Tài liệu Luận văn hoạt động kinh tế, văn hóa của cộng đồng người việt nam tại tỉnh salavan (lào) từ năm 1986 đến năm 2015​

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM ––––––––––––––––––––– SINGAMPHAI PHIMPHAPHONE HOẠT ĐỘNG KINH TẾ, VĂN HÓA CỦA CỘNG ĐỒNG NGƢỜI VIỆT NAM TẠI TỈNH SALAVAN (LÀO) TỪ NĂM 1986 ĐẾN NĂM 2015 LUẬN VĂN THẠC SĨ NHÂN VĂN THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM ––––––––––––––––––––– SINGAMPHAI PHIMPHAPHONE HOẠT ĐỘNG KINH TẾ, VĂN HÓA CỦA CỘNG ĐỒNG NGƢỜI VIỆT NAM TẠI TỈNH SALAVAN (LÀO) TỪ NĂM 1986 ĐẾN NĂM 2015 Chuyên ngành: LỊCH SỬ VIỆT NAM Mã số: 60.22.03.13 LUẬN VĂN THẠC SĨ NHÂN VĂN Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS.Nguyễn Thị Quế Loan THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được ai công bố. Các thông tin, tài liệu trình bày trong luận văn này đã được ghi rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, ngày…….tháng…….năm 2016 Tác giả luận văn Singamphai Phimphaphone Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – iĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Trước hết, tác giả luận văn xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô giáo hướng dẫn TS. Nguyễn Thị Quế Loan, cùng các Thầy Cô trong tổ Lịch sử Việt Nam của khoa Lịch sử, trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã chỉ bảo tận tình, động viên, khích lệ tác giả trong suốt quá trình học tập. Tác giả xin trân trọng cảm ơn Ủy ban nhân dân tỉnh Salavan, Sở Lao động và phúc lợi xã hội, Sở Kế hoạch và đầu tư, Sở Ngoại giao, Công an quản lý người nước ngoài, Công an quản lý điều tra dân số tỉnh Salavan, Hội người Việt tại tỉnh Salavan, Tổng lãnh sự quán Việt Nam tại Pakse và các đơn vị liên quan khác đã tạo điều kiện thuận lợi về mọi mặt để tác giả hoàn thành luận văn. Trong thời gian đi thực tế, tác giả luận văn đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của các già làng, trưởng bản và những người cung cấp thông tin là người Lào và người Việt ở nhiều làng, bản của tỉnh Salavan. Tác giả trân thành cảm ơn sự giúp đỡ quý báu đó. Cuối cùng, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới trường Cao đẳng sư phạm Salavan, gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn. Thái Nguyên, ngày…….tháng…… năm 2016 Tác giả luận văn Singamphai Phimphaphone Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ii ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn MỤC LỤC Lời cam đoan ..................................................................................................... i Lời cảm ơn ....................................................................................................... ii Mục lục ........................................................................................................... iii Danh mục các chữ viết tắt ................................................................................ iv Danh mục các bảng …………………………………………………………….v MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 1 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 2 3. Đối tượng, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu ................................................ 5 4. Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu.................................................... 6 5. Đóng góp của luận văn ................................................................................. 7 6. Bố cục luận văn ............................................................................................ 8 Chƣơng 1: KHÁI QUÁT VỀ TỈNH SALAVAN VÀ CỘNG ĐỒNG NGƢỜI VIỆT NAM Ở TỈNH SALAVAN .................................................. 10 1.1. Khái quát về tỉnh Salavan ........................................................................ 10 1.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên và dân cư ............................................. 10 1.1.2. Đặc điểm kinh tế và xã hội của tỉnh Salavan ......................................... 12 1.1.3. Quan hệ hợp tác kinh tế, văn hóa giữa Việt Nam - Salavan ................... 16 1.2. Cộng đồng người Việt Nam tại tỉnh Salavan ............................................ 18 1.2.1. Cộng đồng người Việt Nam tại tỉnh Salavan….………………………..18 1.2.2. Chính sách của chính phủ Lào đối với cộng đồng người Việt Nam ...... 31 Tiểu kết chương 1 ........................................................................................... 32 Chƣơng 2: HOẠT ĐỘNG KINH TẾ CỦA NGƢỜI VIỆT NAM Ở TỈNH SALAVAN (1986-2015) ..................................................................... 34 2.1. Nông nghiệp ............................................................................................ 35 2.2. Buôn bán, dịch vụ .................................................................................... 38 2.3. Công nghiệp............................................................................................. 44 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –iii ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 2.4. Sự đóng góp về kinh tế của người Việt Nam ở tỉnh Salavan .................... 46 Tiểu kết chương 2 ........................................................................................... 49 Chƣơng 3: ĐỜI SỐNG VĂN HÓA CỦA NGƢỜI VIỆT NAM Ở TỈNH SALAVAN (1986-2015) ............................................................................... 51 3.1. Văn hóa vật chất ...................................................................................... 52 3.1.1. Ăn uống ................................................................................................ 52 3.1.2. Trang phục ............................................................................................ 58 3.1.3. Nhà ở .................................................................................................... 59 3.1.4. Phương tiện đi lại, vận chuyển .............................................................. 61 3.2. Văn hóa tinh thần ..................................................................................... 62 3.2.1. Ngôn ngữ và giáo dục ........................................................................... 62 3.2.2. Tín ngưỡng, tôn giáo ............................................................................. 65 3.2.3. Phong tục tập quán ................................................................................ 69 Tiểu kết chương 3 ........................................................................................... 80 KẾT LUẬN ................................................................................................... 82 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 84 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –iv ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết là Đọc là CHDCNH Công hòa Dân chủ Nhân dân Nxb Nhà xuất bản NDCM Nhân dân Cách mạng QĐ Quyết định THVNL Tổng hội Việt Nam tại Lào TL Tư liệu TLS-PS Tổng lãnh sự quán tại Pakse TP Thành phố Tr Trang TTĐT Thông tin điện tử Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –iv ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Thống kê dân số các dân tộc tại tỉnh Salavan năm 1995 ................. 