Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Sư phạm Luận văn ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh tr...

Tài liệu Luận văn ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở ở huyện châu phú, tỉnh an giang hiện nay

.PDF
79
700
124

Mô tả:

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI -------- ĐÀO VĂN HOÀNG GIANG ẢNH HƯỞNG CỦA BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở HUYỆN CHÂU PHÚ, TỈNH AN GIANG HIỆN NAY ĐỀ CƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC HÀ NỘI - 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI -------- ĐÀO VĂN HOÀNG GIANG ẢNH HƯỞNG CỦA BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở HUYỆN CHÂU PHÚ, TỈNH AN GIANG HIỆN NAY Chuyên ngành : Triết học Mã số : 60220301 ĐỀ CƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THANH BÌNH HÀ NỘI - 2016 MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở HUYỆN CHÂU PHÚ, TỈNH AN GIANG HIỆN NAY ............................................... 10 1.1. Cơ sở lý luận ...................................................................................................... 10 1.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................... 19 Chương 2: ẢNH HƯỞNG CỦA BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở HUYỆN CHÂU PHÚ, TỈNH AN GIANG HIỆN NAY - THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP ............................................................................... 26 2.1. Thực trạng về ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở ở huyện Châu Phú, tỉnh An Giang hiện nay ..................................................................................................................... 26 2.2. Giải pháp ngăn chặn ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở ở huyện Châu Phú, tỉnh An Giang hiện nay ............................................................................................................. 48 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 68 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 70 LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn sâu sắc đến T.S Nguyễn Thanh Bình – người đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ em thực hiện và hoàn thành luận văn. Tôi xin cảm ơn quý thầy cô giáo trong Khoa Triết học của trường Đại học Sư phạm Hà Nội và thầy cô trường Đại học An Giang đã tạo điều kiện liên kết mở lớp và nhiệt tình giảng dạy, giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập. Xin dành sự cảm ơn đến quý thầy cô giáo, phòng ban của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Châu Phú và các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Châu Phú, tỉnh An Giang đã giúp đỡ tôi có những số liệu, thông tin thực tế để thực hiện và hoàn thành được đề tài này Xin gửi lời cảm ơn đến gia đình và đồng nghiệp đã động viên tôi trong qua trình học tập và thực hiện luận văn. Hà Nội, ngày 30 tháng 03 năm 2017 Đào Văn Hoàng Giang 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngày nay, giáo dục nói chung và giáo dục nhân cách cho người học trong nhà trường nói riêng, đang là vấn đề được Đảng, Nhà nước và toàn xã hội quan tâm. Trong đó, đặc biệt là giáo dục nhân cách cho học sinh trung học cơ sở. Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã từng nói: “Một năm khởi đầu bằng mùa xuân. Một đời người khởi đầu bằng tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội”. Tuổi trẻ có những ước mơ hoài bão, khát vọng vươn tới những giá trị đích thực, được sống, yêu thương và cống hiến. Nhìn lại chặng đường mà đất nước đã đi qua, chúng ta rất lấy làm tự hào về những gì mà thế hệ trẻ Việt Nam đã làm được như anh Kim Đồng, anh Lê Văn Tám, chị Võ Thị Sáu… tuổi trẻ Việt Nam ngày hôm nay đang tiếp nối những truyền thống tốt đẹp đó không ngừng rèn đức luyện tài, cống hiến sức lực, trí tuệ (đưa trí tuệ của Việt Nam thể hiện bản lĩnh trên các cuộc thi Olympic quốc tế) cho sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước ngày càng giàu mạnh hơn, tươi sáng hơn để sánh vai với các cường quốc như Bác đã từng mong muốn. Để làm được điều đó, việc tích lũy kiến thức và rèn luyện nhân cách ngay từ khi còn ngồi trong ghế nhà trường là một việc làm hết sức quan trọng. Đặc biệt là đối với các em học sinh ở các trong các trường trung học cơ sở, giai đoạn này có sự thay đổi phức tạp về thể chất và tinh thần của các em. Đây là quãng thời gian quan trọng nhất để các em trang bị cho mình vốn tri thức cần thiết trước khi bước sang một giai đoạn khác của đời người. Nhưng chính vì thể chất, tâm lý và nhân cách chưa hoàn thiện một cách đầy đủ đã khiến cho một số em trong lứa tuổi này thường bị khủng hoảng về tâm lý, biến đổi mạnh về sinh lý, dẫn đến những suy nghĩ và hành động tiêu cực sai lệch, một trong số đó là hành động mang tính bạo lực. Bước sang thế kỷ XXI, thế kỷ của những bước chuyển mình mạnh mẽ trong mọi mặt của đời sống xã hội. Việc thay đổi ấy, đang đặt thế hệ trẻ Việt Nam trước những thời cơ và thách thức mới. Sự bùng nổ như vũ bão của công nghệ thông tin, sự hội nhập sâu rộng với các nền văn hóa phương Tây đã tạo điều kiện cho thế hệ trẻ giao lưu học hỏi và cũng là nguy cơ đánh mất bản sắc dân tộc trong thế hệ trẻ. 2 Xã hội ngày càng phát triển, đời sống con người ngày càng được nâng cao, vì thế mà con người ngày càng có những đòi hỏi cao hơn ở cuộc sống. Khi được thỏa mãn các nhu cầu ấy đã làm thay đổi mạnh mẽ đến đời sống vật chất, tinh thần và sự thay đổi đột ngột này đã đưa đến hệ lụy làm cho hành vi, lối sống một bộ phận học sinh trung học cơ sở bị sai lệch về đạo đức và lối sống ngay từ khi còn ngồi trong ghế nhà trường. Nếu trước đây, chốn học đường được xem là môi trường tốt nhất, an toàn nhất cho việc học tập và phát triển nhân cách của thế hệ trẻ thì giờ đây đang phải đối mặt với một vấn nạn hết sức nghiêm trọng, đó là tình trạng bạo lực học đường. Bạo lực học đường hiện nay đang là một vấn nạn ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Bạo lực học đường diễn ra ở nhiều mức độ, nhiều hình thức khác nhau, không những ngày càng gia tăng với số lượng vụ mà mức độ ngày càng nghiêm trọng hơn, gây bức xúc trong dư luận. Điều này đã khiến các ngành chức năng hết sức quan tâm, là nỗi lo lắng của rất nhiều gia đình, nhà trường cũng như toàn xã hội với một thế hệ tương lai của đất nước đang bị lầm đường, lạc lối. Đặc biệt ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển nhân cách của học sinh tại các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Châu Phú, tỉnh An Giang nói riêng và cả nước nói chung. Nhưng với truyền thống hiếu học của người Việt Nam và sự quan tâm Đảng và Nhà nước, luôn coi giáo dục là một trong những quốc sách hàng đầu. Việc phát triển nguồn nhân lực vừa là mục tiêu, vừa là động lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Nay khi tạm thời đứng trước những khó khăn của thời đại mới, chúng ta không hề nao núng và chịu khuất phục. Với một chiến lược giáo dục đúng đắn, một sự quan tâm cần thiết và sự chung sức của toàn xã hội thì vấn nạn bạo lực học đường tôi tin tưởng rằng sẽ sớm được giải quyết và ảnh hưởng của nó đến sự phát triển nhân cách của học sinh trung học cơ sở sẽ được kiểm soát và ngăn chặn kịp thời. Trước sự ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách của học sinh trung học cơ sở ngày gia tăng, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định số 1501/QĐ-TTg (28/08/2015) về việc phê duyệt Đề án “Tăng cường giáo dục 3 lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên, thiếu niên và nhi đồng giai đoạn 2015 - 2020”, qua đó đã quy định cụ thể về việc tăng cường giáo dục đạo đức, giáo dục nhân cách trong giới học sinh nhất là học sinh cấp II, nhằm rèn luyện cho học sinh những kỹ năng sống cần thiết để giúp cho học sinh có cách ứng xử tốt với bản thân, gia đình, thầy cô, bạn bè và xã hội. Với những lý do được trình bày trên, để chúng ta thấy được thực trạng của vấn đề là như thế, chúng tôi mạnh dạn chọn đề tài “Ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở ở huyện Châu Phú, tỉnh An Giang hiện nay” làm đề tài luận văn của mình, để từ đó có thể thấy được vai trò quan trọng và cần thiết của việc đánh giá mức độ ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách của học sinh, đề xuất các giải pháp phối hợp tích cực góp phần kéo giảm và ngăn chặn những ảnh hưởng tiêu cực của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách của học sinh đang diễn ra tại trường trung học cơ sở, hưởng ứng và tham gia phong trào “Trường học thân thiện - học sinh tích cực” của ngành giáo dục phát động. 2. Lịch sử nghiên cứu Việc nghiên cứu, tìm hiểu và vận dụng những phương pháp phối hợp hợp lý, để kịp thời từng bước hạn chế, tiến tới ngăn chặn những ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở ở huyện Châu Phú, tỉnh An Giang hiện nay là rất cần thiết. Ở địa bàn tỉnh An Giang nói riêng và Việt Nam nói chung, chưa có một công trình nghiên cứu hoàn chỉnh về ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở, chỉ có những cuộc hội thảo bàn về các nguyên nhân và biện pháp ngăn chặn bạo lực học đường, nghiên cứu ảnh hưởng của bạo lực học đường đến học sinh dưới góc độ tâm lý học và nghiên cứu về bạo lực học đường và ảnh hưởng của nó dưới góc độ triết học. Có thể chia thành các nhóm sau: Nhóm nghiên cứu về nguyên nhân và giải pháp bạo lực học đường: Nhận thức của học sinh trường THPT Nguyễn Trường Tộ (TP Vinh - Nghệ An) về vấn đề bạo lực học đường, Nguyễn Thị Thuỳ Dung,Trường Đại học Khoa học 4 Xã hội và Nhân văn TP.Hồ Chí Minh, 2012. Luận văn nêu thực trạng bạo lực học đường ở các trường trung học phổ thông của Nghệ An, tìm các nguyên nhân, hậu quả và giải pháp làm hạn chế bạo lực học đường. “Tình hình, nguyên nhân và giải pháp chống bạo lực học đường ở An Giang”, Đăng Giai, Báo An Giang, số 66, 9/2010, tr. 9. Bài viết đã tìm hiểu được một số khía cạnh của vấn đề bạo lực trong học đường, đề xuất giải pháp chung mang tính cấp tỉnh thực hiện. “Bạo lực học đường ở Trường THPT Nguyễn Văn Thoại thực trạng và giải pháp” của Nguyễn Hằng, tham luận trong Hội thảo khoa học với chủ đề “ Bạo lực học đường - Nhận diện và giải pháp” do Hội Khoa học Tâm lý và Sở Giáo dục Đào tạo các tỉnh Tiền Giang, Long An, Vĩnh Long, Đồng Tháp cùng tổ chức, năm 2015. Đã đề cập đến một số vấn đề bạo lực học đường đã diễn ra ở THPT Nguyễn Văn Thoại và giải pháp thực hiện trước vấn nạn bạo lực học đường. “7 ảnh hưởng của văn hoá gia đình trong vấn đề bạo lực học đường”, Vũ Thanh Thuỷ, Tạp chí giáo dục, số 35( kỳ 1 - tháng 2)/tháng 2/2015. Bài báo trình bày về văn hoá, văn hoá gia đình (nét đẹp về gia đình truyền thống, sự tiếp nối, phát triển văn hoá gia đình, cấu trúc gia đình…); bạo lực học đường và mối liên hệ với văn hoá gia đình. Nhóm nghiên cứu về ảnh hưởng, tác động của bạo lực học đường đến tâm lý người học dưới góc độ tâm lý học Một số yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến hành vi bạo lực học đường ở THPT , Luận văn Thạc sỹ Tâm lý học của Lê Thị Lan Anh, 2012. Luận văn đã phân tích các yếu tố tâm lý dẫn đến hành vi bạo lực của học sinh và đề xuất các giải pháp giảm thiểu hành vi bạo lực. Bạo lực học đường ở Việt Nam hiện nay nhìn từ góc độ tâm lí học, Nguyễn Thị Thanh Bình, Nguyễn Thị Mai Lan - Từ điển bách khoa, 2013, 372 trang. Cuốn sách trình bày tổng quan tình hình nghiên cứu về bạo lực học đường, một số vấn đề lí luận cơ bản về bạo lực học đường, thực trạng một số khía cạnh tâm lí của bạo lực học đường và các biện pháp ngăn chặn, phòng ngừa hành vi bạo lực học đường. 5 “Thanh thiếu niên chơi game bạo lực: Những phân tích về tâm lý - xã hội và một số giải pháp quản lí - giáo dục định hướng” của Trần Thị Minh Đức và Bùi Thị Hồng Thái, Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội, Nghiên cứu giáo dục, tập 29, số 1 (2013) 27-38. Bài viết trên cơ sở nghiên cứu 4.468 thiếu niên Việt Nam chơi game ở độ tuổi 11 - 30 tuổi, trong đó có 63.7% người chơi game bạo lực tại thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Vinh, Đà Nẵng và thành phố Hồ Chí Minh (đề tài do quỹ Nafoted tài trợ, 2010 - 2012), bài báo đề cập đến thực trạng chơi game bạo lực ở thanh thiếu niên và những ảnh hưởng và áp của game bạo lực đến người chơi. Thông qua đó, bài báo còn đề xuất giải pháp ngăn ngừa game bạo lực từ phía nhà quản lí và cha mẹ thanh thiếu niên. “Giáo dục nhân cách cho học sinh, sinh viên trong bối cảnh cơ chế thị trường” của Phạm Thị Minh, Tạp chí Tâm lý học, số 7, 2005. Bài viết đã trình bày những thuận lợi và khó khăn trong việc giáo dục nhân cách cho học sinh, sinh viên trong bối cảnh cơ chế thị trường, chỉ ra những tác động tiêu cực của cơ chế thị trường đến sự phát triển nhân cách học sinh, sinh viên. Nghiên cứu không khí tâm lí lớp học của học sinh trung học cơ sở Hưng Yên, Luận văn của Nguyễn Thị Minh Trang, 2012. Luận văn nghiên cứu không khí tâm lí lớp học của học sinh THCS trên địa bàn tỉnh Hưng Yên, từ đó đưa ra một số kiến nghị nhằm xây dựng một bầu không khí tâm lí tích cực trong lớp học ở các trường THCS tỉnh Hưng Yên. “Vấn đề nhân cách trong tâm lý học ngày nay” của Đào Thị Oanh, Nxb Giáo dục, Hà Nội, 2007. Cuốn sách đã tổng hợp và khái quát lý luận tâm lý về nhân cách và đề xuất các giải pháp hình thành, phát triển nhân cách thể hệ trẻ. Nhóm luận văn, nghiên cứu về bạo lực học đường và ảnh hưởng của nó dưới góc độ triết học: Vận dụng quan điểm xem xét khách quan và quan điểm xem xét toàn diện để tìm hiểu những nguyên nhân dẫn tới bạo lực học đường hiện nay, Phạm Bình Minh, Tiểu luận Triết Học, 2014. Nghiên cứu dưới góc độ nhìn nhận khách quan về thực trạng và thể hiện quan điểm triết học trong đánh giá sự nhận thức của học sinh đối 6 với bạo lực học đường và những ảnh hưởng của nó trực tiếp đến sự hình thành nhân cách học sinh. Từ bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách của học sinh, Tham luận của Đào Văn Trà, Hội thảo Giáo dục, 2015. Bài viết đã phân tích rõ nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường và chỉ rõ ảnh hưởng của nó đến sự hình thành và phát triển nhân cách của học sinh. Các nghiên cứu đều dừng lại ở việc tìm hiểu các nguyên nhân, giải pháp chung mà chưa đi sâu vào các điều kiện cụ thể hoặc các các giải pháp cụ thể để hạn chế mức độ ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở đối với từng địa phương. Với thực trạng trên, căn cứ vào nhu cầu thực tế của địa phương công tác và kế thừa những thành quả nghiên cứu của các tác giả, chúng tôi chọn đề tài “Ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở ở huyện Châu Phú, tỉnh An Giang hiện nay”. Nhằm góp phần tháo gỡ những khó khăn trong công tác ngăn chặn bạo lực học đường, hạn chế và tiến tới ngăn chặn những ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở ở huyện Châu Phú, tỉnh An Giang hiện nay. 3. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở phân tích thực trạng, mức độ ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở, tìm hiểu cụ thể nguyên nhân và đề xuất giải pháp hiệu quả trong sự phối hợp giữa nhà trường - gia đình - xã hội được xem xét dưới góc độ triết học để góp phần hạn chế và tiến tới ngăn chặn ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở nhằm tạo môi trường giáo dục lành mạnh, hoàn thiện nhân cách cho mỗi học sinh. 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu Khách thể nghiên cứu: các trường trung học cơ sở ở huyện Châu Phú, tỉnh An Giang hiện nay. Đối tượng nghiên cứu: ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh. 7 5. Giả thuyết khoa học Mức độ ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở diễn ra ngày một phức tạp đã tác động trực tiếp đến thái độ, tình cảm, niềm tin, sức khoẻ, tinh thần, kết quả học tập và các mối quan hệ của học sinh. Nếu đánh giá đúng mức độ ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh, thực hiện phối hợp hiệu quả trong giáo dục đạo đức giữa nhà trường - gia đình - xã hội và xây dựng môi trường học tập an toàn, lành mạnh cho các em học sinh trung học cơ sở sẽ giảm thiểu được ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh, đồng thời giúp các em có đủ điều kiện thuận lợi phát triển về thể lực, trí lực, hoàn thiện nhân cách góp phần hình thành nên những con người phát triển toàn diện vừa “hồng” vừa “chuyên”. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích đề ra ở trên, thì luận văn tập trung vào nghiên cứu các vấn đề sau: Nghiên cứu hệ thống những vấn đề lý luận về bạo lực, bạo lực học đường, nhân cách, sự phát triển nhân cách học sinh trong các trường trung học cơ sở. Nghiên cứu những ảnh hưởng của bạo lực học đường dưới góc độ là một tồn tại xã hội đã tác động trực tiếp đến tâm tư, tình cảm, ý thức (ý thức xã hội) của học sinh và ý thức xã hội này cũng tác động ngược lại tới sự hình thành và phát triển nhân cách của chủ thể trực tiếp là học sinh trung học cơ sở. Ngoài ra, còn vận dụng quan điểm xem xét khách quan và quan điểm xem xét toàn diện để tìm hiểu những nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường hiện nay và những ảnh hưởng tiêu cực của nó đến sự phát triển nhân cách của học sinh trung học cơ sở. Đánh giá đúng thực trạng ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở, tìm ra các nguyên nhân chính về ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh, từ đó đề xuất những biện pháp phối hợp giáo dục hiệu quả để góp phần kéo giảm và kiểm soát những ảnh 8 hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở trên địa bàn huyện Châu Phú, tỉnh An Giang hiện nay. 7. Phạm vi nghiên cứu Trong khuôn khổ của luận văn, chúng tôi nghiên cứu về ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở diễn ra trên địa bàn huyện Châu Phú, tỉnh An Giang hiện nay. Với thời gian nghiên cứu từ năm 2014 đến nay. 8. Phương pháp nghiên cứu Đề tài được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Phương pháp nghiên cứu của đề tài phương pháp nhận thức duy vật biện chứng và lịch sử, kết hợp vận dụng các phương pháp khác như: phân tích và tổng hợp, so sánh, trừu tượng hoá và khái quát hoá, thống kê và đánh giá số liệu, phương pháp điều tra xã hội học, phương pháp tham vấn chuyên gia. 9. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung chính của luận văn được bố cục làm 2 chương và 4 tiết. 10. Các luận điểm cơ bản và đóng góp mới của luận văn 10.1. Luận điểm cơ bản của luận văn Sự phát triển nhân cách học sinh cần được quan tâm và tạo mọi điều kiện để các em hình thành đủ đức và tài nhất là học sinh trung học cơ sở. Việc ngăn chặn sự ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở là việc làm rất cần thiết, nhằm tạo ra nguồn nhân lực đủ đức, đủ tài góp phần phát triển đất nước trong thời kỳ mới. Để ngăn chặn sự ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở đạt hiệu quả thì chúng ta cần có giải pháp phối hợp hiệu quả giữa nhà trường – gia đình – xã hội nhằm tạo môi trường học tập an toàn, lành mạnh để phát triển toàn diện nhân cách cho học sinh. 9 10.2. Đóng góp mới của luận văn Về lý luận: Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần cung cấp tài liệu tham khảo cho cán bộ Đoàn - Đội trong giáo dục học sinh trung học cơ sở hoặc cho cơ quan quản lý giáo dục, cán bộ quản lý giáo dục của huyện có tài liệu tham khảo để xây dựng chương trình, kế hoạch giáo dục phù hợp; có thể làm tài liệu tham khảo trong giảng dạy môn học: Đạo đức học, Xã hội học, Giáo dục công dân, Giáo dục Ngoài giờ lên lớp, Hoạt động hướng nghiệp, Giáo dục kỹ năng sống... Về thực tiễn: Đề tài có thể trang bị cho học sinh cấp trung học cơ sở những thông tin cần thiết nhất về tác hại của bạo lực học đường, mức độ ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh đã và đang diễn ra trên địa bàn huyện Châu Phú, tỉnh An Giang hiện nay. Để xác định rõ nguyên nhân, mức độ ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách và đề xuất biện pháp hiệu quả để kéo giảm, ngăn chặn kịp thời những ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở. 10 Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở HUYỆN CHÂU PHÚ, TỈNH AN GIANG HIỆN NAY 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Khái niệm về bạo lực Bạo lực là một hiện tượng xã hội. Đã có rất nhiều định nghĩa về “bạo lực”. Theo đại từ điển Tiếng Việt năm 1998: “Bạo lực là sức mạnh dùng để chấn áp, chống lại lực lượng đối lập hay lật đổ chính quyền” hoặc theo từ điển Tiếng Việt năm 2003 thì “bạo lực là sức mạnh dùng để chấn áp hoặc lật đổ”. Theo tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bạo lực là việc đe dọa hay dùng sức mạnh thể chất hay quyền lực đối với bản thân, người khác hoặc đối với nhóm người hay một cộng đồng người mà gây ra hay làm gia tăng khả năng gây ra tổn thương, tử vong, tổn hại về tâm lý, ảnh hưởng đến sự phát triển hay gây ra sự mất mát cho những người bị hại. Như vậy, có thể khẳng định có rất nhiều hình thức bạo lực tồn tại trong đời sống xã hội. Tuy nhiên không phải hình thức bạo lực nào cũng hướng vào việc lật đổ các đảng nhóm, phe phái chính trị và chính quyền. Xuất phát từ thực tế cho thấy từ nhiều nguyên nhân khác nhau, các chủ thể có thể dùng bạo lực để giải quyết sự bất hòa trong các quan hệ xã hội thường ngày; sự tranh chấp quyền lợi giữa hai người hay đơn giản là sự tranh giành quyền và lợi ích cho cá nhân mình… Theo khuynh hướng thay đổi của thời đại với các vấn đề xã hội đầy mới mẻ, các khái niệm về bạo lực cũng ngày càng trở nên phong phú. Xuất hiện nhiều khái niệm mới từ thực tế xã hội, trong đó khái niệm “Bạo lực học đường” là biểu hiện cho xu thế đó. 1.1.1.2. Khái niệm về bạo lực học đường 11 Bạo lực học đường là những hành vi xâm hại đến tính mạng, tài sản, sức khoẻ, tinh thần, uy tín, danh dự của người bị hại trong môi trường học đường. Có 3 mức độ tiếp cận khái niệm bạo lực học đường, bao gồm: Theo nghĩa hẹp: là những hành vi xâm hại giữa học sinh với học sinh trong cùng một trường diễn ra bên trong hay bên ngoài khuôn viên nhà trường. Theo nghĩa rộng: là những hành vi xâm hại giữa học sinh với học sinh hoặc giữa học sinh với giáo viên hoặc giữa giáo viên với giáo viên diễn ra bên trong hay bên ngoài khuôn viên nhà trường. Theo nghĩa lấy học sinh làm trung tâm: là những hành vi xâm hại mà chủ thể gây hại là học sinh, người bị hại là bất kỳ ai diễn ra bên trong hay bên ngoài khuôn viên nhà trường. Đây là cách tiếp cận được nhiều người quan tâm vì ý nghĩa lý luận và thực tiễn của nó trong công tác giáo dục. Mỗi cách tiếp cận sẽ có cách nhận diện và đưa ra các nguyên nhân, giải pháp ngăn ngừa tương đối khác nhau về bạo lực học đường. Cách tiếp cận như trên cũng giúp chúng ta phân biệt đâu là bạo lực học đường, đâu là không. Ví dụ: một phụ huynh học sinh vì bênh vực con em mà vào trường gây gổ, hành hung thầy cô giáo, một học sinh bị bọn trấn lột hành hung buộc phải chống trả tự vệ thì đó cũng không phải là bạo lực học đường. Bạo lực học đường diễn ra dù với hình thức này hay hình thức khác thì cũng đều ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển nhân cách của học sinh. 1.1.1.3. Khái niệm về nhân cách Theo Từ điển Tiếng Việt, thì nhân cách là hệ thống những phẩm giá của một người được đánh giá từ mối quan hệ qua lại của người đó với những người khác, với tập thể, với xã hội và cả với thế giới tự nhiên xung quanh trong mọi cái nhìn xuyên suốt quá khứ, hiện tại và tương lai. Nhân cách là một thứ giá trị được xây dựng và hình thành trong toàn bộ thời gian con người tồn tại trong xã hội, nó đặc trưng cho mỗi con người, thể hiện những phẩm chất bên trong con người nhưng lại mang tính xã hội sâu sắc. Đây cũng là cách con người sống và thể hiện. 12 Theo tâm lý học thì nhân cách là tổ hợp các thái độ, những đặc điểm, những thuộc tính tâm lí của cá nhân biểu hiện bản sắc và giá trị xã hội của con người. Theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh thì xem nhân cách mà cụ thể hơn là đạo đức, đó là cái gốc cách mạng. Đạo đức là nền tảng, là sức mạnh, là tiêu chuẩn hàng đầu của người cách mạng, cũng như gốc của cây, nguồn của sông suối. Triết học Mác - Lênin xem nhân cách là “những cá nhân con người với tính cách là sản phẩm của sự phát triển xã hội, chủ thể của lao động, của sự giao tiếp, của nhận thức, bị quy định bởi những điều kiện lịch sử – cụ thể của đời sống xã hội”. Mặc dù các quan điểm, định nghĩa có khác nhau, xuất phát từ mục đích nghiên cứu riêng, nhưng nhìn chung có sự thống nhất khi xem xét nhân cách, đó là: -Những phẩm chất và năng lực có giá trị đối với cá nhân và xã hội được hình thành bằng hai con đường chủ yếu là hoạt động và giao lưu. -Mỗi cá nhân có một nhân cách riêng bao gồm hai mặt: mặt tự nhiên và mặt xã hội, trong đó mặt xã hội có ý nghĩa quan trọng đặc biệt, thể hiện đặc thù về nhân cách của mỗi con người. -Nhân cách là tổng hợp những phẩm chất, năng lực không thành bất biến của cá nhân mà nó thường xuyên giữ gìn, bảo vệ mà còn phải rèn luyện, bồi dưỡng để nhân cách ngày càng phát triển hơn, hoàn thiện hơn. 1.1.1.4. Khái niệm về sự phát triển nhân cách Từ khi sinh ra thì con người chưa có nhân cách, chính trong quá trình sống, hoạt động, giao lưu… mà con người tự hình thành và phát triển nhân cách của mình bằng con đường xã hội: lĩnh hội các di sản văn hóa vật chất và tinh thần của loài người. Xem xét dưới góc độ quan điểm duy vật biện chứng, sự phát triển nhân cách được hiểu là sự tích lũy dần về lượng dẫn đến sự thay đổi về chất, còn là sự phủ định cái cũ và xuất hiện cái mới, động lực của sự phát triển là giải quyết các mâu thuẫn bên trong của sự vật hiện tượng. 13 Sự phát triển nhân cách khác với sự phát triển của cá nhân: sự phát triển cá nhân được thể hiện trên cả 3 phương diện như: sự phát triển thể chất, sự phát triển về tâm lý và sự phát triển về phương diện xã hội. Vì nhân cách là bộ mặt xã hội – tâm lý của mỗi người nên sự phát triển nhân cách phải được hiểu là sự phát triển tâm lý xã hội của con người. Sự phát triển nhân cách chịu sự ảnh hưởng của các yếu tố: yếu tố sinh thể, yếu tố môi trường, yếu tố giáo dục và yếu tố hoạt động cá nhân và sự phát triển này có những giai đoạn phát triển khác nhau, mạnh mẽ nhất vẫn là giai đoạn lứa tuổi học sinh trung học cơ sở. 1.1.2. Các hình thức của bạo lực học đường hiện nay Có rất nhiều cách để phân chia các hình thức của bạo lực học đường. Nhưng nhìn ở góc độ những tác hại mà bạo lực học đường gây ra thì có thể chia những hành vi như chửi mắng, lăng mạ, làm nhục, đe dọa, uy hiếp, đánh nhau bằng gậy gộc, dao, kiếm…với các loại hung khí khác, gồm ba hình thức dưới đây: Hình thức thứ nhất: đó là bạo lực về mặt tinh thần: bạo lực về mặt tinh thần là hình thức bạo lực thường xuyên diễn ra, đối tượng có thể là giữa cá nhân các học sinh với nhau, giữa giáo viên với học sinh hoặc một nhóm đông các đối tượng mà mục đích cùng hướng tới đó là đánh vào mặt tinh thần của đối phương. Một số biểu hiện để nhận biết các tình huống là bạo lực về tinh thần như nói xấu, cãi vã, lăng mạ, xúc phạm đến danh dự, nhân phẩm của nhau, có những lời (thư) hăm dọa, tung hình ảnh, clip có nội dung, có mục đích ác ý với bạn bè… Hình thức thứ hai: đó là bạo lực về mặt thể chất: đây là hình một hình thức bạo lực rất phổ biến và ngày càng trở nên quen thuộc với bất cứ ai, bởi cách thức và hậu quả mà nó gây ra được biểu hiện rất rõ trong các vụ việc. Đó là những hành vi với mục đích gây tổn thương về mặt thể xác đối với đối phương, bạo lực về thể xác có thể diễn ra giữa một hoặc nhiều người với nhiều phương thức như cào, cấu, giật tóc, đấm đá nhau tay không; hoặc sử dụng các vũ khí từ thô sơ đến nguy hiểm như gậy gộc, côn, túyp sắt, dao, kiếm… Bạo lực về mặt thể xác nhẹ thì gây trầy xước, chảy máu, nặng có thể gây gãy tay, gãy chân, phải nhập viện thậm chí gây tử vong. 14 Hình thức thứ ba: là bạo lực về mặt kinh tế (vật chất): đây là hình thức bạo lực không thường xuyên được các phương tiện truyền thông nhắc đến và ít người quan tâm nhưng đó là hình thức bạo lực đang dần trở nên rất phổ biến trong hoặc ngoài khuôn viên trường học mà hay gọi là “xin đểu”. Là do một cá nhân hoặc một nhóm người với các hình thức đe dọa, cướp giật những đồ dùng cá nhân, có thể là giày dép, quần áo, đồ thời trang, điện thoại, trang thiết bị, dụng cụ học tập thậm chí là tiền của học sinh. Với các hành vi như chặn đường, đe dọa, trấn lột ngày càng ngang nhiên và có tổ chức. Việc bạo lực về mặt kinh tế mà đối tượng bị hại là các học sinh và hung thủ không ai khác có thể là chính những người bạn cùng trường, lớp với mình, đang dấy lên một hồi chuông cảnh báo đối với đạo đức của học sinh hiện nay. 1.1.3. Sự cần thiết nghiên cứu về ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh trung học cơ sở ở huyện Châu Phú, tỉnh An Giang hiện nay Từ xưa đến nay, dân tộc ta có truyền thống hiếu học, ham học hỏi và việc đến trường như là một phương pháp hữu hiệu và phổ biến để con người học tập, mở mang tri thức và tu dưỡng đạo đức. Học trò thì biết chăm chỉ học tập, kính trọng thầy cô, đoàn kết và hòa đồng với bạn bè. Tuy nhiên, cùng với sự tích cực của việc hội nhập của đất nước, cũng đã nảy sinh không ít những tiêu cực, có cả bạo lực học đường. Chúng không chỉ đơn giản là những cuộc gây gổ, ẩu đả trong nội bộ mà dần trở nên nghiêm trọng, gây ra nhiều hậu quả lớn và ngày càng gia tăng đã làm cho sự phát triển về nhân cách của các em có phần chưa đầy đủ, như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy: Trời có bốn mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông. Đất có bốn phương: Đông, Tây, Nam, Bắc Người có bốn đức: Cần, Kiệm, Liêm, Chính. Thiếu một mùa, thì không thành trời. Thiếu một phương, thì không thành đất Thiếu một đức, thì không thành người. 15 Mà nhân cách theo quan niệm của Bác Hồ là “đạo đức”, nếu thiếu “một đức” thì không “thành người”. Như thế sự phát triển nhân cách của các em chưa đầy đủ thì các em không thể có một nhân cách hoàn chỉnh, không thể trở thành một công dân ưu tú phục vụ cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, một phần xuất phát từ khả năng kiểm soát hành vi và tự kiềm chế của học sinh còn hạn chế, nhiều học sinh muốn chứng tỏ bản thân, khẳng định cái tôi cá nhân như một cách thể hiện vượt trội của mình so với bạn bè. Một phần do đời sống ngày càng phát triển, các em sớm tiếp cận với Internet, mạng xã hội với những trò chơi mang tính bạo lực, làm ảnh hưởng đến hành vi ứng xử của các em, đến việc sử dụng bạo lực như một giải pháp giải quyết các mâu thuẫn. Chính điều này đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển nhân cách của các em, nhất là lứa tuổi học sinh trung học cơ sở. Trước sự cần thiết phải ngăn chặn vấn nạn bạo lực học đường, ngăn chặn sự ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh nhằm tạo ra môi trường giáo dục lành mạnh, thì mỗi thầy cô giáo luôn gương mẫu, tích cực, chủ động cập nhật nhiều nội dung giáo dục mới để giảng dạy tốt hơn, luôn yêu thương học sinh và cả tinh thần trách nhiệm của nhà giáo; mỗi học sinh tích cực học tập, tích lũy kiến thức, vận dụng kỹ năng sống vào giải quyết các vấn đề mâu thuẫn xảy ra trong cuộc sống hàng ngày, thực nghiệm những nội dung học tập được, luôn yêu thương và kính trọng ông bà cha mẹ, kính trọng thầy cô giáo, đoàn kết và tương trợ với bạn bè trong học tập và các hoạt động ngoại khóa. Mỗi cá nhân học sinh cần có tinh thần phê bình, phải biết lên tiếng trước những hành động xấu, bênh vực bạn yếu, chống lại những hành vi xúc phạm đến danh dự, nhân phẩm bạn bè. 16 Để hạn chế, từng bước ngăn chặn ảnh hưởng của bạo lực học đường đến sự phát triển nhân cách học sinh, thiết nghĩ gia đình, nhà trường cần có sự phối hợp tích cực, chỉ bảo để các em dần nhận ra hành vi bạo lực là không tốt, tác hại to lớn của những hành vi bạo lực đã tác động trực tiếp đến sự phát triển nhân cách của các em. Tổ chức Đoàn – Đội và các bộ phận trong nhà trường cũng cần tạo ra nhiều hơn nữa các sân chơi văn hóa, lành mạnh, trí tuệ phù hợp lứa tuổi học đường. Sự phát triển của tri thức nhân loại ngày một cao và yêu cầu chất lượng công việc trong thời kỳ hội nhập đòi hỏi giáo dục phải đào tạo ra những con người có đủ năng lực, kỹ năng làm việc với tác phong công nghiệp, có phẩm chất đạo đức tốt. Để đạt được những điều ấy thì điều kiện tiên quyết là nhân cách các em phải được hình thành và phát triển một cách đầy đủ và hoàn thiện. Ngoài ra, các trường học cần cung cấp nhiều hơn sự bảo vệ và hỗ trợ cho học sinh. Hành vi bắt nạt xảy ra phần lớn ở những chốn trong trường học như phòng ăn trưa, phòng thay đồ, trong giờ giải lao hoặc ngay bên ngoài khuôn viên nhà trường. Các trường học đều cần có sẵn các chuyên gia và họ thực sự có khả năng là một lực lượng tích cực để giảm thiểu những vấn đề này. Nếu các em học tập, sinh hoạt trong một môi trường bạo lực, thiếu lành mạnh thì các em sẽ không có điều kiện phát triển toàn diện cá nhân, sẽ không tạo ra nguồn năng lực chất lượng cao phục vụ cho nhu cầu của thời kỳ công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước. 1.2. Cơ sở thực tiễn 1.2.1. Khái quát về đặc điểm của huyện Châu Phú, tỉnh An Giang hiện nay Châu Phú là một huyện của tỉnh An Giang có diện tích 425,7 km², nằm cách thành phố Long Xuyên 35 km về phía Bắc và cách thành phố Châu Đốc 20 km về phía Nam, có tổng số dân 239.062 người. Huyện có thị trấn Cái Dầu và 12 xã là: Khánh Hoà, Mỹ Đức, Mỹ Phú, Ô Long Vĩ, Vĩnh Thạnh Trung, Bình Long, Thạnh Mỹ Tây, Bình Mỹ, Bình Thuỷ, Bình Phú, Đào Hữu Cảnh, Bình Chánh. Trong đó, có 4 xã: Ô Long Vĩ, Thạnh Mỹ Tây, Bình Phú được xếp là những xã vùng trong có điều kiện kinh tế khó khăn và tuyến đường giao thông chưa hoàn chỉnh nên việc đi
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng