Tài liệu Khóa luận phát triển du lịch cộng đồng tại làng gốm thanh hà, phường thanh hà, thành phố hội an

Lời Cảm Ơn Sau một khoảng thời gian học tập, nghiên cứu, xử lý tài liệu và đi thực tế , mặc dù vẫn còn gặp nhiều khó khăn nhưng đến nay tôi đã hoàn thành đề tài khóa luận tốt nghiệp. Bên cạnh sự nỗ lực của bản thân, tôi còn nhận được sự giúp đỡ từ nhiều nơi. Lời đầu tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến giảng viên hướng dẫn Tiến sĩ Lê Thị Thu Hiền, người đã tận tình hướng dẫn theo sát tôi trong cả quá trình thực hiện khóa luận. Nhân đây tôi cũng xin gửi lời cám ơn sâu sắc đến quý thầy cô giảng viên bộ môn, ban chủ nhiệm khoa Lịch Sử, trường Đại học Sư Phạm - Đại học Đà Nẵng đã tận tình chỉ bảo, góp ý và tạo điều kiện để khóa luận có hướng đi đúng và hoàn thiện hơn. Bên cạnh đó, tôi xin được gửi lời cảm ơn đến quý cơ quan, ủy ban, chính quyền, trung tâm văn hóa - thông tin, bảo tàng, các cô chú lãnh đạo,… của thành phố Hội An và đặc biệt là phường Thanh Hà cùng với các cá nhân, hộ gia đình, một số du khách tại làng gốm đã nhiệt tình giúp đỡ, cung cấp thông tin, tài liệu quý báu để tôi có thể hoàn thành đề tài nghiên cứu này! Ngoài ra, tôi xin gửi cảm ơn đến sự giúp đỡ, động viên của gia đình và bạn bè trong quá trình tôi thực hiện đề tài. Do thời gian có hạn, nguồn tư liệu chưa thật sự đầy đủ nên không thể tránh khỏi những thiếu xót và hạn chế. Tôi rất mong nhận được sự góp ý của quý thầy cô và các bạn để khóa luận được hoàn chỉnh hơn! Một lần nữa, tôi xin chân thành cảm ơn ! Đà Nẵng, ngày 24 tháng 4 năm 2018 Sinh viên thực hiện VÕ THẢO LINH MỤC LỤC MỞ ẦU .......................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................1 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .........................................................................................2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .............................................................................7 4.1. Đối tượng nghiên cứu .............................................................................................7 4.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................7 5. Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu ...............................................................7 5.1. Nguồn tư liệu ..........................................................................................................7 5.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................8 6. Đóng góp của đề tài ...................................................................................................9 7. Cấu trúc của đề tài .....................................................................................................9 NỘI DUNG .................................................................................................................10 ƢƠ 1. Ơ Ở LÍ LUẬN VỀ DU LỊCH CỘ ỒNG. ............................10 1.1. Khái niệm du lịch cộng đồng .............................................................................10 1.2. ặc điểm và nguyên tắc của du lịch cộng đồng ...............................................12 1.2.1. Đặc điểm của du lịch cộng đồng .......................................................................12 1.2.2. Nguyên tắc của du lịch cộng đồng ....................................................................14 1.3. iều kiện phát triển du lịch cộng đồng.............................................................15 1.3.1. Nhu cầu của khách du lịch.................................................................................15 1.3.2. Tài nguyên du lịch .............................................................................................17 1.3.3. Cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất - kỹ thuật du lịch .............................................17 1.3.3.1. Cơ sở hạ tầng du lịch......................................................................................17 1.3.3.2. Cơ sở vật chất - kỹ thuật du lịch .....................................................................18 1.3.4. Nguồn nhân lực địa phương ..............................................................................19 1.3.5. Cơ chế, chính sách phát triển du lịch.................................................................19 1.3.6. Công tác xúc tiến, quảng bá du lịch ..................................................................20 1.4. Thành phần tham gia của du lịch cộng đồng ...................................................21 1.5. Các mức độ tham gia của cộng đồng vào hoạt động du lịch ..........................23 ƢƠ GỐ 2. T ỰC TR NG PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘ T A , ỒNG LÀNG ƢỜNG THANH HÀ, THÀNH PHỐ HỘI AN. ...............24 2.1. Tổng quan làng gốm Thanh Hà ........................................................................24 2.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên..........................................................................24 2.1.2. Lịch sử hình thành và phát triển làng gốm Thanh Hà .......................................24 2.1.3. Đặc điểm kinh tế - xã hội và văn hóa ................................................................27 2.2. iều kiện phát triển du lịch cộng đồng tại làng gốm Thanh Hà ....................30 2.2.1. Nhu cầu của khách du lịch.................................................................................30 2.2.2. Tài nguyên du lịch .............................................................................................31 2.2.2.1. Tài nguyên du lịch tự nhiên ............................................................................31 2.2.2.2. Tài nguyên du lịch văn hóa ............................................................................31 2.2.3. Cơ sở vật chất - kỹ thuật du lịch ........................................................................34 2.2.4. Năng lực địa phương .........................................................................................35 2.2.5. Cơ chế chính sách phát triển du lịch..................................................................37 2.3. Thực trạng phát triển du lịch cộng đồng tại làng gốm Thanh Hà .................39 2.3.1. Sản phẩm du lịch ...............................................................................................39 2.3.2. Thị trường khách du lịch, doanh thu .................................................................43 2.3.3. Thành phần tham gia du lịch cộng đồng làng gốm Thanh Hà ..........................45 2.3.4. Sự tham gia của cộng đồng vào các hoạt động du lịch tại làng gốm ................48 2.4. ánh giá chung về phát triển du lịch cộng đồng tại làng gốm Thanh Hà.....53 2.4.1. Điểm mạnh ........................................................................................................53 2.4.2. Điểm yếu............................................................................................................55 2.4.3. Cơ hội ................................................................................................................56 2.4.4. Thách thức .........................................................................................................56 ƢƠ 3. T I LÀNG GỐ Ả Á T A ẨY M NH PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘ , ỒNG ƢỜNG THANH HÀ, THÀNH PHỐ HỘI AN .....................................................................................................................................58 3.1. ăn cứ đề xuất giải pháp ...................................................................................58 3.1.1. Sự phát triển du lịch ở thành phố Hội An..........................................................58 3.1.2. Định hướng, chủ trương của chính quyền thành phố Hội An ...........................59 3.1.3. Thực tiễn phát triển du lịch cộng đồng tại làng gốm Thanh Hà ........................60 3.2. Các giải pháp cụ thể ...........................................................................................62 3.2.1. Tăng cường công tác quản lý ............................................................................62 3.2.2. Đa dạng hóa sản phẩm du lịch cộng đồng .........................................................63 3.2.3. Tăng tính liên kết giữa cộng đồng và các bên liên quan ...................................64 3.2.4. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực địa phương .............................................65 3.2.5. Tăng cường hoạt động xúc tiến, quảng bá du lịch địa phương .........................67 3.2.6. Đầu tư kết cấu hạ tầng, kỹ thuật ........................................................................68 KẾT LUẬN ................................................................................................................70 TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................72 PHỤ LỤC ...................................................................................................................75 PHỤ LỤC 1 .................................................................................................................76 PHỤ LỤC 2 .................................................................................................................79 PHỤ LỤC 3 .................................................................................................................83 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU TRO STT Bảng 1.1 Bảng 2.1 Bảng 2.2 Bảng 2.3 Bảng 2.4 Bảng 2.5 Ề TÀI TÊN BẢNG Đối tượng khách du lịch của du lịch cộng đồng Tổng giá trị thu nhập phân theo ngành kinh tế của phường Thanh Hà giai đoạn 2013 - 2016 Quy mô lao động làm nghề gốm tại làng nghề Thu nhập bình quân của 1 lao động làm nghề trong 1 tháng Tổng lượng khách tham quan và mua hàng tại làng gốm Thanh Hà. Đánh giá của khách du lịch về người dân làng gốm Thanh Hà TRANG 15 28 35 36 43 45 Mức độ tham gia của cộng đồng địa phương vào hoạt Bảng 2.6 động bảo vệ môi trường và tài nguyên du lịch làng 49 gốm Thanh Hà Bảng 2.7 Bảng 2.8 Mức độ tham gia của cộng đồng địa phương vào hoạt động cung cấp dịch vụ du lịch tại làng gốm Thanh Hà Mức độ tham gia của cộng đồng địa phương vào hoạt động quảng bá du lịch tại làng gốm Thanh Hà 50 52 MỞ ẦU 1. Lý do chọn đề tài Du lịch cộng đồng xuất hiện như một nhu cầu tất yếu nhằm hạn chế tác động tiêu cực của “ngành công nghiệp không khói”, góp phần đảm bảo cho sự phát triển bền vững khi những hoạt động phát triển du lịch được thực hiện chủ yếu với mục đích đơn thuần là kinh tế đã và đang đe dọa môi trường sinh thái và các giá trị văn hóa bản địa. Du lịch cộng đồng khá phổ biến ở nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt ở các nước đang phát triển như Indonesia, Thái Lan, Lào, Nepan, Butan… Ở Việt Nam, du lịch cộng đồng bắt đầu được nghiên cứu và thử nghiệm tại một số khu vực vào đầu những năm 2000. Mô hình du lịch cộng đồng đã hình thành ở một số địa phương như Sa Pa, Bát Xát (Lào Cai), Mai Châu (Hòa Bình), Ba Bể (Bắc Cạn), Vườn quốc gia Cát Tiên (Đồng Nai),… Với mục tiêu chính là trở thành một công cụ cho hoạt động bảo tồn, công cụ cho phát triển chất lượng cuộc sống, tạo cơ hội cho trao đổi kiến thức và văn hóa giữa khách du lịch và cộng đồng. Du lịch cộng đồng ngày càng khẳng định được vai trò của mình trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội nói chung và phát triển hoạt động du lịch của địa phương nói riêng. Hiện nay, du lịch cộng đồng đang được coi là loại hình du lịch mang lại nhiều lợi ích phát triển kinh tế bền vững nhất cho cư dân bản địa. Du lịch cộng đồng không chỉ giúp người dân bảo vệ tài nguyên môi trường sinh thái, mà còn là dịp để bảo tồn và phát huy những nét văn hoá độc đáo của địa phương. Loại hình du lịch cộng đồng rất phù hợp với tài nguyên du lịch văn hóa và tự nhiên của Quảng Nam - nơi còn có rất nhiều làng quê, làng nghề truyền thống. Hơn thế nữa, du lịch cộng đồng thúc đẩy sự giao lưu văn hóa, tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau giữa người dân địa phương và du khách. Không chỉ mang lại lợi ích dễ nhận thấy về mặt kinh tế, loại hình du lịch dựa vào cộng đồng còn mở ra cơ hội để người dân Quảng Nam tự nâng cao năng lực, cập nhật kiến thức, kỹ năng trong hội nhập. Thông qua phát triển du lịch cộng đồng, bản sắc văn hóa địa phương sẽ được bảo tồn và trân trọng, môi trường tự nhiên cũng được cải thiện, một số vấn đề xã hội như thiếu việc làm ở nông thôn, bất bình đẳng giới cũng được dần dần giải quyết. Từ trước đến nay, khi nhắc đến du lịch Quảng Nam, người ta sẽ nghĩ ngay đến phố cổ Hội An, thánh địa Mỹ Sơn hoặc hai bãi biển đẹp ngất ngây là An Bàng và Cửa Đại. Nhưng cách trung tâm thành phố Hội An chỉ hơn 5km còn một điểm đến thú vị và 1 hấp dẫn mà ít người biết, đó là làng gốm Thanh Hà, nằm ngay bên bờ sông Thu Bồn. Trong bối cảnh nhiều làng nghề truyền thống đang dần đi vào ngõ vắng, đìu hiu trong phát triển du lịch cộng đồng thì bức tranh du lịch tại làng gốm Thanh Hà (Hội An) lại đang khởi sắc. Phương án du lịch cộng đồng, tạo nguồn thu kinh tế, giải quyết lao động địa phương đang được chính quyền phường hướng tới. Cùng với đó, địa phương cũng đề nghị thành phố có cơ chế khuyến khích xây dựng một số điểm lưu trú cho khách. Tuy nhiên, một điểm du lịch luôn luôn tồn tại một quy luật cố hữu, sau khi phát triển đến một mức độ nào đó sẽ bị ngưng trệ và nếu không có giải pháp, định hướng đổi mới kịp thời sẽ đi đến lụi tàn, quên lãng. Cách tốt nhất để kéo dài “tuổi thọ” của một điểm đến du lịch là thực hiện phát triển du lịch một cách bền vững, tức là khai thác, phát triển ở hiện tại mà không làm tổn hại đến nguồn lợi tương lai. Đối với du lịch phường Thanh Hà, trong giai đoạn mới khởi sắc như hiện nay, để khai thác các nguồn tài nguyên hiệu quả hơn nữa, đem lại nguồn lợi cao hơn nữa cho cộng đồng địa phương nhưng vẫn bảo vệ được môi trường, bảo vệ hệ sinh thái cũng như đặc trưng văn hóa nơi đây thì việc phát triển du lịch cộng đồng tại làng gốm Thanh Hà là rất cần thiết. Xuất phát từ những lý do trên, tôi quyết định chọn: “Phát triển du lịch cộng đồng tại làng gốm Thanh Hà, phường Thanh Hà, thành phố Hội An” làm khóa luận tốt nghiệp của mình. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Trên thế giới đã có nhiều bài báo khoa học, tài liệu, công trình nghiên cứu khác nhau về du lịch cộng đồng. Vì thế mà lý thuyết về du lịch cộng đồng dần được hình thành. Công trình: “Community Based Tourism for Conservation and Development” (Du lịch cộng đồng, đàm thoại và phát triển), xuất bản năm 2003 của Học viện The Mountain Institute, Hoa Kỳ đã đưa ra các khái niệm về du lịch cộng đồng, vai trò, yếu tố phát triển. Các tác giả cũng đưa ra các ví dụ về mô hình du lịch cộng đồng ở vùng Nam Mỹ và Malaysia. Ngoài ra tài liệu cũng đã đưa ra các kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm thu hút khách du lịch tham gia du lịch cộng đồng. Mặt khác, tác giả Sue Beeton (2006) với “Community Development through Tourism” (Phát triển cộng đồng thông qua du lịch) đã cung cấp hệ thống lý thuyết cơ bản về du lịch và các vấn đề liên quan đến cộng đồng trong việc phát triển du lịch do 2 vậy cuốn sách này được xem là tài liệu vô cùng cần thiết cho các nghiên cứu về du lịch cộng đồng. Tác giả phân tích sự phát triển của cộng đồng địa phương thông qua việc kết hợp hiệu quả giữa quy hoạch cộng đồng, lập kế hoạch kinh doanh và quy hoạch du lịch. Từ đó đưa ra những lý thuyết xác đáng nhất về du lịch và hoạt động kinh doanh nhằm chuyển từ khâu lập kế hoạch chiến lược sang trao quyền cho người dân tạo điều kiện để họ tham gia vào hoạt động du lịch. Với “Community - based Tourism Standard Handbook” (Sổ tay tiêu chuẩn du lịch cộng đồng) của tác giả Potjana Suansri (2013) thì được xem là tài liệu hướng dẫn chuẩn để quy hoạch, phát triển du lịch cộng đồng cho các quốc gia thuộc khu vực ASEAN trong đó Thái Lan được chọn làm mô hình mẫu. Tài liệu này hướng dẫn chi tiết từng bước chuẩn bị và thực hiện để phát triển du lịch cộng đồng cho một địa phương nhằm cải thiện chất lượng dịch vụ, đáp ứng những tiêu chuẩn bền vững và tăng khả năng tiếp cận thị trường trong phát triển du lịch có trách nhiệm. Cùng với đó, ở Việt Nam, thấy được xu hướng cũng như tầm quan trọng của phát triển du lịch cộng đồng đối với mục tiêu phát triển du lịch bền vững, Quỹ Châu Á và Viện nghiên cứu phát triển ngành nghề nông thôn Việt Nam (2012) đã công bố “Tài liệu hướng dẫn phát triển du lịch cộng đồng” sau gần 2 năm thực hiện dự án, nhằm chia sẻ kinh nghiệm xây dựng mô hình du lịch cộng đồng nâng cao đời sống người dân ở các vùng miền của đất nước. Tài liệu đã nêu rất chi tiết, cụ thể các vấn đề chung cũng như các bước cần thiết để triển khai mô hình du lịch cộng đồng, đồng thời đưa ra phân tích mô hình phát triển du lịch cộng đồng tiêu biểu ở Bắc Ninh. Tiếp đó, năm 2013 “Sổ tay du lịch cộng đồng Việt Nam - phương pháp tiếp cận dựa vào thị trường” được phát hành. Sổ tay này được thực hiện dựa trên chương trình phát triển năng lực có trách nhiệm với môi trường, xã hội và quỹ quốc tế về bảo tồn thiên nhiên Việt Nam (WWF) với mục đích: “Sổ tay du lịch cộng đồng Việt Nam được thiết kế như một tài liệu hướng dẫn tham khảo thực tế. Góc độ nhìn nhận đơn giản nhưng khái quát, bao trùm tất cả các giai đoạn chu kỳ dự án, bao gồm các công cụ thực hành và hướng dẫn sử dụng trong suốt chu kỳ đã khiến cho cuốn sổ trở thành mối quan tâm của các cơ quan du lịch của tỉnh, huyện và địa phương, các tổ chức phi chính phủ đang hoạt động trong lĩnh vực du lịch cộng đồng ở Việt Nam, các tổ chức thuộc khu vực tư nhân mong muốn xây dựng đối tác với các cộng đồng để phát triển 3 các sản phẩm du lịch hay các cộng đồng đang mong muốn thúc đẩy phát triển du lịch ở địa phương mình” [11, tr.4]. Ngoài ra, tác giả Võ Quế có cuốn sách “Du lịch cộng đồng - Lý thuyết và vận dụng”, tập 1, nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội. Nội dung sách đã đề cập đến các lý thuyết về cộng đồng, lịch sử hình thành các khái niệm cộng đồng và bản chất cộng đồng. Qua đó tác giả cũng đã nêu lên mục tiêu, ý nghĩa phát triển du lịch dựa vào cộng đồng, các điều kiện và nguyên tắc để hình thành và phát triển du lịch dựa vào cộng đồng. Không chỉ tiếp cận về mặt lý thuyết tác giả còn rút ra những bài học kinh nghiệm quý giá từ việc nghiên cứu mô hình phát triển du lịch dựa vào cộng đồng trong nước và của một số nước phát triển du lịch cộng đồng trên thế giới. Đề tài khoa học cấp Bộ nghiên cứu năm 2003 cũng do Võ Quế làm Chủ nhiệm: “Nghiên cứu xây dựng mô hình phát triển du lịch dựa vào cộng đồng tại Chùa Hương, Hà Tây”, đã đề cập đến vấn đề du lịch và cộng đồng như: khái niệm về cộng đồng, bản chất và đặc trưng của cộng đồng, phát triển du lịch cộng đồng... Dựa trên nền tảng hiện trạng phát triển kinh tế xã hội, tiềm năng du lịch, vai trò của cộng đồng dân cư tại chùa Hương, đề tài đã xây dựng mô hình mẫu về phát triển du lịch dựa vào cộng đồng với tiêu chí, cơ chế vận hành và các giải pháp thực hiện. Ngoài ra, đề tài khoa học cấp Bộ nghiên cứu năm 2002 do PGS.TS Phạm Trung Lương làm Chủ nhiệm: “Nghiên cứu xây dựng bảo vệ môi trường du lịch với sự tham gia của cộng đồng góp phần phát triển du lịch bền vững trên đảo Cát Bà - Hải Phòng”, đã hệ thống hóa một cách có chọn lọc các khái niệm liên quan giữa du lịch, môi trường và phát triển cộng đồng. Dựa trên các phân tích hiện trạng, đề tài phân tích sức ép tới môi trường trong những năm tới đồng thời đề xuất mô hình bảo vệ môi trường với sự tham gia của các thành phần trong cộng đồng với các nghĩa vụ và quyền lợi cụ thể và các giải pháp để áp dụng mô hình đã đề xuất tại đảo Cát Bà [6]. Bên cạnh đó, đề tài khoa học công nghệ trọng điểm cấp Trường Đại học Quốc gia Hà Nội do PGS.TS Nguyễn Thị Hải chủ trì, nghiên cứu năm 2010 - 2011: “Nghiên cứu phát triển du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng cho các vườn quốc gia đặc thù ở miền Bắc Việt Nam (nghiên cứu trường hợp vườn quốc gia Hoàng Liên và Xuân Thủy)”. Đề tài đã nghiên cứu cơ sở lý luận về du lịch sinh thái cộng đồng và khả năng phát triển du lịch sinh thái cộng đồng ở các vườn quốc gia. Tham khảo bài học kinh nghiệm du lịch cộng đồng ở một số khu vực trên thế giới và Việt Nam. Dựa 4 trên điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội của 14 vườn quốc gia miền Bắc Việt Nam, đề tài đã phân tích đánh giá sơ bộ tiềm năng du lịch sinh thái của các vườn quốc gia này. Dựa trên các điều kiện phát triển du lịch sinh thái cộng đồng ở hai khu vực nghiên cứu là vườn quốc gia Hoàng Liên và vườn quốc gia Xuân Thủy, đề tài đã đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp phát triển du lịch cộng đồng tại các điểm nghiên cứu. Cùng với đó, đề tài: “Nghiên cứu phát triển du lịch cộng đồng tại khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa” của tác giả Vũ Văn Cường (2012), phạm vi nghiên cứu là khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, mặt khác nơi đây đã đi vào khai thác loại hình du lịch cộng đồng với sự tham gia của hầu hết các hộ dân sinh sống trong vùng lõi khu bảo tồn, hàng năm tiếp đón, phục vụ gần 90% là khách quốc tế. Còn với đề tài: “Nghiên cứu phát triển du lịch dựa vào cộng đồng tại cù lao Ông Hổ, An Giang” (2014), tác giả Phạm Xuân An đã phân tích hiện trạng hoạt động du lịch dựa vào cộng đồng tại cù lao Ông Hổ bao gồm cơ cấu tổ chức quản lý, quy hoạch, các dịch vụ du lịch cộng đồng, đặc điểm nguồn khách. Đặc biệt, tác giả đã tập trung phân tích sự tham gia của các bên liên quan vào hoạt động du lịch dựa vào cộng đồng tại địa phương bao gồm: cộng đồng địa phương, khách du lịch, chính quyền địa phương và thành phần tư nhân. Cùng nằm trong khu vực Tây Nguyên, có điều kiện tự nhiên tương đồng và tài nguyên du lịch văn hóa gắn với đồng bào dân tộc thiểu số, huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk đã trở thành điểm đến được nhiều du khách biết đến. Tuy nhiên, việc khai thác loại hình du lịch cộng đồng chưa thực sự hiệu quả do vậy tác giả Nguyễn Thị Mai (2013) với “Phát triển du lịch cộng đồng ở huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk”, luận văn thạc sỹ ngành Du lịch học đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về du lịch cộng đồng; phân tích, đánh giá thực trạng phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk bằng ma trận SWOT để từ đó đề xuất các giải pháp phát triển du lịch cộng đồng, trong đó đề xuất mô hình du lịch cộng đồng gắn với điều kiện tự nhiên, văn hóa cũng như nhu cầu và mong muốn của người dân địa phương. Ngoài ra, còn có một số luận văn thạc sỹ của học viên cao học Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội,… đã nghiên cứu về du lịch cộng đồng ở một số điểm đến du lịch của Việt Nam như: “Nghiên cứu điều kiện phát triển du lịch cộng đồng ở huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang” của Nguyễn Đức 5 Khoa; “Nghiên cứu phát triển du lịch dựa vào cộng đồng vùng ven biển Nam Định” của Trần Thị Lan, “Nghiên cứu phát triển du lịch cộng đồng ở Khu du lịch sinh thái Vân Long” của Phạm Thị Hồng Quyên, “Nghiên cứu phát triển du lịch cộng đồng tại Huyện Đơn Dương, Tỉnh Lâm Đồng” của Nguyễn Thị Thanh Kiều,… Tại phường Thanh Hà, thành phố Hội An, du lịch cộng đồng mới bắt đầu phát triển trong những năm gần đây và chưa có nhiều nghiên cứu đề cập đến loại hình du lịch này cũng như sự phát triển du lịch tại đây. Các công trình chỉ mới dừng lại ở mức độ nghiên cứu chung về lịch sử, cũng như sự hình thành và phát triển của các làng nghề truyền thống ở Hội An nói chung, trong đó có làng gốm Thanh Hà. Tiêu biểu như, đề tài cấp cơ sở: “Điều tra, khảo sát nghề gốm Thanh Hà ở Hội An” (2004) và đề tài nghiên cứu khoa học “Một số nghề truyền thống ở Hội An” (2006 - 2009) của tác giả Trương Hoàng Vinh. Liên quan trực tiếp đến đề tài có công trình:“Thực trạng du lịch, giải pháp cho sự phát triển bền vững ở Làng gốm Thanh Hà, Phường Thanh Hà, Thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam” - đề tài nghiên cứu khoa học năm 2017 của sinh viên Phạm Thùy Dương, khoa Việt Nam học, Đại học Huế. Công trình đã nêu ra được các thế mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức cũng như đưa ra các giải pháp phát triển du lịch bền vững ở làng gốm Thanh Hà. Việc tham gia của cộng đồng vào phát triển du lịch nơi đây cũng đã được tác giả đề cập như một trong những giải pháp phát triển du lịch bền vững nhưng chưa được chú trọng nhiều. Hiện tại, mặc dù du lịch tại làng gốm Thanh Hà đang thu hút đông đảo số lượng khách du lịch trong và ngoài nước, đặc biệt có Công viên đất nung là điểm sáng mới được xây dựng, tuy nhiên, vấn đề khai thác phát triển và quản lý du lịch nơi đây vẫn còn tồn tại không ít khó khăn, bất cập. Việc khuyến khích, kêu gọi cộng đồng địa phương tham gia hơn nữa vào việc phát triển du lịch là cần thiết để hướng đến mục tiêu phát triển du lịch bền vững. Có thể nói rằng, những tài liệu trên đây sẽ là nền tảng, bước đệm, là cơ sở khoa học quan trọng để việc nghiên cứu phát triển du lịch cộng đồng tại làng gốm Thanh Hà, thành phố Hội An đạt được kết quả tốt hơn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích của khóa luận là góp phần tìm hiểu, đánh giá được thực trạng bảo tồn và phát triển du lịch cộng đồng ở làng gốm Thanh Hà, thành phố Hội An. Đề xuất được một số giải pháp để phát triển du lịch cộng đồng ở làng gốm hiện nay. 6 Để đạt được các mục đích trên, luận văn cần thực hiện các nhiệm vụ: - Tổng quan cơ sở lý luận về du lịch cộng đồng. - Nghiên cứu, đánh giá thực trạng hoạt động du lịch cộng đồng làng gốm Thanh Hà. - Đề xuất giải pháp, kiến nghị nhằm phát triển hoạt động du lịch cộng đồng tại làng gốm Thanh Hà. 4. ối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các hoạt động du lịch cộng đồng tại làng gốm Thanh Hà, chú trọng đến sự tham gia của cộng đồng địa phương vào phát triển du lịch tại đây, qua đó có những nhìn nhận, đánh giá chung về thực trạng du lịch cộng đồng tại làng gốm. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về không gian: Nghiên cứu được tiến hành trong phạm vi làng gốm Thanh Hà, phường Thanh Hà, thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam. - Phạm vi về thời gian: Đề tài nghiên cứu du lịch cộng đồng ở làng gốm Thanh Hà từ năm 2010 đến năm 2018. 5. Nguồn tƣ liệu và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Nguồn tư liệu - Tư liệu viết: + Nguồn tư liệu chủ yếu của đề tài là thông qua các công trình nghiên cứu về du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, du lịch sinh thái cộng đồng trên thế giới và tại Việt Nam. + Thông qua những bài viết có liên quan đến đề tài trên tạp chí, sách, báo, các bài nghiên cứu, luận văn, chuyên đề… + Tư liệu trên các phương tiện truyền thông như: Iternet, truyền hình,… + Tư liệu thông qua các chuyến đi thực tế đến các địa điểm thuộc phạm vi nghiên cứu. - Tư liệu thực địa: + Là nguồn tư liệu, thông tin từ các phòng tài nguyên, môi trường; phòng thương mại du lịch; phòng văn hóa - thông tin thành phố Hội An, Trung tâm Quản lý Bảo tồn 7 Di sản Văn hóa Hội An, Ủy ban nhân dân phường Thanh Hà và đặc biệt là kết quả từ những chuyến đi thực tế của tác giả đến các địa điểm thuộc phạm vi nghiên cứu. 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thu thập tài liệu Nguồn dữ liệu được thu thập từ các kết quả nghiên cứu, sách, báo trong và ngoài nước, tạp chí, trang website điện tử, các tài liệu, báo cáo của các cơ quan quản lý du lịch thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam và chính quyền địa phương phường Thanh Hà,… - Phương pháp tổng hợp, phân tích các thông tin Phương pháp này được thực hiện trong khóa luận thông qua việc tổng hợp các nguồn tư liệu, số liệu, các kết quả đánh giá, điều tra xã hội học cũng như các khảo sát thực tế. Phân tích để thấy được sự tham gia của cộng đồng vào phát triển du lịch tại làng gốm; sự chuyển biến cuộc sống của người dân trước và sau khi tham gia phát triển du lịch cũng như những mặt hạn chế, tồn tại trong phát triển du lịch tại làng gốm Thanh Hà. - Phương pháp thực địa Đây là phương pháp không thể thiếu trong việc làm rõ các vấn đề nghiên cứu liên quan đến làng gốm. Kết hợp với việc nghiên cứu thông qua các biểu đồ, bản đồ, tài liệu liên quan, phương pháp thực địa được coi là phương pháp chủ đạo của đề tài. Thông qua khảo sát thực tế sẽ nắm được tình hình, hiểu rõ về cách thức hoạt động, thực trạng hiện tại phát triển du lịch tại làng gốm. Do đó, thông tin thu được từ phương pháp này khá phong phú và cho kết quả nghiên cứu chân thực. - Phương pháp điều tra xã hội học + Phương pháp điều tra bảng hỏi Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi là một phương pháp phỏng vấn viết, được thực hiện cùng một lúc với nhiều người theo một bảng hỏi in sẵn. Việc xây dựng, thiết kế bảng hỏi rất quan trọng, quyết định lớn đến kết quả điều tra. Để đạt kết quả tốt, điều tra thử là một bước rất quan trọng. Trên cơ sở đó điều chỉnh lại bảng hỏi cho phù hợp và thời gian điều tra sẽ được tiến hành vào hai đợt khác nhau nhằm thu thập kết quả điều tra đa dạng, khách quan nhất. Số phiếu điều tra sẽ là 150 phiếu. Có hai mẫu phiếu giành riêng cho hai đối tượng là người dân và khách du lịch tại phố cổ Hội An và làng gốm Thanh Hà. 8 + Phương pháp điều tra phỏng vấn Là phương pháp thu thập thông tin dựa trên cơ sở giao tiếp bằng lời nói có tính đến mục đích đặt ra. Đối tượng thực hiện phỏng vấn trong khóa luận là cư dân địa phương, khách du lịch, đại diện các doanh nghiệp du lịch, chính quyền địa phương tại làng gốm Thanh Hà. Kết quả phỏng vấn sẽ là cái nhìn đa dạng, nhiều chiều về phát triển du lịch tại đây nhằm mang lại những thông tin, dữ liệu đa dạng phục vụ cho việc viết khóa luận. 6. óng góp của đề tài - Về mặt khoa học: + Đề tài góp phần củng cố những lý luận về du lịch cộng đồng cho việc phát triển du lịch ở làng nghề truyền thống. + Công trình mang tính hệ thống về phát triển du lịch cộng đồng tại làng nghề gốm Thanh Hà truyền thống ở thành phố Hội An. - Về mặt thực tiễn: + Cơ sở cho các cấp quản lý hoạch định, ban hành chính sách phát triển du lịch cộng đồng tại làng gốm Thanh Hà. + Đưa ra một số đề xuất, giải pháp, xây dựng mô hình phát triển du lịch cộng đồng ở làng gốm Thanh Hà. + Là tài liệu tham khảo cho sinh viên, những ai quan tâm đến phát triển du lịch cộng đồng ở làng gốm Thanh Hà. 7. Cấu trúc của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, phần nội dung chính của khóa luận bao gồm 3 chương. Cụ thể: Chương 1: Cơ sở lí luận về du lịch cộng đồng. Chương 2: Thực trạng phát triển du lịch cộng đồng tại làng gốm Thanh Hà, phường Thanh Hà, thành phố Hội An. Chương 3: Giải pháp đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng tại làng gốm Thanh Hà, phường Thanh Hà, thành phố Hội An. 9 NỘI DUNG ƢƠ 1. Ơ Ở LÍ LUẬN VỀ DU LỊCH CỘ ỒNG 1.1. Khái niệm du lịch cộng đồng Ngày nay, du lịch cộng đồng đang nhận được nhiều sự đồng thuận trong chiến lược phát triển du lịch không chỉ ở các quốc gia phát triển mà còn có ở nhiều quốc gia khác với mục tiêu mang lại lợi ích chung cho cộng đồng địa phương, đặc biệt cho cộng đồng các làng quê xa xôi ở nông thôn. Khái niệm du lịch cộng đồng bắt đầu xuất hiện từ đầu thế kỷ XX cho đến hiện nay, có các cách nhìn nhận và hiểu biết khác nhau về khái niệm này. Các khái niệm và định nghĩa khác nhau thường tùy thuộc vào tác giả, khu vực địa lý hoặc nghiên cứu dự án cụ thể. Ở Thái Lan, khái niệm du lịch dựa vào cộng đồng được định nghĩa: “Du lịch cộng đồng là loại hình du lịch được quản lý và có bởi chính cộng đồng địa phương, hướng đến mục tiêu bền vững về mặt môi trường, văn hóa và xã hội. Thông qua du lịch cộng đồng du khách có cơ hội tìm hiểu và nâng cao nhận thức về lối sống của cộng đồng địa phương” [13, tr.3]. Khái niệm này cũng được nhắc đến trong chương trình nghiên cứu của nhiều tổ chức xã hội trên thế giới. Pachamama (Tổ chức hướng đến việc giới thiệu và bảo tồn văn hóa bản địa khu vực Châu Mỹ) đã đưa ra quan điểm của mình như sau: “Du lịch cộng đồng là loại hình du lịch mà du khách từ bên ngoài đến với cộng đồng địa phương để tìm hiểu về phong tục, lối sống, niềm tin và được thưởng thức ẩm thực địa phương. Cộng đồng địa phương kiểm soát cả những tác động và những lợi ích thông qua quá trình tham gia vào hình thức du lịch này, từ đó tăng cường khả năng tự quản, tăng cường phương thức sinh kế và phát huy giá trị truyền thống của địa phương” [30]. Còn Istituto Oikos (Tổ chức hướng đến việc hỗ trợ các nghiên cứu, huy động nguồn lực tài chính trong công tác bảo tồn về mặt sinh thái tự nhiên và nhân văn cho các quốc gia đang phát triển trên thế giới ra đời tại Ý năm 1996), lại đề cập đến nội dung của du lịch cộng đồng theo hướng: “Du lịch cộng đồng là loại hình du lịch mà du khách từ bên ngoài đến và có lưu trú qua đêm tại không gian sinh sống của cộng đồng địa phương (thường là các cộng đồng ở nông thôn hoặc các cộng đồng nghèo hoặc sinh sống ở những vùng có điều kiện kinh tế khó khăn). Thông qua đó du khách có cơ hội khám phá môi trường thiên nhiên hoang dã hoặc tìm hiểu các giá trị về văn hóa truyền thống, tôn trọng tư duy văn hóa bản địa. Cộng đồng địa phương có cơ hội thụ hưởng các lợi ích kinh tế từ việc tham gia vào các hoạt động khám phá dựa trên 10 các giá trị về tự nhiên và văn hóa xã hội tại khu vực cộng đồng địa phương sinh sống” [32]. Trong khi Tổ chức mạng lưới du lịch cộng đồng vì người nghèo đã nêu: “Du lịch cộng đồng là một loại hình du lịch bền vững thúc đẩy các chiến lược vì người nghèo trong môi trường cộng đồng. Các sáng kiến của du lịch cộng đồng nhằm vào mục tiêu thu hút sự tham gia của người dân địa phương vào việc vận hành và quản lý các dự án du lịch nhỏ như một phương tiện giảm nghèo và mang lại thu nhập thay thế cho cộng đồng. Các sáng kiến của du lịch cộng đồng còn khuyến khích tôn trọng các truyền thống và văn hóa địa phương cũng như các di sản thiên nhiên” [30]. Du lịch cộng đồng phát triển ở Việt Nam vào cuối những năm 1980 và ngày càng được coi trọng từ sau những năm 1990. Du lịch cộng đồng được định nghĩa tại Khoản 15 Điều 3 Luật Du lịch 2017 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2018): “Du lịch cộng đồng là loại hình du lịch được phát triển trên cơ sở các giá trị văn hóa của cộng đồng, do cộng đồng dân cư quản lý, tổ chức khai thác và hưởng lợi” [24]. Ngoài ra, tác giả Trần Thị Mai (2005) đã xây dựng nội dung cho khái niệm này như sau: “Du lịch cộng đồng là hoạt động tương hỗ giữa các đối tác liên quan, nhằm mang lại lợi ích về kinh tế cho cộng đồng dân cư địa phương, bảo vệ được môi trường và mang đến cho du khách kinh nghiệm mới, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương có dự án” [22]. Cùng có quan điểm nhấn mạnh vai trò của phương thức phát triển du lịch cộng đồng trong công tác bảo tồn môi trường tự nhiên và nhân văn, tác giả Võ Quế (2006) đã nhìn nhận: “Du lịch dựa vào cộng đồng là phương thức phát triển du lịch trong đó cộng đồng dân cư tổ chức cung cấp các dịch vụ để phát triển du lịch, đồng thời tham gia bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và môi trường, đồng thời cộng đồng được hưởng quyền lợi về vật chất và tinh thần từ phát triển du lịch và bảo tồn tự nhiên” [8]. Bên cạnh nội dung xem xét phát triển du lịch cộng đồng là phương thức góp phần đẩy mạnh tính hiệu quả trong công tác bảo tồn, tác giả Bùi Thị Hải Yến (2012) còn đề cập đến việc tham gia của cộng đồng địa phương, với cách nhìn về du lịch cộng đồng: “Du lịch cộng đồng có thể hiểu là phương thức phát triển bền vững mà ở đó cộng đồng địa phương có sự tham gia trực tiếp và chủ yếu trong các giai đoạn phát triển và mọi hoạt động du lịch. Cộng đồng nhận được sự hợp tác, hỗ trợ của các tổ chức, cá nhân trong nước và quốc tế; của chính quyền địa phương cũng như chính phủ và nhận được phần lớn lợi nhuận thu được từ hoạt động du lịch nhằm phát triển cộng 11 đồng, bảo tồn khai thác tài nguyên môi trường du lịch bền vững, đáp ứng các nhu cầu du lịch phong phú, có chất lượng cao và hợp lý của du khách” [20]. Theo đó, khái niệm về du lịch cộng đồng trong nghiên cứu này chủ yếu dựa vào đặc điểm của cộng đồng dân cư địa phương với tư cách là thành phần cốt lõi, là trung tâm của mọi hoạt động phát triển du lịch địa phương. Tựu chung lại, khái niệm du lịch cộng đồng chứa đựng các nội dung chủ yếu như sau: - Du khách là tác nhân bên ngoài, là tiền đề mang lại lợi ích kinh tế và sẽ có những tác động nhất định kèm theo việc thụ hưởng các giá trị về môi trường sinh thái tự nhiên và nhân văn khi đến với một cộng đồng địa phương cụ thể. - Cộng đồng địa phương là người kiểm soát các giá trị về mặt tài nguyên du lịch để hỗ trợ du khách có cơ hội tìm hiểu và nâng cao nhận thức của mình khi có cơ hội tiếp cận hệ thống tài nguyên du lịch tại không gian sinh sống của cộng đồng địa phương. - Cộng đồng địa phương sẽ nhận được lợi ích về mặt kinh tế, mở rộng tầm hiểu biết về đặc điểm tính cách của du khách cũng như có cơ hội nắm bắt các thông tin bên ngoài từ du khách. - Cộng đồng địa phương ngày càng được tăng cường về khả năng tổ chức, vận hành và thực hiện các hoạt động, xây dựng các sản phẩm du lịch phục vụ cho du khách. Từ đó, cộng đồng ngày càng phát huy vai trò làm chủ của mình. Hiện nay, du lịch cộng đồng đang được coi là loại hình du lịch mang lại nhiều lợi ích phát triển kinh tế bền vững nhất cho bản địa. Du lịch cộng đồng không chỉ giúp người dân bảo vệ tài nguyên môi trường sinh thái, mà còn là dịp để bảo tồn và phát huy những nét văn hoá độc đáo của địa phương. 1.2. ặc điểm và nguyên tắc của du lịch cộng đồng 1.2.1. Đặc điểm của du lịch cộng đồng Cùng với sự phát triển ngày càng đa dạng các loại hình du lịch, thì mỗi loại hình đều có những đặc điểm, đặc trưng riêng biệt để nhận dạng, phân tích. Du lịch cộng đồng cũng có những đặc điểm khác với các loại hình du lịch khác như sau: - Đặc điểm nổi bật nhất của đó là loại hình du lịch mà cộng đồng địa phương là chủ thể trực tiếp tham gia vào các hoạt động từ bảo tồn, quản lý đến khai thác các giá trị du lịch từ nguồn tài nguyên du lịch và môi trường du lịch, giữ vai trò chính trong các hoạt động kinh doanh du lịch như kinh doanh lưu trú, ăn uống, vận chuyển khách 12 du lịch và kinh doanh các dịch vụ hàng hóa, vui chơi, giải trí, hướng dẫn, tư vấn các hoạt động kinh tế - xã hội liên quan đến du lịch địa phương. - Phát triển du lịch cộng đồng tức là công nhận quyền chủ sở hữu hợp pháp trong việc bảo tồn, khai thác hợp pháp và bền vững các loại tài nguyên và môi trường vì sự phát triển của cộng đồng. Phát triển du lịch cộng đồng là thực hiện các mục tiêu phát triển du lịch gắn liền với việc thực hiện các mục tiêu phát triển cộng đồng cộng đồng, vì sự phát triển của cộng đồng. - Địa điểm tổ chức phát triển du lịch cộng đồng: Diễn ra tại nơi cư trú hoặc gần nơi cư trú của cộng đồng địa phương. Đây là những khu vực có nguồn tài nguyên du lịch tự nhiên hoặc nhân văn phong phú, hấp dẫn hoặc cả hai, có độ nhạy cảm về đa dạng sinh học, chính trị, văn hóa và xã hội hiện đã, đang và có thể bị tác động bởi con người. - Cộng đồng dân cư phải là người dân sinh sống, làm ăn trong hoặc liền kề các điểm tài nguyên du lịch, đồng thời cộng đồng phải có quyền lợi và trách nhiệm tham gia khai thác cũng như bảo tồn tài nguyên, các nguồn lực phát triển du lịch bền vững nhằm hạn chế, giảm các tác động tiêu cực, nâng cao số lượng, chất lượng tài nguyên du lịch từ chính các hoạt động kinh doanh du lịch, kinh tế - xã hội của cộng đồng, hoạt động của du khách và các bên tham gia vào hoạt động du lịch nói chung. - Phát triển du lịch cộng đồng vừa góp phần đa dạng hóa, nâng cao chất lượng tài nguyên môi trường du lịch, các sản phẩm du lịch, đồng thời góp phần duy trì, phát triển các ngành nghề, kinh tế truyền thống của địa phương, ủng hộ sự phát triển đa dạng các ngành kinh tế. Phát triển du lịch cộng đồng phải đảm bảo sự công bằng trong việc phân chia nguồn lợi từ hoạt động du lịch. Phần lớn nguồn lợi thu được từ hoạt động du lịch được giữ lại cho cộng đồng. Hoạt động này phải tính đến các hiệu quả về kinh tế - xã hội, môi trường và chịu sự điều tiết của các quy luật kinh tế - xã hội, đặc biệt là luật cung - cầu. - Du lịch cộng đồng cũng bao gồm các yếu tố trợ giúp cộng đồng phát triển du lịch của các bên tham gia du lịch, gồm các cá nhân, các công ty du lịch, các tổ chức chính phủ, phi chính phủ, các cấp quản lý nhà nước… Như vậy, phát triển du lịch cộng đồng thực chất là phát triển các loại hình du lịch bền vững, có trách nhiệm với tài nguyên môi trường và sự phát triển của cộng đồng. Chủ thể của các hoạt động bảo tồn, tôn tạo tài nguyên môi trường và khai thác 13 chính cho phát triển du lịch là cộng đồng địa phương. Nguồn lợi thu được từ hoạt động du lịch cũng như mục đích của các hoạt động trên nhằm phát triển cộng đồng. Các loại hình du lịch cộng đồng do đó còn được gọi là các loại hình du lịch vì dân và do dân. Việc tổ chức, đầu tư, triển khai, phát triển các loại hình du lịch cộng đồng đòi hỏi nhiều thời gian, công sức, tiền của, cơ chế, chính sách, cơ sở vật chất kỹ thuật, vì vậy cần được thực hiện có nguyên tắc [20, tr.38]. 1.2.2. Nguyên tắc của du lịch cộng đồng Bên cạnh các đặc điểm, du lịch cộng đồng cũng cần tuân thủ các nguyên tắc cơ bản để trường tồn và phát triển bền vững: - Bình đẳng xã hội: Các thành viên của cộng đồng tham gia lập kế hoạch, thực hiện và quản lý các hoạt động du lịch trong cộng đồng của mình. Sự tham gia của cộng đồng địa phương vào công tác chuẩn bị, tổ chức và thực hiện các hoạt động du lịch được chú trọng. Các lợi ích kinh tế được chia đều; không chỉ cho các công ty du lịch mà cả cho các thành viên cộng đồng. - Tôn trọng văn hóa địa phương và các di sản thiên nhiên: Hầu hết các hoạt động du lịch đều tiềm tàng các tác động cả tích cực và tiêu cực đến cộng đồng địa phương và môi trường tự nhiên. Quan trọng là các giá trị văn hóa địa phương và môi trường thiên nhiên được bảo vệ và tôn trọng thông qua các hoạt động tích cực của tất cả các đối tác trong ngành Du lịch địa phương, điều này rất quan trọng để duy trì cấu trúc xã hội địa phương. Do đó, cộng đồng không chỉ phải nhận thức được vai trò và trách nhiệm của mình trong việc cung cấp các trải nghiệm du lịch thành công, mà còn phải hiểu các tác động tích cực và tiêu cực của du lịch mà có thể ảnh hưởng đến họ và môi trường tự nhiên của họ do thiếu quy hoạch và quản lý. - Chia sẻ lợi ích: Việc chia sẻ các lợi ích từ du lịch cho cộng đồng đòi hỏi cộng đồng có thể nhận được các lợi ích giống như các đối tác liên quan khác. Trong việc chia sẻ lợi ích, doanh thu từ các hoạt động du lịch thường được chia cho tất cả những người tham gia, và một phần riêng đóng để góp cho toàn bộ cộng đồng địa phương thông qua quỹ cộng đồng. Quỹ này có thể được sử dụng cho các mục đích như tái đầu tư vào cơ sở hạ tầng như cầu, đường, điện hoặc các lĩnh vực lợi ích cộng đồng khác như y tế và giáo dục. - Sở hữu và tham gia của địa phương: Du lịch cộng đồng thành công sẽ khai thác một cách hiệu quả các kiến thức và nguồn lực của cộng đồng địa phương để đạt được 14 các kết quả trong du lịch. Sự tham gia của cộng đồng địa phương từ khâu lập kế hoạch đến thực hiện và đánh giá là rất quan trọng, là cách tốt nhất để đảm bảo đạt được quyền sở hữu của địa phương và phát huy tối đa sự được tham gia của địa phương [10, tr.5]. Trong số các nguyên tắc trên thì nguyên tắc “chia sẻ lợi ích” là nguyên tắc chủ chốt và quan trọng nhất. Du lịch cộng đồng hình thành và phát triển chủ yếu từ sự chung tay của chính quyền và cộng đồng địa phương, nên nguyên tắc này ảnh hưởng rất lớn đến mối quan hệ này, nếu không thể thỏa thuận về “lợi ích” thì mô hình du lịch cộng đồng rất dễ thất bại. 1.3. iều kiện phát triển du lịch cộng đồng 1.3.1. Nhu cầu của khách du lịch Có rất nhiều đối tượng khách du lịch với những mục đích đi du lịch khác nhau. Ban quản lý du lịch cộng đồng địa phương cần xác định được đối tượng khách du lịch là nhóm khách hàng mục tiêu (nhóm khách hàng chính) của mình để từ đó đưa ra các hoạt động marketing phù hợp. Cần tập trung cả thị trường khách du lịch trong nước và khách du lịch quốc tế để có được số lượng khách đến với điểm du lịch cộng đồng lớn nhất và giảm thiểu yếu tố mùa vụ trong du lịch khi chỉ phụ thuộc vào thị trường khách hàng quốc tế. Bảng 1.1: ối tƣợng khách du lịch của du lịch cộng đồng Loại khách Mục đích du lịch du lịch  Tìm hiểu lịch sử văn hóa của điểm đến trước, trong và sau chuyến du lịch. Khách muốn trải nghiệm thực tế  Yêu thích các công trình kỳ quan thiên nhiên nhiên hùng vĩ.  Dễ hội nhập với văn hóa địa phương.  Đi du lịch để phát triển kiến thức cá nhân.  Dễ hòa nhập với môi trường mới.  Tìm cách tự hoàn thiện mình qua việc học hỏi những người khác. Khách quan tâm đến lịch sử văn hóa  Muốn tìm kiếm học hỏi tất cả mọi thứ về một điểm đến.  Đi du lịch theo sở thích cá nhân.  Sự thoải mái quá làm giảm đi những kinh nghiệm thực tế, 15