11 Bảng 1.2: Thống kê Việt Kiều đã đăng ký hộ khẩu ở tỉnh Salavan năm 2015 ....... 25 Bảng 1.3: Thống kê người Việt Nam nhập cảnh tại tỉnh Salavan từ năm 20072015 ................................................................................................ 28 Bảng 1.4: Thống kê quê quán người Việt Nam cư trú tạm thời tại huyện Laungam, tỉnh Salavan năm 2015 ................................................... 29 Bảng 2.1: Thống kê cơ cấu nghề nghiệp của người Việt Nam cư trú tạm thời tại tỉnh Salavan năm 2015 ........................................................ 35 Bảng 2.2: Thống kê người Việt Nam làm nông nghiệp tại 4 nông trường ở huyện Laungam năm 2015 .............................................................. 36 Bảng 2.3: Thống kê một số cửa hàng buôn bán lớn ở tỉnh Salavan năm 2015 ...... 40 Bảng 2.4: Thống kê một số cửa hàng buôn bán trung bình ở tỉnh Salavan năm 2015 ........................................................................................ 41 Bảng 2.5: Thống kê cửa hàng buôn bán của người Việt Nam ở tỉnh Salavan (năm 2015) ...................................................................... 42 Bảng 2.6: Thống kê các dịch vụ của người Việt Nam tại tỉnh Salavan (năm 2015)............................................................................................... 43 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – vĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Lào là đất nước nằm trong khu vực Đông Nam Á gồm nhiều dân tộc, mỗi dân tộc đều có đặc trưng văn hóa riêng của mình. Thực hiện đường lối đối ngoại hòa bình, độc lập, hữu nghị và hợp tác; đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ; sẵn sàng là bạn, là đối tác tin cậy của tất cả các nước, nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân (CHDCND) Lào đã tăng cường mối quan hệ hợp tác với nhiều nước trong đó có Việt Nam. Từ xa xưa, Việt Nam - Lào đã có mỗi quan hệ hữu nghị đoàn kết và hợp tác toàn diện, đây là tài sản vô giá, là nhân tố quan trọng trong sự phát triển của hai nước Việt Nam - Lào. Mối quan hệ đó đã được thể hiện trong vần thơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Việt - Lào hai nước chúng ta tình sâu hơn nước Hồng Hà, Cửu Long”, Chủ tịch Lào Kaysone Phomvihane đã từng nói “Trong lịch sử cách mạng thế giới đã có nhiều tấm gương sáng chói về tinh thần quốc tế vô sản nhưng chưa ở đâu và chưa bao giờ có sự đoàn kết liên minh chiến đấu đặc biệt lâu dài và toàn diện như vậy” [3]. Việt Nam và Lào có chung đường biên giới dài 2.069 km và có nhiều nét tương đồng về lịch sử và văn hóa nhất là ở các tỉnh miền núi Tây Bắc, miền Trung của Việt Nam với các tỉnh của Lào (Phongsaly, Huaphanh, Xiêng Khoảng, Khăm Muộn, Savannakhet và các tỉnh hạ Lào Salavan và Attapeu...). Điều kiện địa lý thuận lợi tạo điều kiện cho giao lưu văn hóa Việt Nam - Lào và cũng là một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến sự hiện diện của cộng đồng người Việt trên đất nước Lào. Salavan là một tỉnh thuộc miền Nam của nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào nằm trên cao nguyên Bolaven - Tạôi. Phía Đông giáp biên giới Việt Nam với chiều dài 80 Km, đây là tỉnh có khá đông người Việt làm ăn, sinh sống. Trong chiến tranh, họ đã cùng sát cánh với nhân dân Lào chiến đấu giành độc lập. Thời bình, người Việt lại góp sức mình xây dựng đất nước Lào trên Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 1ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn nhiều lĩnh vực như: kinh tế, văn hóa và xã hội. Do sống cộng cư với người Lào, nên người Việt có những điểm tương đồng với văn hóa Lào. Tuy nhiên, họ vẫn có những nét văn hóa đặc trưng. Để tìm hiểu sâu sắc về cuộc sống sinh hoạt của người Việt định cư tại Salavan, tác giả đã quyết định chọn đề tài “Hoạt động kinh tế, văn hóa của cộng đồng người Việt Nam tại tỉnh Salavan (Lào) từ năm 1986 đến năm 2015” làm luận văn thạc sĩ. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Cho đến nay, chưa có công trình nào nghiên cứu về hoạt động kinh tế, văn hóa của cộng đồng người Việt Nam tại tỉnh Salavan (Lào). Do đó, đây là công trình nghiên cứu đầu tiên về vấn đề này. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả luận văn đã được tiếp cận một số tác phẩm, công trình nghiên cứu có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp góp phần quan trọng giúp tác giả thực hiện đề tài như: Về sách: có cuốn “Lịch sử tỉnh Salavan” của Phoxay Sihachak, xuất bản năm 2000. Trong cuốn sách này, Phoxay Sihachak đã đề cập đến quá trình hình thành và phát triển của tỉnh Salavan, tuy nhiên, trong nội dung dân cư, tác giả không viết về người Việt cũng như quá trình sinh sống của cộng đồng người Việt Nam tại tỉnh Salavan. Năm 2003, trong sách “Lịch sử mối quan hệ giữa Việt Nam - Lào” gồm 4 tập của nhóm các tác giả Lào, do Nhà xuất bản Quốc gia Lào phát hành, nhóm tác giả đã đề cập nội dung về mối quan hệ hợp tác giữa hai nước Việt Nam Lào trong khoảng thời gian từ năm 1930 đến năm 2003. Đồng thời tác phẩm này cũng đã cung cấp cho tác giả luận văn những tư liệu về quá trình hình thành và định cư của người Việt Nam ở Lào. Qua đó, giúp cho tác giả xác định và hiểu được thời gian đến định cư, lao động trong lịch sử của người Việt tại Lào nói chung và tại tỉnh Salavan nói riêng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 2ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn Tiếp đó, có thể kể đến tác phẩm“Vai trò của cộng đồng người Việt ở Lào trong mối quan hệ Việt Nam-Lào” của tác giả Phạm Đức Thành, xuất bản năm 2006. Trong cuốn sách này, Phạm Đức Thành đã đề cập về cuộc sống sinh hoạt của người Việt tại đất nước Lào và những đóng góp của cộng đồng người Việt trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội.... Năm 2008, nhà xuất bản Khoa học xã hội Hà Nội xuất bản sách “Cộng đồng người Việt ở Lào trong mối quan hệ Việt Nam - Lào” của tác giả Phạm Đức Thành. Trong cuốn sách này, tác giả Phạm Đức Thành nghiên cứu về đời sống sinh hoạt của công đồng người Việt định cư ở đất nước Lào trong mối quan hệ hợp tác giữa hai nước Việt Nam - Lào. Những thuận lợi cũng như những khó khăn của người Việt khi sinh sống ở đây. Trong sách “Di cư và chuyển đổi lối sống trường hợp cộng đồng người Việt ở Lào” của Nguyễn Duy Thiệu, xuất bản năm 2008 do Nhà xuất bản Thế giới phát hành, tác giả Nguyễn Duy Thiệu đã cung cấp nội dung về nguyên nhân cơ bản, các đợt di cư và sự thích ứng của người Việt Nam với cuộc sống sinh hoạt ở Lào. Năm 2014, Sở Ngoại vụ tỉnh Salavan đã cho xuất bản sách “Những quy định quản lý người nước ngoài”. Cuốn sách là sự tổng kết những quy định nhằm quản lý người nước ngoài ở Lào. Trên cơ sở những chính sách quản lý chung đó, tỉnh Salavan áp dụng để quản lý người Việt Nam tại địa phương. Về tạp chí, có thể nhắc đến bài viết “Nguyên nhân và các đợt di dân của người Việt đến Lào” của tác giả Vũ Thị Vân Anh, Tạp chí Nghiên cứu Đông Nam Á, số 2, tr. 37-43, năm 2007. Bài viết này đã tìm hiểu đến hoàn cảnh lịch sử, nguyên nhân và các đợt di dân của người Việt Nam đến đất nước Lào. Năm 2007, trong Tạp chí Nghiên cứu Đông Nam Á, số 9, tr. 47-49, có bài viết “Đóng góp của Việt kiều trong đấu tranh giành độc lập của nhân dân Lào giai đoạn những năm 30 của thế kỷ XX” của tác giả Nghiêm Thị Hải Yến. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 3ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn Trong bài viết này, tác giả đã nói đến hoàn cảnh lịch sử của Lào, vai trò và sự đóng góp quan trọng của Việt kiều trong cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân Lào giai đoạn những năm 30 của thế kỷ XX. Tạp chí Nghiên cứu Đông Nam Á, số 2, năm 2007 đã dành một chuyên đề về vấn đề người Việt ở Lào. Trước hết, phải kể đến bài viết “Cộng đồng người Việt tại Lào sinh tồn và giữ gìn bản sắc” của Nguyễn Duy Thiệu (tr 3-18) đã tìm hiểu đến tình trạng và sự chuyển đổi, hòa nhập văn hóa và việc bảo tồn bản sắc văn hóa trong môi trường mới ở Lào của cộng đồng người Việt Nam. Cũng trong Tạp chí nghiên cứu Đông Nam Á, số 2, xuất bản năm 2007, bài viết “Tài liệu lưu trữ thời kỳ thuộc địa Pháp liên quan đến Cộng đồng người Việt ở Lào” của tác giả Nguyễn Hào Hùng đã đề cập về cộng đồng người Việt ở Lào trong thời kỳ thuộc địa Pháp và các tài liệu lưu trữ thời kỳ thuộc địa Pháp (tr. 70-77). Bài viết “Chùa của người Việt ở Lào”, tr. 57-62. của tác giả Nguyễn Lệ Thi lại nghiên cứu về các công trình kiến trúc, những ngôi chùa Việt, điểm khác biệt trong bài trí, kiến trúc và tín ngưỡng tôn giáo của người Việt Nam ở Lào. Còn trong bài viết của Nguyễn Duy Thiệu và Amthilo Latthanho về “Bước đầu tìm hiểu luật pháp và chính sách của chính phủ Lào đối với người nước ngoài và người Việt Nam tại Lào”, tr. 63-70 lại cung cấp thông tin về luật pháp và chính sách của chính phủ Lào đối với người nước ngoài nói chung, người Việt nói riêng đang sinh sống và làm ăn tại nước Lào. Trong bài viết “Tiếp xúc giao lưu và chuyển đổi bản sắc trong nhóm hôn nhân hỗn hợp Lào - Việt Nam, Việt Nam - Lào” của tác giả Xomthon Yerlo bliayao (tr. 27- 36) đã tìm hiểu về vấn đề kết hôn và sự thay đổi của trong kết hôn của người Việt tại đất nước Lào, sự giao thoa văn hóa của người Việt tại Lào trong các gia đình hôn nhân hỗn hợp và thậm chí là sự chuyển đổi văn hóa qua các thế hệ gia đình Lào - Việt. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 4ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn Năm 2013, trong Tạp chí Nghiên cứu Đông Nam Á, số 12, tác giả Nguyễn Văn Thoàn có bài “Chùa phật giáo trong đời sống văn hóa của hai dân tộc Việt Nam - Lào”. Trong bài viết này, Nguyễn Văn Thoàn đã chỉ ra sự khác biệt giữa công trình kiến trúc của các chùa Phật giáo của hai dân tộc Việt NamLào, từ sự khác biệt đó, thấy được bản sắc của hai dân tộc thể hiện trong kiến trúc chùa. Bên cạnh đó, tác giả cũng nhấn mạnh vào đặc trưng văn hóa thể hiện trong cách bài trí, thờ cúng. Ngoài những công trình đã xuất bản kể trên, còn có Luận văn thạc sĩ, chuyên ngành lịch sử, của trường Đại học sư phạm Thái Nguyên “Kinh tế -Văn hóa của người Việt ở Thành phố Viêng Chăn Lào (1975-2014)” của học viên Phongsavath Silipanya viết năm 2015.Tác giả luận văn nghiên cứu về đời sống của cộng đồng người Việt, các hoạt động kinh tế và văn hóa của người Việt tại thành phố Viêng Chăn trong giai đoạn từ năm thành lập nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào năm 1975 đến năm 2010, những đóng góp của cộng đồng người Việt và sự giao thoa kinh tế- văn hóa của người Việt - Lào tại thành phố Viêng Chăn. Như vậy, các công trình nghiên cứu mà tác giả được tiếp cận đã ít nhiều đề cập đến những vấn đề liên quan đến nội dung của đề tài mà tác giả đang thực hiện. Song nhìn chung, các nghiên cứu trên chỉ mới tìm hiểu ở diện rộng về một số khía cạnh hoạt động kinh tế, văn hóa của người Việt tại Lào mà chưa đề cập tới hoạt động kinh tế văn hóa của người Việt Nam tại tỉnh Salavan, những sắc thái đa dạng và cả những đặc trưng trong đời sống của cộng đồng người Việt nơi đây. Mặc dù vậy, những công trình nghiên cứu đó đã giúp tác giả luận văn có cơ sở và một số tư liệu cần thiết làm nền tảng, gợi mở hướng nghiên cứu để tác giả hoàn thành đề tài nghiên cứu của mình. 3. Đối tƣợng, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Các hoạt động kinh tế, văn hóa trong đời sống của cộng đồng người Việt Nam tại tỉnh Salavan (Lào). Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 5ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 3.2. Nhiệm vụ - Khái quát về tỉnh Salavan (điều kiện tự nhiên, xã hội…), quá trình định cư của người Việt Nam tại tỉnh Salavan và nguyên nhân dẫn đến người Việt định cư ở tỉnh Salavan. - Nghiên cứu về các hoạt động kinh tế trong đời sống của người Việt Nam ở tỉnh Salavan. - Các hoạt động văn hóa trong đời sống cộng đồng người Việt Nam tại tỉnh Salavan. 3.3. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Các hoạt động kinh tế, văn hóa của người Việt Nam . - Phạm vi không gian: Đề tài giới hạn không gian nghiên cứu tại tỉnh Salavan (Lào) - Phạm vi thời gian: Từ năm 1986 đến năm 2015 (từ khi Lào thực hiện công cuộc Đổi mới, mở rộng việc hợp tác giao lưu, thúc đẩy phát triển kinh tế với nhiều nước, đặc biệt là với Việt Nam). 4. Nguồn tƣ liệu và phƣơng pháp nghiên cứu 4.1. Nguồn tư liệu Để thực hiện đề tài này, tác giả đã sử dụng các nguồn tư liệu chủ yếu sau đây: - Tư liệu thành văn gồm: + Các công trình khoa học được xuất bản thành sách, các bài nghiên cứu được đăng trên tạp chí, bài viết trên các báo... bằng tiếng Việt và tiếng Lào. + Tài liệu lưu trữ của Hội người Việt Nam và lưu trữ tại trường học của người Việt ở tỉnh Salavan. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 6ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn - Tư liệu điền dã: Do tác giả đề tài thu thập trong quá trình tìm hiểu về cộng đồng người Việt tại thực địa. Trong quá trình tìm hiểu, nghiên cứu về hoạt động kinh tế, văn hóa của người Việt Nam định cư tại tỉnh Salavan, tác giả đã gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là việc thu thập tư liệu trong quá trình thực tế bởi người Việt định cư rải rác ở các huyện trong tỉnh Salavan. Mặc dù vậy, tác giả đã cố gắng khắc phục khó khăn, tìm tư liệu thực tế để đưa ra những kết luận chính xác về đời sống kinh tế, văn hóa của người Việt ở đây. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài tác giả luận văn đã sử dụng phương pháp lịch sử kết hợp với phương pháp logic để tìm hiểu, nghiên cứu các sự kiện, hiện tượng theo trình tự thời gian (niên đại) và không gian từ quá khứ đến hiện tại, để hiểu và làm rõ quá tình hình thành và phát triển trong đời sống người Việt Nam tại tỉnh Salavan. Trong nghiên cứu vấn đề, việc sử dụng phương pháp lịch sử giúp tác giả nghiên cứu các hiện tượng trong quá khứ của cộng đồng người Việt. Vì thế, tác giả đã kết hợp sử dụng phương pháp logic, nhằm đi sâu tìm hiểu bản chất, cái phổ biến và đặc trưng trong hoạt động kinh tế văn hóa của người Việt tại tỉnh Salavan. Để tìm hiểu về đời sống kinh tế, văn hóa của người Việt một cách đầy đủ, tác giả đã sử dụng phương pháp điền dã dân tộc học thông qua việc phỏng vấn trực tiếp người Việt Nam đang sinh sống và làm việc ở Salavan, quan sát nơi ở và làm việc. Bên cạnh đó, trong quá trình nghiên cứu, tác giả vận dụng các phương pháp tổng hợp, phân tích và so sánh, thống kê các số liệu để hoàn thiện đề tài. 5. Đóng góp của luận văn - Luận văn là công trình đầu tiên nghiên cứu về kinh tế, văn hóa của người Việt Nam ở tỉnh Salavan (Lào). Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 7ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn - Luận văn là tài liệu tham khảo cho những người quan tâm về mối quan hệ giữa Việt Nam - Lào, các môn học lịch sử quan hệ quốc tế, lịch sử Lào, lịch sử văn hóa, tộc người... - Luận văn là cứ liệu lịch sử khẳng định thêm về mối quan hệ đặc biệt giữa Việt Nam - Lào trong quá khứ cũng như hiện tại. 6. Bố cục luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của luận văn được trình bày theo 3 chương: Chƣơng 1: Khái quát về tỉnh Salavan và cộng đồng người Việt Nam ở tỉnh Salavan Chƣơng 2: Hoạt động kinh tế của người Việt Nam tại tỉnh Salavan (1986-2015) Chƣơng 3: Đời sống văn hóa của người Việt Nam ở tỉnh Salavan (1986-2015) Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 8ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn BẢN ĐỒ TỈNH SALAVAN (NƯỚC CỘNG HÕA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO) Nguồn:https://en.wikipedia.org/wiki/Salavan_Province#/media/ File:Map_of_Saravan_Province,_Laos.jpg Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 9ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn Chƣơng 1 KHÁI QUÁT VỀ TỈNH SALAVAN VÀ CỘNG ĐỒNG NGƢỜI VIỆT NAM Ở TỈNH SALAVAN 1.1. Khái quát về tỉnh Salavan 1.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên và dân cư Salavan có diện tích 10.691 km2, là tỉnh nằm trên vùng bình nguyên của cao nguyên Tạôi và cao nguyên Bolaven ở Đông nam Lào và nằm ở phía bắc của 3 tỉnh: Champasak, Attapeu, Sekong. Phía bắc giáp tỉnh Savannakhet (275 km), phía nam giáp tỉnh Champasak (175 km), phía đông nam giáp tỉnh Xekong (200 km), phía tây giáp tỉnh Amnatchalern của Thái Lan, phía đông giáp các tỉnh Quảng trị, Huế của Việt Nam (80 km) [3]. Địa hình của Salavan chủ yếu là vùng bình nguyên trên cao nguyên Tạôi nối liền với cao nguyên Bolaven, phía tây có rừng quốc gia Sebangnoune, Phuxiengthong. Thời tiết của tỉnh Salavan chia thành 2 khu vực: vùng khí hậu lạnh ở huyện Tạôi, Samour, Laungam và vùng khí hậu nóng gồm có huyện Salavan, Khongsedone, Lakhonpheng,Toumlan và Vapi. Nhiệt độ trung bình trong năm là 260c, nhiệt độ cao nhất 410c, nhiệt độ thấp nhất 070c. Thời tiết nóng nhất vào tháng 3-5, thời tiết lạnh nhất tháng 12-1. Lượng mưa trung bình 1.800-2.000mm/năm. Sông Mê Công chạy qua tỉnh Salavan ở huyện Lakhonpheng và Khongsedone có chiều dài 95 km bao gồm nhiều đảo nhỏ lớn như: đảo Donkhut, Donphimai, Donkhiew, Donmakkeur đó là đường biên giới giữa Salavan và tỉnh Amnatchalern của Thái Lan. Các con sông chính của tỉnh Salavan bao gồm: Sedone, Sebangnoune, Sepone, Selanong, Sela mong, Sepakane, Selana, Sekathet. Trải qua nhiều biến động trong lịch sử, tỉnh Salavan cũng có sự phân chia các đơn vị hành chính ở các giai đoạn khác nhau. Năm 1959-1963, tỉnh Salavan gồm 6 huyện: Salavan, Laungam, Pakxong, Paksenay, Paksenok (Pakxong, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –10 ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn Paksenay, Paksenok thuộc tỉnh Champasak hiện nay) và Khongsedone. Năm 1976-1985 gồm 7 huyện: Salavan, Laungam, Khongsedone, Lakhonpheng, Vapi, Toumlan. Từ năm 1986 đến nay tỉnh gồm có 8 huyện: Salavan, Laungam, Khongsedone, Lakhonpheng, Vapi, Tạôi, Toumlan và Samuor. Về dân cư, theo tạp chí “25 năm con đường phát triển tỉnh Salavan” xuất bản năm 2000 đã thống kê: năm 2000 Salavan có 294.885 dân số, trong đó có 152.161 nữ, mật độ dân số 28 người/km2. Tỉnh Salavan có hơn 4.700 nhân khẩu, 14 dân tộc gồm hai nhóm ngôn ngữ Lào - Tày và nhóm ngôn ngữ MônKhơme, mỗi dân tộc đều có tình đoàn kết truyền thống lâu Bảng 1.1: Thống kê dân số các dân tộc tại tỉnh Salavan năm 1995 Dân tộc STT Số lƣợng (ngƣời) Chiếm 100% 1 Lào 143 104 55,78 2 Katang 45 177 17,60 3 Suồi 19 297 7,52 4 Pako 11 512 4,48 5 Lavên 10,149 3,95 6 Tạôi 9 183 3,58 7 Phù Thai 3 934 1,53 8 In 4 104 1,59 9 Kađô 1 553 0,60 10 Nghẹ 3 381 1,31 11 Tộng 2 742 1,06 12 Ka Tu 1 296 0,50 13 Là nay 600 0,23 14 A Lăc 516 0,20 Nguồn: Theo sách “Lịch sử tỉnh Salavan” [tr.18-19] Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –11 ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn Tính đến năm 2015, Salavan có 393.489 người. Trong đó, có 202.006 nữ, gồm 5.000 hộ nhân khẩu. Mật độ dân số 37 người/km2, với 10 dân tộc chủ yếu: Lào, Katang, Suồi, Lavên, Tạôi, Phù Thai, In, Nghẹ, A Lăc, Ka Tu. Trong đó, dân tộc chiếm tỷ lệ đông nhất là dân tộc Lào (chiếm 60% dân số toàn tỉnh), còn lại là các dân tộc thuộc nhóm ngôn ngữ Môn - Khơ me. Mỗi dân tộc đều có sắc thái văn hóa riêng của mình. Về văn hóa dân gian, phổ biến là khúc ca Lăm Salavan và điệu múa Lăm vông Salavan. Ngoài cư dân bản địa, tỉnh Salavan còn có người nước ngoài đến định cư, sinh sống và làm việc như: người Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Việt Nam, người Thái Lan, người Öc ... 1.1.2. Đặc điểm kinh tế và xã hội của tỉnh Salavan. Sau khi giải phóng hoàn toàn đất nước (năm 1975), một trong những nhiệm vụ cốt yếu hàng đầu của nước Lào nói chung, của tỉnh Salavan nói riêng là tập trung khắc phục hậu quả chiến tranh, phát kinh tế - xã hội, đưa tỉnh Salavan sớm thoát khỏi tình trạng kém phát triển, cải thiện đời sống nhân dân. Nhận thức vai trò của mình đối với sự nghiệp cách mạng của dân tộc, Đảng Nhân dân Cách mạng Lào sớm đề ra nhiều chủ trương, biện pháp để phát triển kinh tế - xã hội Lào. Với chủ trương khôi phục và phát triển kinh tế, tổ chức lại sản xuất, đẩy mạnh sản xuất lương thực, thực phẩm và hàng tiêu dùng; đồng thời tranh thủ viện trợ quốc tế, nhằm đáp ứng các yêu cầu cần thiết của nhà nước và của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào đề ra, nhân dân các bộ tộc Lào đã phát huy hết tinh thần, trách nhiệm của mình, khai thác mọi thế mạnh, tiềm năng sẵn có vào phát triển sản xuất, từng bước đưa đất nước thoát khỏi tình trạng khó khăn sau chiến tranh và làm cho kinh tế và đời sống nhân dân ổn định. Trước những yêu cầu mang tính sống còn của thời đại. Với quyết tâm đưa đất nước phát triển nhanh hơn nữa, dần hội nhập với dòng chảy chung của khu vực và thế giới, Đại hội IV (năm 1986) của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào đã Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –12 ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn