Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Luận văn phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố đà n...

Tài liệu Luận văn phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố đà nẵng

.PDF
94
502
82

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHẠM VĂN TÍCH PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH CÁC TỘI PHẠM VỀ MA TÚY TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHẠM VĂN TÍCH PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH CÁC TỘI PHẠM VỀ MA TÚY TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG Chuyên ngành : Tội phạm học và Phòng ngừa tội phạm Mã số : 8 38 01 05 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. TRẦN VĂN ĐỘ HÀ NỘI, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả đề cập trong Luận văn là trung thực, có nguồn gốc trích dẫn rõ ràng và chính xác. Tác giả luận văn PHẠM VĂN TÍCH MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH CÁC TỘI PHẠM VỀ MA TÚY .............................................................. 7 1.1. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa của phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy ........................................................................................................................... 7 1.2. Các nguyên tắc phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy ....................12 1.3. Các chủ thể phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy ..........................15 1.4. Nội dung phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy ..............................18 1.5. Mối liên hệ giữa nghiên cứu phòng ngừa tội phạm về ma túy với nghiên cứu tình hình và nguyên nhân, điều kiện của tình hình các tội phạm về ma túy ........20 CHƯƠNG 2. 23THỰC TRẠNG PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH CÁC TỘI PHẠM VỀ MA TÚY TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ...............23 2.1. Thực trạng nhận thức về phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng ..................................................................................23 2.2. Khái quát tình hình các tội phạm và nguyên nhân, điều kiện của tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng ....................................35 2.3. Thực trạng phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng.........................................................................................................38 CHƯƠNG 3. DỰ BÁO VÀ CÁC GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH CÁC TỘI PHẠM VỀ MA TÚY TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ..................................................................................58 3.1. Dự báo các yếu tố liên quan đến phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trong thời gian tới ......................................58 3.2. Các giải pháp tăng cường phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trong thời gian tới ....................................................65 KẾT LUẬN .........................................................................................................79 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ANTT An ninh trật tự BCA Bộ Công an BLTTHS Bộ luật tố tụng hình sự CSKV Cảnh sát khu vực CSQLHC Cảnh sát quản lý hành chính CSND Cảnh sát nhân dân CAND Công an nhân dân CBCS Cán bộ chiến sỹ CQĐT Cơ quan điều tra CSĐTTP Cảnh sát điều tra tội phạm CSGT Cảnh sát giao thông CSKV Cảnh sát khu vực CSQLHC Cảnh sát quản lý hành chính TAND Tòa án nhân dân TTHS Tố tụng hình sự TTXH Trật tự xã hội UBND Ủy ban nhân dân MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thành phố Đà Nẵng là một trong năm thành phố trực thuộc trung ương của nước ta, có diện tích 1.225,53 km2, trong đó có 6 quận nội thành, 2 huyện ngoại thành chiếm 1042,48km2, phía Bắc giáp tỉnh Thừa Thiên - Huế, phía Đông giáp biển, phía Tây và Nam giáp tỉnh Quảng Nam. Thành phố Đà Nẵng nằm gần trung độ của trục giao thông Bắc – Nam về đường bộ, đường sắt, đường thuỷ và đường hàng không, là cửa ngõ quan trọng ra biển của hành lang kinh tế Đông – Tây, với điểm kết thúc là Cảng Tiên Sa. Thành phố Đà Nẵng có sân bay quốc tế, cảng biển, nhà ga và các trung tâm thương mại lớn… Dân số Đà Nẵng có 1.429.000 dân, với 1.078.312 nhân khẩu, cùng với hơn 23.111 hộ với 174.722 nhân khẩu tạm trú (tính đến năm 2017). Thành phố Đà Nẵng là trung tâm kinh tế - xã hội của khu vực miền Trung – Tây nguyên với nhiều khu công nghiệp, địa điểm du lịch nổi tiếng, thu hút được các nhà đầu tư, khách du lịch trong và ngoài nước, có hàng nghìn cơ sở sản xuất, kinh doanh, cơ sở dịch vụ vui chơi giải trí và các điểm giao dịch lớn. Chính sự phát triển năng động của thành phố làm cho hoạt động quản lý về mọi mặt không theo kịp, trong đó có vấn đề quản lý nhà nước về ANTT còn nhiều sơ hở. Thời gian qua, tội phạm nói chung, tội phạm về ma túy nói riêng lợi dụng sơ hở này để hoạt động làm cho tình hình các tội phạm tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy gia tăng, tình hình người nghiện cũng khó kiểm soát. Theo thống kê của Phòng CSĐTP về ma túy Công an TP. Đà Nẵng từ năm 2013 đến năm 2018, lực lượng CSĐTTP về ma túy Công an TP. Đà Nẵng đã khám phá 859 vụ án về ma túy với 1218 đối tượng bị bắt giữ. 1 Trước tình hình đó, Thành ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng đã phối hợp đồng bộ với các ngành đơn vị, địa phương đẩy mạnh công tác phòng, chống ma túy và thực hiện nghiêm túc Luật phòng chống ma túy, Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy của Chính phủ và đặc biệt là Chỉ thị số 21 – CT/TW, ngày 26/3/2008 của Bộ chính trị “Về tiếp tục tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác, phòng, chống và kiểm soát ma túy trong tình hình mới”… Các cơ quan, các Sở ban ngành chức năng đã phối hợp và đề ra nhiều phương hướng, kế hoạch cụ thể để triển khai và thực hiện Chỉ thị, cũng như Chương trình mục tiêu quốc gia thông qua công tác phòng, chống ma túy cụ thể hàng năm. Hiệu quả hoạt động điều tra khám phá các tội phạm về ma túy ngày càng cao, hạn chế bỏ lọt tội phạm. Tuy vậy trên thực tế, tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng vẫn diễn biến phức tạp và chưa có chiều hướng giảm, gây bức xúc tronh xã hội và đặc biệt là loại tội phạm này còn là mầm mống phát sinh các loại tội phạm khác. Trước yêu cầu đó đặt ra vấn đề bức thiết là phải nghiên cứu làm rõ các nguyên nhân, điều kiện của tình hình các tội phạm về ma túy, từ đó đưa ra những dự báo khoa học và đề ra hệ thống các giải pháp hữu hiệu để phòng ngừa, ngăn chặn, hạn chế đến mức tối đa tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Đó là lý do tác giả lựa chọn Đề tài: “Phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng” làm luận văn tốt nghiệp Thạc sỹ luật học. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài 2.1. Các công trình lý luận tội phạm học Để có cơ sở lý luận cho việc thực hiện đề tài Luận văn, các công trình khoa học sau đây đã được nghiên cứu: - “Tội phạm học Việt Nam – Một số vấn đề lý luận và thực tiễn” Viện 2 Nhà nước và Pháp luật, Nxb CAND, năm 2000; - Giáo trình “Tội phạm học” GS.TS Võ Khánh Vinh, Nxb CAND, tái bản năm 2011, 2013; - Giáo trình “Tội phạm học” trường ĐH Luật Hà Nội, Nxb CAND năm 2004, 2012; - Giáo trình “Tội phạm học” Học viện Cảnh Sát nhân dân, Nxb CAND năm 2002, 2013; - “Những vấn đề lý luận và phương pháp nghiên cứu của tội phạm học ở Việt Nam hiện nay” GS.TS Võ Khánh Vinh - “Tội phạm học Việt Nam” Trần Đại Quang, Nguyễn Xuân Yêm, Nxb CAND năm 2013; - Bộ Công an, Một số vấn đề tội phạm học Việt Nam, Học viện CSND, năm 2013; - “Một số vấn đề lý luận về tình hình các tội phạm ở Việt Nam” TS Phạm Văn Tỉnh, Nxb Tư pháp năm 2007 - “Đấu tranh với tình hình các tội phạm chống người thi hành công vụ ở nước ta hiện nay, một mô hình nghiên cứu tội phạm học chuyên ngành”, Phạm Văn Tỉnh, Đào Bá Sơn, Nxb CAND năm 2010; - Các bài viết về nguyên nhân và điều kiện của tội phạm, về nhân thân người phạm tội, về phòng ngừa tội phạm được đăng tải trên tạp chí Nhà nước và Pháp luật, tạp chí Nhân lực khoa học xã hội, tạp chí Cảnh sát nhân dân, tạp chí Kiểm sát nhân dân, tạp chí Tòa án nhân dân, Công an nhân dân trong những năm gần đây. Các công trình đã nêu không thể thiếu được trong việc thực hiện đề tài luận văn. Bởi vì trong đó không những chứa đựng lý luận tội phạm học về các vấn đề cơ bản mà đề tài luận văn phải giải quyết mà nó còn có những chỉ dẫn cho việc xác định phương pháp nghiên cứu đề tài, từ tổng quan cho đến chi tiết. 3 2.2. Các công trình nghiên cứu liên quan trực tiếp đến vấn đề phòng, chống tội phạm về ma túy Trong những năm gần đây đã có nhiều công trình được công bố về đề tài tệ nạn ma túy và tội phạm về ma túy. Cụ thể, những công trình đó như sau: - Trần Văn Luyện (2000), “Phát hiện và điều tra tội phạm tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy của lực lượng cảnh sát nhân dân” Luận án tiến sỹ luật học. - Vũ Quang Vinh (2005), “Tội phạm về ma túy, thực trạng, nguyên nhân và giải pháp” Luận án tiến sỹ luật học. - Nguyễn Tuyết Mai (2006), “Đấu tranh phòng, chống ma túy ở Việt Nam” Luận án tiến sỹ luật học. - Thân Công Thanh (2008), “Phòng ngừa các tội phạm về ma túy trên địa bàn tỉnh Lào Cai” Luận văn thạc sỹ luật học. - Đỗ Tiến Dũng (2009), “Phòng ngừa các tội phạm về ma túy trên địa bàn tỉnh Lai Châu” (2009) Luận văn thạc sỹ luật học. - Đặng Thị Huệ (2013), “Tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh tình hình, nguyên nhân và các giải pháp phòng, chống” Luận văn thạc sỹ luật học. Có thể thấy, thời gian qua đã có khá nhiều công trình nghiên cứu có liên quan đến tội phạm nói chung và phòng ngừa tình hình các tội phạm ma túy nói riêng. Tuy nhiên các công trình nghiên cứu trên hoặc chỉ mới nghiên cứu phòng ngừa tình hình một loại tội phạm nhất định ở một địa phương nào đó. Cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu một cách toàn diện, hệ thống chuyên về phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Đây cũng chính là hướng tiếp cận nghiên cứu của luận văn này. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu - Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu làm rõ lý luận và thực tiễn phòng ngừa tình hình 4 các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng, từ đó Luận văn hướng đến mục đích đề xuất các giải pháp tăng cường phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trong thời gian tới. - Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, luận văn tập trung giải quyết những nhiệm vụ cụ thể sau: + Nghiên cứu lý luận và cơ sở pháp lí cho việc phòng ngừa tình hình các tội phạm nói chung. + Nghiên cứu thực trạng hoạt động phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Trên cơ sở đó tìm ra nguyên nhân, điều kiện của tội phạm này và đề xuất các giải pháp phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. + Dự báo tình hình các tội phạm về ma túy và đề xuất các giải pháp tăng cường hoạt động phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trong thời gian tới. 4. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu Hoạt động phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. - Phạm vi nghiên cứu Luận văn nghiên cứu về phòng ngừa tình hình các tội phạm nói chung trong Tội phạm học. Phạm vi không gian: Phạm vi nghiên cứu được giới hạn trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Về thời gian: Phạm vi nghiên cứu được giới hạn trong thời gian từ năm 2013 đến năm 2018. 5 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu - Phương pháp luận: Đề tài được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác- Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, những quan điểm cơ bản của Đảng, Nhà nước về đấu tranh phòng chống tội phạm, bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội. - Phương pháp nghiên cứu: sử dụng hợp lý và linh hoạt các phương pháp sau: Tổng kết thực tiễn, quan sát, thống kê hình sự, điều tra điển hình, nghiên cứu hồ sơ vụ án, phân tích, so sánh, hệ thống, kế thừa… 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa về mặt lý luận: Luận văn là công trình khoa học nghiên cứu phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy một cách toàn diện, hệ thống và nhất quán dưới góc độ tội phạm học Việt Nam trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong giảng dạy và học tập tại các trường Luật, các trường Công an, Học viện khoa học xã hội. - Ý nghĩa về mặt thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần nâng cao hiệu quả phòng ngừa tình hình các tội phạm nói chung và phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng nói riêng. 7. Cơ cấu của Luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phần nội dung của luận văn được cấu trúc thành 03 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận chung về phòng ngừa tình hình các tội phạm Chương 2: Thực trạng phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng Chương 3: Tăng cường phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng 6 CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH CÁC TỘI PHẠM VỀ MA TÚY 1.1. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa của phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy 1.1.1. Khái niệm phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy Phòng ngừa tội phạm nói chung và tội phạm về ma túy nói riêng chính là một trong những nội dung quan trọng và chiếm một vị trí đặc biệt của lý luận về tội phạm học. Nghiên cứu về phòng ngừa tội phạm chính là nghiên cứu những cơ sở, nền tảng, nguyên nhân và điều kiện hình thành tội phạm. Do vậy, công tác phòng ngừa tội phạm về ma túy chính là đi nghiên cứu những nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh, hình thành tội phạm về ma túy để từ đó đề ra những giải pháp triệt tiêu những nguyên nhân, điều kiện đó góp phần làm giảm tội phạm về ma túy. Ở nước ta từ khi lập nước cho đến nay đã có nhiều văn bản pháp lý trong công tác phòng ngừa tội phạm về ma túy, cụ thể: Ngày 15/9/1955 Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định 580-TTg quy định cụ thể trường hợp phải đưa ra truy tố trước Tòa án như buôn lậu thuốc phiện có nhiều người tham gia, có thủ đoạn gian dối, môi giới có tính chất thường xuyên... Ngày 25/3/1977, Hội đồng Chính phủ đã ban hành Nghị định 76-CP về chống buôn lậu thuốc phiện; Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Nội vụ cũng đã ban hành các thông tư hướng dẫn áp dụng pháp luật khi điều tra, truy tố, xét xử tội phạm nói chung và tội phạm buôn lậu thuốc phiện nói riêng. Năm 1985, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội Khóa VII đã thông qua Bộ luật 7 hình sự đầu tiên của nước ta quy định về tội phạm và hình phạt, trong đó có tội phạm về ma túy được quy định tại điều 203 về tội tổ chức sử dụng chất ma túy và hai điều có liên quan đến ma túy là điều 97 - Tội buôn lậu hoặc vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới và điều 166 - Tội Buôn bán hàng cấm. Ngày 10/5/1997 một lần nữa Quốc hội sửa đổi, bổ sung BLHS quy định hẳn một chương (Chương VIIA) gồm 14 điều quy định tương đối đầy đủ các hành vi phạm tội mà thực tiễn đấu tranh đặt ra. Ngày 21/12/1999 BLHS mới được Quốc hội thông qua, trong đó chương XVIII quy định các tội phạm về ma túy gồm 10 điều luật được quy định và bổ sung một số tội danh mới. Đến ngày 19/6/2009 tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội Khóa XII đã thông qua luật sửa đổi, bổ sung một số điều BLHS năm 1999. Trong lần sửa đổi này đã “phi hình sự hóa” đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy và bỏ hình phạt tử hình đối với một số tội như: Tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy. Ngày 27/11/2015, tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XII đã thông qua BLHS năm 2015 và đến ngày 20/6/2017, Quốc hội thông qua Luật sửa đổi bổ sung một số điều BLHS năm 2015, đã bỏ hình phạt tử hình đối với tội tàng trữ trái phép chất ma túy và tội chiếm đoạt chất ma túy. Tách điều 194 BLHS năm 1999 thành 4 tội danh độc lập cho phù hợp với thực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm về ma túy. Trong công tác phòng ngừa tội phạm về ma túy lực lượng Công an là nòng cốt, các ban, ngành khác có trách nhiệm hỗ trợ, phối hợp với lực lượng công an để công tác phòng ngừa đạt hiệu quả cao hơn. Như vậy, phòng ngừa tình hình các tội phạm nói chung, tội phạm ma túy nói riêng không chỉ là nhiệm vụ của một cá nhân hay cơ quan nào mà phải đồng bộ của cả hệ thống chính trị, của toàn xã hội. Điều này là hoàn toàn phù hợp với các văn kiện 8 Nghị Quyết của Đảng, pháp luật Nhà nước và lợi ích chung của xã hội. Tình hình các tội phạm nói chung, tình hình các tội phạm về ma túy nói riêng chính là một phạm trù cơ bản của tội phạm học. Tình hình các tội phạm về ma túy gồm tất cả các dấu hiệu của tình hình các tội phạm này với tính cách là một hiện tượng xã hội có sự thống nhất biện chứng. Tình hình các tội phạm, trước hết là một hiện tượng xã hội - dấu hiệu này nói lên bản chất xã hội của tình hình các tội phạm Nghiên cứu tình hình các tội phạm về ma túy thể hiện dấu hiệu về không gian và thời gian của tình hình các tội phạm, xác định rõ quy mô của hiện tượng trên địa bàn một đơn vị hành chính cấp tỉnh và khoảng thời gian nhất định, thể hiện một giai đoạn phát triển nhất định của nó. Nói cách khác, ngoài những dấu hiệu, đặc điểm chung của tình hình các tội phạm, sự thống nhất biện chứng của tất cả các yếu tố cấu thành tình hình các tội phạm về ma túy còn biểu hiện ở các thông số về lượng, về chất và cơ cấu, tính chất của nó. Tình hình các tội phạm về ma túy là một hình thức biểu hiện cụ thể, riêng, đặc trưng của một nhóm tội phạm quy định trong BLHS. Chỉ có thể đánh giá đúng hiện thực của tình hình các tội phạm về ma túy trên cơ sở nắm vững các thông số phản ánh về tình trạng, cơ cấu và tính chất của tình hình các tội phạm về ma túy trong sự vận động theo thời gian ở một địa bàn hành chính lãnh thổ nhất định. Và như vậy, trước hết, cần xác định việc nghiên cứu theo hướng tình hình các tội phạm về ma túy là nghiên cứu tình hình nhóm tội phạm về ma túy. Tình hình các tội phạm về ma túy là một hiện tượng xã hội, pháp lý - hình sự, bị tác động và thay đổi về mặt lịch sử, mang tính giai cấp, bao gồm tổng thể các tội phạm về ma túy thực hiện trên một địa bàn nhất định nói riêng và các địa bàn khác (có liên quan) nói chung trong khoảng thời gian được xác định. Khái niệm này cần được nhận thức trước hết nó phản ánh hiện thực của đời sống xã hội đặc thù của một khu vực, địa bàn, đồng thời 9 chỉ ra những mâu thuẫn tồn tại trong hiện thực của hiện tượng xã hội, pháp lý tiêu cực,...gắn kết với tình hình các tội phạm. Trên cơ sở tổng hợp các quan điểm khoa học, các văn bản pháp lý cũng như những phân tích, đánh giá của tác giả về tình hình các tội phạm ma túy, tác giả có thể rút ra được khái niệm phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy như sau: Phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy là hoạt động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân bằng việc sử dụng đồng bộ các biện pháp khác nhau nhằm loại bỏ những nguyên nhân và điều kiện làm phát sinh tội phạm về ma túy, đồng thời cải tạo, giáo dục họ thành người có ích cho xã hội góp phần giữ vững an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội. 1.1.2. Đặc điểm phòng ngừa tội phạm về ma túy - Nghiên cứu đặc điểm phòng ngừa tội phạm về ma túy là quá trình chúng ta đi nghiên cứu những nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh tội phạm về ma túy và biện pháp tác động vào nguyên nhân, điều kiện đó nhằm ngăn ngừa trước không cho tội phạm xảy ra. Các biện pháp để phòng ngừa tội phạm về ma túy như đảm bảo đời sống vật chất, tinh thần cho người dân để con người không thực hiện hành vi phạm tội do thiếu thốn vật chất hay do hạn chế nhận thức, đó là các biện pháp về kinh tế, văn hóa, xã hội, tâm lý, giáo dục...thực hiện tốt công tác cai nghiện, xử lý người nghiện và công tác sau sai nghiện, tạo công ăn việc làm cho họ. Về bản chất các biện pháp này không mang tính cưỡng chế bắt buộc nên có thể được xây dựng và triển khai bởi nhiều chủ thể khác nhau, tuy nhiên phải tuân thủ theo các nguyên tắc của phòng ngừa tội phạm. - Phòng ngừa tội phạm mang tính cưỡng chế nhà nước nhằm kịp thời phát hiện, xử lý sau khi tội phạm đã xảy ra nhằm tiếp tục phòng ngừa tội phạm. Các biện pháp này được thực hiện từ giai đoạn phát hiện, điều tra của cơ quan công an, đến giai đoạn truy tố, xét xử của VKS và Tòa án. 10 1.1.3. Ý nghĩa của việc nghiên cứu phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy - Ý nghĩa về lý luận của phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy: Nghiên cứu về tội phạm học khẳng định, phòng ngừa tình hình các tội phạm chỉ có thể đạt được trên cơ sở đã hiểu rõ tình hình các tội phạm cũng như xác định được quy luật vận động của khách thể đó. Quy luật này chính là đối tượng nghiên cứu của tội phạm học và nó được xác định thông qua việc nghiên cứu nguyên nhân, điều kiện tình hình các tội phạm trên cơ sở hành vi phạm tội. Như vậy, việc nghiên cứu tội phạm về ma túy chính là chúng ta đi nghiên cứu những nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh tội phạm về ma túy cũng như đi nghiên cứu những yếu tố tác động đến người có hành vi lệch chuẩn với xã hội. Chính vì vậy, muốn phòng ngừa tội phạm về ma túy đạt hiệu quả phải khống chế hoặc loại trừ các nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh tội phạm ma túy và các tệ nạn khác liên quan đến ma túy. - Ý nghĩa về thực tiễn của phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy: Việc nghiên cứu phòng ngừa tình hình các tội phạm ma túy có ý nghĩa hết sức quan trọng trong công tác đấu tranh, phòng ngừa tội phạm về ma túy. Vì nghiên cứu phòng ngừa tình hình các tội phạm ma túy chính là đi tìm hiểu nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh tội phạm ma túy cũng như những yếu tố tác động đến người thực hiện hành vi phạm tội. Phòng ngừa tội phạm về ma túy là một phương hướng mang tính chiến lược lâu dài, không phải một sớm, một chiều mà có thể xóa bỏ hoặc triệt tiêu ra khỏi xã hội, mà chỉ có thể từng bước kìm hãm và giảm đi tình trạng tội phạm ma túy. Giúp cho các cơ quan chức năng phát hiện những nguyên nhân, điều kiện phát sinh tội phạm ma túy. Ngoài ra, việc thực hiện phòng ngừa tình hình các tội phạm ma túy còn có ý nghĩa chính trị xã hội sâu sắc, làm tốt công tác phòng ngừa tình hình các tội phạm ma túy sẽ góp phần giữ vững an ninh 11 quốc gia, trật tự an toàn xã hội, bảo vệc tính mạng, tài sản người dân, làm cho nhân dân tin tưởng vào chế độ, vào Đảng, Nhà nước ta, vào lực lượng Công an, Tòa Án, Viện kiểm sát. 1.2. Các nguyên tắc phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy 1.2.1. Nguyên tắc Đảng lãnh đạo Điều 4 Hiến pháp 2013 khẳng định: “Đảng Cộng sản Việt Nam là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội” trong đó tất nhiên bao gồm sự lãnh đạo hoạt động phòng ngừa tội phạm. Nội dung của nguyên tắc Đảng lãnh đạo thể hiện ở chỗ mọi hoạt động phòng ngừa tình hình các tội phạm cũng như hoạt động của các chủ thể tiến hành các hoạt động phòng ngừa tội phạm đều đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Mỗi giai đoạn phát triển của đất nước, Đảng ta đều kịp thời có các chỉ thị, nghị quyết quan trọng để lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội: Nghị quyết về nhiệm vụ quốc phòng bảo vệ an ninh quốc gia chống "diễn biến hoà bình", Chiến lược bảo vệ an ninh quốc gia, Chiến lược bảo vệ Tổ quốc, Nghị quyết về nâng cao hiệu quả, .... Việc thực hiện các nghị quyết của Đảng về bảo vệ an ninh quốc gia và giữ gìn trật tự an toàn xã hội đã tạo được sự chuyển biến rõ nét trong nhận thức của cán bộ, đảng viên, các cấp, các ngành, các tầng lớp nhân dân về nhiều vấn đề lớn quan hệ đến sự lãnh đạo của Đảng, về chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, về sự nghiệp đổi mới, củng cố lòng tin vào sự lãnh đạo của Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa; đồng thời cũng nhận thức rõ hơn về khó khăn và thách thức mà Đảng ta, nhân dân ta phải khắc phục trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế; về âm mưu, hoạt động phá hoại cách mạng của các thế lực thù địch, hoạt động của các loại tội phạm. Từ đó nâng cao ý thức cảnh giác cách mạng và trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân đối với nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, phòng chống tội phạm, bài trừ tệ nạn xã hội. 12 1.2.2. Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt động phòng ngừa tội phạm về ma túy được hiểu là hoạt động phòng ngừa các tội phạm này phải tuân thủ các quy định của pháp luật. Các quy định của pháp luật ở đây được hiểu là các quy định của Hiến pháp, các văn bản luật và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan đến hoạt động phòng ngừa các tội phạm về ma túy. Việc tuân thủ các quy định của pháp luật trong phòng ngừa các tội phạm này không chỉ thể hiện trong việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa tội phạm mà còn thể hiện ở các biện pháp chữa trị cho người nghiện ma túy. Để nguyên tắc pháp chế được tuân thủ trong hoạt động phòng ngừa tội phạm về ma túy thì yêu cầu các quy định của pháp luật về phòng ngừa tội phạm được hoàn thiện; bên cạnh đó, ý thức tuân thủ các quy định pháp luật từ các chủ thể phòng ngừa tội phạm cũng giữ vai trò rất quan trọng. 1.2.3. Nguyên tắc dân chủ Tại Điều 8, Hiến pháp năm 2013 quy định: Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật, quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ. Do vậy, nguyên tắc dân chủ trong hoạt động phòng ngừa tội phạm về ma túy được hiểu là hoạt động phòng ngừa phải có sự tham gia của toàn thể các tầng lớp, lực lượng trong xã hội, đặc biệt là quần chúng nhân dân. Phòng ngừa tội phạm thực chất là hoạt động quản lý xã hội, mà hoạt động này muốn đạt hiệu quả cần phải có sự tham gia của toàn xã hội. Để quần chúng thực hiện cho đúng đòi hỏi các cơ quan bảo vệ pháp luật phải hướng dẫn, tạo điều kiện cho quần chúng tham gia phòng ngừa tội phạm thể hiện ở nhiều hình thức khác nhau như xây dựng, triển khai các chương trình phòng chống tội phạm huy động sự tham gia của quần chúng nhân dân, tiếp nhận và xử lý có hiệu quả các tin tố giác tội phạm từ quần chúng nhân 13 dân, hướng dẫn, huấn luyện cho các tổ chức nhân dân tự quản các biện pháp cần thiết trong việc phát hiện, xử lý các hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật về phòng, chống ma túy v.v… 1.2.4. Nguyên tắc nhân đạo Nguyên tắc nhân đạo trong hoạt động phòng ngừa tội phạm về ma túy được hiểu là các biện pháp phòng ngừa tội phạm này không nhằm làm tổn thương con người mà phải hướng con người tới cuộc sống tốt đẹp hơn. Con người được đề cập ở đây có thể là bị can, bị cáo, người phạm tội, người nghiện ma túy, những người khác chịu sự tác động từ các biện pháp phòng ngừa tội phạm. Khi triển khai, áp dụng các biện pháp phòng ngừa tội phạm về ma túy, chủ thể phòng ngừa tội phạm vì mục đích phòng ngừa tội phạm có thể sẽ áp dụng các biện pháp vô tình gây tổn thương đến bị can, bị cáo, người phạm tội, người nghiện ma túy và những người là nạn nhân gián tiếp của tội phạm. Chính vì vậy, ngoài việc tuân thủ pháp luật, tiêu chí rất quan trọng để các chủ thể quyết định áp dụng một biện pháp phòng ngừa tội phạm là cân nhắc xem biện pháp đó có nguy cơ gây tổn thương đến đối tượng nào trong xã hội hay không. Thực hiện nghiêm túc nguyên tắc nhân đạo trong hoạt động phòng ngừa tội phạm có ý nghĩa bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của những người có liên quan, bảo đảm tính nhân đạo xã hội chủ nghĩa của nhà nước ta trong hoạt động phòng ngừa tội phạm và nhằm hướng đến mục đích chung nhất là nâng cao hiệu quả hoạt động phòng ngừa tội phạm, bảo vệ tối đa quyền, lợi ích hợp pháp của con người. 1.2.5. Nguyên tắc khoa học Cùng với sự phát triển của xã hội, tội phạm hoạt động ngày càng tinh vi và hiện đại, đặc biệt trong các lĩnh vực như bảo hiểm, tài chính, ngân hàng, cờ 14 bạc... Chính vì vậy trong phòng ngừa tình hình các tội phạm thì việc áp dụng nguyên tắc khoa học và tiến bộ trong áp dụng các biện pháp phòng ngừa tình hình các tội phạm phải được xây dựng đồng bộ trên cơ sở khoa học, các thành tựu khoa học nhất định, phải ứng dụng các thành tựu của khoa học và công nghệ trong việc xây dựng các biện pháp phòng ngừa tội phạm. Các biện pháp phòng ngừa tội phạm luôn phải đảm bảo cho mọi người có cơ hội phát triển bình đẳng, không được phân biệt chủng tộc, tôn giáo, giới tính, thái độ chính trị. 1.2.6. Nguyên tắc phối hợp của các chủ thể phòng ngừa Trong quá trình đấu tranh phòng, chống tội phạm đòi hỏi các chủ thể tiến hành phải phối hợp với nhau để phát huy hiệu quả cao nhất. Việc phối hợp phải đặt trong một cơ chế chặt chẽ, nhịp nhàng, có sự điều hành thống nhất giữa các cơ quan chuyên trách và không chuyên trách, giữa các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội, các tổ chức kinh tế và mọi công dân, giữa trung ương với địa phương. Để thực hiện nguyên tắc này, trước hết phải đảm bảo sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng. Các chương trình, kế hoạch đấu tranh phòng chống tội phạm phải được xây dựng một cách khoa học, quá trình áp dụng phải đồng bộ, có sự chỉ đạo thống nhất, tập trung. 1.3. Các chủ thể phòng ngừa tình hình các tội phạm về ma túy - Đối với đảng bộ các cấp: Đây là chủ thể quan trọng trong phòng ngừa tội phạm ma túy. Vai trò của Đảng bộ địa phương, chi bộ các cấp đưa ra những chủ trương, đường lối để hoạt động phòng ngừa đạt hiệu quả cao hay không, đảng lãnh đạo toàn diện về mọi mặt đối với các cơ quan, ban ngành trong trực tiếp đấu tranh với tội phạm về ma túy, giám sát các cơ quan Công an, Tòa án, Viện kiểm sát... cùng cấp kịp thời phát hiện những sơ hở, thiếu sót trong công tác phòng ngừa tình hình các tội phạm ma túy theo chức năng của 15
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan