diện về các chính sách hỗ trợ DNNVV tại Bình Định có gắn liền với quá trình hội nhập WTO. Nghiên cứu của Trần Thanh Toàn (2009) đã nêu được thực trạng về quy mô, phân bố, tình hình hoạt động của các DNNVV tại Bình Định, trong 3 đó có phân tích rõ các tồn tại về mặt vốn, nhân sự, trình độ quản trị, trình độ sử dụng khoa học kỹ thuật vào việc phát triển DNNVV tại địa phương. Nghiên cứu cũng đưa ra các giải pháp hỗ trợ DNNVV hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, do quá tập trung vào quá trình hội nhập quốc tế, nghiên cứu này lại chưa thể hiện hoặc khuyến nghị các chính sách tiếp cận vốn để phục vụ nhu cầu sản xuất kinh doanh của các DNNVV. Một số giải pháp có đưa ra nhưng mang tính chất chung chung. Tuy không nghiên cứu trực tiếp về tiếp cận vốn đối với DNNVV trên địa bàn Bình Định, nhưng nghiên cứu của tác giả Phan Thị Thanh Giang (2007) về “Giải pháp nâng cao khả năng huy động nguồn vốn kinh doanh cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam” cũng là nghiên cứu tập trung vào việc đưa ra các giải pháp nhằm tăng cường khả năng huy động vốn cho các DNNVV ở Việt Nam. Tuy nhiên, đề tài này phần lớn tập trung vào các giải pháp cho các DNNVV trong việc tiếp cận nguồn vốn Ngân hàng, chưa quan tâm đến các nguồn vốn khác hỗ trợ DNNVV. Mặc dù, đề tài nêu lên một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng huy động vốn cho DNNVV nhưng lại chưa giải quyết tận gốc của sự việc là làm sao để DNNVV tiếp cận vốn dễ dàng hơn. Vì vậy, nghiên cứu này tuy đã nói đúng đối tượng nghiên cứu nhưng không giải quyết triệt để các vướng mắc khó khăn cũng như giải pháp cụ thể để tiếp cận vốn. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 2.1. Mục tiêu chung Phân tích thực trạng công tác hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp thương mại, chỉ ra những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân hạn chế trong thực hiện các chính sách, các hoạt động hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì. Từ đó kiến nghị đưa ra những giải pháp hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp thương mại phù hợp với điều kiện thành phố Việt Trì đồng 4 thời góp phần giúp các DNTM trên thành phố Việt Trì thuận lợi trong quá trình tiếp cận vốn tạo đà cho các doanh nghiệp trong quá trình phát triển, nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn công tác hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp thương mại. - Phân tích thực trạng công tác hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì giai đoạn 2015-2017; - Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường công tác hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Giới hạn về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu, phân tích đánh giá tình hình hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì. - Giới hạn về không gian: Nghiên cứu tại thành phố Việt Trì - Giới hạn về thời gian: Số liệu thứ cấp được thu thập trong giai đoạn 2015-2017; số liệu sơ cấp được thu thập từ tháng 2- đến tháng 4 năm 2018. 4. Những đóng góp của luận văn Về ý nghĩa khoa học: Đề tài đã hệ thống hóa được một số vấn đề lý luậnvà thực tiễn về hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại, từ đó áp 5 dụng phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp tăng cường hoạt dộng hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại địa bàn thành phố Việt Trì. Qua đó tháo gỡ những tồn tại giúp doanh nghiệp thương mại tăng sức cạnh tranh trên thị trường, từng bước hội nhập kinh tế quốc tế thành công. Về ý nghĩa thực tiễn: Trên cơ sở nghiên cứu và đánh giá thực trạng công tác hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại tại thành phố Việt Trì, kết quả nghiên cứu sẽ đánh giá được những thành công và hạn chế trong hoạt động hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại tại thành phố Việt Trì, từ đó đề xuất những giải pháp để các hoạt động hỗ trợ cho doanh nghiệp ngày một hoàn thiện hơn. Đề tài là cơ sở làm tài liệu tham khảo cho UBND thành phố Việt Trì, Phòng tài chính thành phố nói chung trong việc đề xuất những giải pháp, những kiến nghị nhằm tăng cường hoạt động hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại. 5. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận văn gồm 4 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về công tác hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng công tác hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì Chương 4: Giải pháp tăng cường công tác hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố Việt Trì. 6 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC HỖ TRỢ VỐN CHO CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Khái quát về doanh nghiệp thương mại 1.1.1.1. Khái niệm Trong bất kỳ nền sản xuất hàng hóa nào, quá trình sản xuất bao gồm: sản xuất, phân phối trao đổi và tiêu dùng. Việc sản phẩm được đem bán trên thị trường là một hoạt động nhằm chuyển đổi hình thái giá trị từ Hàng - Tiền, lĩnh vực này đòi hỏi sự chuyên môn hóa cao không những giúp được những nhà sản xuất bán được hàng hóa mà còn làm cho quá trình lưu thông hàng hóa diễn ra nhanh hơn, hàng hóa đến tay người tiêu dùng một cách nhanh nhất khi có nhu cầu. Như vậy, sự ra đời lưu thông hàng hóa - thương mại dịch vụ, sự xuất hiện của các nhà thương mại là một tất yếu, và ngày càng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Như vậy doanh nghiệp thương mại là tổ chức kinh tế, là một đơn vị kinh doanh được thành lập với mục đích chủ yếu là thực hiện các hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực lưu thông hàng hóa bao gồm đầu tư tiền của, công sức và tài năng vào lĩnh vực mua bán hàng hóa đáp ứng nhu cầu của thị trường nhằm kiếm lợi nhuận [2]. 1.1.1.2. Đặc điểm của doanh nghiệp thương mại Đối tượng lao động của các doanh nghiệp là các loại hàng hóa hoàn chỉnh hoặc tương đối hoàn chỉnh. Nhiệm vụ của các DNTM không phải là tạo ra giá trị sử dụng và giá trị mới mà là thực hiện giá trị của hàng hóa, đưa hàng hóa đến tay người tiêu dùng cuối cùng. Đây là điểm rất khác biệt giữa DNTM so với các doanh nghiệp khác. 7 Hoạt động của DNTM đều hướng tới khách hàng nên việc phân công chuyên môn hóa trong nội bộ từng doanh nghiệp cũng như giữa các DNTM bị hạn chế hơn nhiều so với các doanh nghiệp sản xuất. Tính chất liên kết tất yếu giữa các DNTM để hình thành nên ngành kinh tế - kỹ thuật, xét trên góc độ kỹ thuật Tất cả những đặc điểm trên tạo lên nét đặc thù của Doanh nghiệp Thương mại. Nhưng xu hướng đang phát triển là Doanh nghiệp Thương mại có quan hệ rất chặt chẽ xâm nhập vào các doanh nghiệp sản xuất và các doanh nghiệp dịch vụ dưới hình thức đầu tư vốn cho hình thức đầt tư vốn cho sản xuất đặt hàng với sản xuất kết hợp thực hiện các dịch vụ trong và sau bán hàng. Những đều nhằm cho người tiêu dùng được thoả mãn tối đa nhu cầu của mình giúp cho họ có ấn tượng tốt đẹp và hướng tới phụ thuộc vào Doanh nghiệp Thương mại của mình. Qua đó Doanh nghiệp Thương mại ngày càng có lợi. 1.1.1.3. Vai trò của doanh nghiệp thương mại trong nền kinh tế quốc dân Doanh nghiệp thương mại là hợp phần tất yếu, quan trọng đối với nền kinh tế quốc dân, là nơi thực hiện đầy đủ, tập trung nhất các mối quan hệ lớn trong xã hội: quan hệ giữa sản xuất với tiêu dùng; giữa cung và cầu; giữa tiền và hàng; giữa xuất khẩu với nhập khẩu; giữa thu và chi ngân sách, đồng thời cũng là nơi diễn ra cuộc đấu tranh gay gắt, quyết liệt giữa cơ chế quản lý cũ chưa bị xóa bỏ hoàn toàn với cơ chế quản lý mới chưa hoàn chỉnh cùng đan xen tồn tại với nhau. Bởi vậy, DNTM phải phát huy vai trò cầu nối, là trung gian cần thiết giữa sản xuất với tiêu dùng. Hoạt động của các DNTM góp phần tạo ra các điều kiện vật chất cần thiết để phát triển sản xuất, nâng cao đời sống của nhân dân, điều chỉnh tỷ lệ cân đối trong sự phát triển của các ngành, các lĩnh vực trong nền kinh tế, phát huy vai trò chỉ đạo, điều tiết thị trường, xứng đáng là công cụ chủ yếu của Nhà nước trong việc điều tiết và quản lý vĩ mô [11]. 8 DNTM có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sản xuất, mở rộng lưu thông tạo điều kiện không ngừng nâng cao hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp, tích cực góp phần tăng tích lũy xã hội nhằm thực hiện thắng lợi công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập mau chóng vào nền kinh tế thế giới. DNTM thông qua hoạt động kinh doanh của mình đã làm tốt việc phân phối hàng hóa từ nơi thừa đến nơi thiếu qua đó nâng cao mức hưởng thụ của người dân. Và khi mức sống của người dân được tăng lên thì vai trò của DNTM càng quan trọng. DNTM có vai trò quan trọng trong việc mở rộng thị trường, đặc biệt là thị trường nước ngoài thông qua hoạt động xuất nhập khẩu, đưa hàng hóa trong nước ra nước ngoài và nhập hàng hóa, thiết bị kỹ thuật 1.1.2. Hoạt động hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại 1.1.2.1. Khái niệm hoạt động hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại DNTM có vai trò đặc biệt quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế, xã hội trong cả nước cũng như ở mỗi địa phương. Tuy nhiên, hiện nay DNTM gặp rất nhiều khó khăn, hạn chế trong quá trình tồn tại và phát triển mà bản thân không thể tự khắc phục được. Do vậy, để phát huy được vai trò đó, DNTM rất cần sự hỗ trợ phát triển từ bên ngoài Hỗ trợ vốn cho DNTM là nhằm tạo điều kiện thuận lợi về nguồn vốn , giúp DNTM khắc phục những hạn chế, yếu kém về nguồn vốn để các doanh nghiệp này phát triển cả về số lượng và chất lượng, phát huy được tính chủ động, sáng tạo, tăng hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh trên thị trường, qua đó phát huy vai trò tích cực của chúng đối với các quá trình phát triển kinh tế - xã hội [5]. 