Tài liệu “hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp trong kiểm toán bctc do công ty tnhh hãng kiểm toán aasc thực hiện”.

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu, kết quả nêu trong luận văn tốt nghiệp là trung thực xuất phát từ tình hình thực tế của đơn vị thực tập. Tác giả luận văn tốt nghiệp Sinh viên Nguyễn Thị Thu Huyền SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN i LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH MỤC LỤC MỤC LỤC .......................................................................................................... i LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................. vi DANH MỤC SƠ ĐỒ ..................................................................................... viii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................. ix MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu đề tài ........................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 2 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn....................................................................... 2 5. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 3 5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 3 Chương 1 ........................................................................................................... 4 LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC CHI PHÍ BÁN HÀNG VÀ CHI PHÍ QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO CÁC CÔNG TY KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP THỰC HIỆN ................................................................................... 4 1.1. Khái quát chung về khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp ................................................................................................................ 4 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp ................................................................................................................ 4 1.1.2. Kiểm soát nội bộ đối với khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp ................................................................................................. 7 1.2. Khái quát về kiểm toán khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp trong kiểm toán báo cáo tài chính do các công ty kiểm toán độc lập thực hiện ...................................................................................................... 9 SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN ii LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH 1.2.1. Mục tiêu kiểm toán khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp trong kiểm toán báo cáo tài chính .............................................. 9 1.2.2. Căn cứ kiểm toán khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp trong kiểm toán báo cáo tài chính ....................................................... 10 1.2.3. Các sai sót thường gặp khi kiểm toán khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp .......................................................................... 11 1.3. Quy trình kiểm toán khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp trong kiểm toán báo cáo tài chính ............................................ 13 1.3.1. Lập kế hoạch và soạn thảo chương trình kiểm toán khoản mục CPBH và CPQLDN .................................................................................................... 13 1.3.2. Thực hiện kiểm toán.............................................................................. 19 1.3.4. Kết thúc kiểm toán ................................................................................ 26 Chương 2 ......................................................................................................... 29 THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC CHI PHÍ BÁN HÀNG VÀ CHI PHÍ QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP TRONG CUỘC KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO CÔNG TY TNHH HÃNG KIỂM TOÁN AASC THỰC HIỆN ........................................................................... 29 2.1. Khái quát về công ty tnhh hãng kiểm toán aasc....................................... 29 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển............................................................ 29 2.1.2. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý......................................................... 31 2.1.3. Đặc điểm tổ chức hoạt động.................................................................. 32 2.1.4. Quy trình chung kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC ............................................................................................ 36 2.2. THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC CHI PHÍ BÁN HÀNG VÀ CHI PHÍ QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP DO CÔNG TY TNHH HÃNG KIỂM TOÁN AASC THỰC HIỆN TẠI CÔNG TY CP ABC ......................................................................................................................... 37 SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN iii LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH 2.2.1. Chuẩn bị kiểm toán ............................................................................... 37 2.2.2. Lập kế hoạch kiểm toán ........................................................................ 44 2.2.3. Thực hiện kiểm toán.............................................................................. 66 2.2.4. Kết thúc kiểm toán ................................................................................ 98 Chương 3 ....................................................................................................... 106 NHỮNG GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC CHI PHÍ BÁN HÀNG VÀ CHI PHÍ QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO CÔNG TY TNHH HÃNG KIỂM TOÁN AASC THỰC HIỆN ..................................... 106 3.1. Đánh giá thực trạng quy trình kiểm toán khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp do công ty tnhh hãng kiểm toán aasc thực hiện ....................................................................................................................... 106 3.1.1. Ưu điểm ............................................................................................... 106 3.1.2. Hạn chế................................................................................................ 108 3.1.3. Nguyên nhân của những hạn chế ........................................................ 111 3.2. Sự cần thiết, yêu cầu và nguyên tắc hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp trong cuộc kiểm toán báo cáo tài chính do công ty tnhh hãng kiểm toán aasc thực hiện ................ 112 3.2.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện ................................................................ 112 3.2.2. Yêu cầu hoàn thiện .............................................................................. 114 3.2.3. Nguyên tắc hoàn thiện......................................................................... 114 3.3. Các giải pháp nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp trong cuộc kiểm toán báo cáo tài chính do công ty tnhh hãng kiểm toán aasc thực hiện .................................. 115 3.2.1. Trong giai đoạn lập kế hoạch .............................................................. 115 3.2.2. Trong giai đoạn thực hiện ................................................................... 116 3.2.3. Trong giai đoạn kết thúc kiểm toán .................................................... 118 SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN iv LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH 3.4.1. Điều kiện khách quan .......................................................................... 119 3.4.2. Điệu kiện chủ quan.............................................................................. 121 KẾT LUẬN ................................................................................................... 123 PHỤ LỤC ...................................................................................................... 124 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 144 NHẬN XÉT CỦA ĐƠN VỊ THỰC TẬP ..................................................... 145 NHẬN XÉT CỦA NGƯỜI PHẢN BIỆN..................................................... 147 SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN v LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1. Xác định mức trọng yếu ................................................................. 18 Bảng 2.3: Giấy tờ làm việc “Đánh giá khách hàng hiện tại” .......................... 38 Bảng 2.4: Giấy tờ làm việc “Tìm hiểu khách hàng và môi trường hoạt động kinh doanh” ..................................................................................................... 46 Bảng 2.5: Giấy tờ làm việc “Tìm hiểu và đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ đối với chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp” ........................... 52 Bảng 2.6: Giấy tờ làm việc “Đánh giá rủi ro đối với khoản mục CPBH và CPQLDN” ....................................................................................................... 57 Bảng 2.7: Giấy tờ làm việc “Xác định mức trọng yếu ở giai đoạn lập kế hoạch”.............................................................................................................. 59 Bảng 2.8: Giấy tờ làm việc “Phân tích sơ bộ Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh” ............................................................................................................. 61 Bảng 2.9. Giấy tờ làm việc “Chương trình kiểm toán khoản mục chi phí bán hàng” ............................................................................................................... 64 Bảng 2.10: Giấy tờ làm việc “Chương trình kiểm toán khoản mục chi phí quản lý doanh nghiệp” .................................................................................... 65 Bảng 2.11: Giấy tờ làm việc “Tổng hợp số liệu chi phí bán hàng” ................ 67 Bảng 2.12: Giấy tờ làm việc “Tổng hợp số liệu chi phí quản lý doanh nghiệp” ......................................................................................................................... 68 Bảng 2.14: Giấy tờ làm việc “Tổng hợp đối ứng chi phí quản lý doanh nghiệp” ............................................................................................................ 72 Bảng 2.15: Giấy tờ làm việc “Phân tích chi phí bán hàng theo từng loại chi phí cấu thành”.................................................................................................. 75 Bảng 2.16: Giấy tờ làm việc “Phân tích chi phí bán hàng theo từng tháng” .. 77 Bảng 2.17: Giấy tờ làm việc “Phân tích chi phí bán hàng vừa theo từng loại chi phí cấu thành, vừa theo từng tháng".......................................................... 79 SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN vi LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Bảng 2.18: Giấy tờ làm việc “Phân tích chi phí quản lý doanh nghiệp theo từng loại chi phí cấu thành” ............................................................................ 81 Bảng 2.19: Giấy tờ làm việc “Phân tích chi phí quản lý doanh nghiệp theo từng tháng” ...................................................................................................... 84 Bảng 2.20: Giấy tờ làm việc “Phân tích chi phí quản lý doanh nghiệp vừa theo từng loại chi phí, vừa theo từng tháng”........................................................... 85 Bảng 2.21: Giấy tờ làm việc “Kiếm tra các biến động bất thường về chi phí bán hàng ”........................................................................................................ 88 Bảng 2.22: Giấy tờ làm việc “Chọn mẫu kiểm tra chứng từ các nghiệp vụ về chi phí bán hàng”............................................................................................. 90 Bảng 2.23: Giấy tờ làm việc “Kiểm tra tính đúng kỳ các nghiệp vụ về chi phí bán hàng”......................................................................................................... 92 Bảng 2.24: Giấy tờ làm việc “Kiểm tra các biến động bất thường về chi phí quản lý doanh nghiệp” .................................................................................... 93 Bảng 2.25: Giấy tờ làm việc “Chọn mẫu kiểm tra chứng từ các nghiệp vụ về chi phí quản lý doanh nghiệp” ........................................................................ 94 Bảng 2.27: Giấy tờ làm việc “Kiến nghị các bút toán điều chỉnh về chi phí bán hàng” ............................................................................................................... 98 Bảng 2.28: Giấy tờ làm việc “Kiến nghị các bút toán điều chỉnh về chi phí quản lý doanh nghiệp” .................................................................................. 100 Bảng 2.29: Tổng hợp số liệu sau kiểm toán về chi phí bán hàng ................. 101 Bảng 2.30: Tổng hợp số phát sinh sau kiểm toán chi phí quản lý doanh nghiệp ....................................................................................................................... 103 Biểu 2.2: Thứ tự xếp hạng các công ty kiểm toán .......................................... 34 SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN vii LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1. Tổ chức bộ máy quản lý của Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC .............................................................................................................. 