Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Luận văn theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính từ thực tiễn ...

Tài liệu Luận văn theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính từ thực tiễn thành phố hà nội

.PDF
94
106
71

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHẠM THỊ KIM CHUNG THEO DÕI THI HÀNH PHÁP LUẬT VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI - 2020 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHẠM THỊ KIM CHUNG THEO DÕI THI HÀNH PHÁP LUẬT VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HÀ NỘI Ngành:Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số:. 8 38 0102 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. BÙI THỊ ĐÀO HÀ NỘI - 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng thông tin, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn thạc sỹ Luật học “Theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính từ thực tiễn Thành phố Hà Nội” của tôi là hoàn toàn trung thực, các thông tin, tài liệu trình bày trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc. Luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học của cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Bùi Thị Đào – Trường Đại học Luật Hà Nội. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Tác giả luận văn Phạm Thị Kim Chung MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VỀ THEO DÕI THI HÀNH PHÁP LUẬT XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH .................................. 7 1.1.Khái niệm theo dõi thi hành pháp luật xử phạt vi phạm hành chính .... 7 1.2.Đặc điểm theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính .... 12 1.3.Nội dung theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính..... 14 1.4.Các hoạt động theo dõi thi hành pháp luật.......................................... 19 Chương 2: THỰC TRẠNG THEO DÕI THI HÀNH PHÁP LUẬT XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TẠI THÀNH PHỐ HÀ NỘI ....... 35 2.1.Thực trạng xây dựng kế hoạch theo dõi tình hình thi hành pháp luật ...... 35 2.2.Thực trạng thu thập và xử lý thông tin về tình hình thi hành pháp luật ... 37 2.3.Thực trạng kiểm tra tình hình thi hành pháp luật ............................... 50 2.4.Thực trạng điều tra, khảo sát tình hình thi hành pháp luật ................. 54 2.5.Thực trạng xử lý kết quả theo dõi tình hình thi hành pháp luật.......... 55 2.6.Thực trạng báo cáo tình hình thi hành pháp luật ................................ 56 2.7.Nguyên nhân của thực trạng theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính tại thành phố Hà Nội ................................................ 59 Chương 3: NÂNG CAO HIỆU QUẢ THEO DÕI THI HÀNH PHÁP LUẬT XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TẠI HÀ NỘI .................... 65 3.1.Hoàn thiện pháp luật theo dõi thi hành pháp luật xử phạt vi phạm hành chính ................................................................................................. 65 3.2.Tăng cường công tác tổ chức thực hiện các hoạt động theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính ........................................ 69 KẾT LUẬN .................................................................................................... 76 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 78 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT HĐND Hội đồng nhân dân TDTHPL Theo dõi thi hành pháp luật UBND Uỷ ban nhân dân VPHC Vi phạm hành chính DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU 1. Danh mục các văn bản văn bản quy định chi tiết thi hành văn bản quy phạm pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trên địa bàn thành phố Hà Nội 2. Bảng số lượng người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trên địa bàn thành phố Hà Nội 3. Bảng tổng hợp số liệu xử phạt vi phạm hành chính từ năm 2013 đến năm 2019 trên địa bàn thành phố Hà Nội. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Xử lý vi phạm hành chính (VPHC) nói chung và xử phạt VPHC nói riêng là công cụ quan trọng trong hoạt động quản lý nhà nước nhằm duy trì trật tự, kỷ cương trong quản lý hành chính của Nhà nước. Đây cũng là vấn đề trực tiếp liên quan đến cuộc sống hàng ngày của nhân dân, tổ chức, hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp được Đảng, Nhà nước và toàn xã hội hết sức quan tâm. Luật xử lý VPHC được Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 3 thông qua ngày 20/6/2012, có hiệu lực kể từ ngày 1/7/2013, thay thế pháp lệnh xử lý VPHC năm 2002 (sửa đổi, bổ sung năm 2007,2008). Luật xử lý VPHC ban hành đã khắc phục được những hạn chế, bất cập của Pháp lệnh xử lý VPHC, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới. Các quy định cụ thể trong Luật xử lý VPHC về trình tự, thủ tục xử phạt VPHC, các biện pháp ngăn chặn và đảm bảo xử lý VPHC, trình tự, thủ tục lập hồ sơ, xem xét, quyết định áp dụng và thi hành các biện pháp xử lý hành chính...được quy định theo tinh thần cải cách thủ tục hành chính, bảo đảm tính công khai, minh bạch, rất chặt chẽ, rõ ràng, hiệu quả. Theo dõi thi hành Luật xử lý VPHC, hệ thống Nghị định của Chính phủ, Thông tư của Bộ Tư pháp, văn bản quy phạm pháp luật của thành phố Hà Nội đã được ban hành. Hệ thống văn bản theo dõi thi hành Luật xử lý VPHC đã thiết lập khung pháp lý tương đối hoàn thiện, đảm bảo hiệu quả, hiệu lực công tác quản lý, xử phạt VPHC, góp phần bảo đảm trật tự, kỷ cương quản lý hành chính, an ninh, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, đấu tranh phòng chống có hiệu quả đối với VPHC, tội phạm trong thời kỳ mới; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội trên địa bàn Thủ đô. Sau một thời gian khá dài triển khai thi hành Luật Xử lý VPHC trên địa bàn thành phố Hà Nội, qua công tác theo dõi thi hành pháp luật (TDTHPL) xử 1 phạt VPHC, nhận thấy những kết quả đáng mừng bước đầu. Với những quy định cơ bản đảm bảo tính khả thi, công khai, minh bạch của khung pháp luật về xử phạt VPHC được áp dụng trên toàn địa bàn thành phố; việc đấu tranh, phòng chống VPHC có hiệu quả tích cực. Thông qua đó, cá nhân, tổ chức hiểu rõ hơn về VPHC, có những hành vi ứng xử phù hợp với quy định của pháp luật. Việc xây dựng một môi trường pháp lý minh bạch, khách quan, cũng đã giúp doanh nghiệp yên tâm đầu tư sản xuất, kinh doanh, góp phần thay đổi diện mạo nền kinh tế Thủ đô. Việc quy định trình tự thủ tục, thẩm quyền chặt chẽ, rõ ràng cũng đã khắc phục được những sai sót trong quá trình áp dụng pháp luật, từ đó góp phần hạn chế tình trạng khiếu nại, tố cáo của cá nhân, tổ chức. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, thành phố Hà Nội vẫn gặp phải không ít khó khăn vướng mắc trong thực tiễn thi hành pháp luật xử phạt VPHC như khó khăn trong công tác xây dựng văn bản hướng dẫn thi hành Luật, khó khăn trong thực hiện quản lý nhà nước về công tác xử phạt VPHC, hạn chế, bất cập xuất phát từ chính những quy định của pháp luật xử phạt VPHC... Trước thực tế đó đòi hỏi phải có những giải pháp hữu hiệu, phù hợp với đặc điểm tình hình về kinh tế, văn hóa, xã hội của Thủ đô trong việc tăng cường, nâng cao chất lượng hiệu quả của công tác thi hành pháp luật về xử lý VPHC. Việc nghiên cứu nội dung TDTHPL xử phạt VPHC từ thực tiễn thành phố Hà Nội một cách đầy đủ, toàn diện theo hệ thống từ lý luận gắn với thực tiễn để đưa ra được phương hướng những giải pháp cần thiết hoàn thiện pháp luật về thi hành luật xử phạt VPHC. Do đó, việc nghiên cứu đề tài: “Theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính từ thực tiễn thành phố Hà Nội” có tính cấp thiết. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Nội dung TDTHPLđã được các nhà nghiên cứu tiếp cận từ lâu với nhiều góc độ khác nhau, tiêu biểu các công trình phải kể đến như: 2 Sách: Bộ Tư pháp “Một số nghiên cứu về công tác theo dõi thi hành pháp luật tại Việt Nam” Dự án Tăng cường tiếp cận công lý và bảo vệ quyền tại Việt Nam , NXB Tư pháp, Hà Nội. Sách Bộ Tư pháp “Một số vấn đề pháp lý và thực tiễn về theo dõi thi hành pháp luật” NXB Tư pháp, Hà Nội Đề tài nghiên cứu khoa học “Nghiên cứu, đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác theo dõi thi hành pháp luật trên địa bàn thành phố Hà Nội” của Sở Tư pháp thành phố Hà Nội năm 2013. Luận văn thạc sỹ luật học “Theo dõi thi hành pháp luật từ thực tiễn tỉnh Hải Dương” của Vũ Duy Sỹ năm 2015; “Theo dõi thi hành pháp luật từ thực tiễn tỉnh Bắc Giang” của Kiều Văn Hưng năm 2017. Luận án tiến sỹ luật học “Theo dõi thi hành pháp luật từ thực tiễn tỉnh Gia Lai” của Trần Nam Trung năm 2017. Luận án tiến sĩ: “Theo dõi thi hành pháp luật trong lĩnh vực xử lý vi phạm hành chính từ thực tiễn các tỉnh Tây Nam Bộ” của Hồ Minh Hải năm 2019. Vấn đề xử phạt VPHC là một vấn đề quan trọng, được các cấp, các ngành quan tâm và có ý nghĩa đối với sự ổn định an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội, phát triển kinh tế thu hút được nhiều tổ chức, cá nhân tham gia nghiên cứu. Từ khi Luật xử lý VPHC được ban hành và có hiệu lực vào 01/7/2013, đã có nhiều chuyên đề, công trình nghiên cứu về lĩnh vực xử lý VPHC: Sách “Luật xử lý VPHC năm 2012 và các quy định xử phạt VPHC mới nhất” NXB Lao động Nguyễn Cảnh Hợp (Chủ biên) (2015), “Bình luận khoa học Luật xử lý VPHC năm 2012” NXB Đại học quốc gia TP. Hồ Chí Minh Bùi Thị Đào (2014) “Luật xử lý VPHC bước tiến mới của pháp luật về xử lý VPHC và một số vấn đề cần trao đổi” NXB: Trường Đại học Luật Hà Nội, Tạp chí Luật học Số 6 Nguyễn Tuấn Quang (2017) “Một số kết quả về quản lý xử lí VPHC và theo dõi thi hành pháp luật” Tạp chí Dân chủ và Pháp luật Số 04 (CĐ) 3 Thái Thị Tuyết Dung, Mai Thị Lâm, Trương Tư Phúc (2017) “Thực tiễn ban hành văn bản pháp luật về quản lý nhà nước đối với hoạt động xử phạt VPHC và giải pháp hoàn thiện” NXB TP. Hồ Chí Minh : Trường đại học Luật Tp. Hồ Chí Minh, Tạp chí Khoa học pháp lý Số 1 Thái Thị Tuyết Dung, Mai Thị Lâm (2015) “Những bất cập trong Luật xử lý VPHC và kiến nghị hoàn thiện” Tạp chí Nghiên cứu lập pháp Số 16 Cao Vũ Minh (2014) “Thời hiệu và thời hạn xử phạt VPHC trong luật xử lý VPHC năm 2012” NXB: Viện Nhà nước và Pháp luật - Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Trịnh Thị Hằng Nga (2016) “Hoạt động quản lý xử lý VPHC và theo dõi thi hành pháp luật ở Ninh Bình” Tạp chí Dân chủ và Pháp luật Số 07 (CĐ) Nguyễn Văn Mừng (2017) Quản lý nhà nước của ủy ban nhân dân tỉnh về xử lý VPHC từ thực tiễn tỉnh Tiền Giang” Luận văn thạc sĩ Luật học Nguyễn Cảnh Hợp (2016) “Trách nhiệm hành chính và sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật xử lý VPHC năm 2012” NXB Trường đại học Luật Tp. Hồ Chí Minh Tạp chí Khoa học pháp lý Số 7 Nguyễn Hoàng Việt (2015) “Điều kiện bảo đảm cho công tác thi hành pháp luật về xử lý VPHC” Tên NXB : Dân chủ & Pháp luật, Số Chuyên đề Tháng 5 Các chuyên đề, công trình trên đã nghiên cứu những vấn đề có liên quan đến theo dõi thi hành pháp luật và lĩnh vực xử lý vi phạm hành dưới nhiều khía cạnh khác nhau, tách riêng giữa theo dõi thi hành pháp luật và xử lý VPHC. Đến nay, chưa có đề tài nào nghiên cứu một cách bao quát về mặt lý luận và thực tiễn đối với nội dung theo dõi thi hành pháp luật xử phạt VPHC từ thực tiễn thành phố Hà Nội. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Thông qua việc nghiên cứu các quy định pháp luật hiện hành về xử phạt VPHC, từ thực tiễn thi hành pháp luật xử phạt VPHC từ thực tiễn thành 4 phố Hà Nội; luận văn đưa ra những hạn chế, vướng mắc, bất cập trong quy định của pháp luật chưa phù hợp với thực tiễn thi hành trên địa bàn thành phố Hà Nội. Trên cơ sở đó, luận văn đưa ra đề xuất những phương hướng, giải pháp nhằm hoàn thiện quy định của pháp luật về TDTHPL xử phạt VPHC nói chung nhằm nâng cao hiệu quả công tác thi hành pháp luật về xử phạt VPHC trên địa bàn thành phố. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Làm rõ những vấn đề lý luận về TDTHPL luật xử phạt VPHC. Đánh giá thực trạng thi hành pháp luật về xử phạt VPHC từ thực tiễn thành phố Hà Nội. Đưa ra những phương hướng, giải pháp nhằm hoàn thiện quy định của pháp luật về xử phạt VPHC nói chung nhằm nâng cao hiệu quả công tác thi hành pháp luật về xử phạt VPHC từ thực tiễn thành phố Hà Nội. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của Luận văn tập trung vào những vấn đề lý luận chung về TDTHPL xử phạt VPHC, các quy định của pháp luật về TDTHPL xử phạt VPHC, thực tiễn thi hành pháp luật về xử phạt VPHC trên địa bàn thành phố Hà Nội. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Luận văn nghiên cứu về TDTHPL xử phạt VPHC trong phạm vi thời gian từ năm 2013 đến năm 2019, và phạm vi không gian là trên địa bàn thành phố Hà Nội. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Cơ sở lý luận của Luận văn là hệ thống quan điểm của Chủ nghĩa MácLêNin, tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật, về vai trò của pháp luật; quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước 5 về vấn đề xử phạt VPHC. Đồng thời, luận văn cũng tham khảo và kế thừa có chọn lọc một số đề tài, công trình nghiên cứu của các nhà khoa học. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu: phân tích tài liệu, tổng hợp, thống kê, so sánh, điều tra, khảo sát tình hình thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trên địa bàn thành phố Hà Nội. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Trên cơ sở nghiên cứu những quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành trong TDTHPL về xử phạt VPHC, luận văn góp phần hệ thống hóa rõ ràng các quy định của pháp luật về TDTHPL xử phạt VPHC nói chung. Luận văn trình bày thực trạng TDTHPL trên địa bàn thành phố Hà Nội, phân tích, đánh giá hệ thống số liệu cụ thể về thi hành pháp luật xử phạt VPHC, đưa ra cái nhìn chính xác về tình hình thi hành pháp luật xử phạt VPHC trên địa bàn thành phố với những vướng mắc, bất cập. Trên cơ sở đó, đưa ra những phương hướng, giải pháp có tính khoa học kết hợp thực tiễn phù hợp và khả thi nhằm góp phần hoàn thiện pháp luật và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác TDTHPL xử phạt VPHC trên địa bàn thành phố Hà Nội. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn được chia thành ba chương, cụ thể như sau: Chương 1: Những vấn đề lý luận về theo dõi thi hành pháp luật xử phạt vi phạm hành chính. Chương 2: Thực trạng theo dõi thi hành pháp luật xử phạt vi phạm hành chính tại thành phố Hà Nội. Chương 3: Nâng cao hiệu quả theo dõi thi hành pháp luật xử phạt vi phạm hành chính tại thành phố Hà Nội. 6 Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VỀ THEO DÕI THI HÀNH PHÁP LUẬT XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH 1.1.Khái niệm, đặc điểm của theo dõi thi hành pháp luật xử phạt vi phạm hành chính 1.1.1. Khái niệm theo dõi thi hành pháp luật xử phạt vi phạm hành chính Theo dõi thi hành pháp luật Xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật là hai nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước Việt Nam đặc biệt quan tâm, đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân do Nhân dân và vì Nhân dân. Trong bối cảnh Đảng và Nhà nước đang tập trung chỉ đạo chuyển hướng chiến lược từ xây dựng và hoàn thiện pháp luật sang trọng tâm là tiếp tục xây dựng và hoàn thiện pháp luật gắn với tổ chức thực thi pháp luật tạo sự liên thông giữa công tác xây dựng pháp luật và công tác tổ chức thi hành pháp luật thì vai trò của công tác TDTHPLcàng trở nên quan trọng.Theo dõi thi hành pháp luật là hoạt động không thể thiếu trong một quy trình logic khép kín thực hiện vai trò của các cơ quan trong bộ máy nhà nước nhằm đảm bảo thực thi có hiệu quả việc sử dụng pháp luật như công cụ quan trọng bậc nhất để quản lý nhà nước, quản lý xã hội, hoàn thành chức năng nhiệm vụ của nhà nước, đó là: xây dựng pháp luật- tổ chức thi hành pháp luật- theo dõi thi hành pháp luật- sửa đổi, bổ sung, ban hành mới văn bản quy phạm pháp luật nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật. Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013, lần đầu tiên đề cập đến công tác TDTHPL và vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan nhà nước, chính quyền địa phương trong công tác xem xét, đánh giá, tổ chức thi hành và TDTHPL [20, Điều 99] Theo dõi thi hành pháp luật là một khái niệm có nhiều cách hiểu khác nhau, đến nay vẫn chưa có khái niệm chính thức. Để hiểu rõ chúng ta sẽ xem xét dưới góc độ phân tích khái niệm “theo dõi” và nội hàm khái niệm thi hành 7 pháp luật. Khái niệm “Theo dõi” trong Từ điển tiếng Việt năm 2013 của Nhà xuất bản văn hóa thông tin định nghĩa đó là việc chú ý theo sát từng hoạt động, từng diễn biến để biết rất rõ hoặc đưa ra sự ứng phó, xử lý kịp thời. Về khái niệm thi hành pháp luật trong khoa học và thực tiễn pháp luật ở Việt Nam được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau. Tuy nhiên theo các tài liệu giảng dạy thường cho rằng thi hành pháp luậtlà một trong bốn hình thức “thực hiện pháp luật”. “Thực hiện pháp luật” được hiểu là hành vi thực tế, hợp pháp có mục đích của các chủ thể pháp luật nhằm hiện thực hóa các quy định của pháp luật, làm cho chúng đi vào cuộc sống, trở thành những hành vi thực tế hợp pháp của các chủ thể pháp luật [17, tr.396]. Thi hành pháp luật được hiểu chỉ là một hình thức thực hiện pháp luật, theo đó nghĩa vụ pháp lý của chủ thể pháp luật được hiện thực hóa thông qua hành động tích cực của chủ thể này. Bên cạnh thi hành pháp luật, các hình thức thực hiện pháp luật khác gồm: “tuân thủ pháp luật” (theo đó chủ thể pháp luật ứng xử theo hướng không thực hiện các điều cấm của pháp luật), “sử dụng pháp luật” (theo đó, chủ thể pháp luật thực hiện quyền năng pháp lý của mình), và “áp dụng pháp luật” (theo đó, cơ quan nhà nước có thẩm quyền tổ chức cho các chủ thể pháp luật thực hiện quy định của pháp luật hoặc tự mình ban hành các quyết định làm phát sinh, thay đổi, đình chỉ hoặc chấm dứt các quan hệ pháp luật cụ thể [17, tr.397]. Tuy nhiên, nhiều nhà nghiên cứu lại cho rằng thi hành pháp luật nên được hiểu theo nghĩa rộng hơn, bao gồm mọi hoạt động nhằm đưa pháp luật vào cuộc sống, biến quy định pháp luật trở thành hành vi của các chủ thể [4,tr.40]. Thi hành pháp luật khi này được hiểu theo nghĩa khá tương đồng với nghĩa của thuật ngữ “Thực hiện pháp luật”. Như vậy, nội hàm khái niệm thi hành pháp luật là mọi hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện để hiện thực hóa các yêu cầu của pháp luật, đưa pháp luật vào cuộc sống.Từ những căn cứ trên, ta có thể hiểu TDTHPLsẽ bao gồm các hoạt động nhằm theo sát, nắm bắt được toàn bộ quá trình triển khai, tổ chức thực hiện đưa 8 pháp luật vào thực thi trong đời sống xã hội để xử lý, khắc phục kịp thời các vấn đề bất cập, hạn chế phát sinh. Cụ thể TDTHPLsẽ bao gồm việc theo dõi quá trình tổ chức thực hiện và kiểm tra, giám sát việc thi hành pháp luật; theo dõi quá trình giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiến nghị của công dân; theo dõi tình hình ban hành văn bản pháp luật, kế hoạch triển khai thực hiện; theo dõi tình hình phổ biến, giáo dục pháp luật. Chủ thể TDTHPL, có thể là các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, các tổ chức chính trị xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp, doanh nghiệp và người dân sẽ xem xét, đánh giá quá trình thực thi pháp luật, đưa pháp luật vào cuộc sống của cơ quan có thẩm quyền như thế nào, đồng thời kiến nghị các biện pháp, giải pháp nhằm tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn, bất cập trong quá trình thực thi cũng như nâng cao hiệu quả việc thi hành pháp luật. Như vậy, trong khoa học pháp lý, việc chú ý quan sát từng hành động, từng diễn biến của khái niệm theo dõi thi hành pháp luật bao gồm toàn bộ các hoạt động nhằm nắm bắt, hiểu rõ và đánh giá đúng thực trạng, tình hình thi hành pháp luật, theo đó sẽ có các hoạt động quan sát, thu thập thông tin, điều tra, khảo sát cho đến thực hiện các hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát, kiến nghị về tình hình thi hành pháp luật. Từ những phân tích trên có thể hiểu khái niệm TDTHPL là hoạt động theo dõi, xem xét, đánh giá của các cơ quan, tổ chức, cá nhân đối với quá trình tổ chức thi hành pháp luật của cơ quan nhà nước và người có thẩm quyền nhằm phát hiện những vướng mắc, bất cập phát sinh trong thực tiễn triển khai thi hành pháp luật và kiến nghị các giải pháp khắc phục, tháo gỡ để nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật và hoàn thiện hệ thống pháp luật. Theo quy định tại Nghị định 59/2012/NĐ-CP của Chính phủ ngày 23 tháng 07 năm 2012 về theo dõi tình hình thi hành pháp luật thì TDTHPL là hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước và có sự tham gia của các cá nhân, tổ chức nhằm nhằm xem xét, đánh giá thực trạng thi hành pháp luật về các nội dung như tổ chức thực hiện, các điều kiện đảm bảo thi hành , tình hình 9 tuân thủ pháp luật từ đó đưa ra kiến nghị thực hiện các giải pháp nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật [7, Điều 3, Điều 7]. Đây là cách hiểu chính thống của Việt Nam hiện nay về TDTHPL, tác giả triển khai nghiên cứu luận văn theo hướng này. Theo dõi thi hành pháp luật xử phạt vi phạm hành chính Theo quy định của Luật xử lý VPHC thì Xử phạt VPHC được hiểu là việc người có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi VPHC theo quy định của pháp luật về xử phạt VPHC [19, Điều 2] Tiếp nối cách hiểu về TDTHPL, TDTHPL về xử phạt VPHC sẽ được hiểu là hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước và có sự tham gia của các cá nhân, tổ chức nhằm nhằm xem xét, đánh giá thực trạng thi hành pháp luật về xử phạt VPHC thông qua các hoạt động tổ chức thực hiện, điều kiện đảm bảo thi hành, tình hình tuân thủ pháp luật về xử phạt VPHC; từ đó đưa ra kiến nghị thực hiện các giải pháp nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật về xử phạt VPHC nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật nói chung. Theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt VPHC có vai trò quan trọng trong việc thi hành pháp luật về xử lý VPHC được hiệu quả. Thông qua công tác theo dõi sẽ đánh giá được hiệu quả của các quy định về xử phạt VPHC. Quan thực tiễn, những quy phạm pháp luật về xử phạt VPHC cũng kiểm nghiệm được tính đúng đắn, kịp thời điều chỉnh bổ sung cho phù hợp, khắc phục những sai sót nhằm đảm bảo sự hoàn thiện nhất định của hệ thống pháp luật về xử phạt VPHC. Theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt VPHC cũng góp phần nâng cao ý thức trách nhiệm của cơ quan, người có thẩm quyền trong công tác thi hành pháp luật về xử phạt VPHC. Từ đó đội ngũ cán bộ, công chức nghiêm chỉnh chấp hành nghĩa vụ khi thi hành pháp luật, chống lại các hành vi vi phạm pháp luật góp phần không nhỏ làm cho pháp luật được thực thi một cách nghiêm chỉnh.Theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt VPHC 10 là cách tốt nhất để nâng cao ý thức pháp luật của cá nhân, tổ chức. Thông qua những công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật giúp cho cá nhân, tổ chức nắm vững quy định về xử phạt VPHC, từ đó có ý thức pháp luật để điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với quy định pháp luật. Cũng chính từ đây, công tác phòng ngừa vi phạm pháp luật về xử phạt VPHC có hiệu quả hơn. Qua công tác TDTHPL về xử phạt VPHC, các cá nhân tổ chức nhận thức sâu sắc quyền và nghĩa vụ của mình, của mỗi chủ thể trong xã hội. Khi phát hiện mỗi chủ thể có hành vi vi phạm pháp luật về xử phạt VPHC thì mỗi cá nhân, tổ chức trong xã hội đều có thể phát hiện được hành vi vi phạm và báo cáo với cơ quan chức năng để kịp thời xử lý, ngăn chặn hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra hoặc khắc phục hậu quả một cách tốt nhất.Theo dõi thi hành pháp luậtxử phạt VPHC nâng cao ý thức pháp luật, từng bước đưa pháp luật vào đời sống và xây dựng ý thức pháp luật trở thành thói quen để sống và làm việc theo pháp luật. 1.1.2. Đặc điểm theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính Theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt VPHC là hoạt động phát sinh trên cơ sở thực tiễn xã hội và được sử dụng trong thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật. Xử phạt VPHC là hoạt động xử lý kịp thời, nghiêm minh mọi hành vi VPHC được hình thành trên cơ sở của các quan hệ thực tế đang tồn tại trong xã hội. Các quy phạm pháp luật về xử phạt VPHC hình thành từ nhu cầu thực tiễn của xã hội để điều chỉnh xã hội bằng pháp luật. Đó là hệ thống các quy định phù hợp với ý chí và lợi ích của Nhà nước, có cân nhắc các khuynh hướng của sự phát triển xã hội, các nhu cầu, nhiệm vụ của Nhà nước và xã hội. Theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt VPHC là hoạt động xem xét các quy định về xử phạt VPHC đã phản ánh các đòi hỏi của cuộc sống đúng đắn đến mức nào, các quy định đó có phù hợp với thực tế hay không, chúng có tạo điều kiện cho sự phát triển tiếp theo các quan hệ xã hội trong thực tế không, chúng đã điều chỉnh đúng đắn các quan hệ xã hội cần điều chỉnh hay chưa. Mặt khác, TDTHPL xử phạt VPHC còn giúp cho cơ 11 quan nhà nước, tổ chức và cá nhân làm rõ được thực trạng các quan hệ xã hội trong thực tế với khuynh hướng phát triển của chúng trong tương lai từ đó kịp thời có những giải pháp điều chỉnh phù hợp nhằm đạt được mục đích của thi hành pháp luật về xử phạt VPHC. Như vậy, TDTHPL xử phạt VPHC là hoạt động bắt nguồn, phát sinh trên cơ sở thực tiễn xã hội và được sử dụng trong thực tiễn với mục đích nhằm nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật trong xã hội. TDTHPL về xử phạt VPHC là hoạt động trong đó Nhà nước đóng vai trò quan trọng, là chủ thể có trách nhiệm tổ chức tạo điều kiện để các chủ thể khác thực hiện.Thi hành pháp luật về xử phạt VPHC với mục đích tự thân là đảm bảo hiệu lực, hiệu quả của những quy phạm pháp luật về xử phạt VPHC. Theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt VPHC là một trong những chức năng quản lý nhà nước nhằm đạt được mục đích của công tác xử phạt VPHC hay chính là thực hiện pháp luật về xử phạt VPHC. Nhà nước luôn giữ vai trò quan trọng, là chủ thể chịu trách nhiệm tổ chức, tạo điều kiện để các chủ thể khác tham gia thực hiện, hỗ trợ hoạt động TDTHPL trong thực tế. Theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt VPHC là hoạt động mang tính linh hoạt. Thi hành pháp luật về xử phạt VPHC nhằm đưa pháp luật vào cuộc sống, các quan hệ xã hội trong thực tế lại rất năng động, luôn biến đổi với nhiều trạng thái. Do vậy, TDTHPL về xử phạt VPHC muốn đạt được mục đích với hiệu quả cao đòi hỏi các chủ thể theo dõi phải rất linh hoạt, sáng tạo. Tùy từng điều kiện, hoàn cảnh mà áp dụng rất linh hoạt (trong phạm vi các quy định của pháp luật về xử phạt VPHC). Chủ thể theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính Công tác xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện pháp luật xử lý VPHC do nhà nước thực hiện, vì vậy nhà nước có trách nhiệm bảo đảm để pháp luật xử lý VPHC được triển khai trên thực tế. Do đó, chủ thể TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC chính là các cơ quan nhà nước, là cán bộ, công 12 chức, viên chức có thẩm quyền được giao nhiệm vụ TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC, cụ thể: Bộ Tư pháp- cơ quan đầu mối ở trung ương thực hiện TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC và thiện hoạt động TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC do Bộ Tư pháp phụ trách. Theo đó, Bộ Tư pháp chủ trì phối hợp với Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và các cơ quan, tổ chức có liên quan thực hiện TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của ngành; hằng năm tổng hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ về công tác TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC trong phạm vi cả nước. Các Bộ, ngành khác ở trung ương: là những cơ quan được giao phụ trách, tham mưu, dự thảo trình ban hành văn bản quy phạm pháp luật về xử lý VPHC, chủ trì phối hợp với các cơ quan có liên quan thực hiện hoạt động TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC trong phạm vi quản lý. Theo đó, có trách nhiệm chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra các cơ quan, đơn vị trực thuộc trong việc thực hiện chức năng TDTHPL về xử lý VPHC về lĩnh vực thuộc Bộ, ngành mình quản lý. Các bộ, ngành thực hiện ban hành, tổ chức thực hiện Kế hoạch TDTHPL về xử lý VPHC, đồng thời xử lý kết quả TDTHPL về xử lý VPHC do mình quản lý, bên cạnh đó là bảo đảm các điều kiện để thực hiện TDTHPL về xử lý VPHC ở các lĩnh vực mà các Bộ, ngành được giao quản lý nhà nước, hằng năm tổng hợp báo cáo Bộ Tư pháp về công tác TDTHPL về xử lý VPHC để Bộ Tư pháp tổng hợp báo cáo Chính phủ. UBND các cấp ở địa phương: thực hiện chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra các cơ quan chuyên môn trực thuộc và UBND cấp dưới trực tiếp trong việc thực hiện công tác TDTHPL về xử lý VPHC tại địa phương. Các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, cấp huyện có trách nhiệm thực hiện TDTHPL về xử lý VPHC thuộc phạm vi quản lý của đơn vị, báo cáo UBND cấp tỉnh. UBND cấp tỉnh tổng hợp tình hình TDTHPL về xử lý VPHC của địa phương báo cáo Bộ Tư pháp. 13 Cán bộ, công chức, viên chức thực hiện theo thẩm quyền: thực hiện TDTHPL về xử lý VPHC đối với lĩnh vực được giao phụ trách. Theo đó, các cá nhân có trách nhiệm chỉ đạo xây dựng, ban hành các kế hoạch tổ chức thực hiện TDTHPL về xử lý VPHC, chỉ đạo trong tổ chức thực hiện hoạt động TDTHPL về xử lý VPHC. Các cá nhân có trách nhiệm kiến nghị đề xuất các biện pháp xử lý khi phát hiện hành vi vi phạm pháp luật xử lý VPHC, phát hiện văn bản pháp luật về xử lý VPHC ban hành chưa phù hợp với đời sống xã hội, trên cơ sở đó tổng hợp báo cáo cơ quan, người có thẩm quyền tình hình TDTHPL về xử lý VPHC trong phạm vi được giao quản lý. Các chủ thể khác: Viện Kiểm sát nhân dân ở địa phương thực hiện TDTHPL về xử lý VPHC trong lĩnh vực ngành báo cáo Viện Kiểm sát nhân dân tối cao để tổng hợp báo cáo Bộ Tư pháp. Tòa án nhân dân các cấp ở địa phương tổng hợp tình hình TDTHPL về xử lý VPHC báo cáo về Tòa án nhân dân tối cao để tổng hợp báo cáo Bộ Tư pháp. 1.2. Nội dung theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính 1.2.1. Xem xét, đánh giá tình hình ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính Xem xét, đánh giá tình hình ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành pháp luật về xử phạt VPHC là một nội dung của công tác theo dõi tình hình thi hành pháp luật. Cơ quan theo dõi có thể thu thập thông tin về tình hình xây dựng, ban hành các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật xử lý VPHC, Nghị định 81/2013/NĐ-CP, Nghị định 97/2017/NĐ-CP, và các văn bản pháp luật khác về xử phạt VPHC...từ các cơ quan, tổ chức, cá nhân, qua các phương tiện thông tin đại chúng. Đánh giá tính kịp thời, đầy đủ trong việc ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành văn bản quy phạm pháp luật được thực hiện trên cơ sở: Xem xét, đánh giá tính kịp thời, đầy đủ trong việc rà soát các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên đã được ban hành; xem xét, đánh giá việc lập dự kiến danh mục văn bản quy định chi tiết; xem xétkế hoạch tổ chức xây dựng, ban hành đầy đủ các văn bản quy định chi tiết trong danh mục dự kiến; xem xét, đánh giá tình hình thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu, soạn thảo, góp ý, thẩm định, trình ban hành văn bản quy định chi tiết. 14
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan