Tài liệu Kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần thương mại và dịch vụ kỹ thuật thành đạt

Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng em, các số liệu kết quả nêu trong luận văn tốt nghiệp là trung thực xuất phát từ tình hình thực tế của đơn vị thực tập Sinh viên Hoàng Diệu Thùy Linh Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh i Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i MỤC LỤC ......................................................................................................... ii LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1:LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI ................................................................................................................... 5 1.1 Sự cần thiết của kế toán bán hàng và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại............................................................................................. 5 1.1.1 Quá trình bán hàng, kết quả kinh doanh. ................................................. 5 1.1.2 Yêu cầu quản lý quá trình bán hàng, xác định kết quả kinh doanh ......... 7 1.1.3 Vai trò, nhiệm vụ của kế toán bán hàng, kết quả kinh doanh .................. 8 1.2.Những vấn đề cơ bản về quá trình bán hàng trong doanh nghiệp thương mại ..................................................................................................................... 9 1.2.1. Doanh thu bán hàng, các khoản giảm trừ doanh thu bán hàng ............... 9 1.2.2. Các khoản chi phí liên quan hoạt động bán hàng ................................. 16 1.2.3. Kết quả kinh doanh ............................................................................... 25 1.3 Kế toán kế toán bán hàng và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại. ..................................................................................................... 26 1.3.1 Nguyên tắc kế toán, cơ sở kế toán chi phối, ảnh hưởng tới kế toán bán hàng, kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp ................................................ 26 1.3.2 Vận dụng phương pháp chứng từ kế toán để kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp ..................................................... 29 1.3.3. Tổ chức vận dụng phương pháp tài khoản kế toán để kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp ......................................... 31 1.3.4. Tổ chức cung cấp thông tin về doanh thu, chi phí và kết quả bán hàng trong DN .......................................................................................................... 35 Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh ii Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính 1.3.5. Tổ chức sử dụng thông tin kế toán về DT, CP và kết quả bán hàng phục vụ yêu cầu quản trị DN. .................................................................................. 38 CHƯƠNG 2:THỰC TRẠNG KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH Ở CÔNG TY CỔ PHẦN THƯƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ KĨ THUẬT THÀNH ĐẠT ....................................................................... 45 2.1 Đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh, quản lý sản xuất kinh doanh. ..... 45 2.1.1 Lịch sử hình thành và quá trình phát triển của công ty cổ phần thương mại và dịch vụ kĩ thuật Thành Đạt .................................................................. 45 2.1.2 Đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh ................................................. 46 2.1.3 Quản lý sản xuất kinh doanh. ................................................................. 47 2.2 Khái quát về tổ chức công tác kế toán tại công ty cổ phần thương mại và dịch vụ kĩ thuật Thành Đạt .............................................................................. 50 2.2.1 Tổng quan về hệ thống kế toán doanh nghiệp Việt Nam....................... 50 2.2.2 Khái quát về tổ chức công tác kế toán của công ty cổ phần thương mại và dịch vụ kĩ thuật Thành Đạt ......................................................................... 53 2.3 Thực trạng kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần thương mại và dịch vụ kĩ thuật Thành Đạt ........................................ 59 2.3.1 Thực trạng kế toán doanh thu bán hàng tại DN ..................................... 59 2.3.2 Thực trạng kế toán các khoản giảm doanh thu bán hàng tại công ty CP thương mại và dịch vụ kĩ thuật Thành Đạt ..................................................... 84 2.3.3. Thực trạng kế toán chi phí giá vốn hàng xuất bán ................................ 87 2.3.4. Thực trạng kế toán chi phí bán hàng, CP quản lí DN ........................... 94 2.3.5. Kế toán chi phí tài chính và doanh thu hoạt động tài chính................ 100 2.3.6. Kế toán chi phí khác và thu nhập khác. .............................................. 101 2.3.7. Kế toán chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp....................................... 102 2.3.8. Kế toán xác định kết quả kinh doanh. ................................................ 102 Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh iii Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính CHƯƠNG 3:GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN THƯƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ KĨ THUẬT THÀNH ĐẠT ........................ 106 3.1. Nhận xét, đánh giá về kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần thương mại và dịch vụ kĩ thuật Thành Đạt .................... 106 3.1.1. Ưu điểm. .............................................................................................. 106 3.1.2. Hạn chế:............................................................................................... 108 3.2. Giải pháp hoàn thiện công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần thương mại và dịch vụ kĩ thuật Thành Đạt ......... 109 3.2.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện và định hướng hoàn thiện. ..................... 109 3.2.2. Một số ý kiến đề xuất hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần thương mại và dịch vụ kĩ thuật Thành Đạt . 110 KẾT LUẬN ................................................................................................... 112 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 113 Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh iv Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính LỜI MỞ ĐẦU ❖ Sự cần thiết của đề tài : Tiêu thụ hàng hóa và xác định kết quả tiêu thụ hàng hóa là mối quan tâm hàng đầu của tất cả các doanh nghiệp nói chung và của các doanh nghiệp thương mại nói riêng. Thực tiễn cho thấy thích ứng với mỗi cơ chế quản lý, công tác tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ được thực hiện bằng các hình thức khác nhau.Trong nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, nhà nước quản lý kinh tế chủ yếu bằng mệnh lệnh. Các cơ quan hành chính kinh tế can thiệp sâu vào nghiệp vụ sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp nhưng lại không chịu trách nhiệm về các quyết định của mình. Hoạt động tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa tong thời kỳ này chủ yếu giao nộp sản phẩm hàng hóa cho các đơn vị theo địa chỉ và giá cả do nhà nước định sẵn. Tóm lại trong nền kinh tế tập trung khi mà ba vấn đề trung tâm: Sản xuất cái gì? Bằng cách nào? Cho ai? đều do Nhà Nước quyết định thì công tác tiêu thụ hàng hóa và xác định kết quả tiêu thụ chỉ là việc tổ chức bán sản phẩm, hàng hóa sản xuất ra theo kế hoạch và giá cả được ấn định từ trước. Trong nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp phải tự mình quyết định ba vấn đề trung tâm thì vấn đề này trở nên vô cùng quan trọng vì nếu doanh nghiệp nào tổ chức tốt nghiệp vụ tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa đảm bảo thu hồi vốn, bù đắp các chi phí đã bỏ ra và xác định đúng đắn kết quả kinh doanh sẽ có điều kiện tồn tại và phát triển. Ngược lại doanh nghiệp nào không tiêu thụ được sản phẩm, hàng hóa của mình, xác định không chính xác kết quả sẽ dẫn đến tình trạng “ lãi giả, lỗ thật” thì sớm muộn cũng đi đến chỗ phá sản. Thực tế nền kinh tế thị trường đã và đang cho thấy điều đó. Nhất là trong xu thế toàn cầu hoá, các doanh nghiệp phải làm gì để không những phát triển vững chắc ở quê hương mà còn vươn mình phát triển ra thế giới. Cần phải có một kim chỉ nam, một phương châm để các doanh Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh 1 Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính nghiệp theo đó mà thực hiện. Muốn vậy đòi hỏi phải có những chương trình kế hoạch thật sự xuất phát từ thực tế, từ lý luận soi vào thực tế, các doanh nghiệp đã và đang làm gì cho mục đích của mình, để từ đó rút ra được những bài học, phương hướng giải quyết mọi vấn đề còn khúc mắc. Muốn vượt qua sự lựa chọn đào thải khắt khe của thị trường để tồn tại và sản xuất kinh doanh. Trong đó việc đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm và xác định kết quả tiêu thụ là vấn đề sống còn của doanh nghiệp và cũng trong cơ chế đó doanh nghiệp phải sử dụng hàng loạt các công cụ để quản lý kinh tế ở đơn vị mình. Kế toán với chức năng cung cấp thông tin và kiểm tra các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đã và đang là một công cụ sắc bén và hữu hiệu trong công tác quản lý. Từ nhận thức ấy công ty cổ phần thương mại và dịch vụ kỹ thuật Thành Đạt đã thực sự coi trọng công tác kế toán, và sử dụng như một công cụ đắc lực để quản lý tài sản, vốn của công ty, trong đó bộ phận công tác kế toán bán hàng và kết quả kinh doanh là một trong những phần hành rất quan trọng. Xuất phát từ tình hình thực tế trên, trong thời gian thưc tập tại Công ty cổ phần thương mại và dịch vụ kỹ thuật Thành Đạt dưới sự hướng dẫn tận tình của thầy giáo PGS.TS Nguyễn Vũ Việt và với sự giúp đỡ của các cán bộ phòng tài chính kế toán của Công ty, cùng kiến thức đã học, em xin đi sâu trình bày đề tài: “Kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần thương mại và dịch vụ kỹ thuật Thành Đạt ”. Với đề tài này em mong muốn củng cố những kiến thức lý luận mà em đã học, phân tích giải quyết các vấn đề của thực tiễn quản lý kinh tế tài chính, kế toán của Công ty. ❖ Mục đích nghiên cứu : Khái quát những cơ sở lý luận và dựa vào đó để nghiên cứu thực tiễn, chỉ ra những mặt thuận lợi và khó khăn trong một DN kinh doanh thương mại Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh 2 Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính và từ đó có thể đưa ra những đề xuất ý kiến nhằm hoàn thiện hơn cho công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh của DN. ❖ Đối tượng và phạm vi nghiên cứu : Đề tài tập trung nghiên cứu lý luận và thực tiễn về tổ chức công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh trong điều kiện nền kinh tế thị trường cạnh tranh và các biện pháp tài chính nhằm đẩy mạnh tiêu thụ hàng hoá tại Công ty cổ phần thương mại và dịch vụ kỹ thuật Thành Đạt ❖ Phương pháp nghiên cứu : Tìm hiểu công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần thương mại và dịch vụ kỹ thuật Thành Đạt bằng phương pháp thống kê, so sánh. Từ đó chọn lựa ra những mẫu nghiên cứu phù hợp với mục đích nghiên cứu, đưa ra các nhận xét, kết luận và các giải pháp thiết thực, tối ưu nhằm hoàn thiện công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại DN. ❖ Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu và kết luận, chuyên đề gồm 3 chương : Chương I : Lý luận cơ bản về kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại. Chương II : Thực trạng về kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần thương mại và dịch vụ kỹ thuật Thành Đạt Chương III : Giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần thương mại và dịch vụ kỹ thuật Thành Đạt Trong thời gian thực tập, em đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của các cán bộ phòng kế toán Công ty cổ phần thương mại và dịch vụ kỹ thuật Thành Đạt, cùng sự hướng dẫn trực tiếp của thầy giáo PGS.TS Nguyễn Vũ Việt và với sự nỗ lực của bản thân em đã hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp này. Mặc dù em đã có rất nhiều cố gắng xong chuyên đề của em cũng không thể tránh Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh 3 Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính khỏi những khiếm khuyết nhất định. Em kính mong nhận được sự chỉ bảo nhiệt tình, đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo, các cán bộ kế toán trong công ty để chuyên đề nghiên cứu này của em ngày càng hoàn thiện tốt hơn và có ý nghĩa thực tiễn hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Sinh viên Hoàng Diệu Thùy Linh Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh 4 Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính CHƯƠNG 1 LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI 1.1 Sự cần thiết của kế toán bán hàng và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại 1.1.1 Quá trình bán hàng, kết quả kinh doanh. 1.1.1.1. Khái niệm về bán hàng Bán hàng : là việc chuyển quyền sở hữu sản phẩm, hàng hóa gắn với phần lợi ích hoặc rủi ro cho khách hàng đồng thời được khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán. Quá trình bán hàng thường mang những đặc điểm như sau: -Thứ nhất, quá trình bán hàng được xem là sự mua bán có thỏa thuận: Doanh nghiệp đồng ý bán và khách hàng đồng ý mua, đã trả tiền hoặc chấp nhận trả tiền. -Thứ hai, trong quá trình này có sự thay đổi quyền sở hữu và quyền sử dụng hàng hóa: từ Doanh nghiệp sang khách hàng. -Thứ ba, Doanh nghiệp giao cho khách hàng một lượng hàng hóa và nhận từ khách hàng một khoản tiền hay một khoản nợ gọi là doanh thu bán hàng, chúng được dùng để bù đắp các khoản chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra để thực hiện việc sản xuất kinh doanh Bán hàng là giai đoạn cuối cùng của quá trình sản xuất - kinh doanh, đây là quá trình chuyển hóa vốn từ hình thái vốn sản phẩm, hàng hóa sang hình thái vốn tiền tệ hoặc vốn trong thanh toán. Vì vậy, đẩy nhanh quá trình bán hàng đồng nghĩa với việc rút ngắn chu kì sản xuất kinh doanh, tăng nhanh vòng quay của vốn, tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp. Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh 5 Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính 1.1.1.2. Khái niệm về kết quả kinh doanh Kết quả kinh doanh : Là kết quả cuối cùng về các hoạt động của doanh nghiệp trong một kì kế toán nhất định, hay kết quả kinh doanh là biểu hiện bằng tiền phần chênh lệch giữa tổng doanh thu và tổng chi phí của các hoạt động kinh tế đã được thực hiện. Kết quả kinh doanh được biểu hiện bằng lãi ( nếu doanh thu lớn hơn chi phí ) hoặc nếu lỗ ( nếu doanh thu nhỏ hơn chi phí ). Kết quả hoạt động kinh doanh phải được hạch toán chi tiết theo từng loại hoạt động ( hoạt động sản xuất, chế biến, hoạt động kinh doanh thương mại, dịch vụ, hoạt động tài chính... ). Trong từng hoạt động kinh doanh có thể cần hạch toán chi tiết cho từng loại sản phẩm, từng ngành hàng, từng loại dịch vụ.. Kết quả hoạt Tổng Doanh thu Giá vốn của hàng Chi phí bán động SXKD (bán thuần về bán hàng xuất đã bán và hàng và chi phí hàng và cung cấp = và cung cấp dịch dịch vụ) Kết quả từ hoạt động tài chính vụ = chi phí thuế TNDN Tổng Doanh thu thuần về hoạt động tài chính - quản lý doanh nghiệp - Chi phí về hoạt động tài chính . Kết quả hoạt động khác là kết quả được tính bằng chênh lệch giữa thu nhập thuần khác và chi phí khác: Kết quả hoạt động khác = Thu nhập thuần khác - Chi phí khác 1.1.1.3.Vai trò của hoạt động kinh doanh Hoạt động bán hàng là cơ sở để xác định kết quả bán hàng của doanh nghiệp. Đây là chỉ tiêu hết sức quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp, thông qua hoạt động bán hàng doanh nghiệp có thể biết được lợi nhuận cao hay thấp? Từ đó sẽ biết được tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghịêp mình như thế nào để có phương hướng quản lý tốt hơn, giúp nhà quản lý đề ra những biện pháp, chính sách, phương hướng cũng như các Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh 6 Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính biện pháp kịp thời để khắc phục những mặt yếu, phát huy những thế mạnh nhằm mở rộng thị trường đạt lợi nhuận tối đa. 1.1.2 Yêu cầu quản lý quá trình bán hàng, xác định kết quả kinh doanh Quản lý quá trình bán hàng và kết quả kinh doanh là một yêu cầu thực tế, nó xuất phát từ lợi nhuận của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp quản lý tốt khâu bán hàng thì mới đảm bảo được chỉ tiêu hoàn thành kế hoạch tiêu thụ và đánh giá được độ chính xác hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đó. Do vậy vấn đề đặt ra cho mỗi doanh nghiệp là: - Quản lý kế hoạch và tình hình thực hiện kế hoạch tiêu thụ đối với từng thời kỳ, từng khách hàng, từng hoạt động kinh tế. Quản lý theo chi tiết số lượng, chất lượng, chủng loại và giá trị của từng loại hàng hóa, tránh hiện tượng mất mát, hư hỏng, tham ô thành phẩm đem tiêu thụ. - Quản lý chất lượngvà xây dựng thương hiệu là mục tiêu cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. - Quản lý theo dõi từng phương thức bán hàng, từng khách hàng, tình hình thanh toán của khách hàng. Yêu cầu thanh toán đúng hình thức, đúng hạn để tránh hiện tượng mất mát thất thoát ứ đọng vốn, bị chiếm dụng vốn. Doanh nghiệp phải lựa chọn hình thức tiêu thụ đối với từng đơn vị, từng thị trường, từng khách hàng nhằm thúc đẩy nhanh quá trình tiêu thụ đồng thời phải tiến hành thăm dò, nghiên cứu thị trường, mở rộng quan hệ buôn bán. - Quản lý chặt chẽ vốn, giám sát chặt chẽ các khoản chí phí bán hàng, chí phí quản lý doanh nghiệp, kiểm tra tính hợp pháp, hợp lý của các số liệu đồng thời phân bổ cho hàng tiêu thụ, đảm bảo cho việc xác định tiêu thụ được chính xác, hợp lý. - Đối với việc hạch toán tiêu thụ phải tổ chức chặt chẽ, khoa học đảm bảo việc xác định kết quả cuối cùng của quá trình tiêu thụ, phản ánh và giám sát tình hình thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước đầy đủ, kịp thời. Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh 7 Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính 1.1.3 Vai trò, nhiệm vụ của kế toán bán hàng, kết quả kinh doanh 1.1.3.1. Vai trò Nhìn trên phạm vi doanh nghiệp, tiêu thụ thành phẩm hay bán hàng là nhân tố quyết định đến sự thành công hay thất bại của doanh nghiệp. Tiêu thụ thể hiện sức cạnh tranh và uy tín của doanh nghiệp trên thị trường.Nó là cơ sở để đánh giá trình độ tổ chức quản lý hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.Mặt khác nó cũng gián tiếp phản ánh trình độ tổ chức các khâu cung ứng, sản xuất cũng như công tác dự trữ, bảo quản thành phẩm. Trên phạm vi toàn bộ nền kinh tế, bán hàng có một vai trò đặc biệt, nó vừa là điều kiện để tiến hành tái sản xuất xã hội vừa là cầu nối giữa nhà sản xuất với người tiêu dùng, phản ánh sự gặp nhau giữa cung và cầu về hàng hoá, qua đó định hướng cho sản xuất, tiêu dùng và khả năng thanh toán. Với một doanh nghiệp việc tăng nhanh quá trình bán hàng tức là tăng vòng quay của vốn, tiết kiệm vốn và trực tiếp làm tăng lợi nhuận của doanh nghiệp. Từ đó sẽ nâng cao đời sống, thu nhập cho cán bộ công nhân viên trong doanh nghiệp và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với nhà nước. Trong doanh nghiệp, kế toán là công cụ quan trọng để quản lý sản xuất và tiêu thụ, thông qua số liệu của kế toán nói chung, kế toán bán hàng và kết quả bán hàng nói riêng giúp cho doanh nghiệp và cấp có thẩm quyền đánh giá được mức độ hoàn thành của doanh nghiệp về sản xuất, giá thành, tiêu thụ và lợi nhuận. 1.1.3.2. Nhiệm vụ Để thực sự là công cụ cho quá trình quản lý, kế toán bán hàng và kết quả bán hàng phải thực hiện tốt, đầy đủ các nhiệm vụ sau: - Tổ chức theo dõi, phản ánh chính xác, đầy đủ, kịp thời giám sát chặt chẽ tình hình hiện có và sự biến động của từng loại sản phẩm. - Phản ánh và ghi chép đầy đủ, kịp thời, chính xác các khoản doanh thu, các khoản giảm trừ doanh thu và chi phí của từng hoạt động trong doanh nghiệp. Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh 8 Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính - Phản ánh và tính toán chính xác kết quả của từng hoạt động, giám sát tình hình thực hiện nghĩa vụ đối với nhà nước. - Cung cấp thông tin kế toán phục vụ cho việc lập báo cáo tài chính và định kỳ phân tích hoạt động kinh tế liên quan đến quá trình bán hàng, xác định và phân phối kết quả. Nhiệm vụ kế toán bán hàng và kết quả bán hàng phải luôn gắn liền với nhau. 1.2.Những vấn đề cơ bản về quá trình bán hàng trong doanh nghiệp thương mại 1.2.1. Doanh thu bán hàng, các khoản giảm trừ doanh thu bán hàng 1.2.1.1. Khái niệm doanh thu bán hàng Doanh thu bán hàng : là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, góp phần làm tăng nguồn vốn chủ sở hữu. Doanh thu phát sinh từ giao dịch, sự kiện được xác định bởi thoả thuận giữa doanh nghiệp với bên mua hoặc bên sử dụng tài sản. Nó được xác định bằng giá trị hợp lý của các khoản đã thu được hoặc sẽ thu được sau khi trừ các khoản chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán và giá trị hàng bán bị trả lại. 1.2.1.2.Điều kiện ghi nhận doanh thu * Điều kiện ghi nhận doanh thu bán hàng Doanh thu bán hàng được ghi nhận khi đồng thời thỏa mãn tất cả (5) điều kiện sau: - Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu sản phẩm hoặc hàng hóa cho người mua; - Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa như người sở hữu hàng hóa hoăch quyền kiểm soát hàng hóa; - Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn; Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh 9 Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính - Doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng; - Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng. * Điều kiện ghi nhận doanh thu cung cấp dịch vụ Doanh thu của giao dịch về cung cấp dịch vụ được ghi nhận khi kết quả của giao dịch đó được xác định một cách đáng tin cậy. Trường hợp giao dịch về cung cấp dịch vụ liên quan đến nhiều kỳ thì doanh thu được ghi nhận trong kỳ theo kết quả phần công việc đã hoàn thành vào ngày lập Bảng Cân đối kế toán của kỳ đó. Kết quả của giao dịch cung cấp dịch vụ được xác định khi thỏa mãn tất cả bốn (4) điều kiện sau: - Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn; - Có khả năng thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch cung cấp dịch vụ đó - Xác định được phần công việc đã hoàn thành vào ngày lập Bảng Cân đối kế toán - Xác định được chi phí phát sinh cho giao dịch và chi phí để hoàn thành giao dịch cung cấp dịch vụ đó. 1.2.1.3.Xác định, đánh giá doanh thu Tuỳ thuộc vào phương pháp tính thuế GTGT mà doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ được xác định như sau: - Đối với hàng hoá, dịch vụ chịu thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp hoặc không chịu thuế GTGT thì doanh thu bán hàng là tổng giá thanh toán. - Đối với hàng hoá, dịch vụ chịu thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thì doanh thu bán hàng là giá bán chưa có thuế GTGT. - Đối với hàng hoá, dịch vụ chịu thuế TTĐB hoặc thuế XNK thì doanh thu bán hàng là tổng giá thanh toán (đã bao gồm thuế TTĐB hoặc thuế XNK). Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh 10 Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính * Đối với doanh thu bán hàng : Doanh thu bán hàng = Doanh thu bán hàng theo hoá đơn - Các khoản giảm trừ doanh thu bán hàng * Đối với doanh thu cung cấp dịch vụ : Trường hợp giao dịch về cung cấp dịch vụ thực hiện trong nhiều kỳ kế toán thì việc xác định doanh thu của dịch vụ trong từng kỳ thường được thực hiện theo phương pháp tỷ lệ hoàn thành. Theo phương pháp này, doanh thu được ghi nhận trong kỳ kế toán được xác định theo tỷ lệ phần công việc đã hoàn thành. Doanh thu cung cấp dịch vụ chỉ được ghi nhận khi đảm bảo là doanh nghiệp nhận được lợi ích kinh tế từ giao dịch. Khi không thể thu hồi được khoản doanh thu đã ghi nhận thì phải hạch toán vào chi phí mà không được ghi giảm doanh thu. Khi không chắc chắn thu hồi được một khoản mà trước đó đã ghi vào doanh thu (Nợ phải thu khó đòi) thì phải lập dự phòng nợ phải thu khó đòi mà không ghi giảm doanh thu. Khoản nợ phải thu khó đòi khi xác định thực sự là không đòi được thì được bù đắp bằng nguồn dự phòng nợ phải thu khó đòi. 1.2.1.4. Chứng từ, tài khoản sử dụng và trình tự kế toán * Chứng từ sử dụng - Hóa đơn GTGT hoặc hóa đơn bán hàng; Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ; Bảng thanh toán hàng đại lý, ký gửi; Thẻ quầy hàng;… - Các chứng từ thanh toán (phiếu thu, séc chuyển khoản, séc thanh toán, ủy nhiệm thu, giấy báo Có, bảng sao kê…). * Tài khoản sử dụng * Tài khoản 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ. TK này phản ánh doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp trong 1 Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh 11 Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính kỳ hạch toán của hoạt động SXKD từ các giao dịch, nghiệp vụ bán hàng và cung cấp dịch vụ. TK này có các TK cấp 2 như sau: TK 5111- Doanh thu bán hàng hóa TK 5112- Doanh thu bán thành phẩm TK 5113 - Doanh thu cung cấp dịch vụ TK 5114 - Doanh thu trợ cấp giá TK 5117 - Doanh thu kinh doanh BĐS đầu tư TK 5118 - Doanh thu khác * Tài khoản 512 - Doanh thu nội bộ. TK này phản ánh doanh thu của số sản phẩm, hàng hóa, lao vụ, dịch vụ tiêu thụ trong nội bộ giữa các đơn vị trực thuộc trong cùng một công ty, tổng công ty hạch toán toàn ngành. TK này có các TK cấp 2 như sau: TK5121 – Doanh thu bán hàng hóa TK5122 – Doanh thu bán thành phẩm TK5123 – Doanh thu cung cấp dịch vụ * Tài khoản 3331 - Thuế GTGT phải nộp. TK này áp dụng chung cho đối tượng nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thuế và đối tượng nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp. * Tài khoản 3387 - Doanh thu chưa thực hiện. TK này dùng để phản ánh số tiền trả trước về cho thuê tài sản, cho thuê BĐSĐT; khoản chênh lệch giá bán trả góp, trả chậm với giá bán trả ngay; khoản lãi nhận trước khi cho vay vốn, mua công cụ nợ; chênh lệch giá bán lớn hơn giá trị còn lại của TSCĐ bán rồi lại thuê theo phương thức thuê tài chính; chênh lệch giá bán lớn hơn giá trị hợp lý của TSCĐ bán rồi lại thuê theo phương thức thuê hoạt động; phần thu nhập khác hoãn lại khi góp vốn liên doanh thành lập cơ sở đồng Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh 12 Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính kiểm soát có giá trị góp vốn được đánh giá lớn hơn giá trị thực tế của vật tư, sản phẩm hàng hóa hoặc giá trị còn lại của TSCĐ đem đi góp vốn. Các TK liên quan khác (TK 111,112,131,…) * Trình tự kế toán Nếu doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ, Doanh thu bán hàng hóa và cung cấp dịch vụ được ghi nhận là giá bán chưa thuế của hàng hóa, dịch vụ đó Nếu doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp,Doanh thu bán hàng và dịch vụ được ghi nhận là tổng giá thanh toán của hàng hóa, dịch vụ đó. 1.2.1.5.Các khoản giảm trừ doanh thu bán hàng Các khoản giảm trừ doanh thu như : Chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, thuế GTGT nộp theo phương pháp trực tiếp, được tính giảm trừ vào doanh thu ghi nhận ban đầu để xác định doanh thu thuần, làm cơ sở để tính kết quả kinh doanh trong kỳ kế toán. *Chiết khấu thương mại: Là khoản tiền mà doanh nghiệp đã giảm trừ hoặc đã thanh toán cho người mua hàng do việc người mua hàng đã mua hàng (sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ) với lượng lớn theo thoả thuận về chiết khấu thương mại đã ghi trong hợp đồng kinh tế mua bán hoặc các cam kết mua, bán hàng. *Giảm giá hàng bán: Là khoản giảm trừ được doanh nghiệp (bên bán) chấp thuận một cách đặc biệt trên giá đã thoả thuận trên hoá đơn, vì lý do hàng bán bị kém phẩm chất, không đúng quy cách, hoặc không đúng thời hạn ghi trong hợp đồng. Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh 13 Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính *Hàng bán bị trả lại: Là số sản phẩm, hàng hoá doanh nghiệp đã xác định tiêu thụ, nhưng bị khách hàng trả lại do vi phạm các điều khoản đã cam kết trong hợp đồng kinh tế. Như hàng kém phẩm chất, sai quy cách, chủng loại. Hàng bán bị trả lại phải có văn bản đề nghị của người mua ghi rõ lý do trả lại hàng , số lượng hàng bị trả lại, giá trị hàng bị trả lại, đính kèm hoá đơn(nếu trả lại toàn bộ) hoặc bản sao hoá đơn(nếu trả lại một phần). *Thuế TTĐB, thuế XK, thuế GTGT: Là khoản thuế gián thu tính trên doanh thu bán hàng, các khoản thuế này tính cho các đối tượng tiêu dùng hàng hoá, dịch vụ phải chịu, các cơ sở sản xuất, kinh doanh chỉ là đơn vị thu nộp thuế thay cho người tiêu dùng hàng hoá, dịch vụ đó. +Thuế TTĐB: Là khoản thuế doanh nghiệp phải nộp trong trường hợp doanh nghiệp tiêu thụ những hàng hoá đặc biệt thuộc danh mục vật tư, hàng hoá chịu thuế TTĐB. +Thuế XK: Là khoản thuế doanh nghiệp phải nộp khi xuất khẩu hàng hoá mà hàng hoá đó phải chịu thuế xuất khẩu. + Thuế GTGT : Trong trường hợp doanh nghiệp nộp thuế theo phương pháp khấu trừ thuế. Thuế GTGT phải nộp = Thuế GTGT đầu ra - thuế GTGT đầu vào. Trong đó: Thuế GTGT đầu ra = Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh Giá tính thuế của hàng hoá dịch vụ bán ra 14 x Thuế suất thuế GTGT(%) Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính Thuế GTGT đầu vào = tổng số thuế GTGT đã thanh toán được ghi trên hoá đơn GTGT mua hàng hoá, dịch vụ hoặc hàng hoá, dịch vụ nhập khẩu. Trong chỉ tiêu doanh thu bán hàng còn có cả thuế phải nộp về hàng tiêu thụ (tổng giá thanh toán). Tổng số doanh thu bán hàng sau khi trừ các khoản giảm giá hàng bán, doanh thu của số hàng bán bị trả lại, thuế tiêu thu đặc biệt, thuế XNK được gọi là doanh thu thuần. Chứng từ sử dụng trong trường hợp giảm trừ doanh thu Chứng từ kế toán sử dụng: - Hóa đơn GTGT (Mẫu 01 GTKT-3LL) - Hóa đơn bán hàng thông thường (Mẫu 02 GTTT-3LL) - Chứng từ thanh toán: Phiếu thu (Mẫu 01-TT), giấy báo có, séc… - Phiếu nhập kho hàng bán bị trả lại - Biên bản điều chỉnh giá, quyết định giảm giá… Tài khoản sử dụng trong trường hợp giảm trừ doanh thu Kế toán chủ yếu sử dụng các tài khoản: TK 521 – Chiết khấu thương mại; TK 531 – Doanh thu hàng bán bị trả lại; TK 532 – Giảm giá hàng bán; TK 3331 – Thuế GTGT phải nộp; TK3332 – Thuế tiêu thụ đặc biệt; TK3333 – Thuế xuất, nhập khẩu. Các Tài khoản liên quan khác như TK 111, TK 112, TK 131,… Trình tự kế toán các khoản giảm trừ doanh thu Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh 15 Lớp: CQ50/21.04 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài chính TK111/112/131 TK521/531/532 (1) TK511 *ph¶n ¸nh gi¸ vèn hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: (2) TK632 TK155/156 TK111/112 TK641 TK3331 (4) (5) TKLQ TK3332/3333 (3) Chú thích: (1): Các khoản giảm trừ doanh thu phát sinh (2): Kết chuyển các khoản giảm trừ doanh thu. (3): Các khoản thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế XNK phát sinh (4): Hàng hóa bị trả lại, nhập kho. (5): Chi phí liên quan hàng bán bị trả lại. 1.2.2. Các khoản chi phí liên quan hoạt động bán hàng 1.2.2.1.Chi phí giá vốn hàng xuất bán Khái niệm : Giá vốn hàng bán trong kinh doanh thương mại là giá thực tế hàng hoá, dịch vụ đã tiêu thụ trong kỳ. Phương pháp xác định Đối với doanh nghiệp thương mại, trị giá vốn của hàng xuất bán bao gồm trị giá mua thực tế của hàng xuất bán và chi phí mua hàng phân bổ cho số hàng đã bán. Trong đó: - Trị giá mua thực tế của hàng xuất bán được xác định theo 1 trong 4 phương pháp sau: Sv: Hoàng Diệu Thùy Linh 16 Lớp: CQ50/21.04