31 Sơ đồ 2.2. Các dịch vụ Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC cung cấp.... 32 Sơ đồ 2.3. Quy trình kiểm toán BCTC do Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC thực hiện .............................................................................................. 36 SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN viii LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Diễn giải BCKQHĐKD Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh BCTC Báo cáo tài chính CPBH Chi phí bán hàng CPQLDN Chi phí quản lý doanh nghiệp HTKSNB Hệ thống kiểm soát nội bộ KSNB Kiểm soát nội bộ KTV Kiểm toán viên RRKS Rủi ro kiểm soát RRKT Rủi ro kiểm toán RRPH Rủi ro phát hiện RRTT Rủi ro tiềm tàng SCT Sổ chi tiết TK Tài khoản SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN ix LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hoạt động kiểm toán trên thế giới đã ra đời từ rất lâu, khoảng thế kỷ thứ III trước công nguyên và chỉ thực sự phát triền mạnh mẽ từ giữa thế kỷ 19. Ở Việt Nam, phải đến năm 1991, sự ra đời của hai công ty kiểm toán độc lập đầu tiên là VACO và AASC mới đặt những viên gạch đầu tiên cho nền móng kiểm toán của nước nhà. Mặc dù có bước xuất phát điểm chậm song cho đến nay, hoạt động kiểm toán nói chung và hoạt động kiểm toán độc lập nói riêng đang có những bước đột phá và phát triển không ngừng. Nền kinh tế phát triển, nhu cầu sử dụng thông tin kinh tế tài chính của các đối tượng quan tâm ngày càng gia tăng. Cho dù là đối tượng nào đi chăng nữa, nhà nước hay tư nhân, tập thể hay cá thể đểu có nhu cầu sử dụng các thông tin của doanh nghiệp nhưng đó phải là những thông tin trung thực, đáng tin cậy, phản ánh đúng tình hình tài chính của doanh nghiệp vì chỉ như vậy họ mới có niềm tin và cơ sở đưa ra những quyết định kinh tế hợp lý. Những thông tin sai lệch sẽ dẫn đến một loạt các quyết định sai lầm, ảnh hưởng lớn đến các đối tượng sử dụng thông tin và có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Song thực trạng hiện nay ở nước ta là có rất ít các doanh nghiệp minh bạch tình hình tài chính của mình mà hầu hết đều cố gắng che giấu thông tin, làm giả số liệu, làm đẹp báo cáo tài chính vì nhiều mục đích khác nhau.Trước bối cảnh kinh tế ngày càng phát triển, các nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh ngày càng nhiều, thông tin tài chính kế toán của các doanh nghiệp ngày càng đa dạng, phức tạp, chứa đựng nhiều gian lận rủi ro nhằm che mắt người sử dụng, trong khi đó, nhu cầu sử dụng những thông tin trung thực, khách quan, đáng tin cậy của các đối tượng quan tâm ngày càng gia tăng, hoạt động kiểm toán nói chung và hoạt động kiểm toán độc lập nói riêng nhằm kiểm tra, xác nhận tính trung thực hợp lý của các thông tin kinh tế tài chính trở thành một nhu cầu không thể thiếu trong nền kinh tế hiện nay. Kiểm toán CPBH và CPQLDN là một phần hành quan trọng trong cuộc kiểm toán BCTC. Để có thể tiến hành quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh một cách thuận lợi doanh nghiệp không thể thiếu hai loại chi phí này. CPBH và CPQLDN SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN 1 LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH được xác định là những khoản mục trọng yếu trong báo cáo tài chính vì nó là cơ sở để xác định chỉ tiêu lợi nhuận và thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp. Sau một thời gian được thực tập tại Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC, em đã nhận thức được tầm quan trọng của việc kiểm toán báo cáo tài chính nói chung và kiểm toán khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp nói riêng nên em đã mạnh dạn lựa chọn đề tài “Hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp trong kiểm toán BCTC do Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC thực hiện”. 2. Mục đích nghiên cứu đề tài Một là, hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về quy trình kiểm toán khoản mục CPBH và CPQLDN trong kiểm toán BCTC. Hai là, nghiên cứu và đánh giá thực trạng về quy trình kiểm toán khoản mục CPBH và CPQLDN do Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC thực hiện. Ba là, đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục CPBH và CPQLDN tại Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: là quy trình kiểm toán khoản mục CPBH và CPQLDN trong kiểm toán BCTC Phạm vi nghiên cứu: là quy trình kiểm toán khoản mục CPBH và CPQLDN trong kiểm toán BCTC do Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC thực hiện tại khách hàng ABC. 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn Về khoa học: Luận văn đã hệ thống những vấn đề lý luận cơ bản về quy trình kiểm toán khoản mục CPBH và CPQLDN trong kiểm toán BCTC do Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC thực hiện. Về thực tiễn: Luận văn đã nghiên cứu và đánh giá thực trạng về quy trình kiểm toán khoản mục CPBH và CPQLDN trong kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC, mô tả sự vận dụng lý luận vào thực tiễn công tác kiểm toán BCTC tại khách hàng ABC và đưa ra một số giải pháp hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục CPBH và CPQLDN trong kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC. SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN 2 LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH 5. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp luận: luận văn được nghiên cứu và thực hiện dựa trên phép duy vật biện chứng, duy vật lịch sử kết hợp với tư duy khoa học logic. Phương pháp nghiên cứu cụ thể: gồm phương pháp nghiên cứu tài liệu, thống kê, tổng hợp, phân tích số liệu, quan sát, phỏng vấn, so sánh… 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, kết cấu luận văn gồm 03 chương: Chương 1: Lý luận chung về quy trình kiểm toán khoản mục CPBH và CPQLDN trong kiểm toán BCTC do các Công ty kiểm toán độc lập thực hiện. Chương 2: Thực trạng quy trình kiểm toán khoản mục CPBH và CPQLDN trong kiểm toán BCTC do Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC thực hiện tại khách hàng ABC. Chương 3: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục CPBH và CPQLDN trong kiểm toán BCTC do Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC thực hiện. Em xin chân thành cảm ơn sự chỉ dẫn tận tình của PGS. TS. Giang Thị Xuyến và các anh chị kiểm toán phòng Kiểm toán 3 - Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC đã giúp em hoàn thành tốt đợt thực tập này. Tuy nhiên do hạn chế về thời gian cùng với sự giới hạn về kinh nghiệm và kiến thức nên luận văn của em không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Vì thế, em rất mong nhận được sự đóng góp của thầy cô cũng như các anh chị KTV trong Công ty để bài luận văn của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 07 tháng 05 năm 2016 Sinh viên thực hiện Nguyễn Thị Thu Huyền SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN 3 LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Chương 1 LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC CHI PHÍ BÁN HÀNG VÀ CHI PHÍ QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO CÁC CÔNG TY KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP THỰC HIỆN 1.1. Khái quát chung về khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp 1.1.1.1. Khái niệm chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 01 “Chuẩn mực chung”, mục 31, chi phí được hiểu là: “Chi phí là tổng giá trị các khoản làm giảm lợi ích kinh tế trong kỳ dưới hình thức các khoản tiền chi ra, các khoản khấu trừ tài sản hoặc phát sinh các khoản nợ dẫn đến làm giảm vốn chủ sở hữu, không bao gồm các khoản phân phối cho cổ đông hoặc chủ sở hữu”. Chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp là toàn bộ các hao phí về lao động sống, lao động vật hóa và các chi phí cần thiết khác mà doanh nghiệp chi ra trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh biểu hiện bằng thước đo tiền tệ, được tính cho một thời kỳ nhất định. a. Khái niệm chi phí bán hàng Theo kế toán quản trị công chứng Anh (CIMA), “Chi phí bán hàng (Selling cost) là chi phí của hoạt động xúc tiến bán hàng và giữ lại khách hàng như: chi phí quảng cáo, chi phí xúc tiến bán hàng, chi phí cho bộ phận bán hàng và marketing”. Ở kế toán quản trị công chứng Anh có sự phân biệt giữa chi phí bán hàng và chi phí phân phối. Chi phí phân phối là những chi phí liên quan đến việc nhập kho thành phẩm từ khi sản xuất xong đến khi đưa sản phẩm vào trạng thái sẵn sàng gửi hàng đi bán. Theo chế độ kế toán Việt Nam, TT 200/2014/TT-BTC “Chi phí bán hàng là những khoản chi phí thực tế phát sinh trong quá trình bán sản phẩm, hàng hóa, cung SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN 4 LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH cấp dịch vụ bao gồm các chi phí chào hàng, giới thiệu sản phẩm, quảng cáo sản phẩm, hoa hồng bán hàng, chi phí bảo hành sản phẩm, hàng hóa (trừ hoạt động xây lắp), chi phí bảo quản, đóng gói, vận chuyển,… Chi phí bán hàng được chi tiết theo từng nội dung chi phí bao gồm: Chi phí nhân viên; Chi phí vật liệu, bao bì; Chi phí dụng cụ, đồ dùng; Chi phí khấu hao TSCĐ; Chi phí bảo hành; Chi phí dịch vụ mua ngoài; Chi phí bằng tiền khác: là những khoản chi phí bằng tiền khác phát sinh trong khâu bán hàng ngoài các chi phí đã kể trên như chi phí tiếp khách ở bộ phận bán hàng, chi phí giới thiệu sản phẩm, hàng hóa, quảng cáo, chào hàng, chi phí hội nghị khách hàng,… b. Khái niệm chi phí quản lý doanh nghiệp Theo kế toán quản trị công chứng Anh (CIMA), “Chi phí quản lý doanh nghiệp (Administrative cost) là những khoản chi phí dùng cho hoạt động quản lý một tổ chức, doanh nghiệp và không liên quan đến quá trình sản xuất, phân phối, bán hàng hay nghiên cứu, phát triển” Theo chế độ kế toán Việt Nam, “Chi phí quản lý doanh nghiệp là những khoản chi phí phát sinh liên quan chung đến toàn bộ hoạt động của doanh nghiệp mà không tách riêng ra được cho bất kỳ một hoạt động nào.” Tùy theo yêu cầu của từng ngành, từng doanh nghiệp, chi phí quản lý doanh nghiệp bao gồm nhiều loại khác nhau nhưng nhìn chung đều được chi tiết và bao gồm các khoản chi phí sau: chi phí nhân viên quản lý, chi phí vật liệu quản lý, chi phí đồ dùng, văn phòng, chi phí khấu hao TSCĐ, thuế, phí và lệ phí, chi phí dự phòng, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí bằng tiền khác. 1.1.1.2. Đặc điểm của khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp ảnh hưởng đến công tác kiểm toán Thứ nhất, CPBH và CPQLDN là những khoản chi phí không liên quan trực tiếp đến quá trình sản xuất tạo ra sản phẩm do đó không cấu thành nên giá thành sản xuất sản phẩm (còn gọi là chi phí ngoài sản xuất) nhưng lại là một trong những căn cứ để tính chỉ tiêu lợi nhuận và số thuế TNDN phải nộp. Mặt khác, các chỉ tiêu lợi nhuận và thuế TNDN phải nộp đều là các chỉ tiêu rất nhạy cảm với các gian lận, sai SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN 5 LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH sót như: tăng chi phí để giảm lợi nhuận từ đó trốn thuế hoặc ngược lại giảm chi phí để tăng lợi nhuận nhằm khuếch trương kết quả hoạt động kinh doanh, thu hút đầu tư, dễ dàng vay vốn ngân hàng,… Do đó, đây là một trong những phần hành quan trọng KTV cần đặc biệt chú ý nhằm phát hiện ra các gian lận, sai sót nếu có của doanh nghiệp cũng như là đánh giá rủi ro tiềm tàng đối với khoản mục CPBH và CPQLDN. Thứ hai, cơ sở để ghi nhận CPBH và CPQLDN là dựa vào các chính sách, quy định của Nhà nước và bản thân đơn vị được kiểm toán bao gồm các quy định về việc chi tiền hoa hồng trong giao dịch, môi giới bán hàng; quy định về công tác phí cho nhân viên bán hàng; quy chế về chi tiếp khách, quảng cáo… Do đó, trong quá trình kiểm toán, KTV cần tìm hiểu cũng như thu thập các bằng chứng kiểm toán liên quan đến các quy định, quy chế nêu trên để làm căn cứ đưa ra kết luận của mình. Thứ ba, CPBH và CPQLDN là các chỉ tiêu trên BCKQHĐKD có mối quan hệ chặt chẽ với các chỉ tiêu phản ảnh trên BCĐKT như: tiền mặt, tiền gửi ngân hàng… là các yếu tố động và dễ xảy ra gian lận. Ngoài ra, hai loại chi phí này còn có mối quan hệ mật thiết với các khoản mục khác như: phải trả người lao động (ở đây hiểu là nhân viên bán hàng và nhân viên quản lý doanh nghiệp), công cụ, dụng cụ; khấu hao TSCĐ… Do vậy, trong công tác kiểm toán cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa kiểm toán khoản mục CPBH và CPQLDN với kiểm toán các phần hành khác có liên quan để đưa ra kết luận kiểm toán cho phù hợp. Thứ tư, CPBH và CPQLDN là hai khoản chi phí chiếm tỷ trọng tương đối lớn trong tổng chi phí sản xuất kinh doanh của DN đặc biệt là các DN thương mại, dịch vụ và có ảnh hưởng trực tiếp đển chỉ tiêu lợi nhuận cũng như thuế TNDN và một số chỉ tiêu khác trên BCTC. Do đó, rủi ro về các khoản mục chi phí tương đối cao, ảnh hưởng đến mức trọng yếu, độ lớn và phạm vi kiểm toán. Trong kiểm toán CPBH và CPQDN, thủ tục kiểm tra chi tiết được tiến hành tương đối nhiều. SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN 6 LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Hiểu về khoản mục CPBH và CPQLDN sẽ giúp KTV xác định được các rủi ro có thể xảy ra, từ đó xác định được khối lượng công việc và mục tiêu kiểm toán phù hợp. 1.1.2. Kiểm soát nội bộ đối với khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp Kiểm soát nội bộ đối với khoản mục CPBH và CPQLDN bao gồm toàn bộ các chính sách kiểm soát, bước kiểm soát và thủ tục kiểm soát được DN xây dựng nhằm đạt được các mục tiêu KSNB đã đề ra. Để đạt được các mục tiêu KSNB, đơn vị phải tiến hành các công việc kiểm soát cụ thể. Nội dung công việc KSNB đối với khoản mục CPBH và CPQLDN có thể khái quát ở những công việc chính sau đây: 1/ Đơn vị xây dựng và ban hành các quy định, quy chế về KSNB liên quan đến khoản mục CPBH và CPQLDN cũng như các khoản mục chi phí nhỏ cấu thành nên CPBH và CPQLDN. Những quy định này có thể chia thành hai loại: - Quy định về chức năng, trách nhiệm, quyền hạn và nghĩa vụ của người hay bộ phận có liên quan đến việc hạch toán các nghiệp vụ phát sinh liên quan đến CPBH và CPQLDN trong tổ chức bộ máy kế toán của DN. Đơn vị cần có sự phân công rõ ràng về quyền hạn và trách nhiệm giữa các bộ phận thực hiện chức năng liên quan đến CPBH và CPQLDN như: sự tách biệt của kế toán tiền và kế toán bán hàng cũng như với thủ quỹ, thủ kho… Song cần phải có sự đối chiếu, kiểm tra thường xuyên giữa các bộ phận này ví dụ như kiểm tra, đối chiếu giữa chi phí thực tế phát sinh và tình hình quỹ của đơn vị. - Quy định về các thủ tục kiểm soát nội bộ đối với khoản mục CPBH và CPQLDN bao gồm: + Ban hành các chính sách, thủ tục về trách nhiệm phê chuẩn đối với các nghiệp vụ phát sinh liên quan đến CPBH và CPQLDN ví dụ như các khoản chi phí bán hàng từ năm triệu đồng trở lên cần có sự phê chuẩn của trưởng phòng bán hàng… Mọi nghiệp vụ phát sinh chi phí cần phải có được sự phê duyệt của quản lý đơn vị và được kiểm tra thường xuyên bởi các cấp quản lý. SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN 7 LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH + Đối với các khoản chi phí tiền lương và các khoản trích theo lương của nhân viên bán hàng và nhân viên quản lý doanh nghiệp cần có những quy chế, quy định chặt chẽ từ khâu tiếp nhận và quản lý nhân sự; theo dõi và ghi nhận thời gian lao động; tính lương, lập bảng lương và ghi chép sổ sách; thanh toán lương và các khoản khác chi nhân viên đến khâu giải quyết chế độ về lương, các khoản trích theo lương và chấm dứt hợp đồng lao động, đặc biệt là đối với nhân viên quản lý. + Đối với các khoản chi phí NVL, CCDC, khấu hao TSCĐ dùng cho bộ phận bán hàng và quản lý doanh nghiệp: Đơn vị cần ban hành văn bản quy định về định mức chi phí tiêu hao NVL, CCDC; phương thức phân bổ vật liệu, CCDC dùng cho hoạt động bán hàng và QLDN; kế hoạch mua sắm và xây dựng mới TSCĐ cũng như quy định về chính sách khấu hao đối với TSCĐ dùng cho hoạt động bán hàng và QLDN. + Đối với chi phí bảo hành sản phẩm: Đơn vị cần có quy định cụ thể về chính sách bảo hành, phương thức bảo hành đối với từng loại sản phẩm, hàng hóa. + Đối với các khoản chi phí dịch vụ mua ngoài và các chi phí bằng tiền khác: Đơn vị cần có những quy định về định mức, quy chế chi tiêu nội bộ; kế hoạch chi tiêu nhằm kiểm soát và tối thiểu hóa chi phí. Không những thế, đơn vị cần đặc biệt chú trọng đến kiểm soát nội bộ đối với các khoản chi phí dễ xảy ra gian lận, sai sót như chi phí tiếp khách, hội nghị, chi phí hoa hồng bán hàng… 2/ Đơn vị tổ chức triển khai thực hiện các quy định, quy chế về KSNB nói trên đối với khoản mục CPBH và CPQLDN như: tổ chức phân công, bố trí nhân sự; phổ biến quán triệt về chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của các bộ phận có liên quan; kiểm tra đôn đốc thực hiện các quy định;… Hoạt động kiểm soát nội bộ đối với khoản mục CPBH và CPQLDN được xây dựng và thực hiện một cách khoa học, hợp lý, chặt chẽ sẽ góp phần quan trọng trong việc quản lý chi phí sản xuất kinh doanh của DN nói chung và góp phần đảm bảo thông tin về khoản mục CPBH và CPQLDN cũng như các thông tin tài chính khác có liên quan đáng tin cậy hơn. SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN 8 LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH 1.2. Khái quát về kiểm toán khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp trong kiểm toán báo cáo tài chính do các công ty kiểm toán độc lập thực hiện 1.2.1. Mục tiêu kiểm toán khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp trong kiểm toán báo cáo tài chính 1.2.2.1. Mục tiêu kiểm toán chung đối với khoản mục CPBH và CPQLDN Phù hợp với mục tiêu chung của kiểm toán BCTC, mục tiêu kiểm toán chung của khoản mục CPBH và CPQLDN là thu thập đầy đủ các bằng chứng kiểm toán thích hợp, từ đó đưa ra lời xác nhận về mức độ tin cậy của khoản mục CPBH và CPQLDN được trình bày trên BCTC. Đồng thời cũng cung cấp những thông tin tài liệu có liên quan làm cơ sở tham chiếu khi kiểm toán các phần hành khác có liên quan. 1.2.1.2. Mục tiêu kiểm toán cụ thể đối với khoản mục CPBH và CPQLDN Phù hợp với mục đích kiểm toán toàn diện BCTC nói chung cũng như mục tiêu kiểm toán chung của khoản mục CPBH và CPQLDN, mục tiêu kiểm toán cụ thể đối với CPBH và CPQLDN bao gồm: - Mục tiêu về sự phát sinh: Mục tiêu này đòi hỏi KTV cần thu thập đầy đủ các bằng chứng kiểm toán thích hợp nhằm đảm bảo mọi nghiệp vụ liên quan đến CPBH và CPQLDN đã ghi sổ phải thực sự phát sinh thực tế tại đơn vị. Các chứng từ kế toán và các tài liệu có liên quan được công nhận là hợp pháp, hợp lệ là một sự đảm bảo cho sự phát sinh của các nghiệp vụ này. - Mục tiêu về sự tính toán, đánh giá: Mục tiêu này đòi hỏi KTV cần thu thập đầy đủ các bằng chứng kiểm toán thích hợp nhằm đảm bảo các nghiệp vụ phát sinh liên quan đến CPBH và CPQLDN trong kỳ được kế toán của đơn vị tính toán và ghi chép đúng giá trị và xem xét việc đánh giá chi phí của đơn vị có phù hợp với các nguyên tắc kế toán và chế độ kế toán hiện hành hoặc được chấp nhận phổ biến hay không SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN 9 LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH - Mục tiêu về tính đầy đủ: Mục tiêu này đòi hỏi KTV cần thu thập đầy đủ các bằng chứng kiểm toán thích hợp nhằm đảm bảo tất cả các nghiệp vụ phát sinh liên quan đến CPBH và CPQLDN đều được ghi chép đầy đủ. - Mục tiêu về tính đúng đắn: Mục tiêu này đòi hỏi KTV cần thu thập đầy đủ các bằng chứng kiểm toán thích hợp nhằm đảm bảo các nghiệp vụ phát sinh liên quan đến CPBH và CPQLDN được phân loại đúng đắn, hạch toán đúng trình tự và phương pháp kế toán. - Mục tiêu về tính đúng kỳ: Mục tiêu này đòi hỏi KTV cần thu thập đầy đủ các bằng chứng kiểm toán thích hợp nhằm đảm bảo các nghiệp vụ phát sinh liên quan đến CPBH và CPQLDN được ghi nhận vào đúng kỳ mà chúng phát sinh và đủ điều kiện được ghi nhận. 1.2.2. Căn cứ kiểm toán khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp trong kiểm toán báo cáo tài chính a. Báo cáo tài chính chủ yếu có liên quan đến khoản mục CPBH và CPQLDN: như BCKQHĐKD, Thuyết minh BCTC. b. Các sổ kế toán tổng hợp và chi tiết liên quan đến khoản mục CPBH và CPQLDN: như sổ tổng hợp và sổ chi tiết TK 641, TK 642 và sổ cái các TK có liên quan như: TK 111, TK 112, TK 152, TK 153, TK 214, TK 331, TK 334, TK 338,… c. Các chứng từ kế toán liên quan đến khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp: như các chứng từ liên quan đến chi phí tiền lương và các khoản trích theo lương của nhân viên bán hàng và nhân viên quản lý doanh nghiệp như: hợp đồng lao động, bảng chấm công, phiếu xác nhận sản phẩm và công việc hoàn thành, bảng tính lương, bảng thanh toán tiền lương, bảng phân bổ tiền lương và BHXH; các loại phiếu thu, phiếu chi, giấy báo Nợ, giấy báo Có của ngân hàng; các chứng từ liên quan đến NVL, CCDC, đồ dùng sử dụng cho hoạt động bán hàng và quản lý doanh nghiệp như: phiếu xuất kho; bảng phân bổ nguyên, vật liệu, công cụ, dụng; các chứng từ liên quan đến TSCĐ sử dụng ở bộ phận bán hàng và quản lý doanh nghiệp như: biên bản bàn giao TSCĐ, bảng tính và phân bổ khấu hao TSCĐ; SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN 10 LỚP: CQ50/22.02 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN TÀI CHÍNH các chứng từ phản ánh chi phí dịch vụ mua ngoài và chi phí bằng tiền khác như: hóa đơn mua hàng, hóa đơn giá trị gia tăng, bảng kê mua hàng,… d. Các chính sách, quy định, quy chế về kiểm soát nội bộ đối với khoản mục CPBH và CPQLDN: như các tài liệu quy định về định mức, kế hoạch, dự toán về CPBH và CPQLDN có sự phê duyệt của người có thẩm quyền; các tài liệu quy định về chính sách chi trả tiền lương, thưởng, phụ cấp và các khoản trích theo lương cho nhân viên bán hàng và nhân viên quản lý DN; các tài liệu quy định về định mức tiêu hao NVL, CCDC dùng cho hoạt động bán hàng và quản lý DN; các tài liệu quy định về chính sách và phương pháp khấu hao TSCĐ dùng cho hoạt động bán hàng và quản lý DN; các tài liệu quy định về chính sách bảo hành sản phẩm, hàng hóa; chính sách trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi tính vào vào CPQLDN; các tài liệu quy định về định mức chi phí đối với các khoản chi phí dịch vụ mua ngoài và chi phí bằng tiền khác,… e. Các hồ sơ, tài liệu khác liên quan đến khoản mục CPBH và CPQLDN: như kế hoạch bán hàng, chiến lược kinh doanh… 1.2.3. Các sai sót thường gặp khi kiểm toán khoản mục chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp Trường hợp 1: CPBH và CPQLDN phản ánh trên BCTC, sổ kế toán cao hơn CPBH và CPQLDN thực tế phát sinh, cụ thể: - Đơn vị hạch toán những khoản CPBH và CPQLDN không có đầy đủ bộ hóa đơn, chứng từ hợp pháp, hợp lý, hợp lệ. (CSDL: Sự phát sinh) - Đơn vị hạch toán trùng nghiệp vụ phát sinh liên quan đến CPBH và CPQLDN - Đơn vị có sự sai sót, nhầm lẫn trong quá trình tính toán, ghi sổ sai giá trị của nghiệp vụ phát sinh CPBH và CPQLDN theo hướng tăng. (CSDL Sự tính toán, đánh giá) - Đơn vị hạch toán nhầm những nghiệp vụ phát sinh chi phí nhưng không phải là CPBH và CPQLDN vào khoản mục CPBH và CPQLDN. (CSDL: Sự phân loại, hạch toán đúng đắn) SV: NGUYỄN THỊ THU HUYỀN 11 LỚP: CQ50/22.02