Tài liệu Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty cổ phần may xuất khẩu việt thái

Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan luận văn: “.“Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần May xuất khẩu Việt Thái" là công trình nghiên cứu của riêng em dựa trên số liệu thực tế của công ty dưới sự hướng dẫn của thầy giáo GS. TS Nguyễn Đình Đỗ. Nếu có sai sót gì em xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Sinh viên thực hiện Bùi Thị Thùy Dương SV: Bùi Thị Thùy Dương i Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN................................................................................................... i MỤC LỤC ............................................................................................................. ii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ................................................................................ v DANH MỤC BẢNG BIỂU , SƠ ĐỒ .................................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỔ CHỨC KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT .................................................................................................................... 5 1.1. Lý luận chung về kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất. ..................................................................................................... 5 1.1.1.Khái niệm của chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. .............................. 5 1.1.2. Đặc điểm, bản chất của chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. ............... 5 1.1.2.1. Đặc điểm của chi phí sản xuất. ................................................................ 5 1.1.2.2. Đặc điểm của giá thành sản xuất. ............................................................ 6 1.1.3. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. ........................ 7 1.2. Phân loại chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm.......................................... 8 1.2.1. Phân loại chi phí sản xuất............................................................................ 8 1.3 Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành. ...................... 10 1.3.1. Đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất. ............................................. 10 1.3.2. Đối tượng tính giá thành. .......................................................................... 11 1.3.3. Mối quan hệ giữa đối tượng kế toán tập hợp chi phí và đối tượng tính giá thành. ................................................................................................................... 11 1.4. Phương pháp kế toán tập hợp chi phí sản xuất. ........................................... 12 1.4.1. Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất. ..................................................... 12 1.5. Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. .................................. 13 1.5.1. Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. ................................................. 13 1.5.2. Kế toán chi phí nhân công trực tiếp. ............................................................. 15 SV: Bùi Thị Thùy Dương ii Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính 1.5.3. Kế toán chi phí sản xuất chung. ................................................................ 16 1.5.4. Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp. ............................. 19 1.6. Phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ....................................... 21 1.6.1. Phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí nguyên vật liệu trực tiếp hoặc nguyên vật liệu chính trực tiếp. ........................................................... 22 1.6.2. Phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang theo khối lượng sản phẩm hoàn thành tương đương. ............................................................................................. 24 1.6.3. Phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí sản xuất định mức. ............................................................................................................................. 24 1.7. Phương pháp tính giá thành sản phẩm. ........................................................ 25 1.7.1. Phương pháp tính giá thành theo công việc (đơn đặt hàng). .................... 25 1.7.2. Phương pháp tính giá thành theo quá trình sản xuất. ................................ 25 CHƯƠNG 2 : THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN MAY XUẤT KHẨU VIỆT THÁI ................................................................... 31 2.1. Tổng quan về công ty cổ phần May Xuất khẩu Việt Thái. .......................... 31 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của công ty. ........................................ 31 2.1.2. Đặc điểm tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty. ................ 33 2.1.3. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý sản xuất kinh doanh của công ty. ....... 36 2.1.4. Đặc điểm tổ chức công tác kế toán tại công ty. ........................................ 38 2.2. Thực trạng kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty cổ phần May xuất khẩu Việt Thái. ...................................................................... 41 2.2.1. Đặc điểm và phân loại chi phí sản xuất trong công ty. ............................. 41 2.2.2. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành. .............................. 41 2.2.3. Phương pháp kê toán tập hợp chi phí sản xuất. ....................................... 41 2.2.4. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất tại Công ty CP May xuất khẩu Việt Thái. ............................................................................................................................. 42 SV: Bùi Thị Thùy Dương iii Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính 2.2.3 . Tính giá thành sản xuất của thành phẩm tại Công ty CP May xuất khẩu Việt Thái. ............................................................................................................. 75 2.3. Đánh giá chung về công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty cổ phần May xuất khẩu Việt Thái. .......................................... 78 2.3.1.Ưu điểm của công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần May xuất khẩu Việt Thái. .................................................... 79 2.3.2. Hạn chế của công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần May xuất khẩu Việt Thái. ................................................... 80 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP VÀ PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN MAY XUẤT KHẨU VIỆT THÁI.................................................... 83 3.1. Phương hướng hoàn thiện. ........................................................................... 83 3.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần May xuất khẩu Việt Thái. ....... 84 3.2.1 Kiến nghị hoàn thiện kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. ............... 84 3.2.2 Kiến nghị hoàn thiện về kế toán chi phí nhân công trực tiếp. .................. 85 3.2.3 Kiến nghị hoàn thiện về kế toán chi phí sản xuất chung. .......................... 87 3.2.4 Kiến nghị về phương pháp tính giá thành sản phẩm................................. 88 3.2.5 Kiến nghị về kỳ tính giá thành sản phẩm. .................................................. 89 3.2.6 Kiến Nghị về việc ứng dụng tin học trong công tác kế toán..................... 90 KẾT LUẬN ......................................................................................................... 91 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 93 SV: Bùi Thị Thùy Dương iv Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nghĩa 1 BHXH Bảo hiểm xã hội 2 BHYT Bảo hiểm y tế 3 KPCĐ Kinh phí công đoàn 4 CCDC Công cụ dụng cụ 5 CPSX Chi phí sản xuất 7 CP NVLTT Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp 8 CPNCTT Chi phí nhân công trực tiếp 9 CPSXC Chi phí sản xuất chung 10 TSCĐ Tài sản cố định 11 NVL Nguyên vật liệu 12 GTGT Giá trị gia tăng 13 KKTX Kê khai thường xuyên 14 KKĐK Kiểm kê định kỳ 15 ĐVT Đơn vị tính 16 BPSX Bộ phận sản xuất 17 KC Kết chuyển 18 NKC Nhật ký chung SV: Bùi Thị Thùy Dương v Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính DANH MỤC BẢNG BIỂU , SƠ ĐỒ Sơ đồ 1: Sơ đồ kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: ............................... 14 Sơ đồ 2: Sơ đồ các nghiệp vụ chủ yếu về chi phí nhân công trực tiếp ............... 16 Sơ đồ 3: Sơ đồ một số nghiệp vụ chủ yếu về kế toán chi phí sản xuất chung........... 18 Sơ đồ 4: Sơ đồ kế toán tổng hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp theo phương pháp kê khai thường xuyên (KKTX) ..................................................... 20 Sơ đồ 5: Sơ đồ kế toán tổng hợp chi phí sản xuất theo phương pháp kiểm kê định kì ( KKĐK) .............................................................................................................. 21 Sơ đồ 6: Quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm ............................................... 34 Sơ đồ 7: Sơ đồ tổ chức bộ máy tại công ty cổ phần May xuất khẩu Việt Thái .. 36 Sơ đồ 8: Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán.............................................................. 38 Sơ đồ 9: Sơ đồ hạch toán theo hình thức nhật kí chung .................................... 40 Biểu số 1: Phiếu xuất kho................................................................................... 44 Biểu số 2 : Trích Bảng phân bổ nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ .................. 46 Biểu số 3 : Trích Sổ chi tiết TK 621 ................................................................... 47 Biểu số 4: Trích sổ nhật ký chung liên quan đến nghiệp vụ về chi phí ........... 48 Biểu số 5:Trích sổ cái tài khoản 621 – chi phí nguyên vật liệu trực tiếp .......... 49 Biểu số 6:Trích Bảng thanh toán lương ............................................................. 52 Biểu số 7 : Bảng phân bổ tiền lương và các khoản trích theo lương ................. 53 Biểu số 8: Trích sổ nhật ký chung các nghiệp vụ về CPNCTT ......................... 55 Biểu số 9: Trích sổ cái tài khoản 622- chi phí nhân công trực tiếp ................. 56 Biểu số 10 : Trích Bảng phân bổ chi phí nhân công trực tiếp toàn quý IV ..... 57 Biểu số 11:Trích sổ chi tiết TK 6271 – chi phí nhân viên phân xưởng ............. 59 Biểu số 12: TríchSổ chi tiết TK 627 3– chi phí sản xuất chung phân xưởng may ...................................................................................................................... 61 Biểu số 13 Trích sổ chi tiết tài khoản 6274- chi phí khấu hao TSCĐ ............... 63 Biểu số 14: Trích Bảng phân bổ khấu hao TSCĐ .............................................. 64 Biểu số 15: Trích sổ chi tiết tài khoản 6277MN – chi phí dịch cụ mua ngoài .. 66 Biểu số 16: Trích sổ chi tiết tài khoản 6278 – chi phí bằng tiền khác ............. 67 Biểu số 17: Trích Nhật ký chung liên quan đến chi phí SXC .......................... 68 Biểu số 18: Trích Sổ cái TK 627 – chi phí sản xuất chung ............................. 69 Biểu số 19: Bảng phân bổ chi phí sản xuất chung ......................................... 70 Biểu số 20: Trích Sổ cái TK 154 – chi phí sản xuát kinh doanh dở dang ....... 73 Biểu số 21: Bảng tính giá thành sản phẩm ....................................................... 77 SV: Bùi Thị Thùy Dương vi Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính MỞ ĐẦU Cùng với sự hòa nhập trên toàn thế giới, trong những năm gần đây, nền kinh tế Việt Nam đang phát triển không ngừng, từng bước hội nhập vào nền kinh tế khu vực và nền kinh tế thế giới. Các doanh nghiệp có nhiều cơ hội mới nhưng đồng thời cũng đặt ra những thách thức lớn đối với doanh nghiệp. Để có thể tồn tại và phát triển, có một chỗ đứng vững chắc trên thị trường thì một yêu cầu quan trọng đặt ra với các nhà quản trị doanh nghiệp là phải tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh có hiệu quả tốt nhất. Cạnh tranh đã và đang là yếu tố thúc đẩy các doanh nghiệp phát triển và tìm ra những hướng đi đúng cho mình hơn. Để tồn tại, doanh nghiệp phải tìm mọi cách để đạt tới đỉnh cao của tiết kiệm nhưng đồng thời vẫn giữ vững và nâng cao chất lượng sản phẩm phù hợp với nhu cầu của người tiêu dùng. Điều đó đồng nghĩa với việc họ phải lựa chọn phương án có chi phí thấp nhưng đem lại hiệu quả cao nhất để nâng cao chất lượng sản phẩm nhưng vẫn có mức giá hấp dẫn. Trong thời đại cung nhiều hơn cầu hiện nay, doanh nghiệp phải tổ chức công tác hạch toán chi phí sản xuất một cách hợp lý, đúng đắn và khoa học để cung cấp những thông tin hữu ích, cần thiết và kịp thời cho nhà quản trị doanh nghiệp. Yếu tố giá thành được đặt lên hàng đầu buộc doanh nghiệp phải thắt chặt chi phí song vẫn phải giữ vững được chất lượng sản phẩm. Chính vì thế mà chi phí sản xuất và tính giá thành đã thành một vấn đề khá quan trọng trong các doanh nghiệp hiện nay. Là một sinh viên kế toán,được học và đào tạo tại Học viện Tài chính, sau thời gian thực tập, được đi sâu tìm hiểu bộ máy kế toán, công tác kế toán của Công ty CP May xuất khẩu Việt Thái, em đã nhận thức được tầm quan trọng của công tác kế toán chi phí và tính giá thành tại doanh nghiệp. Chính vì vậy, em đã lựa chọn đề tài “ Tổ chức công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty CP May xuất khẩu Việt Thái” làm luận văn cuối khóa. SV: Bùi Thị Thùy Dương 1 Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu. Trong xu thế phát triển của thế giới, nền kinh tế Việt Nam đang dần chuyển sang nền kinh tế thị trường dưới sự quản lí của nhà nước. Một nền kinh tế mở tạo ra nhiều cơ hội lớn cũng như các thách thức cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Để các doanh nghiệp có thể tồn tại và phát triển được,thì yêu cầu đặt ra cho các doanh nghiệp là phải cạnh tranh với nhau và cuộc cạnh tranh này càng trở nên gay gắt và khốc liệt khi nền kinh tế càng phát triển. Trong xu thế đó thì các doanh nghiệp sản xuất cũng không ngoại lệ,để tồn tại và phát triển thì yêu cầu đặt ra cho doanh nghiệp sản xuất là các sản phẩm mà doanh nghiệp sản xuất ra phải đẹp, chất lượng tốt, phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng và có uy tín trên thị trường đồng thời phải có giá cả hợp lí. Nhưng muốn có giá cả hợp lý thì doanh nghiệp phải hạ chi phí xuống còn thấp nhất. Doanh nghiệp phải lựa chọn phương án có chi phí thấp nhưng đem lại hiệu quả cao nhất. Để làm được điều đó, doanh nghiệp phải tổ chức công tác hạch toán chi phí sản xuất một cách hợp lý, đúng đắn và khoa học để cung cấp những thông tin hữu ích, cần thiết và kịp thời cho nhà quản trị doanh nghiệp. Là một sinh viên của Học viện Tài chính, sau thời gian thực tập, được tìm hiểu bộ máy kế toán, công tác kế toán của Công ty cổ phần May xuất khẩu Việt Thái em đã nhận thức được tầm quan trọng của công tác kế toán chi phí và tính giá thành tại doanh nghiệp. Chính vì vậy, em đã lựa chọn đề tài “ Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần May Xuất Khẩu Việt Thái ” làm luận văn cuối khóa. 2. Đối tượng và mục đích nghiên cứu đề tài. ✓ Đối tượng : đối tượng nghiên cứu là kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành tại các doanh nghiệp sản xuất trong đó đi sâu tìm hiểu quy trình tập hợp các loại chi phí sản xuất, phương pháp phân bổ chi phí và tính giá thành sản phẩm tại công ty cổ phần SV: Bùi Thị Thùy Dương 2 Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính ✓ Mục đích : - Góp phần hệ thống hóa thực tế về công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và giá thành. - Nghiên cứu cơ sở lý luận về kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm đã được học trên ghế nhà trường vào nghiên cứu thực tiễn công tác kế toán tại công ty CP May xuất khẩu Việt Thái - Nghiên cứu thực trạng kế toán tổng hợp chi phí và giá thành sản phẩm tại công ty CP May xuất khẩu Việt Thái. - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành tại công ty CP may xuất khẩu Việt Thái. 3. Phạm vi nghiên cứu. - Về nội dung: tìm hiểu chung về sản phẩm, các loại chi phí sản xuất, quy trình hạch toán chi phí, phương pháp phân bổ và tính giá thành sản phẩm tại công ty cổ phần May Xuất khẩu Việt Thái. - Về thời gian: nghiên cứu cụ thể các nội dung trên trong quý IV năm 2015 4. Phương pháp nghiên cứu. Để phục vụ nghiên cứu, luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp thống kê kinh tế, tổng hợp số liệu thực tế - Phương pháp phân tích số liệu thu thập được - Phương pháp hạch toán kế toán - Phương pháp đối chiếu và so sánh. - Phương pháp hệ thống và chọn lọc. - Phương pháp đánh giá các số liệu, mẫu biểu chứng từ, sổ sách….về tập hợp chi phí và tính giá thành tại công ty CP may xuất khẩu Việt Thái SV: Bùi Thị Thùy Dương 3 Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính 5. Kết cấu của luận văn. Luận văn của em ngoài Mở đầu và Kết luận, nội dung luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Lý luận chung về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành trong doanh nghiệp sản xuất. Chương 2: Thực trạng kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành trong Công ty CP May xuất khẩu Việt Thái. Chương 3: Những biện pháp, phương hướng nhằm hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong Công