Tài liệu Luận văn quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên trung học phổ thông tỉnh bắc kạn​

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ THỊ HUYỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG CÁC MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH BẮC KẠN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ THỊ HUYỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG CÁC MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH BẮC KẠN Ngành: Quản lí giáo dục Mã ngành: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨKHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. PHÙNG THỊ HẰNG 2. TS. NGUYỄN HÀ GIANG THÁI NGUYÊN - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận văn “Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên trung học phổ thông tỉnh Bắc Kạn”là công trình nghiên cứu của riêng tôi và chưa được công bố ở bất kì công trình nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về bản luận văn này Bắc Kạn, ngày 29 tháng 4 năm 2018 Tác giả luận văn Hà Thị Huyền i LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu, khảo sát và triển khai đề tài: “Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn KHXH cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn” tác giả đã nhận được sự động viên, khuyến khích và tạo điều kiện giúp đỡ nhiệt tình của các cấp lãnh đạo, của các thầy giáo, cô giáo, anh chị em, bạn bè đồng nghiệp và gia đình. Với tình cảm chân thành tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy giáo, cô giáo Khoa Tâm lí Giáo dục, Phòng Sau đại học của trường Đại học sư phạm Thái Nguyên đã nhiệt tình giảng dạy và tư vấn giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu thực hiện luận văn. Tác giả bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đối với PGS. TS. Phùng Thị Hằng và TS Nguyễn Hà Giang cô giáo trực tiếp hướng dẫn, đã tận tình định hướng, chỉ dẫn, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tác giả vượt qua những khó khăn trong suốt quá trình hoàn thành luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn các cấp quản lý; Ban giám hiệu và GV các trường THPT tỉnh Bắc Kạn; gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tạo mọi điều kiện thuận lợi để tác giả hoàn thành luận văn này. Mặc dù cố gắng rất nhiều trong việc nghiên cứu, song do thời gian và kinh nghiệm thực tiễn của bản thân còn hạn chế, đề tài không tránh khỏi những khiếm khuyết. Tác giả rất mong nhận được sự góp ý của các thầy (cô), các bạn đồng nghiệp và những người quan tâm đến đề tài này để luận văn của tôi được hoàn chỉnh hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Bắc Kạn, ngày 29 tháng 4 năm 2018 Tác giả luận văn Hà Thị Huyền ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................ii MỤC LỤC ................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .............................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................ v DANH MỤC CÁC HÌNH ............................................................................ vi MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ........................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................. 3 3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu ........................................ 4 4. Giả thuyết khoa học ................................................................................... 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................ 4 6. Giới hạn nghiên cứu .................................................................................. 4 7. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 5 8. Cấu trúc luận văn ....................................................................................... 6 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG CÁC MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ...........................7 1.1. Tổng quan về lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................ 7 1.1.1. Trên thế giới ........................................................................................ 7 1.1.2. Ở Việt Nam ........................................................................................ 10 1.2. Một số khái niệm cơ bản ...................................................................... 16 1.2.1. Quản lí, quản lý giáo dục ................................................................... 16 1.2.2. Bồi dưỡng .......................................................................................... 18 1.2.3. Tích hợp, dạy học tích hợp ................................................................ 18 1.2.4. Năng lực, năng lực dạy học tích hợp, năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội ............................................................................. 20 1.2.5. Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội ............................................................................................ 22 iii 1.3. Một số vấn đề cơ bản về quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên trung học phổ thông ............................................................................................................ 22 1.3.1. Hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên ở trường trung học phổ thông ............................. 22 1.3.2. Hiệu trưởng trường trung học phổ thông với vai trò quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên trung học phổ thông ............................................................................. 29 1.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên trung học phổ thông ..................................................................................................... 33 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ............................................................................ 35 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG CÁC MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH BẮC KẠN ........................................................................ 36 2.1. Khái quát chung giáo dục THPT về cán bộ quản lí và đội ngũ GV các trường THPT tỉnh Bắc Kạn ......................................................................... 36 2.1.1. Thực trạng giáo dục trung học phổ thông ......................................... 36 2.1.2. Thực trạng đội ngũ GV các môn khoa học xã hội cấp trung học phổ thông ở tỉnh Bắc Kạn ................................................................................... 38 2.1.3. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lí các trường THPT tỉnh Bắc Kạn 39 2.2. Mục đích, nội dung và phương pháp khảo sát ...................................... 40 2.2.1. Mục đích khảo sát .............................................................................. 40 2.2.2. Nội dung khảo sát .............................................................................. 40 2.2.3. Phương pháp khảo sát và phương thức xử lí số liệu ......................... 41 2.3. Thực trạng hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên trung học phổ thông tỉnh Bắc Kạn ..... 42 iv 2.3.1. Nhận thức của các khách thể điều tra về tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên trung học phổ thông ............................................................................. 42 2.3.2. Thực trạng về nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức của hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH trong các môn KHXH cho giáo viên THPT ......... 43 2.4. Thực trạng công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH trong các môn KHXH cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn ................................... 48 2.4.1. Thực trạng công tác lập kế hoạch quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH trong các môn KHXH cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn........ 48 2.4.3. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực DHTH trong các môn KHXH cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn. ............ 51 2.4.4. Đánh giá chung của các khách thể điều tra về việc thực hiện các chức năng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn KHXH cho giáo viên THPT ........................................................................ 53 2.4.5. Thực trạng về các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH trong các môn KHXH cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn ....................................................................................................... 56 2.5. Đánh giá chung về thực trạng công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH trong các môn KHXH cho giáo viên ......................................... 58 2.5.1. Mặt mạnh ........................................................................................... 58 2.5.2. Hạn chế .............................................................................................. 58 2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế....................................................... 59 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ............................................................................ 60 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG CÁC MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG THPT TỈNH BẮC KẠN ....................61 v 3.1. Một số nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn ..................................................................................... 61 3.1.1. Nguyên tắc về mặt pháp lý ................................................................ 61 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ...................................................... 61 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .................................................... 62 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .................................................... 62 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ....................................................... 63 3.2. Đề xuất một số biện pháp quản lí của Hiệu trưởng đối với hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên các trường THPT tỉnh Bắc Kạn ........................................................... 63 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lí, giáo viên về tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên trung học phổ thông ................................................... 63 3.2.2. Xây dựng kế hoạch quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH trong các môn KHXH cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn phù hợp với tình hình thực tiễn ....................................................................................................... 67 3.2.3. Hoàn thiện nội dung chương trình bồi dưỡng năng lực DHTH trong các môn KHXH cho giáo viên THPT đáp ứng yêu cầu thực tiễn ............... 70 3.2.4. Quản lý tốt việc sử dụng đội ngũ giáo viên cốt cán để bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các môn khoa học xã hội ..................... 72 3.2.5. Đổi mới phương pháp đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH trong các môn khoa học xã hội cho GV THPT tỉnh Bắc Kạn ......... 74 3.2.6. Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật phục vụ hoạt động bồi dưỡng; tạo động lực để GV tích cực tham gia bồi dưỡng và tự bồi dưỡng .... 78 3.3. Mối quan hệ của các biện pháp ............................................................ 82 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn ..................................................................................... 82 3.4.1. Quy trình khảo nghiệm ...................................................................... 83 vi 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm ......................................................................... 83 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ............................................................................ 89 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................... 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................. 94 PHỤ LỤC vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Nguyên nghĩa CBQL Cán bộ quản lí CBQLGD Cán bộ quản lí giáo dục CNH Công nghiệp hóa DHTH Dạy học tích hợp GD Giáo dục GD THPT Giáo dục trung học phổ thông GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GV Giáo viên HĐH Hiện đại hóa HS Học sinh KHXH Khoa học tự nhiên NXB Nhà xuất bản QLGD Quản lí giáo dục SL Số lượng TB Trung bình TH Tích hợp THPT Trung học phổ thông ThS Thạc sĩ TS Tiến sĩ UBND Ủy ban nhân dân iv DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Kết quả xếp loại hạnh kiểm HS THPT của tỉnh Bắc Kạn trong 3 năm trở lại đây ................................................................................... 37 Bảng 2.2. Kết quả xếp loại Học lực HS THPT của tỉnh Bắc Kạn trong 3 năm trở lại đây ........................................................................................... 37 Bảng 2.3. Thống kê về trình độ đào tạo của đội ngũ GV các môn khoa học xã hội cấp THPT ở tỉnh Bắc Kạn trong 3 năm trở lại đây ................ 38 Bảng 2.4. Thống kê số lường giáo viên theo từng môn học ............................. 38 Bảng 2.5. Thống kê về thực trạng đội ngũ CBQL các trường THPT tỉnh Bắc Kạn năm học 2017-2018 ................................................................... 39 Bảng 2.6. Đánh giá của các khách thể điều tra về tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH trong các môn KHXH cho giáo viên THPT ......................................................................................... 42 Bảng 2.7. Đánh giá của khách thể điều tra về nội dung bồi dưỡng (kỹ năng dạy học tích hợp trong các môn KHXH) và kết quả đạt được .......... 44 Bảng 2.8. Đánh giá của khách thể điều tra về các phương pháp bồi dưỡng năng lực DHTH trong các môn KHXH cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn ............................................................................................. 46 Bảng 2.9. Đánh giá của khách thể điều tra về các hình thức bồi dưỡng năng lực DHTH trong các môn KHXH cho GV THPT tỉnh Bắc Kạn ............... 47 Bảng 2.10. Đánh giá của khách thể điều tra về việc lập kế hoạch quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH trong các môn KHXH cho giáo viên .................................................................................................... 49 Bảng 2.11. Đánh giá của khách thể điều tra về các biện pháp tổ chức triển khai và chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH trong các môn KHXH cho giáo viên ................................................................. 50 Bảng 2.12. Đánh giá của khách thể điều tra về biện pháp kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn KHXH cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn .................................................... 52 v Bảng 2.13. Đánh giá của khách thể điều tra về việc thực hiên các chức năng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn KHXH cho giáo viên THPT ...................................................... 53 Bảng 2.14. Đánh giá của các khách thể điều travề các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lí hoạt động bồi dưỡngnăng lực DHTH trong các môn KHXH cho giáo viên THPT ...................................................... 57 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiếtcủa các biện pháp quản lý đã đề xuất ............................................................................................... 83 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý đã đề xuất ...................................................................................... 85 Bảng 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp bồi dưỡng năng lực DHTH trong các môn KHXH cho giáo viênTHPT .......................................................................................... 87 vi DANH MỤC CÁC HÌNH Biểu đồ 2.1. Thực trạng về các chức năng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH trong các môn KHXH ............................................... 56 Biểu đồ 3.1. Tương quan giữa tính cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp bồi dưỡng năng lực DHTH trong các môn KHXH cho giáo viên THPT .......................................................................... 88 vi MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Sau hơn 30 năm đổi mới, đất nước ta đã vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Nước ta đã thoát ra khỏi tình trạng kém phát triển, bước vào nhóm nước đang phát triển có thu nhập trung bình. Cũng trong 30 năm qua, thế giới chứng kiến những biến đổi sâu sắc về mọi mặt. Các cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba và lần thứ tư nối tiếp nhau ra đời, kinh tế tri thức phát triển mạnh đem lại cơ hội phát triển vượt bậc, đồng thời cũng đặt ra những thách thức không nhỏ đối với mỗi quốc gia, nhất là các quốc gia đang phát triển và chậm phát triển. Để bảo đảm phát triển bền vững, nhiều quốc gia đã không ngừng đổi mới giáo dục để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, trang bị cho các thế hệ tương lai nền tảng văn hóa vững chắc và năng lực thích ứng cao trước mọi biến động của thiên nhiên và xã hội. Đổi mới giáo dục đã trở thành nhu cầu cấp thiết và xu thế mang tính toàn cầu trong đó có Việt Nam. Dạy học theo hướng tích hợp là một xu thế trong dạy học hiện đại của nhiều nước phát triển nhằm giải quyết triệt để mâu thuẫn giữa yêu cầu về nội dung học vấn phổ thông sâu - rộng với khả năng tiếp thu khối lượng tri thức của người học và mâu thuẫn giữa chức năng của người GV là tổ chức, điều khiển người học nắm vững, hình thành kỹ năng ở từng môn học riêng rẽ với yêu cầu của xã hội đòi hỏi người học phải biết thu thập, chọn lọc, xử lý thông tin liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau vào giải quyết các tình huống thực tiễn. Dạy học tích hợp giúp học sinh không phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau, vừa gây quá tải nhàm chán, vừa không có được sự hiểu biết tổng quát cũng như khả năng ứng dụng của kiến thức tổng hợp vào thực tiễn. Dạy học tích hợp giúp người học kết hợp tri thức của các môn học, phân môn cụ thể trong chương trình học tập theo nhiều cách khác nhau vì thế việc nắm kiến thức sẽ sâu sắc, hệ thống và bền vững hơn. 1 Nằm trong lộ trình đổi mới đồng bộ nội dung, phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá ở các trường phổ thông theo định hướng phát triển năng lực của HS theo tinh thần Nghị quyết 29 - NQ/TW ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Dạy học tích hợp là xu hướng mới trong đổi mới nội dung chương trình giáo dục phổ thông Việt Nam hiện nay nhằm mở rộng vốn học vấn phổ thông cho người học đồng thời giảm tải, tạo tính chủ động tích cực cho HS trong quá trình học tập, với những vấn đề định hướng nhận thức theo chủ đề. Những năm qua Bộ GDĐT đã tổ chức các lớp tập huấn và chỉ đạo các Sở GDĐT: thực hiện nội dung dạy học theo hướng tích hợp, khuyến khích GV dạy học theo hướng tích hợp, tổ chức cuộc thi: “dạy học theo chủ đề tích hợp” dành cho GV và “Vận dụng kiến thức liên môn vào giải quyết các tình huống trong thực tiễn” dành cho học sinh… Sự nghiệp giáo dục và đào tạo của tỉnh Bắc Kạn những năm qua được các cấp uỷ Đảng, chính quyền lãnh đạo, chỉ đạo và nhân dân các dân tộc trong toàn tỉnh chăm lo phát triển đồng bộ cả về quy mô và chất lượng. Hệ thống trường lớp học được xây dựng rộng khắp ở các địa bàn, ở các cấp học; cơ sở vật chất nhà trường ngày càng được cải thiện, số phòng học kiên cố ngày càng tăng. Đội ngũ giáo viên từng bước được ổn định về số lượng và nâng cao dần về chất lượng. Công tác xã hội hoá giáo dục được quan tâm. Chất lượng dạy và học từng bước được nâng lên. Việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông đã đặt ra những yêu cầu mới về năng lực của người GV, trong đó có năng lực dạy học tích hợp. Trên thực tế giáo viên các môn khoa học xã hội ở các trường THPT tỉnh Bắc Kạn đã thực hiện lồng ghép, tích hợp những nội dung giáo dục có liên quan vào quá trình dạy học như: giáo dục kỹ năng sống; giáo dục pháp luật; giáo dục chủ quyền quốc gia về biên giới, biển đảo; phòng chống tham nhũng; bảo vệ môi trường... Nhưng đó mới chỉ là lồng ghép những nội dung giáo dục có liên quan vào quá 2 trình dạy học, hiệu quả dạy học tích hợp chưa cao. Nhiều giáo viên vẫn còn lúng túng trong quá trình thực hiện dạy học tích hợp, chưa nắm được bản chất của dạy học tích hợp là phải xử lý các nội dung kiến thức trong mối liên quan với nhau, đảm bảo cho học sinh vận dụng được tổng hợp các kiến thức đó một cách hợp lí để giải quyết các vấn đề trong học tập, trong cuộc sống, đồng thời tránh việc học sinh phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau. Trong những năm học vừa qua, một số giáo viên bước đầu đã xây dựng chủ đề dạy học tích hợp và thiết kế được kế hoạch dạy học theo hướng tích hợp, tuy nhiên đa số giáo viên chưa hiểu rõ lý luận, phương pháp, cách thức về dạy học tích hợp nên dẫn đến hiệu quả chưa cao. Nguyên nhân chính là việc quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên còn nhiều hạn chế, đa số giáo viên chưa nắm được bản chất của dạy học tích hợp. Điều này đòi hỏi cần thiết phải có những biện pháp quản lý, bồi dưỡng để phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên. Thực tiễn cho thấy, hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học, bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên vừa là mục tiêu vừa là giải pháp căn bản trong việc nâng cao chất lượng dạy học ở các cấp học nói chung và cấp THPT nói riêng, nhằm đạt mục tiêu phát triển nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu xã hội trong giai đoạn hiện nay. Xuất phát từ những điều nêu trên, chúng tôi lựa chọn vấn đề: “Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn” làm đề tài luận văn để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn, luận văn đề xuất một số biện pháp quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn, nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học cấp THPT trên địa bàn tỉnh, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 3 3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn. 4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn còn có những hạn chế, bất cập, chưa thật sự đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục THPT hiện nay. Nếu đề xuất và thực hiện một cách đồng bộ các biện pháp quản lí hoạt động bồi dưỡng phù hợp với tình hình thực tiễn, thì sẽ nâng cao được hiệu quả của hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn học xã hội cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn. 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn. 6. Giới hạn nghiên cứu 6.1. Về nội dung Luận văn chỉ đi sâu nghiên cứu và đề xuất một số biện pháp quản lí của hiệu trưởng đối với hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT tỉnh Bắc Kạn. 4 6.2. Về khách thể điều tra và địa bàn khảo sát - Về khách thể điều tra: Tổng số khách thể điều tra gồm 111 người, trong đó có 45 CBQL, 06 chuyên viên Sở GD&ĐT, 60 giáo viên các môn khoa học xã hội. - Về địa bàn khảo sát: Chúng tôi tiến hành khảo sát tại 09 trường THPT trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn: trường PTDT nội trú Bắc Kạn, trường THPT Bộc Bố, trường THPT Phủ Thông, trường THPT Na Rì, trường THCS&THPT Nà Phặc, trường THPT chuyên Bắc Kạn, THPT Yên Hân, THPT Bình Trung, THPT Quản Khê. - Đề tài sử dụng số liệu thống kê của Sở GD&ĐT Bắc Kạn trong các năm học: 2015-2016, 2016-2017, 2017-2018. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa và khái quát hóa các tài liệu lí luận, văn bản có liên quan đến vấn đề tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên THPT, chẳng hạn, nghiên cứu chủ trương của Đảng, Nhà nước, của Bộ GD&ĐT về chiến lược phát triển giáo dục nói chung và giáo dục THPT nói riêng… nhằm xây dựng khung lí thuyết cho đề tài. 7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp quan sát Tiến hành quan sát các hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên tại các trường THPT, các hình thức tổ chức hoạt động của nhà quản lí... nhằm thu thập thông tin thực tiễn cho đề tài. 7.2.2. Phương pháp đàm thoại, phỏng vấn Trao đổi, trò chuyện, phỏng vấn một số cán bộ chuyên viên Sở GD&ĐT, cán bộ quản lý và giáo viên ở các trường THPT để phát hiện thực trạng, tìm hiểu nguyên nhân của thực trạng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội của giáo viên, đồng thời làm sáng tỏ những thông tin thu nhận được từ phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi. 5 7.2.3. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Phương pháp này được sử dụng với mục đích khảo sát nhu cầu, nhận thức, sự đánh giá của các khách thể điều tra về công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên của Hiệu trưởng các trường THPT tỉnh Bắc Kạn và nguyên nhân của thực trạng. 7.2.4. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia Phương pháp này được sử dụng với mục đích xin ý kiến của các chuyên gia, các nhà quản lí, các giáo viên có nhiều kinh nghiệm dạy học về việc xây dựng và đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT của hiệu trưởng các trường THPT, đồng thời kiểm tra tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất. 7.2.5. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Nghiên cứu kế hoạch giảng dạy, kế hoạch bài dạy, sổ điểm, sổ bồi dưỡng,…của giáo viên dạy các môn khoa học xã hội ở các trường được khảo sát nhằm thu thập thêm thông tin về thực trạng. 7.3. Các phương pháp bổ trợ: Sử dụng một số công thức toán thống kê để xử lí các kết quả nghiên cứu thực tiễn: tính trung bình cộng, tính phần trăm… 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu; Kết luận và Khuyến nghị; Tài liệu tham khảo; Phụ lục, luận văn gồm 3 chương: Chương 1. Cơ sở lí luận về quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên trung học phổ thông. Chương 2. Thực trạng quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên trung học phổ thông tỉnh Bắc Kạn. Chương 3. Một số biện pháp quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp trong các môn khoa học xã hội cho giáo viên trung học phổ thông tỉnh Bắc Kạn. 6 Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG CÁC MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan về lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Việc nghiên cứu, thử nghiệm và thực thi dạy học theo quan điểm tích hợp được bắt đầu từ những năm 60 của thế kỉ XX. Tuy nhiên, từ cuối những năm 90 trở lại đây, vấn đề nghiên cứu về một khoa học thống nhất trên quan điểm phân tích hệ thống và theo quan điểm tiếp cận tích hợp trong giáo dục nhằm hình thành và phát triển các năng lực cho người học mới thực sự được quan tâm [dẫn theo 36]. Tháng 9/1968, Hội đồng liên quốc gia về giảng dạy khoa học, với sự bảo trợ của UNESCO tổ chức tại Varna (Bungari) mang tên "Hội nghị tích hợp việc giảng dạy các khoa học" lần đầu tiên đã đặt ra hai vấn đề: Vì sao phải dạy học tích hợp các khoa học? Dạy học tích hợp các khoa học là gì? Đến Hội nghị phối hợp trong chương trình của UNESCO, Paris 1972 thì Dạy học tích hợp các khoa học được UNESCO định nghĩa là "một cách trình bày các khái niệm và nguyên lí khoa học cho phép diễn đạt sự thống nhất cơ bản của tư tưởng khoa học, tránh nhấn quá mạnh hoặc quá sớm sự sai khác giữa các lĩnh vực khoa học khác nhau". Tiếp theo, UNESCO lại tổ chức Hội nghị đào tạo giáo viên để dạy học tích hợp các khoa học tháng 4/1973 tại Đại học tổng hợp Maryland và đi tới xác định khái niệm Dạy học tích hợp các khoa học còn bao gồm cả việc dạy học tích hợp các khoa học với công nghệ học (technology) [dẫn theo 36].. Về cá nhân các nhà khoa học nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề dạy học tích hợp có thể kể đến nhà lí luận giáo dục Pháp Xavier Roegiers. Ông có hai công trình có chất lượng khoa học cao, trong đó có một cuốn đã được dịch sang tiếng Việt. Trước 1996 có: "Khoa sư phạm tích hợp hay làm thế nào để phát triển 7