9 1.1.2.2. Vai trò công tác hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thương mại Sự tồn tại và phát triển của khối doanh nghiệp thương mại trong khu vực kinh tế tư nhân đã góp phần không nhỏ trong sự nghiệp phát triển kinh tế đất nước. Bên cạnh những mặt thuận lợi, các doanh nghiệp thương mại đã và đang gặp rất nhiều khó khăn, thách thức trong đó khó khăn lớn nhất là mặt tài chính. Vì vậy, các chính sách hỗ trợ tài chính của Nhà nước có ý nghĩa rất to lớn không chỉ đối với sự phát triển của doanh nghiệp thương mại, mà còn đối với sự phát triển nền kinh tế đất nước. Thứ nhất, kích thích mọi tầng lớp dân cư bỏ vốn đầu tư trực tiếp tạo lập doanh nghiệp mới, thúc đẩy các doanh nghiệp mở rộng quy mô hoạt động, góp phần tích cực vào việc phát triển nền kinh tế. Bằng chính sách ưu đãi thuế, miễn giảm thuế đối với các doanh nghiệp mới thành lập, Nhà nước đã kích thích các tầng lớp dân cư bỏ vốn thành lập doanh nghiệp mới. Bên cạnh đó, chính sách tín dụng ưu đãi, chính sách đầu tư, tài trợ như cho vay, góp vốn thành lập doanh nghiệp đã góp phần làm cho hàng loạt doanh nghiệp tư nhân ra đời. Các khoản vốn tín dụng ưu đãi, vốn góp của Nhà nước mang tính chất vốn mồi để kích thích, khuyến khích mọi tầng lớp dân cư bỏ vốn đầu tư sản xuất kinh doanh, góp phần tích cực vào việc phát triển nền kinh tế. Đối với các doanh nghiệp tư nhân đang hoạt động, Nhà nước cũng có các biện pháp khuyến khích doanh nghiệp mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh thông qua các chính sách miễn giảm thuế, hoàn thuế thu nhập doanh nghiệp. Thứ hai, góp phần thúc đẩy tăng khả năng tự tích lũy và mở rộng khả năng huy động vốn từ bên ngoài, giúp cho doanh nghiệp tăng cường năng lực tài chính để phát triển sản xuất kinh doanh. Hạn chế lớn nhất của các doanh nghiệp thương mại là vốn ít, từ đó hạn chế đến việc trang bị máy móc, thiết bị và công nghệ tiên tiến, đồng thời cũng 10 rất khó khăn trong việc mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh. Với chính sách tín dụng ưu đãi của Nhà nước đã giúp doanh nghiệp tăng thêm vốn kinh doanh. Khi Nhà nước cho vay vốn với lãi suất thấp trên thực tế là đã thực hiện một khoản trợ cấp tài chính cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Mặt khác, cho vay vốn với lãi suất thấp được xem như một cách giảm chi phí đầu tư, nâng cao khả năng thu lợi nhuận, khả năng tự tích lũy cho doanh nghiệp. Để thực hiện hoạt động kinh doanh, các doanh nghiệp phải sử dụng vốn chủ sở hữu đồng thời phải huy động nguồn vốn từ bên ngoài. Nhưng đối với các doanh nghiệp, khả năng vay vốn của ngân hàng và các tổ chức tín dụng rất hạn chế. Một mặt, do vốn chủ sở hữu của các doanh nghiệp thường ít, các ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng rất nghi ngờ khả năng trả nợ của các doanh nghiệp này. Mặt khác, một trong những điều kiện bắt buộc để vay vốn là phải có tài sản thế chấp, trong khi đó phần lớn các doanh nghiệp thương mại không có tài sản thế chấp. Khắc phục những khó khăn nói trên và tạo điều kiện thuận lợi và bổ sung khả năng vay vốn cho doanh nghiệp thương mại, ở nhiều nước đã thực hiện hình thức bảo đảm tín dụng cho doanh nghiệp. Theo hình thức này, Chính phủ đứng ra thành lập quỹ bảo đảm tín dụng cho doanh nghiệp. Quỹ hoạt động với tư cách là một tổ chức tài chính của Nhà nước. Nguồn hình thành quỹ là từ vốn ngân sách và sự tài trợ, đóng góp của các tổ chức tài chính, tín dụng trong nước và quốc tế. Quỹ bảo đảm tín dụng sẽ góp phần khơi thông thêm nguồn vốn tín dụng, tăng khả năng vay vốn cho các doanh nghiệp tư nhân, giúp các doanh nghiệp thực thi có hiệu quả các phương án đầu tư, tăng cường năng lực tài chính để phát triển sản xuất kinh doanh. Thứ ba, góp phần hướng dẫn và điều tiết các hoạt động của doanh nghiệp nhỏ và vừa, hướng các hoạt động của doanh nghiệp nhỏ và vừa vào các ngành nghề và khu vực cần phát triển theo định hướng của Nhà nước.