ty CP May xuất khẩu Việt Thái. Trong quá trình nghiên cứu, mặc dù đã cố gắng hết sức và được sự giúp đỡ nhiệt tình của các cán bộ ở phòng Tài chính – Kế toán, đặc biệt được sự hướng dẫn tận tình của GS. Nguyễn Đình Đỗ , nhưng do thời gian và trình độ kiến thức của bản thân có hạn, nhất là bước đầu mới tiếp cận thực tế nên còn nhiều thiếu sót và hạn chế. Em mong nhận được sự góp ý, giúp đỡ của các thầy cô giáo để đề tài nghiên cứu hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của GS Nguyễn Đình Đỗ cũng như các anh chị trong phòng Kế toán của công ty CP May xuất khẩu Việt Thái đã giúp em hoàn thiện đề tài này. Em xin chân thành cảm ơn ! Hà Nội, tháng 5 năm 2016 Sinh viên Bùi Thị Thùy Dương SV: Bùi Thị Thùy Dương 4 Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỔ CHỨC KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT 1.1. Lý luận chung về kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất. 1.1.1.Khái niệm của chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. Quá trình sản xuất là quá trình kết hợp của ba yếu tố: tư liệu lao động, đối tượng lao động và sức lao động. Sự tiêu hao các yếu tố này trong quá trình sản xuất kinh doanh đã tạo ra các chi phí tương ứng. Các loại chi phí này phát sinh một cách thường xuyên trong quá trình sản xuất kinh doanh, nó luôn vận động, thay đổi trong quá trình tái sản xuất.Vì vậy, để quản lý chi phí một cách có hiệu quả chúng ta phải nắm vững được khái niệm bản chất của chi phí. Chi phí sản xuất là toàn bộ các hao phí về lao động sống, lao động vật hóa và các chi phí cần thiết khác mà doanh nghiệp đã chi ra trong quá trình hoạt động sản xuất trong một kỳ, được biểu hiện bằng tiền. Để quản lí có hiệu quả và kịp thời đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của mình, doanh nghiệp phải luôn biết số chi phí đã chi ra cho từng loại sản phẩm, dịch vụ hoàn thành là bao nhiêu cũng như tỷ trọng từng loại chi phí cấu thành trong sản phẩm…. Đó là nội dung kinh tế của chỉ tiêu giá thành sản phẩm. Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ những hao phí về lao động sống, lao động vật hóa và các chi phí khác được tính trên một khối lượng sản phẩm, lao vụ, dịch vụ hoàn thành nhất định. 1.1.2. Đặc điểm, bản chất của chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. 1.1.2.1. Đặc điểm của chi phí sản xuất. Chi phí của doanh nghiệp luôn mang tính hai mặt, một mặt chi phí có tính khách quan, nó thể hiện sự chuyển dịch hao phí mà doanh nghiệp đã bỏ ra vào giá trị sử dụng được tạo ra, đây là sự chuyển dịch không phụ thuộc vào ý muốn SV: Bùi Thị Thùy Dương Lớp: CQ50/21.03 5 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính chủ quan của con người. Mặt khác, hao phí về các yếu tố trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp lại có thể mang tính chủ quan, nó phụ thuộc phương pháp tính, trình độ quản lý và yêu cầu quản lý cụ thể của doanh nghiệp. Khi xem xét đến đặc điểm, bản chất của chi phí trong doanh nghiệp cần xác định rõ hai mặt: Thứ nhất: chi phí sản xuất được đo lường bằng thước đo tiền tệ và được xác định trong một khoảng thời gian cụ thể. Thứ hai: độ lớn của chi phí phụ thuộc vào hai nhân tố chủ yếu: khối lượng các yếu tố sản xuất đã tiêu hao trong kỳ và giá cả của một đơn vị yếu tố sản xuất đã hao phí. Tuy nhiên, việc nghiên cứu và nhận thức chi phí còn phụ thuộc vào góc độ nhìn nhận trong từng loại kế toán khác nhau, cụ thể như sau: - Trên góc độ của Kế toán Tài chính: chi phí được nhìn nhận như những khoản phí tổn phát sinh gắn liền với hoạt động của doanh nghiệp để đạt được một sản phẩm, lao vụ, dịch vụ nhất định. Chi phí được xác định trên cơ sở chứng từ, tài liệu, bằng chứng chắc chắn. - Trên góc độ của Kế toán Quản trị: chi phí có thể là phí tổn thực tế gắn liền với hoạt động sản xuất kinh doanh và chi phí cũng có thể là phí tổn ước tính để thực hiện dự án, những phí tổn mất đi khi lựa chọn phương án, bỏ qua cơ hội kinh doanh. Khi đó trong Kế toán quản trị lại cần chú ý đến sự lựa chọn, so sánh theo mục đích sử dụng, môi trường kinh doanh hơn là việc chứng minh bằng các chứng từ, chứng cứ. 1.1.2.2. Đặc điểm của giá thành sản xuất. Giá thành sản phẩm là một chỉ tiêu mang tính giới hạn và xác định, vừa mang tính khách quan vừa mang tính chủ quan. Trong hệ thống các chỉ tiêu quản lý của doanh nghiệp, giá thành sản phẩm là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp, phản ánh quá trình sử dụng các loại tài sản trong sản xuất kinh doanh cũng như tính SV: Bùi Thị Thùy Dương 6 Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính đúng đắn của những giải pháp quản lý mà doanh nghiệp đã thực hiện nhằm mục đích hạ thấp chi phí, tăng cao lợi nhuận. Giá thành sản phẩm có hai chức năng chính như sau: + Chức năng thước đo bù đắp chi phí: toàn bộ chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra được bù đắp bởi số tiền thu được do tiêu thụ sản phẩm + Chức năng lập giá: giá thành sản phẩm là căn cứ, là cơ sở để xác định giá bán của sản phẩm. 1.1.3. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. Xét về mặt bản chất, chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm là biểu hiện hai mặt của quá trình sản xuất kinh doanh, đều là biểu hiện bằng tiền của những hao phí về lao động sống, lao động vật hóa mà doanh nghiệp đã chi ra. Tuy nhiên chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm khác nhau về mặt phạm vi và về mặt lượng, cụ thể như sau: - Về phạm vi: chi phí sản xuất là các hao phí phát sinh giới hạn trong một thời kỳ nhất định, không phân biệt loại sản phẩm nào, đã hoàn thành hay chưa, Trong khi đó, giá thành sản phẩm là xác định một lượng chi phí sản xuất nhất định, tính cho một đại lượng kết quả hoàn thành nhất định. - Về mặt lượng: giá thành sản phẩm hoàn thành trong kỳ bao gồm chi phí sản xuất của kỳ trước chuyển sang và một phần của chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ theo công thức: Giá thành sản xuất = CPSX dở dang đầu kỳ + CPSX phát sinh trong kỳ - CPSX dở dang cuối kỳ Có thể thấy rằng trong trường hợp đặc biệt không có chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ và cuối kỳ hoặc chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ bằng cuối kỳ thì giá thành sản xuất đúng bằng chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ. Bên cạnh đó, giá thành sản phẩm mang tính chủ quan, việc giới hạn chi phí tính vào giá thành SV: Bùi Thị Thùy Dương 7 Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính sản phẩm gồm những chi phí nào còn tùy thuộc vào quan điểm tính toán xác định chi phí, doanh thu và kết quả cũng như quy định của chế độ quản lý kinh tế - tài chính, chế độ kế toán hiện hành. Như vậy, việc tổ chức quản lý tốt chi phí sản xuất là cơ sở để tổ chức quản lý tốt giá thành. 1.2. Phân loại chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. 1.2.1. Phân loại chi phí sản xuất. Chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm nhiều loại, nhiều thứ khác nhau. Để thuận tiện cho công tác quản lý, hạch toán, kiểm tra chi phí cũng như phục vụ cho việc ra các quyết định kinh doanh, chi phí sản xuất cần được phân loại theo những tiêu thức phù hợp. Trong kế toán, chi phí sản xuất thường được nhận diện theo những tiêu thức như sau : 1.2.1.1. Phân loại chi phí sản xuất theo mục đích, công dụng kinh tế (theo khoản mục). Theo cách phân loại này chi phí sản xuất được chia thành ba khoản mục chi phí: - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: bao gồm toàn bộ chi phí về các loại nguyên vật liệu chính, nguyên vật liệu phụ, nhiên liệu… sử dụng trực tiếp cho quá trình sản xuất chế tạo sản phẩm, lao vụ dịch vụ. - Chi phí nhân công trực tiếp: bao gồm tiền lương và các khoản phải trả, các khoản trích theo tiền lương (BHXH, BHYT, KPCĐ) của công nhân trực tiếp sản xuất. - Chi phí sản xuất chung: là các khoản chi phí sản xuất liên quan đến việc phục vụ và quản lý sản xuất trong phạm vi các phân xưởng, đội sản xuất. Chi phí sản xuất chung bao gồm: Chi phí nhân viên phân xưởng, Chi phí vật liệu, Chi phí dụng cụ, Chi phí khấu hao TSCĐ, Chi phí dịch vụ mua ngoài, Chi phí khác bằng tiền. SV: Bùi Thị Thùy Dương 8 Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính 1.2.1.2. Phân loại chi phí sản xuất theo nội dung, tính chất kinh tế (theo yếu tố chi phí). Theo chế độ kế toán hiện hành tại Việt Nam khi quản lý và hạch toán chi phí sản xuất các doanh nghiệp phải theo dõi được chi phí theo năm yếu tố sau: + Chi phí nguyên liệu và vật liệu + Chi phí nhân công + Chi phí khấu hao máy móc thiết bị + Chi phí dịch vụ mua ngoài + Chi phí khác bằng tiền 1.2.1.3. Phân loại chi phí sản xuất theo khả năng quy nạp chi phí vào các đối tượng tập hợp chi phí. Theo cách phân loại này, chi phí sản xuất được chia thành: - Chi phí trực tiếp: là những chi phí có liên quan trực tiếp đến một đối tượng tập hợp chi phí. - Chi phí gián tiếp: là những chi phí có liên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí, vì vậy phải tiến hành phân bổ các chi phí cho các đối tượng bằng phương pháp gián tiếp thông qua các tiêu chuẩn phân bổ hợp lý. 1.2.1.4. Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ với quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm. Theo cách phân loại này, chi phí sản xuất được chia thành: - Chi phí cơ bản: là những chi phí có mối quan hệ trực tiếp với quy trình công nghệ sản xuất chế tạo sản phẩm như chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí khấu hao TSCĐ dùng trực tiếp vào sản xuất sản phẩm… - Chi phí chung: là những chi phí tổ chức, quản lý, và phục vụ sản xuất mang tính chất chung của toàn phân xưởng , bộ phận sản xuất. SV: Bùi Thị Thùy Dương 9 Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính 1.2.1.5. Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ giữa chi phí với khối lượng hoạt động. Toàn bộ chi phí sản xuất được chia thành: - Chi phí biến đổi (biến phí): là những chi phí thay đổi về tổng số khi có sự thay đổi mức độ hoạt động của doanh nghiệp. - Chi phí cố định (định phí): là những chi phí mà về tổng số không thay đổi khi có sự thay đổi về mức độ hoạt động của doanh nghiệp. - Chi phí hỗn hợp: là loại chi phí mà bản thân nó gồm cả các yếu tố của định phí và biến phí. 1.3 Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành. 1.3.1. Đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất. Đối tượng kế toán chi phí sản xuất là phạm vi và giới hạn để tập hợp chi phí sản xuất theo các phạm vi và giới hạn đó. Đây là khâu đầu tiên trong việc tổ chức kế toán chi phí sản xuất. Thực chất của việc xác định đối tượng kế toán chi phí sản xuất là xác định nơi gây ra chi phí (phân xưởng, bộ phận sản xuất, giai đoạn công nghệ...) hoặc đối tượng chịu chi phí (sản phẩm, đơn đặt hàng...). Khi muốn xác định đối tượng kế toán chi phí sản xuất, các nhà quản trị phải căn cứ vào : mục đích sử dụng của chi phí ; đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh, quản lý sản xuất kinh doanh ; quy trình công nghệ sản xuất, loại hình sản xuất sản phẩm ; khả năng, trình độ và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp. Tùy thuộc vào tình hình cụ thể mà đối tượng kế toán chi phí sản xuất trong một doanh nghiệp có thể là : - Từng sản phẩm, từng chi tiết sản phẩm, nhóm sản phẩm, đơn đặt hàng - Từng phân xưởng, giai đoạn công nghệ sản xuất - Toàn bộ quy trình công nghệ sản xuất, toàn doanh nghiệp Xác định được đối tượng chi phí sản xuất một cách khoa học, hợp lý sẽ là cơ sở để tổ chức kế toán chi phí sản xuất, từ việc tổ chức hạch toán ban đầu đến tổ chức tổng hợp số liệu, ghi chép trên tài khoản, sổ chi tiết...Từ đó phục vụ cho việc quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. SV: Bùi Thị Thùy Dương 10 Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính 1.3.2. Đối tượng tính giá thành. Đối tượng tính giá thành sản phẩm là các loại sản phẩm, công việc, lao vụ mà doanh nghiệp đã sản xuất hoàn thành đòi hỏi phải tính tổng giá thành và giá thành đơn vị. Khi xác định đối tượng tính giá thành cần phải căn cứ vào: - Đặc điểm tổ chức sản xuất : sản xuất hàng loạt hay sản xuất đơn chiếc. - Đặc điểm quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm : quy trình sản xuất đơn giản hay phức tạp. - Khả năng, yêu cầu quản lý và trình độ hạch toán của doanh nghiệp. - Đặc điểm sử dụng của thành phẩm, nửa thành phẩm cụ thể. Đối tượng tính giá thành có thể là từng sản phẩm, từng loại sản phẩm, công việc, đơn đặt hàng hoàn thành, cũng có thể là thành phẩm hoặc bán thành phẩm hay từng hạng mục công trình. 1.3.3. Mối quan hệ giữa đối tượng kế toán tập hợp chi phí và đối tượng tính giá thành. Đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành có mối liên hệ mật thiết với nhau: + Giống nhau về bản chất, chúng đều là những phạm vi giới hạn nhất định để tập hợp chi phí sản xuất và cùng mục đích phục vụ cho công tác quản lí , kiểm tra, phân tích chi phí, tính giá thành. + Khác nhau: Xác định đối tượng kế toán tập hợp chi phí là xác định phạm vi, giới hạn tổ chức kế toán CPSX phát sinh trong kì. Xác định đối tượng tính giá thành là xác định phạm vi, giới hạn của chi phí liên quan đến kết quả sản xuất đã hoàn thành của quy trình sản xuất. Trên thực tế có trường hợp: - Một đối tượng tập hợp chi phí sản xuất tương ứng phù hợp với một đối tượng tính giá thành. SV: Bùi Thị Thùy Dương 11 Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính - Một đối tượng tập hợp chi phí sản xuất tương ứng phù hợp với nhiều đối tượng tính giá thành. - Nhiều đối tượng tập hợp chi phí sản xuất nhưng chỉ có một đối tượng tính giá thành - Nhiều đối tượng tập hợp chi phí sản xuất tương ứng với nhiều đối tượng tính giá thành. 1.4. Phương pháp kế toán tập hợp chi phí sản xuất. 1.4.1. Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất. Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất là cách thức mà kế toán sử dụng để tập hợp, phân loại các khoản chi phí sản xuất phát sinh trong một kỳ theo các đối tượng tập hợp chi phí đã xác định. Thông thường ở các doanh nghiệp hiện nay có hai phương pháp tập hợp chi phí như sau : - Phương pháp tập hợp chi phí trực tiếp : phương pháp này được sử dụng để tập hợp các loại chi phí có liên quan trực tiếp đến các đối tượng tập hợp chi phí đã xác định - Phương pháp tập hợp và phân bổ gián tiếp : phương pháp này được sử dụng để tập hợp các chi phí gián tiếp, đó là các chi phí phát sinh liên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí đã xác định mà kế toán không thể tập hợp trực tiếp các chi phí này cho từng đối tượng đó Theo phương pháp này trước tiên kế toán tiến hành tập hợp chung các chi phí có liên quan đến nhiều đối tượng theo địa điểm phát sinh hoặc nội dung chi phí. Để xác định chi phí cho từng đối tượng cụ thể phải lựa chọn tiêu thức phân bổ hợp lý và tiến hành phân bổ các chi phí đó cho từng đối tượng liên quan. Việc phân bổ được tiến hành theo các bước sau : + Bước 1 : Xác định hệ số phân bổ Tổng chi phí cần phân bổ Hệ số phân bổ : H = Tổng đại lượng tiêu chuẩn phân bổ SV: Bùi Thị Thùy Dương 12 Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính + Bước 2 : Xác định chi phí cần phân bổ cho từng đối tượng tập hợp cụ thể Ci = H x Ti Trong đó : Ci : Phần chi phí phân bổ cho đối tượng i. H : Hệ số phân bổ. Ti : Tiêu chuẩn dùng để phân bổ cho đối tượng i. Với phương pháp tập hợp và phân bổ gián tiếp này thì tính chính xác, độ tin cậy của thông tin về chi phí phụ thuộc rất nhiều vào tính hợp lý của tiêu chuẩn phân bổ được lựa chọn. 1.5. Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 1.5.1. Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm các khoản chi phí về nguyên vật liệu chính, nửa thành phẩm mua ngoài, vật liệu phụ...sử dụng trực tiếp cho việc sản xuất chế tạo sản phẩm hoặc trực tiếp thực hiện các lao vụ, dịch vụ. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp được xác định như sau : CPNVLTT Trị giá Trị giá thực tế phát = NVL còn sinh trong kỳ lại đầu kỳ + NVL xuất dùng trong kỳ Trị giá Trị giá - NVL còn lại cuối kỳ - phế liệu thu hồi (nếu có) Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chủ yếu là chi phí trực tiếp nên thường được tập hợp trực tiếp cho từng đối tượng.Trong trường hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp liên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí mà không thể tập hợp trực tiếp được thì sử dụng phương pháp tập hợp và phân bổ gián tiếp. Tiêu chuẩn phân bổ được sử dụng có thể là: chi phí định mức, chi phí kế hoạch, khối lượng sản phẩm sản xuất,… Các phương pháp tính trị giá nguyên vật liệu xuất kho: - Nhập trước - xuất trước - Bình quân gia quyền SV: Bùi Thị Thùy Dương 13 Lớp: CQ50/21.03 Luận văn tốt nghiệp Học viện Tài Chính - Đích danh Chứng từ, sổ kế toán sử dụng chủ yếu trong kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp là: Phiếu xuất kho, Bảng phân bổ chi phí, Sổ chi tiết TK 621, Nhật ký chung, Sổ cái TK621… Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp sử dụng TK 621- chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. Trình tự kế toán nghiệp vụ chủ yếu: Sơ đồ 1: Sơ đồ kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: TK 621 TK 152 (611) (1) TK 152 (611) (3a) (4) (3b) 154 (631) TK 133 TK 154 (631) (5) TK 111, 112, 331 (2) TK 632 (6) (1): Xuất kho nguyên vật liệu dùng trực tiếp cho sản xuất sản phẩm (2): Mua ngoài vật tư xuất thẳng cho sản xuất sản phẩm (3a): Cuối kỳ, vật tư dùng không hết nhập lại kho (3b): Cuối kỳ, vật tư dùng không hết để lại nơi sản xuất và ghi âm (kỳ sau, ghi như nghiệp vụ 1) (4): Phế liệu thu hồi do sử dụng vật tư. SV: Bùi Thị Thùy Dương 14 Lớp: CQ50/21.03