Tài liệu Luận văn bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên dạy thực hành nghề tại trường trung cấp nghề tỉnh bokeo

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM PHENGSAVATH SAYAVONG BỒI DƢỠNG NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM CHO GIÁO VIÊN DẠY THỰC HÀNH NGHỀ TẠI TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ TỈNH BOKEO LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM PHENGSAVATH SAYAVONG BỒI DƢỠNG NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM CHO GIÁO VIÊN DẠY THỰC HÀNH NGHỀ TẠI TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ TỈNH BOKEO Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. PHẠM HỒNG QUANG THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn sử dụng những thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, các thông tin đã đƣợc chọn lọc, phân tích, tổng hợp và đƣa vào luận văn đúng quy định. Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này hoàn toàn trung thực và chƣa đƣợc sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Thái Nguyên, tháng 5 năm 2015 Tác giả Phengsavath SAYAVONG Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn i LỜI CẢM ƠN Sau thời gian học tập và nghiên cứu, tôi đã hoàn thành luận văn với đề tài: “Bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên dạy thực hành tại trường Trung cấp nghề tỉnh Bokeo”. Tôi xin trân trọng cảm ơn Trƣờng Đại học sƣ phạm, Đại học Thái Nguyên, cảm ơn các thầy cô giáo đã giúp tôi khám phá nguồn tri thức và lòng yêu nghề dạy học. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Phạm Hồng Quang - ngƣời thầy tài năng và đức độ đã tận tâm giúp đỡ, hƣớng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu, các thầy cô giáo cùng các em học sinh của Trƣờng Trung cấp nghề tỉnh Bokeo đã giúp đỡ tôi trong thời gian thực nghiệm sƣ phạm. Do khả năng và điều kiện nghiên cứu, trong luận văn chắc chắn không tránh khỏi những hạn chế, kính mong nhận đƣợc sự góp ý của các thầy cô và đồng nghiệp để bản luận văn của tôi đƣợc hoàn thiện hơn. Tôi xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến gia đình, đến những ngƣời thân và bạn bè là nguồn động viên lớn lao, tạo điều kiện tốt nhất cho tôi, để tôi hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 5 năm 2015 Tác giả Phengsavath SAYAVONG Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 1 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ................................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 2 6. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................. 2 7. Giới hạn của đề tài ........................................................................................... 4 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 4 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BỒI DƢỠNG NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM CHO GIÁO VIÊN DẠY THỰC HÀNH NGHỀ Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ ...................................................................... 5 1.1. Tổng quan về vấn đề đƣợc nghiên cứu ......................................................... 5 1.1.1. Ở Lào ..................................................................................................... 5 1.1.2. Ở Việt Nam ............................................................................................ 5 1.1.3. Ở nƣớc ngoài ......................................................................................... 7 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................... 8 1.2.1. Bồi dƣỡng .............................................................................................. 8 1.2.2. Nghiệp vụ sƣ phạm ................................................................................ 9 1.2.3. Quản lý bồi dƣỡng ................................................................................. 9 1.2.4. Giáo viên dạy thực hành ...................................................................... 10 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – iii ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 1.2.5. Bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành .............. 11 1.2.6. Tổ chức bồi dƣỡng nghiệp vụ cho giáo viên dạy thực hành nghề ...... 11 1.3. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Trƣờng Trung cấp nghề và vai trò của đội ngũ giáo viên dạy thực hành trong sự nghiệp phát triển nguồn nhân lực cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc ...................................... 11 1.3.1. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Trƣờng Trung cấp nghề kỹ thuật .............................................................................................................. 12 1.3.2. Vai trò của Trƣờng Trung cấp nghề trong việc đào tạo nguồn nhân lực lao động kỹ thuật ................................................................................ 14 1.3.3. Vai trò, vị trí của đội ngũ giáo viên dạy thực hành ............................. 15 1.4. Những vấn đề cơ bản về bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành ở trƣờng trung cấp nghề ............................................................. 16 1.4.1. Mục tiêu bồi dƣỡng ............................................................................. 16 1.4.2. Nội dung bồi dƣỡng ............................................................................. 17 1.4.3. Các phƣơng pháp, hình thức tổ chức bồi dƣỡng ................................. 20 1.5. Tổ chức bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành ở trƣờng trung cấp nghề ........................................................................................ 21 1.5.1. Xây dựng kế hoạch bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành ..................................................................................................... 21 1.5.2. Quản lý công tác bồi dƣỡng năng lực, nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành ..................................................................................... 23 1.5.3. Phối hợp với các lực lƣợng trong tổ chức bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành .................................................................... 23 1.5.4. Kiểm tra, đánh giá kết bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành ............................................................................................. 24 1.6. Các yếu tố ảnh hƣởng đến tổ chức bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành ..................................................................................... 24 1.6.1. Yếu tố khách quan ............................................................................... 24 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – iv ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 1.6.2. Yếu tố chủ quan ................................................................................... 25 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 .................................................................................... 26 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC BỒI DƢỠNG NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM CHO GIÁO VIÊN DẠY THỰC HÀNH Ở TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ TỈNH BOKEO ............................................................ 28 2.1. Một số nét khái quát về Trƣờng trung cấp nghề tỉnh Bokeo và đội ngũ giáo viên dạy thực hành nghề của nhà trƣờng ................................................... 28 2.1.1. Giới thiệu khái quát về trƣờng Trung cấp nghề tỉnh Bokeo ................ 28 2.1.2. Giới thiệu khái quát về đội ngũ giáo viên dạy thực hành nghề ở trƣờng Trung cấp nghề tỉnh Bokeo .................................................................... 29 2.2. Thực trạng phẩm chất đạo đức nghề nghiệp và năng lực nghiệp vụ sƣ phạm của giáo viên dạy thực hành ở trƣờng trung cấp nghề tỉnh Bokeo .......... 31 2.2.1. Thực trạng phẩm chất đạo đức nghề nghiệp ....................................... 31 2.2.2. Thực trạng năng lực nghiệp vụ sƣ phạm ............................................. 32 2.3. Thực trạng tổ chức bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành ở trƣờng trung cấp nghề tỉnh Bokeo ................................................. 34 2.3.1. Thực trạng lập kế hoạch bồi dƣỡng ..................................................... 35 2.3.2. Thực trạng tổ chức, chỉ đạo thực hiện công tác bồi dƣỡng ................. 36 2.3.3. Kiểm tra, đánh giá công tác bồi dƣỡng ............................................... 39 2.4. Đánh giá chung về quản lý công tác bồi dƣỡng NVSP cho giáo viên dạy thực hành trƣờng trung cấp Nghề tỉnh Bokeo ............................................ 48 2.4.1. Điểm mạnh .......................................................................................... 48 2.4.2. Điểm yếu.............................................................................................. 49 2.5. Nguyên nhân ảnh hƣởng đến quản lý công tác bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành ............................................................... 50 2.5.1. Nguyên nhân khách quan .................................................................... 50 2.5.2. Nguyên nhân chủ quan ........................................................................ 50 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 .................................................................................. 52 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn v Chƣơng 3: BIỆN PHÁP TỔ CHỨC BỒI DƢỠNG NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM CHO GIÁO VIÊN DẠY THỰC HÀNH Ở TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ TỈNH BOKEO............................................................................ 53 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................. 53 3.1.1. Đảm bảo tính cấp thiết của biện pháp ................................................. 53 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ......................................................... 53 3.1.3. Đảm bảo tính đồng bộ của biện pháp .................................................. 54 3.1.4. Đảm bảo tính kế thừa của biện pháp ................................................... 54 3.2. Các biện pháp tổ chức bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành ..................................................................................................... 54 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên về bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành .......................................................... 54 3.2.2. Xây dựng kế hoạch bồi dƣỡng đội ngũ giáo viên dạy thực hành của trƣờng .......................................................................................................... 56 3.2.3.Tạo điều kiện cho giáo viên dạy thực hành trẻ đi du học, tham gia các lớp bồi dƣỡng ngắn hạn trong và ngoài nƣớc ............................................. 58 3.2.4. Khuyến khích đội ngũ giáo viên dạy thực hành nghiên cứu và ứng dụng khoa học và công nghệ ...................................................................... 62 3.2.5. Nâng cao trách nhiệm và tính chủ động của các khoa trong bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành ................................... 63 3.2.6. Khảo sát tính cần thiết và khả thi của các biện pháp........................... 65 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 .................................................................................. 68 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................... 69 1. Kết luận .......................................................................................................... 69 2. Kiến nghị ....................................................................................................... 70 2.1. Đối với Bộ Giáo dục & thể thao ............................................................. 70 2.2.Đối với Bộ Công Thƣơng ........................................................................ 70 2.3. Đối với trƣờng Trung Cấp Nghề tỉnh Bokeo.......................................... 71 2.4. Đối với giảng viên dạy thực hành .......................................................... 71 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 72 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – vi ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BGH : Ban giám hiệu ĐHSP : Đại học sƣ phạm ĐNGV : Đội ngũ giáo viêm ĐTB : Điểm trung bình ĐVT : Đơn vị tính GD-ĐT : Giáo dục - Đào tạo GV : Giáo viên GVTH : Giáo viên thực hành HS : Học sinh NCKH : Nghiên cứu khoa học NVSP : Nghiệp vụ sƣ phạm QLGD : Quản lý giáo dục QLNT : Quản lý nhà trƣờng SL : Số lƣợng TB : Trung bình Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – iv ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Cơ cấu đội ngũ giảng viên dạy thực hành theo các khoa.................. 30 Bảng 2.2. Trình độ học vấn của đội ngũ giáo viên dạy thực hành .................... 30 Bảng 2.3. Trình độ đƣợc đào tạo về NVSP của giáo viên dạy thực hành ......... 31 Bảng 2.4. Thực trạng năng lực NVSP của giáo viên......................................... 32 Bảng 2.5. Đánh giá về lập kế hoạch bồi dƣỡng giáo viên ................................. 35 Bảng 2.6. Đánh giá về thực trạng tổ chức, chỉ đạo thực hiện bồi dƣỡng .......... 36 Bảng 2.7. Thực trạng kiểm tra, đánh giá công tác bồi dƣỡng ........................... 39 Bảng 2.8. Đánh giá công tác bồi dƣỡng đạo đức, nghề nghiệp......................... 41 Bảng 2.9. Đánh giá công tác bồi dƣỡng năng lực chuyên môn......................... 42 Bảng 2.10. Đánh giá công tác bồi dƣỡng năng lực sƣ phạm............................. 43 Bảng 2.11. Đánh giá công tác bồi dƣỡng năng lực NCKH ............................... 44 Bảng 2.12. Đánh giá công tác bồi dƣỡng tin học, ngoại ngữ ............................ 44 Bảng 2.13. Mức độ kiểm tra, đánh giá công tác bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành .................................................. 48 Bảng 3.1. Kết quả đánh giá về tính cần thiết của các biện pháp ....................... 65 Bảng 3.2. Kết quả đánh giá về tính khả thi của các biện pháp .......................... 66 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn v MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc, là điều kiện để phát huy nguồn lực con ngƣời. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, trong đó nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục và lực lƣợng giáo viên giữ một vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lƣợng giáo dục đào tạo “đặc biệt là đội ngũ giáo viên dạy thực hành” vì chính họ là những ngƣời trực tiếp triển khai những nội dung và phƣơng pháp đào tạo mới, họ là những ngƣời đào tạo ra đội ngũ vừa nắm chắc về lý thuyết, vừa giỏi về tay nghề. Hiện nay các trƣờng Cao đẳng kỹ thuật, Trung cấp nghề, Cao đẳng nghề có nhiệm vụ đào tạo và bồi dƣỡng nguồn nhân lực có đủ năng lực và phẩm chất để phục vụ cho sự nghiệp phát triển đất nƣớc. Dạy kỹ thuật, dạy nghề chính là dạy thực hành do đó đội ngũ giáo viên dạy thực hành phải luôn luôn cập nhật những kiến thức và kỹ thuật cũng nhƣ kỹ năng sản xuất đáp ứng với nền công nghiệp hiện đại. Tuy nhiên với điều kiện hiện nay thì hầu hết đội ngũ giáo viên tốt nghiệp ở các trƣờng Sƣ phạm hoặc có trình độ thấp do lịch sử để lại và đƣợc tuyển dụng từ nhiều nguồn nên năng lực thực hành là không cao, không đáp ứng đƣợc thực tế. Xuất phát từ những lý do trên tác giả lựa chọn đề tài: “Bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên dạy thực hành nghề tại Trường trung cấp nghề tỉnh Bokeo” để nghiên cứu nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng nhu cầu của xã hội. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành và đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm đổi mới công tác bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành nghề tại Trƣờng trung cấp nghề tỉnh Bokeo. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 1 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành nghề tại Trƣờng trung cấp nghề, tỉnh Bokeo. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành nghề tại Trƣờng trung cấp nghề, tỉnh Bokeo. 4. Giả thuyết khoa học Nếu xác định đúng các yếu tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng đội ngũ giáo viên dạy thực hành và đề xuất đƣợc một số biện pháp bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm này phù hợp với thực trạng, mang tính khả thi và sẽ nâng cao đƣợc chất lƣợng dạy thực hành và đáp ứng tốt yêu cầu nâng cao chất lƣợng đào tạo của trƣờng. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành nghề tại các Trƣờng trung cấp nghề. 5.2. Khảo sát thực trạng tổ chức bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành ở trƣờng trung cấp nghề tỉnh Bokeo nƣớc Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào. 5.3. Đề xuất một số biện pháp tổ chức bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành ở Trƣờng trung cấp nghề tỉnh Bokeo nƣớc Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp luận Tiếp cận vấn đề nghiên cứu từ các góc độ: Tiếp cận giá trị, tiếp cận hoạt động - nhân cách, tiếp cận hệ thống và dựa trên cơ sở những chủ trƣơng chính sách bồi dƣỡng đội ngũ giáo viên trong các trƣờng chuyên nghiệp, thực tế hoạt động bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành nghề ở Trƣờng trung cấp nghề tỉnh Bokeo. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 2 6.2. Các phương pháp nghiên cứu cơ bản a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Đọc, phân tích, hệ thống hóa, khái quát hóa các tài liệu lý luận liên quan đến vấn đề quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành nghề ở Trƣờng trung cấp nghề tỉnh Bokeo. b) Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Xây dựng các phiếu trƣng cầu ý kiến nhằm khảo sát ý kiến của các đối tƣợng cán bộ quản lý và giáo viên về nhận thức thực trạng công tác bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành nghề tại Trƣờng trung cấp nghề tỉnh Bokeo. - Phương pháp quan sát: Trực tiếp quan sát các hoạt động bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành nghề tại trƣờng trung cấp nghề tỉnh Bokeo; các cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ trong việc bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành,… nhằm thu thập thông tin thực tiễn cho đề tài. - Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Trong quá trình nghiên cứu, xin ý kiến trực tiếp từ các chuyên viên, trƣởng, phó phòng, ban, lãnh đạo nhà trƣờng nhằm đánh giá về tình hình bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành của trƣờng; xin ý kiến của các chuyên gia thuộc lính vực quản lý giáo dục trong việc triển khai nghiên cứu và đề xuất các biện pháp bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành nghề tại Trƣờng trung cấp nghề tỉnh Bokeo. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành nghề tại Trƣờng trung cấp nghề tỉnh Bokeo để đánh giá những ƣu điểm và hạn chế còn tồn tại, trên cơ sở đó đè xuất một số biện pháp giúp nhà trƣờng bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành có hiệu quả hơn. - Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học: Sử dụng chƣơng trình Excel để xử lý số liệu điều tra, khảo sát. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 3 7. Giới hạn của đề tài Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu việc bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành nghề ở Trƣờng trung cấp nghề tỉnh Bokeo. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị và tài liệu tham khảo. Luận văn sẽ đƣợc trình bày qua 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành nghề ở các trƣờng trung cấp nghề tỉnh Bokeo. Chƣơng 2: Thực trạng tổ chức bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành nghề ở trƣờng trung cấp nghề tỉnh Bokeo. Chƣơng 3: Biện pháp tổ chức bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành nghề ở trƣờng trung cấp nghề tỉnh Bokeo. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 4 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BỒI DƢỠNG NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM CHO GIÁO VIÊN DẠY THỰC HÀNH NGHỀ Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ 1.1. Tổng quan về vấn đề đƣợc nghiên cứu 1.1.1. Ở Lào Trong những năm gần đây ở nƣớc Lào phƣơng hƣớng nghiên cứu về phát triển và quản lý nguồn nhân lực trong lĩnh vực giáo dục đã đƣợc quan tâm đặc biệt trong đó có nhiều nghiên cứu đã trở thành cơ sở lý luận để các học viên cao học và nghiên cứu sinh thực hiện thành công những luận văn thạc sĩ và những luận án tiến sĩ thuộc chuyên ngành quản lý giáo dục. Khái quát trên về những công trình nghiên cứu ở trong và ngoài nƣớc liên quan đến đối tƣợng nghiên cứu của luận văn cho thấy nhiều nghiên cứu đã đi sâu giải quyết những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nguồn nhân lực nhƣng những nghiên cứu về biện pháp quản lý công tác bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành nghề tại trƣờng Trung cấp nghề tỉnh Bokeo thì vẫn chƣa đƣợc nhiều ngƣời quan tâm. Vì vậy việc nghiên cứu đề tài: “Bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên dạy thực hành tại trường Trung cấp nghề tỉnh Bokeo” không những góp phần nâng cao lý luận trong quản lý giáo dục mà còn là sự tổng kết thực tiễn giúp nhà trƣờng nâng cao hơn nữa hiệu quả quản lý công tác bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên thực hành nghề để hoàn thành cho đƣợc yêu cầu đào tạo của nhà trƣờng trong giai đoạn hiện nay. 1.1.2. Ở Việt Nam Nghị quyết số 14/2005/NQ - CP ngày 02/11/2005 của chính phủ về đổi mới cơ bản và toàn diện giáo dục Đại học Việt Nam giai đoạn 2006 - 2020 đã nêu: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 5 “Đổi mới công tác quy hoạch, đào tạo bồi dưỡng, sử dụng giảng viên và cán bộ quản lý; xây dựng và thực hiện quy hoạch đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục Đại học. Đổi mới mạnh mẽ nội dung, chương trình và phương pháp đào tạo, bôi dưỡng giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục đại học. Chú trong nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm của giảng viên. Xây dựng và ban hành chính sách đổi mới đối với giảng viên bao gồm tiêu chuẩn giảng viên, định mức lao động, điều kiện làm việc, nhiệm vụ khoa học và công nghiệp” [5]. Nghị quyết cũng chỉ ra những yếu kém của công tác quản lý giáo dục, quản lý đội ngũ giảng viên dẫn đến “Đội ngũ nhà giáo thiếu về số lượng và nhìn chung thấp về chất lượng, chưa đáp ứng được yều cầu vừa phải tăng nhanh quy mô vừa phải bảo đảm nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục. Đặc biệt là đội ngũ giảng viên các trường cao đẳng, Đại học ít có điều kiện thường xuyên tiếp cận, cập thật tri thức và những thành tựu khoa học công nghệ mới cửa thế giới” [5] Để thay đổi thực trạng đó, công tác quản lý giáo dục, quản lý nhà trƣờng cần đƣợc chúng ta nghiên cứu một cách triệt để và nghiêm túc cả về lý luận lẫn thực tiễn. Vào những năm 70 - 80 thế kỉ XX, ở nƣớc ta đã có một số nhà giáo dục nhƣ. Hà Thế Ngữ, Nguyễn Lân, Đặng vũ Hoạt, Nguyễn Ngọc Quang, Phạm Minh Hạc có những bài viết và những đề tài nghiên cứu về lĩnh vực này. Riêng trong lĩnh vực nghiên cứu về QLGD, QLNT đã có các nhà khoa học nhƣ Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Đức Chính, Trần Khánh Đức, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đặng Bá Lãm… Trong những năm gần đây ở nƣớc ta phƣơng hƣớng nghiên cứu về phát triển và quản lý nguồn nhân lực trong lĩnh vực giáo dục đã đƣợc quan tâm đặc biệt trong đó có những nghiên cứu của Đặng Ứng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 6 Vận về “Công tác quản lý chất lƣợng giáo dục” (2004); Nguyễn Thị Hồng Yến về “Vấn đề đào tạo và phát triển nguồn nhân lực cho giáo dục hòa nhập ở Việt Nam” (2005); Nguyễn Công Ngọ về “Thực trạng công tác quy hoạch đội ngũ cán bộ quản lý trƣờng THPT tỉnh Bắc Ninh” (2005). Đặc biệt nhiều nghiên cứu về lý luận cơ bản ở trên đã trở thành cơ sở lý luận để các học viên cao học và nghiên cứu sinh thực hiện thành công những luận văn thạc sĩ và luận văn án tiến sĩ thuộc chuyên ngành quản lý giáo dục. Khái quát trên về những công trình nghiên cứu ở trong và ngoài nƣớc liên quan đến đói tƣợng nghiên cứu của luận văn cho thấy nhiều nghiên cứu đã đi sâu giải quyết những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nguồn nhân lực, nhƣng những nghiên cứu về biện pháp quản lý có công tác bồi dƣỡng đội ngũ giáng viên dạy thực hành ở trƣờng trung cấp nghề thì vẫn chƣa đƣợc nhiều ngƣời quan tâm. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “Bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên dạy thực hành tại trường trung cấp nghề tỉnh BoKeo” không những góp phần nâng cao lý luận trong quản lý giáo dục mà còn là sự tổng kết thực tiễn giúp nhà trƣờng nâng cao hơn nữa hiệu quả quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giáo viên dạy thực hành để hoàn thành cho đƣợc yêu cầu đào tạo của nhà trƣờng trong giai đoạn hiện nay. 1.1.3. Ở nước ngoài Hầu hết các quốc gia trên thế giới đều coi hoạt động bồi dƣỡng giáo viên là vấn đề quan trọng trong chiến lƣợc phát triển giáo dục. Việc tạo mọi điều kiện thuận lợi để mọi ngƣời có cơ hội học tập suốt đời, học tập thƣờng xuyên để bổ sung kiến thức và đổi mới phƣơng pháp hoạt động phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội là phƣơng châm chủ yếu của các cấp giáo dục. Tại Pakistan, có chƣơng trình bồi dƣỡng về sƣ phạm do Nhà nƣớc quy định trong thời gian 3 tháng, gồm các nội dung nhƣ giáo dục nghiệp vụ dạy Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 7 học, sơ sở tâm lý giáo dục, phƣơng pháp nghiên cứu đánh giá và nhận xét học sinh,… đối với giáo viên mới vào nghề chƣa quá 3 năm. Ở Philipin, công tác bồi dƣỡng giáo viên không chỉ tổ chức trong năm học mà tổ chức các khóa học bồi dƣỡng vào trong thời gian học sinh nghỉ hè. Tại Triều Tiên - một trong những nƣớc có chính sách rất thiết thực về bồi dƣỡng đào tạo lại đội ngũ giáo viên. Tất cả các đội ngũ giáo viên đều phải tham gia học tập đầy đủ các nội dung chƣơng trình về nâng cao trình độ và nghiệp vụ chuyên môn theo quy định, Nhà nƣớc đã đƣa ra hai chƣơng trình lớn đƣợc thực thi hiệu quả trong thập kỷ vừa qua, đó là “Chƣơng trình bồi dƣỡng giáo viên mới” để bồi dƣỡng giáo viên thực hiện trong 10 năm và “Chƣơng trình trao đổi” đƣa giáo viên đi học tập tại nƣớc ngoài. 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Bồi dưỡng Khái niệm bồi dƣỡng đã và đang đƣợc nhiều nhà nghiên cứu tìm hiểu và đƣa ra nhiều định nghĩa khác nhau. Trong từ điển giáo dục từ bồi dƣỡng đƣợc hiểu theo nhiều nghĩa: - Nghĩa rộng: Là quá trình giáo dục, đào tạo nhằm hình thành nhân cách và những phẩm chất riêng biệt của nhân cách theo định hƣớng mục đích đã chọn (ví dụ: Bồi dƣỡng cán bộ, bồi dƣỡng các đức tính: Cần, kiệm, liêm, chính...). - Nghĩa hẹp: Là trang bị thêm các kiến thức, kỹ năng nhằm mục đích nâng cao và hoàn thiện năng lực hoàn động trong các lĩnh vực cụ thể (ví dụ: Bồi dƣỡng kiến thức, bồi dƣỡng lý luận, bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm,…). Theo định nghĩa của Unesco: “Bồi dưỡng có ý nghĩa nâng cao trình độ nghề nghiệp. Quá trình này chỉ diễn ra khi cá nhân và tổ chức có nhu cầu nâng cao kiến thức hoặc kỹ năng chuyên môn nghiệp vụ của bản thân nhằm đáp ứng nhu cầu lao động nghề nghiệp” [16]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 8 Theo tác giả Nguyễn Minh Đƣờng: “Bồi dưỡng có thể coi là quá trình cặp nhật kiến thức và kỹ năng còn thiếu hoặc đã lạc hậu trong một cấp học, bậc học và thường được xác định bằng một chứng chỉ” [6]. Từ những định nghĩa nêu trên, bồi dƣỡng có thể đƣợc hiểu là quá trình bổ sung kiến thức , kỹ năng liên quan đến nghề nghiệp để nâng cao trình độ trong một lĩnh vực hoạt động chuyên môn nhất định giúp chủ thể bồi dƣỡng có cơ hội củng cố, mở mang hoặc nâng cao hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, chuyên môn nghiệp vụ có sẵn nhằm nâng cao chất lƣợng hiệu quả công việc đang làm. 1.2.2. Nghiệp vụ sư phạm Thuật ngữ “NVSP” là từ ghép của hai từ “nghiệp vụ” và “sƣ phạm”. “Nghiệp vụ” là công việc thuộc chuyên môn riêng của từng nghề và “Sƣ phạm” là khoa học về giáo dục và giảng dạy của nghề dạy học. Kế thừa các quan điểm của một số ngƣời đi trƣớc, chúng tôi quan niệm về NVSP nhƣ sau: NVSP là khả năng “tác nghiệp” của ngƣời GV với học sinh và GV với GV nhằm tạo ra sản phẩm đặc biệt là nhân cách học sinh. Khả năng “tác nghiệp” đƣợc đúc kết từ kiến thức, kỹ năng chuyên môn, thái độ đối với nghề dạy học của ngƣời GV và giúp ngƣời GV biết cách xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm soát có hiệu quả các quá trình giáo dục theo đúng yêu cầu, chức năng, nhiệm vụ của mình. 1.2.3. Quản lý bồi dưỡng Quản lý bồi dƣỡng là quá trình quản lý việc bổ sung kiến thức, kỹ năng liên quan đến nghề nghiệp để nâng cao trình độ trong một lĩnh vực hoạt động chuyên môn nhất định giúp chủ thể bồi dƣỡng có cơ hội củng cố, mở mang hoặc nâng cao hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, chuyên môn nghiệp vụ có sẵn nhằm nâng cao chất lƣợng hiệu quả công việc đang làm. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 9 Tại điều 80 của Luật giáo dục đã nêu rõ: “Nhà nƣớc có chính sách bồi dƣỡng nhà giáo về chuyên môn, nghiệp và chuẩn hóa nhà giáo. Nhà giáo đƣợc cử đi học nâng cao trình độ, bồi dƣỡng chuyên môn, nghiệp vụ đƣợc hƣởng lƣơng và phụ cấp theo quy định của chính phủ”. Nhƣ vậy quản lý bồi dƣỡng là quá trình nhằm nâng cao năng lực chuyên môn giúp cho ngƣời lao động củng cố kiến thức, mở rộng kiến thức hoặc nâng cao kiến thức một cách có hệ thống những tri thức mới. 1.2.4. Giáo viên dạy thực hành Đặc điểm của giáo viên thực hành trong trƣờng Cao đẳng kỹ thuật là rất khác so với giáo viên ở các bộ môn khác, ngƣời giáo viên dạy thực hành phải hoàn thành công việc hết sức khó khăn, phức tạp trong môi trƣờng mang tính đặc thù, trƣớc hết họ phải là nhà sƣ phạm, nhƣng là sƣ phạm dạy nghề, họ phải là chuyên gia công nghệ, đồng thời là là nhà tổ chức quản lý quá trình đào tạo về kỹ năng nghề. Nhƣ vậy có thể nói giáo viên dạy thực hành ở các trƣờng Cao đẳng nghề kỹ thuật là một nghề tổng hợp nhiều lĩnh vực tri thức vì vậy bồi dƣỡng kiến thức và kỹ năng để họ có thể hoàn thành nhiệm vụ phức tạp và quan trọng là rất cần thiết. Để đảm bảo mục tiêu đào tạo và tính đặc thù của ngƣời giáo viên dạy thực hành phải là ngƣời am hiểu kiến thức, kỹ năng về khoa học kỹ thuật, khoa học xã hội nhân văn,… Để trở thành ngƣời giáo viên dạy thực hành, trƣớc hết họ phải là chuyên gia công nghệ. Ngoài kiến thức chuyên môn, ngƣời giáo viên dạy thực hành phải có kỹ năng nghề tốt trong các lĩnh vực nghề họ đảm nhận ở trƣờng Cao đẳng kỹ thuật. Yêu cầu này là hết sức quan trọng vì dạy nghề chính là dạy thực hành do đó ngƣời giáo viên phải có kỹ năng nghề nghiệp tốt mới đáp ứng đƣợc. Tóm lại: Giáo viên dạy thực hành phải là ngƣời am hiểu kiến thức, kỹ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –10 ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn