Tài liệu Luận văn quản trị rủi ro tài chính tại công ty cổ phần may sông hồng​

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- LÝ THỊ HƢƠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN MAY SÔNG HỒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG Hà Nội - 2017 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- LÝ THỊ HƢƠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN MAY SÔNG HỒNG Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60 34 01 02 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:TS. PHẠM MINH TUẤN Hà Nội - 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan luận văn “Quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng” là kết quả nghiên cứu độc lập của tôi, chƣa đƣợc công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào của ngƣời khác. Việc sử dụng kết quả, trích dẫn tài liệu của ngƣời khác đảm bảo theo đúng các quy định. Những số liệu, kết quả nêu trong kết quả nghiên cứu luận văn, các nội dung trích dẫn và tham khảo các tài liệu, sách báo thông tin đƣợc đăng tải trên các tác phẩm, tạp chí và trang web theo danh mục tài liệu tham khảo của luận văn. TP. Hà Nội, ngày 30 tháng 07 năm 2017 Tác giả luận văn LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến thầy TS. Phạm Minh Tuấn đã giúp đỡ tôi hoàn thành kết quả nghiên cứu luận văn này. Trong quá trình thực hiện luận văn, thầy đã chỉ bảo và hƣớng dẫn tận tình cho tôi những kiến thức lý thuyết, các phƣơng pháp, cách nêu và giải quyết vấn đề so với thực trạng tại đơn vị nghiên cứu, chỉnh sửa nội dung để luận văn đƣợc hoàn chỉnh hơn. Bên cạnh đó, tôi cũng xin gởi lời cảm ơn chân thành đến quý Thầy Cô của Viện Quản trị Kinh doanh – Trƣờng Đại học Kinh tế đã nhiệt tình hỗ trợ, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình từ lúc bắt đầu học tập đến khi hoàn thành kết quả nghiên cứu này. Trân trọng. MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ i DANH MỤC BẢNG BIỂU ....................................................................................... ii DANH MỤC HÌNH VẼ ............................................................................................ iv PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÀI CHÍNH ........................................................................4 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ......................................................................4 1.1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về quản trị rủi ro tài chính.................4 1.1.2. Quản trị rủi ro tài chính tại các doanh nghiệp trong ngành dệt may ở Việt Nam...................................................................................................................7 1.2. Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tài chính .........................................................8 1.2.1. Rủi ro tài chính của doanh nghiệp .........................................................8 1.2.2. Quản trị rủi ro tài chính của doanh nghiệp .........................................11 1.2.3. Các phương thức, kỹ thuật quản trị rủi ro tài chính ............................14 1.2.4. Đánh giá các rủi ro tài chính thông qua các báo cáo tài chính ..........16 1.2.5. Các công cụ phòng ngừa rủi ro tài chính ............................................23 1.3. Khoảng trống nghiên cứu ..............................................................................30 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1..........................................................................................32 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................33 2.1. Thiết kế nghiên cứu .......................................................................................33 2.1.1. Xác định vấn đề, mục tiêu nghiên cứu .................................................33 2.1.2. Quy trình nghiên cứu............................................................................33 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ...............................................................................34 2.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu..............................................................34 2.2.2. Phương pháp xử lý dữ liệu ...................................................................35 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2..........................................................................................36 CHƢƠNG 3: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN MAY SÔNG HỒNG ............................................................37 3.1. Tổng quan về công ty cổ phần may sông hồng .............................................37 3.1.1. Khái quát về lịch sử hình thành và phát triển ......................................37 3.1.2. Lĩnh vực hoạt động của Công ty Cổ phần may Sông Hồng .................38 3.1.3. Sơ đồ bộ máy tổ chức và chức năng của bộ máy hoạt động của Công ty Cổ phần may Sông Hồng................................................................................39 3.1.4. Tầm nhìn, sứ mệnh và giá trị cốt lõi của Công ty Cổ phần may Sông Hồng ...............................................................................................................39 3.1.5. Đối tác của Công ty Cổ phần may Sông Hồng ....................................40 3.1.6. Tình hình hoạt động kinh doanh tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng...40 3.2. Nhân diện rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng ..................44 3.2.1. Rủi ro về hiệu quả hoạt động tài chính ................................................44 3.2.2. Rủi ro về khả năng thanh toán .............................................................47 3.2.3. Rủi ro về khả năng sinh lời ..................................................................48 3.2.4. Rủi ro về lãi suất vay ............................................................................50 3.2.5. Rủi ro về tỷ giá hối đoái .......................................................................52 3.2.6. Rủi ro về cấu trúc tài chính ..................................................................53 3.3. Thực trạng quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng ...54 3.3.1. Tác động của rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng ..54 3.3.2. Thực trạng quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng ...............................................................................................................54 3.4. Đánh giá hoạt động quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng......................................................................................................................59 3.4.1. Những điểm đạt được ...........................................................................59 3.4.2. Những tồn tại, hạn chế .........................................................................60 3.4.3. Nguyên nhân tồn tại .............................................................................60 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3..........................................................................................62 CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN MAY SÔNG HỒNG ....................................................63 4.1. Định hƣớng phát triển của Công ty Cổ phần may Sông Hồng ......................63 4T.2. Các giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng.38T ....................................................................................63 4.2.1. Nâng cao vai trò của Ban lãnh đạo Công ty trong việc quản trị rủi ro tài chính................................................................................................................63 4.2.2. Nhóm giải pháp cho các bộ phận chức năng nhằm giảm ảnh hưởng biến động chi phí, kiểm soát dòng tiền, tăng sức cạnh tranh cho doanh nghiệp.8T ........................................................................................................64 4.2.3. Rủi ro về lãi suất ..................................................................................69 4.2.4. Rủi ro về tỷ giá .....................................................................................70 4.3. Kiến nghị nhằm nâng cao khả năng quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần May Sông Hồng ...........................................................................................70 4.3.1. Về phía Công ty Cổ phần may Sông Hồng...........................................70 4.3.2. Về phía các các cơ quan Nhà nước, các Ban ngành38........................72 KẾT LUẬN CHƢƠNG 4..........................................................................................73 KẾT LUẬN ...............................................................................................................74 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................75 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 BCTC Báo cáo tài chính 2 CBCNV Cán bộ công nhân viên 3 CC Cung cấp 4 CP Cổ phần 5 CTCP Công ty cổ phần 6 DT Doanh thu 7 DTBH Doanh thu bán hàng 8 EBIT Lợi nhuận trƣớc lãi vay và thuế 9 GDP Tổng sản phẩm quốc nội (Gross Domestic Product) 10 GT Giá trị 11 HĐKD Hoạt động kinh doanh 12 KD Kinh doanh 13 L/C Thƣ tín dụng (Letter of Credit) 14 LN Lợi nhuận 15 NHTM Ngân hàng thƣơng mại 16 TMCP Thƣơng mại cổ phần 17 Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dƣơng (TransTPP Pacific Partnership) 18 TS Tài sản 19 VCP Vốn cổ phần 20 VCSH Vốn chủ sở hữu i DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Bảng 1 Bảng 3.1 2 Bảng 3.2 3 Bảng 3.3 4 Bảng 3.4 5 Bảng 3.5 6 Bảng 3.6 7 Bảng 3.7 8 Bảng 3.8 9 Bảng 3.9 10 Bảng 3.10 11 Bảng 3.11 Nội dung Tình hình kinh doanh của Công ty Cổ phần may Sông Hồng qua các năm 2012-2016 So sánh tình hình kinh doanh của Công ty Cổ phần may Sông Hồng qua các năm 2012-2016 Tỷ số hoạt động của Công ty Cổ phần may Sông Hồng qua các năm 2012-2016 So sánh tỷ số hoạt động của Công ty Cổ phần may Sông Hồng qua các năm 2012-2016 Tỷ số thanh toán Công ty Cổ phần may Sông Hồng qua các năm 2012-2016 So sánh tỷ số thanh toán Công ty Cổ phần may Sông Hồng qua các năm 2012-2016 Tỷ số khả năng sinh lời của Công ty Cổ phần may Sông Hồng qua các năm 2012-2016 So sánh tỷ số khả năng sinh lời của Công ty Cổ phần may Sông Hồng qua các năm 2012-2016 Tỷ số khả năng thanh toán lãi vay của Công ty Cổ phần may Sông Hồng qua các năm 2012-2016 So sánh tỷ số khả năng thanh toán lãi vay của Công ty Cổ phần may Sông Hồng qua các năm 2012-2016 Tình hình lỗ do tỷ giá của Công ty Cổ phần may Sông Hồng qua các năm 2012-2016 ii Trang 40 40 43 43 46 46 47 48 49 50 51 12 Bảng 3.12 13 Bảng 3.13 14 Bảng 3.14 15 Bảng 3.15 16 Bảng 3.16 So sánh tình hình lỗ do tỷ giá của Công ty Cổ phần may Sông Hồng qua các năm 2012-2016 Tỷ số nợ của Công ty Cổ phần may Sông Hồng qua các năm 2012-2016 Bảng so sánh tỷ số nợ của Công ty Cổ phần may Sông Hồng qua các năm 2012-2016 Khoản phải thu của Công ty Cổ phần may Sông Hồng qua các năm 2012-2016 So sánh khoản phải thu của Công ty Cổ phần may Sông Hồng qua các năm 2012-2016 iii 51 52 52 54 54 DANH MỤC HÌNH VẼ STT Tên 1 Hình 3.1 2 Hình 3.2 3 Hình 3.3 Nội dung Sơ đồ Bộ máy tổ chức của Công ty Cổ phần may Sông Hồng Biểu đồ thị trƣờng xuất khẩu của Công ty Cổ phần may Sông Hồng Biểu đồ kim ngạch xuất khẩu Công ty Cổ phần may Sông Hồng từ năm 2012-2016 iv Trang 38 41 42 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Dệt may là một trong ba ngành công nghiệp hỗ trợ chủ yếu đƣợc Chính phủ đặc biệt quan tâm trong chƣơng trình phát triển từ năm 2016 đến năm 2020. Mục tiêu đến năm 2020, tỷ lệ cung cấp trong nƣớc của ngành công nghiệp dệt may đáp ứng đƣợc 65%, kim ngạch xuất khẩu đạt 36-38 tỷ USD, đóng góp 15%vào GDP của cả nƣớc. Để làm đƣợc điều đó, trong chiến lƣợc phát triển ngành dệt may bên cạnh các chiến lƣợc kinh doanh thì các chiến lƣợc tài chính cũng đóng vai trò hết sức quan trọng. Trong xu thế hội nhập toàn cầu và thị trƣờng tài chính diễn biến ngày càng phức tạp, các doanh nghiệp dệt may luôn phải đối mặt với những rủi ro tài chính nhƣ lãi suất, tỷ giá biến động, giá cả hàng hóa….Trong mọi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp rủi ro đặc biệt là rủi ro tài chínhvẫn luôn hiện diện trong mọi quyết định đầu tƣ hay giao dịch kinh doanh. Tùy theo mức độ khác nhau rủi rotài chính có thể gây ra thiệt hại về tài chính, khánh kiệt hoặc có thể dẫn tới phá sản.Công ty Cổ phần may Sông Hồng là một trong những doanh nghiệp dệt may lớn trong nƣớc và đang vƣơn tầm ra thế giới cũng đang phải gánh chịu những ảnh hƣởng lớn của rủi ro tài chính do tỷ giá, chi phí lãi vay….. Hiện tại, Công ty đã chú ý đến hoạt động quản trị rủi ro tàichínhnhƣng vẫn chƣa đƣợc triển khai dài hạn và mang tính chiến lƣợc, hoặc có khi rủi ro tàichínhđã xảy ra rồi thì Công ty mới quan tâm hơn đến việc xây dựng các chiến lƣợc quản trị rủi rotàichính. Xuất phát từ những nhận định trên tác giả nhận thấy tầm quan trọng của việc phân tích thực trạng quản trị rủi ro tài chính và đề xuất các biện pháp nhằm hạn chế rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng để góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp này. Chính vì vậy, tác giả quyết định nghiên cứu đề tài “ Quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần May Sông Hồng” với hi vọng đóng góp vào thực tiễn hoạt động quản trị rủi ro tài chính tại Công ty để cùng với các doanh nghiệp cùng ngành phát triển theo mục tiêu của Chính phủ đã đặt ra. 1 Đề tài tập trung giải quyết những câu hỏi: Quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng đang đƣợc thực hiện nhƣ thế nào? Những giải pháp nào có thểhạn chế đƣợc rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng? 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu  Mục đích nghiên cứu: Nhận diện và phân tích mức độ ảnh hƣởng của những rủi ro tài chính đến hoạt động kinh doanh của Công ty Cổ phần may Sông Hồng, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hạn chế tác động của rủi ro tài chính và nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng  Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận liên quan đến quản trị rủi ro tài chính - Đánh giá thực trạng rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng giai đoạn 5 năm từ năm 2012 đến năm 2016. - Đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng trong giai đoạn từ năm 2017 đến năm 2020. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tƣợng nghiên cứu là quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng - Phạm vi nghiên cứu tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng trong thời gian 5 năm tính đến hết năm 2016 và định hƣớng đến năm 2020. 4. Những đóng góp của luận văn Kết quả nghiên cứu sẽ giúp Công ty Cổ phần may Sông Hồng nắm rõ hơn về các mối nguy cơrủi ro tài chính, hiểu đƣợc lợi ích của quản trị rủi ro tài chính để lựa chọn giải pháp quản trị rủi ro tài chính thích hợp cho mình. Luận văn trình bày, phân tích có hệ thống thực trạng rủi ro tài chính và quản trị rủi ro tài chính của Công ty Cổ phần may Sông Hồng, dựa trên cơ sở lý thuyết, các nghiên cứu và các chỉ tiêu đánh giá áp dụng trong thực tiễn. Từ đó đƣa ra giải 2 pháp quản trị rủi ro tài chính hiệu quả nhằm gia tăng giá trị doanh nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp. 5. Kết cấu của luận văn Kết cấu của luận văn ngoài phần mở đầu và kết luận gồm 4 chƣơng: Chƣơng 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tài chính Chƣơng 2. Phƣơng pháp nghiên cứu Chƣơng 3. Phân tích thực trạng quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng Chƣơng 4. Giải pháp và kiến nghị về quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng 3 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÀI CHÍNH 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về quản trị rủi ro tài chính Cùng với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế là những diễn biến phức tạp khôn lƣờng của môi trƣờng kinh doanh. Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp Việt Nam phải thƣờng xuyên đối diện với rủi ro tài chính ngày càng đa dạng về loại hình, tinh vi về mức độ. Rủi ro tài chính xảy ra đồng nghĩa với tổn thất hoặc mục tiêu tài chính của doanh nghiệp bị ảnh hƣởng. Bởi vậy, quản trị rủi ro tài chính luôn đƣợc coi trọng, là mối quan tâm hàng đầu của các doanh nghiệp Việt Nam. Mặc dù vậy, quản trị rủi ro tài chính của các doanh nghiệp vẫn chƣa đƣợc nhƣ mong đợi. Hệ lụy khó tránh khỏi là những tổn thất về kinh tế - xã hội, những sai lệch so với dự tính của doanh nghiệp. Vì mục tiêu bền vững trong phát triển, tối đa hóa giá trị tài sản của các chủ sở hữu, việc quản trị rủi ro tài chính theo hƣớng toàn diện hơn, chặt chẽ hơn, hiệu quả hơn làđòi hỏi vô cùng cấp bách đối với các doanh nghiệp Việt Nam. (Trịnh Thị Phan Lan – Tạp chí Khoa học ĐHQG, 2016) Trên thế giới quản trị rủi ro tài chính là vấn đề rất đƣợc quan tâm của các doanh nghiệp, có rất nhiều tài liệu viết chi tiết về vấn đề này. Tuy nhiên, ở Việt Nam các doanh nghiệp chƣa thực sự chú trọng đến vấn đề quản trị rủi ro tài chính một cách nghiêm túc do vậy hiện nay chƣa thực sự có nhiều tài liệu nghiên cứu chuyên sâu viết về đề tài này. Bên cạnh những cuốn sách viết về quản trị rủi ro tài chính trong nƣớc của các tác giả nhƣ: Quản trị rủi ro tài chính của Nguyễn Minh Kiều, Quản trị tài chính của Nguyễn Thị Cành, Quản trị rủi ro tài chính của Nguyễn Thị Ngọc Trang…còn có những công trình nghiên cứu, tạp chí khoa học, luận án và luận văn của các tác giả quan tâm đến đề tài quản trị rủi ro tài chính. Hầu hết các tác giả đều nhận định vấn đề quản trị rủi ro tài chính ở Việt Nam vẫn mang tính chất hình thức, chƣa thực sự đánh giá và phân tích bản chất vấn đề rủi ro tài chính tại mỗi doanh nghiệp. 4 Theo tác giả của một bài báo trên Vietstock.vn: “Nhấn mạnh vấn đề quản trị rủi ro tài chính trong các DN Việt Nam, TS. Phạm Tuấn Anh (Đại học Thƣơng mại) chỉ ra rằng, các DN Việt Nam hiện đang phải đối mặt với rủi ro thanh khoản, rủi ro lãi suất, rủi ro hối đoái và rủi ro tín dụng… Năm 2016, có 105 DN niêm yết tại Việt Nam, trong đó có 81% DN thƣờng xuyên nhận diện các rủi ro tài chính, 22% DN sử dụng dịch vụ của tƣ vấn để nhận diện rủi ro, đồng thời phần lớn DN nhận diện rủi ro thông qua phân tích các chỉ tiêu tài chính căn bản. Tuy nhiên, chuyên gia này cho rằng, các hình thức nhận diện rủi ro tài chính ở Việt Nam còn khá đơn giản và mang tính hình thức. Nhiều DN ở các ngành, lĩnh vực khác nhau, nhƣng cách thức, kỹ thuật nhận dạng rủi ro tài chính lại không có nhiều khác biệt. Trong khi đó, rủi ro tại thị trƣờng tài chính Việt Nam đang đặt ra những vấn đề rất cấp bách, ví dụ nhƣ có một số ngân hàng thƣơng mại quản trị kém, phải sáp nhập hoặc bị buộc phải bán với giá 0 đồng… Do đó, phải có nhiều giải pháp để bảo đảm an toàn và an ninh tài chính quốc gia, doanh nghiệp”. Cũng theo TS. Phạm Tuấn Anh – Đại học Thƣơng Mại nhận định rằng: Nhìn từ các chức năng của quản trị tài chính, có thể nói rủi ro tài chính doanh nghiệp là rủi ro đối với đối với quá trình tài trợ và đầu tƣ các quỹ của doanh nghiệp, là nguyên nhân gây ra sự bất định trong quản trị tài chính doanh nghiệp. Do đó, nhà quản trị tài chính cần phải nhận diện và có những giải pháp hữu hiệu nhằm đối phó với các rủi ro tài chính nhằm đảm bảo sự tăng trƣởng bền vững của doanh nghiệp.Tiếp cận từ việc phân tích môi trƣờng kinh doanh của doanh nghiệp, có thể thấy rủi ro tài chính của doanh nghiệp xuất phát từ 3 nguồn cơ bản sau: (i) Môi trƣờng bên trong doanh nghiệp; (ii) Môi trƣờng ngành; (iii) Môi trƣờng kinh tế vĩ mô. Từ tiếp cận đó, có thể hình dung cấu trúc rủi ro tài chính cơ bản của doanh nghiệp nhƣ sau: - Rủi ro thanh khoản thƣờng phát sinh trong ngắn hạn, tuy nhiên nếu khả năng thanh toán của doanh nghiệp không đƣợc duy trì tốt sau nhiều giai đoạn, có thể 5 dẫn tới rủi ro phá sản. Cả hai loại hình rủi ro này chủ yếu phát sinh do cấu trúc tài trợ, cấu trúc dòng tiền và khả năng quản trị tài chính của doanh nghiệp. - Rủi ro hối đoái thƣờng có 2 dạng thể hiện cơ bản gồm: Rủi ro hối đoái nghiệp vụ tồn tại khi biến động tỷ giá đe dọa giá trị các dòng tiền tƣơng lai của doanh nghiệp; Rủi ro hối đoái kinh tế tồn tại khi biến động tỷ giá đe dọa sức cạnh tranh về giá của sản phẩm do doanh nghiệp cung cấp. - Rủi ro lãi suất thƣờng có 2 dạng thể hiện cơ bản gồm: Lãi suất biến động đe dọa chi phí tài trợ của doanh nghiệp và lãi suất biến động đe dọa hiện giá các tài sản nợ do doanh nghiệp nắm giữ. - Rủi ro tín dụng thƣờng có 2 dạng: Khoản phải thu từ đối tác trở nên không chắc chắn; Khả năng thanh toán cácchứng khoán nợ mà doanh nghiệp đang nắm giữ trở nên không chắc chắn. Các loại rủi ro tài chính có thể tƣơng tác với nhau, làm tăng nguy cơ và tổn thất cho doanh nghiệp. Ví dụ: rủi ro tài chính có thể làm trầm trọng rủi ro thanh khoản và rủi ro phá sản; các rủi ro do nguồn ngoại sinh cũng có thể kết hợp với nhau tạo nên những nguy cơ lớn hơn và tổn thất dự kiến cao hơn. Do đó, các giải pháp quản trị rủi ro tài chính cần đƣợc thiết kế một cách có hệ thống, bám sát cấu trúc rủi ro của doanh nghiệp. Theo Trịnh Thị Phan Lan – Tạp chí Khoa học ĐHQG, 2016: Việc nhận diện rủi ro vẫn mang tính chất hình thức. Theo Thông tƣ 210/2009/TT-BTC thì các doanh nghiệp phải báo cáo các rủi ro thị trƣờng (bao gồm rủi ro lãi suất, rủi ro tỷ giá, rủi ro biến động 6 giá), rủi ro tín dụng và rủi ro thanh khoản với yêu cầu mô tả bản chất rủi ro phát sinh và biện pháp phòng ngừa. Trên thực tế, việc mô tả bản chất rủi ro phát sinh vẫn nặng về thủ tục hành chính và dựa trên lý thuyết chứ chƣa xuất phát từ tình hình thực tế của doanh nghiệp. Qua khảo sát báo cáo tài chính của các doanh nghiệp niêm yết qua các năm, tác giả nhận thấy rằng: Mặc dù thuộc các nhóm ngành khác nhau, nhƣng việc nhận diện các rủi ro phát sinh của các doanh nghiệp tƣơng đối giống nhau giữa các năm và giữa các doanh nghiệp với nhau. Hơn nữa, việc chỉ có 22% doanh nghiệp sử dụng dịch vụ tƣ vấn để phân tích rủi ro hay phát hiện rủi ro thể hiện nhận thức và tính chuyên nghiệp của các doanh nghiệp Việt Nam trong quản trị rủi ro tài chính chƣa cao. Bởi vì, các doanh nghiệp tƣ vấn với kinh nghiệm và đội ngũ chuyên nghiệp sẽ có sự phân tích kỹ lƣỡng, cụ thể với từng thƣơng vụ cho đến toàn bộ hoạt động kinh doanh tổng thể để có thể phát hiện sớm các rủi ro tiềm tàng của doanh nghiệp. Qua việc tìm hiểu những nguồn tài liệu viết về quản trị rủi ro tài chính, tác giả luận văn đã tổng hợp lại những phân tích, nhận định của các chuyên gia, của các tác giả trên các tạp chí khoa học, sách báo để có cái nhìn tổng quan về đề tài quản trị rủi ro tài chính. 1.1.2. Quản trị rủi ro tài chính tại các doanh nghiệp trong ngành dệt may ở Việt Nam Doanh nghiệp dệt may chịu nhiều loại rủi ro trong đó nổi bật là rủi ro về lãi suất cho vay, tỷ giá hối đoái, giá nguyên vật liệu, chi phí nhân công tăng. Năm 2008 lãi suất cho vay đã tăng từ 12% lên 15% (tăng 3%/năm). Với tổng mức đầu tƣ của ngành dệt may ƣớc tính 1 tỷ USD, tƣơng đƣơng với 16 nghìn tỷ đồng (năm 2008), trong đó dƣ nợ tín dụng lên đến 70%, tƣơng ứng với khoảng hơn 11 nghìn tỷ đồng, thì 3% lãi suất cho vay tăng thêm đó đã làm thiệt hại cho ngành dệt may hơn 300 tỷ đồng. (Nguyễn Mạnh Hùng, 2012) Trên thực tế, nếu cộng cả tổn thất chi phí cơ hội thì chi phí vốn đội thêm không dừng ở hơn 300 tỷ đồng mà là: 16 tỷ đồng x 3% = 480 tỷ đồng. Bởi vì, trong 30% chi phí vốn còn lại, tuy không chịu áp lực trực tiếp từ lãi vay ngân hàng (do xuất phát từ nguồn vốn tự có, chiếm dụng, cổ phần hóa,…) nhƣng đều là nguồn vốn nên không thể hạch toán vào chi phí vốn đầu tƣ. (Nguyễn Mạnh Hùng, 2012) 7 Nhƣ vậy, việc đầu tƣ của doanh nghiệp dệt may trong giai đoạn lãi suất vay biến động và tăng cao là rất kém hiệu quả, ảnh hƣởng lớn đến kết quả tài chính của hoạt động đầu tƣ, hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp bị giảm sút, khả năng trả nợ suy giảm… Nhiều doanh nghiệp có quy mô nhỏ vốn ít, không chịu đƣợc lãi suất cao, không có khả năng huy động vốn để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh đã phải ngừng hoạt động, giải thể, phá sản. Năm 2009, bằng nhiều giải pháp của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam, mặt bằng lãi suất liên tục đƣợc điều chỉnh giảm, nguồn cung tín dụng đƣợc nới lỏng, cùng với chính sách kích cầu thông qua chính sách hỗ trợ lãi suất phục vụ sản xuất kinh doanh cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp trong ngành dệt may – da dày là một trong những ngành công nghiệp hỗ trợ mà Chính phủ đặc biệt quan tâm. (Nguyễn Mạnh Hùng, 2012) Bên cạnh đó các doanh nghiệp dệt may do phải đầu tƣ nhiều chi phí vào công nghệ dây chuyền sản xuất, mua nguyên vật liệu, chi phí nhân công…do đó các doanh nghiệp phải sử dụng nguồn vốn vay từ các tổ chức tín dụng là rất lớn. Các doanh nghiệp dệt may nên cân đối nguồn tài chính cho phù hợp với tình hình thực tế của doanh nghiệp mình để tránh tình trạng lạm dụng vốn vay, rủi ro lãi suất tăng cao và có thể gây nên mất cân đối tài chính. 1.2. Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tài chính 1.2.1. Rủi ro tài chính của doanh nghiệp 1.2.1.1.Khái niệm về rủi ro tài chính Rủi ro tài chính (financial risk) là sự gia tăng rủi ro của các cổ đông trên mức rủi ro kinh doanh cơ bản của công ty, là kết quả của việc sử dụng đòn bẩy tài chính (Nguyễn Thị Cành, 2009). Bên cạnh đó, hai tác giả Nguyễn Văn Nam và Hoàng Xuân Quyền (2002) định nghĩa “Rủi ro tài chính là rủi ro dẫn đến các tổn thất do thị trƣờng tài chính mang lại nhƣ rủi ro về lãi suất, tỷ giá, rủi ro về biến động giá các loại chứng khoán, rủi ro tín dụng, rủi ro thanh khoản”. Thuật ngữ rủi ro tài chính đƣợc dùng để diễn tả những biến động không thể dự đoán trƣớc của tỷ giá, lãi suất và giá hàng hoá không những ảnh hƣởng đến các 8 khoản lợi nhuận của một doanh nghiệp mà còn có thể định đoạt liệu doanh nghiệp đó có thể tồn tại hay không. Hiện nay, một doanh nghiệp phát triển tốt không chỉ cần có công nghệ sản xuất tiên tiến, nguồn lao động giá rẻ, chiến lƣợc kinh doanh tốt… mà còn phải hoạt động trong môi trƣờng kinh doanh ổn định mới phát triển đƣợc, những biến động giá cả đột ngột có thể đẩy những doanh nghiệp đang phát triển tốt rơi vào tình trạng khó khăn hay thậm chí phá sản. Ngoài ra, những thay đổi trong tỷ giá có thể tạo ra những đối thủ mạnh mới cho doanh nghiệp, sự thay đổi thất thƣờng trong giá nguyên vật liệu có thể biến giá cả sản phẩm, hàng hóa tăng đến mức ngƣời tiêu dùng chuyển hƣớng sang sử dụng các sản phẩm thay thế. Biến động lãi suất có thể tạo ra áp lực làm tăng chi phí cho doanh nghiệp. Những doanh nghiệp nào có doanh thu thấp sẽ bị tác động bất lợi bởi lãi suất tăng lên và có thể lâm vào tình trạng kiệt quệ tài chính. Tóm lại, rủi ro tài chính là rủi ro phát sinh từ độ nhạy cảm của các nhân tố giá cả thị trƣờng nhƣ biến động giá cả hàng hoá đầu vào – đầu ra, lãi suất, tỷ giá, lạm phát tăng, giá chứng khoán và những rủi ro do doanh nghiệp sử dụng đòn bẩy tài chính – sử dụng nguồn vốn vay quá nhiều trong kinh doanh, mất khả năng thanh toán, tính thanh khoản giảm sút v.v… 1.2.1.2. Phân loại rủi ro tài chính của doanh nghiệp Tài chính doanh nghiệp bao gồm nhiều yếu tố tạo thành rủi ro tác động đến doanh nghiệp trong đó có rủi ro tài chính tác động mạnh mẽ đến quyết định của nhà đầu tƣ (Nguyễn Minh Kiều, 2009) bao gồm: a) Rủi ro, tỷ suất sinh lời và quyết định đầu tƣ Tỷ suất sinh lời là một tỷ số tài chính đánh giá khả năng sinh lời và tính hiệu quả của hoạt động sản xuất kinh doanh doanh nghiệp. Tỷ suất sinh lợi còn đƣợc xem là thƣớc đo bằng số của thành quả đầu tƣ. Tỷ suất sinh lời gồm có: Tỷ suất sinh lời trên tài sản ROA (returnon total assets) là tỷ suất sinh lời đƣợc đánh giá trên góc độ tổng nguồn vốn hình thành nên tổng tài sản, đƣợc gọi là thƣớc đo tài sản. ROA cung cấp cho nhà đầu tƣ thông tin về các khoản lãi đƣợc tạo ra từ tổng tài sản. 9