Tài liệu Luận vănhoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại trung tâm phát triển quỹ đất thành phố cẩm phả, tỉnh quảng ninh​

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN CÔNG THỌ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG TẠI TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN QUỸ ĐẤT THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2017 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN CÔNG THỌ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG TẠI TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN QUỸ ĐẤT THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ GẤM THÁI NGUYÊN - 2017 i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu nêu trong đề cương luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thái Nguyên, ngày tháng Tác giả Luận văn Nguyễn Công Thọ năm 2017 ii LỜI CẢM ƠN Trong suố t quá trình học tập và hoàn thành luận văn tốt nghiệp, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, quan tâm, giúp đỡ quý báu của các thầ y giáo,cô giáo, bạn bè, đồng nghiệp và gia đình. Với lòng kính tro ̣ng và biế t ơn sâu sắ c, tôi xin được bày tỏ lời cảm ơn chân thành nhất tới: - Ban Giám hiệu nhà trường, phòng Đào tạo và các thầy, cô giáo của trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. - PGS.TS. Nguyễn Thị Gấm - người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tận tình và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. - Bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã luôn quan tâm, chia sẻ, động viên tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn. Tác giả Nguyễn Công Thọ iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................ i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................. ii MỤC LỤC ...................................................................................................... iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................ vii DANH MỤC BẢNG BIỂU ......................................................................... viii DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................... ix MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .............................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................... 3 4. Đóng góp thực tế của luận văn .................................................................... 4 5. Kết cấu của luận văn ................................................................................... 4 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ................................................................................................... 5 1.1. Tổng quan lý luận về quản lý dự án đầu tư xây dựng.............................. 5 1.1.1. Dự án đầu tư xây dựng công trình ........................................................ 5 1.1.1.1. Dự án đầu tư ....................................................................................... 5 1.1.1.2. Dự án đầu tư xây dựng ....................................................................... 7 1.1.1.3. Dự án đầu tư xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước ................. 9 1.1.2. Quản lý dự án đầu tư xây dựng ........................................................... 11 1.1.2.1. Khái niệm cơ bản về quản lý dự án đầu tư ...................................... 11 1.1.2.2. Mục tiêu quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình ........................ 12 1.1.2.3. Nội dung quản lý dự án đầu tư ......................................................... 13 1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dự án đầu tư xây dựng ................. 17 1.3. Cơ sở thực tiễn về quản lý dự án đầu tư ................................................ 18 1.3.1. Kinh nghiệm của một số địa phương trong nước về quản lý dự án đầu tư ............................................................................................................. 18 1.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra Trung tâm Phát triển Quỹ đất Thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh trong công tác quản lý các dự án đầu tư .... 22 iv Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................... 23 2.1. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................ 23 2.2. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................. 23 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin thứ cấp ............................................. 23 2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin sơ cấp ............................................... 23 2.2.3. Phương pháp xử lý thông tin ............................................................... 24 2.2.4. Phương pháp phân tích thông tin ........................................................ 24 2.3. Các tiêu chí nghiên cứu .......................................................................... 25 Chương 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG TẠI TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN QUỸ ĐẤT THÀNH PHỐ CẨM PHẢ .......................................................................... 28 3.1. Giới thiệu chung về Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Cẩm Phả ...... 28 3.1.1. Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Cẩm Phả .............................. 28 3.1.2. Cơ cấu tổ chức, bộ máy củaTrung tâm phát triển quỹ đất thành phố Cẩm Phả ................................................................................................. 28 3.1.3. Chức năng, nhiệm vụ được giao. ........................................................ 31 3.1.4. Các dự án đầu tư do Trung tâm phát triển quỹ đất Cẩm phả giai đoạn 2014-2016 quản lý ................................................................................ 33 3.2. Đánh giá thực trạng công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Trung tâm Phát triển Quỹ đất Thành phố Cẩm Phả ...................................... 38 3.2.1. Tình hình thực hiện quản lý quá trình lập, thẩm định, phê duyệt dự án, thiết kế bản vẽ thi công (BVTC) và tổng dự toán .............................. 38 3.2.2. Trình thẩm định và phê duyệt dự án ................................................... 40 3.2.3. Lựa chọn nhà thầu ............................................................................... 43 3.2.5. Tình hình thực hiện quản lý dự án về chi phí ..................................... 51 2.4.6. Quản lý tiến độ thi công xây dựng công trình .................................... 53 3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý các dự án đầu tư xây dựng tại Trung tâm Phát triển Quỹ đất Thành phố Cẩm Phả ....................... 62 v 3.4. Đánh giá chung về công quản lý dự án đầu tư xâydựng tại Trung tâm Phát triển Quỹ đất Thành phố Cẩm Phả................................................. 65 3.4.1. Những kết quả đạt được .................................................................... 65 3.4.2. Những tồn tại, hạn chế ........................................................................ 65 3.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại .......................................................... 68 Chương 4. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG TẠI TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN QUỸ ĐẤT THÀNH PHỐ CẨM PHẢ TRONG NHỮNG NĂM TỚI .... 71 4.1. Quan điểm và định hướng về quản lý nhà nước đối với công tác quản dự án đầu tư xây dựng trong thời gian tới ............................................ 71 4.1.1. Quan điểm quản lý nhà nước dự án đầu tư xây dựng ......................... 71 4.1.2. Định hướng quản lý nhà nước dự án đầu tư xây dựng........................ 72 4.2. Giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư tại Trung tâm Phát triển Quỹ đất Thành phố Cẩm Phả................................................. 74 4.2.1. Giải pháp hoàn thiện các công tác lập, thẩm định, phê duyệt dự án thiết kế BVTC và tổng dự toán ................................................................ 74 4.2.1.1. Về công tác lập dự án ....................................................................... 74 4.2.1.2. Về công tác thẩm định dự án đầu tư, thiết kế kỹ thuật, tổng dự toán và phê duyệt dự án đầu tư ..................................................................... 75 4.2.2. Giải pháp nâng cao chất lượng khảo sát, thiết kế ............................... 76 4.2.2.1. Đối với việc lựa chọn đơn vị tư vấn khảo sát, thiết kế .................... 76 4.2.2.2. Trong thực hiện nhiệm vụ Khảo sát, thiết kế ................................... 77 4.2.2.3. Trong công tác nghiệm thu báo cáo kết quả khảo sát, thiết kế ........ 78 4.2.3. Giải pháp đẩy nhanh tiến độ đền bù giải phóng mặt bằng .................. 78 4.2.4. Các giải pháp tăng cường quản lý trong giai đoạn thi công XDCT ... 79 4.2.4.1 Các biện pháp quản lý tiến độ dự án ................................................. 80 4.2.4.2. Các biện pháp cho công tác quản lý chi phí: ................................... 81 4.2.4.3. Các biện pháp hoàn thiện công tác cho quản lý chất lượng dự án......... 83 vi 4.2.5. Giải pháp nâng cao năng lực của Trung tâm Phát triển Quỹ đất ........ 84 4.2.5.1. Đối với vấn đề phát triển nguồn nhân lực:....................................... 84 4.2.5.2. Sử dụng các phương pháp quản lý hiện đại, tin học hóa trong quản lý ........................................................................................................... 86 4.2.5.3. Đối với cơ chế và tổ chức quản lý dự án đầu tư: ............................. 87 4.3. Kiến nghị ................................................................................................ 89 4.3.1. Đối với nhà nước ................................................................................. 89 4.3.2. Đối với tỉnh ......................................................................................... 90 KẾT LUẬN .................................................................................................. 91 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 93 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 94 vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ CĐT Chủ đầu tư CTXD Công trình xây dựng DA Dự án DAXD Dự án xây dựng ĐTXD Đầu tư xây dựng GĐ Giám đốc GPMB Giải phóng mặt bằng HĐ Hợp đồng KTXH Kinh tế xã hội NS Ngân sách NSNN Ngân sách nhà nước QĐ Quyết định QHC Quy hoạch chung QLDA Quản lý dự án QN Quảng Ninh TP Thành phố UBND Ủy ban nhân dân XDCB Xây dựng cơ bản viii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Đối tượng lựa chọn điều tra .................................................... 24 Bảng 3.1: Số lượng các dự án theo các giai đoạn ................................... 33 Bảng 3.2: Số lượng các dự án theo nguồn vốn........................................ 34 Bảng 3.3: Tổng hợp nhóm các dự án điển hình giai đoạn 2012 - 2016 ....... 35 Bảng 3.4: Công tác lập dự án tại Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Cẩm Phả ................................................................. 39 Bảng 3.4: Công tác thẩm định dự án tại Trung tâm phát triển quỹ đất- thành phố Cẩm Phả ......................................................... 42 Bảng 3.5: Công tác lựa chọn nhà thầu tại Trung tâm phát triển quỹ đất- thành phố Cẩm Phả ......................................................... 46 Bảng 3.6: Công tác quản lý chất lượng công trình tại Trung tâm phát triển quỹ đất- thành phố Cẩm Phả .................................. 50 Bảng 3.7. Một số dự án phải điều chỉnh Tổng mức đầu tư ..................... 52 Bảng 3.8: Công tác quản lý chi phí công trình tại Trung tâm phát triển quỹ đất- thành phố Cẩm Phả .......................................... 53 Bảng 3.9: Các sai sót trong công tác thiết kế và dự toán ........................ 57 Bảng 3.10: Những vướng mắc thường gặp trong quá trình thực hiện GPMB..................................................................................... 59 Bảng 3.11: Những vướng mắc thường gặp trong quá trình thi công xây dựng công trình ................................................................ 61 ix DANH MỤC BẢNG BIỂU Hình 1.1: Quy trình thực hiện dự án đầu tư xây dựng ................................. 8 Hình 1.2: Chu trình quản lý dự án đầu tư .................................................. 11 Hình 3.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Cẩm Phả .............................................................................. 29 Hình 3.2: Quá trình lập, thẩm định, phê duyệt dự án, thiết kế BVTC và tổng dự toán ........................................................................... 38 Hình 3.3: Kiểm soát Quy trình lập dự án đầu tư của Trung tâm Phát triển Quỹ đất, Thành phố Cẩm Phả ............................................ 41 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm gần đây, cùng với xu hướng hội nhập khu vực hoá, toàn cầu hoá trong mọi lĩnh vực kinh tế và cả lĩnh vực đầu tư xây dựng, công tác quản lý đầu tư xây dựng ngày càng trở nên phức tạp đòi hỏi phải có sự phối hợp của nhiều cấp, nhiều ngành và của nhiều đối tác liên quan. Do đó, công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng đòi hỏi phải quản lý tốt, có tính chuyên nghiệp hơn để có thể đáp ứng nhu cầu xây dựng các công trình xây dựng ở nước ta trong giai đoạn công nghiệp hóa và hiện đại hóa. Đầu tư phát triển là nhiệm vụ chiến lược, một giải pháp chủ yếu để thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội theo hướng tăng trưởng cao, ổn định bền vững cho đất nước cũng như các địa phương. Các dự án đầu tư cho đầu tư cho xây dựng cơ bản (XDCB) bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước (NSNN) không những góp phần quan trọng tạo trong việc xây dựng sở vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế, mà còn có tính định hướng đầu tư, góp phần quan trọng vào việc thực hiện, giải quyết những vấn đề xã hội. Đầu tư phát triển là nhiệm vụ chiến lược, một giải pháp chủ yếu để thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế xã hội theo hướng tăng trưởng cao, ổn định, bền vững cho địa phương. Nhiều dự án đầu tư đã được triển khai và hoàn thành nhằm đáp ứng nhu cầu công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Cùng với sự phát triển chung của cả nước trong xu thế hội nhập quốc tế hiện nay, công tác quản lý các dự án đầu tư XDCB bằng nguồn vốn NSNN, tuy đã được không ngừng cải tiến, hoàn thiện, song do tính đặc thù và phức tạp nên đến nay còn nhiều yếu kém, thiếu sót. Đáng kể nhất là trình trạng đầu tư dàn trải, kéo dài, chất lượng thấp và kém hiệu quả…đã trở thành vấn đề bức xúc hiện nay; các hiện tượng tiêu cực còn khá phổ biến trong hoạt động XDCB bằng nguồn vốn NSNN, làm ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng, tiến độ công trình, gây thất thoát, lãng phí lớn, đang là vấn đề được quan tâm sâu sắc của Nhà nước và toàn xã hội. 2 Cẩm Phả là một trong 4 thành phố thuộc tỉnh Quảng Ninh, một trong những khu công nghiệp khai khoáng lớn của tỉnh cũng như cả nước. Thành phố Cẩm Phả đã nỗ lực trong việc phát huy mọi nguồn lực để phát triển kinh tế, tập trung đẩy mạnh việc chỉnh trang đô thị. Việc công nhận Cẩm Phả là đô thị loại II có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao vị thế, thúc đẩy sự phát triển và chuyển dịch cơ cấu kinh tế cũng như việc phát triển đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và đô thị là tất yếu. Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cũng là 1 trong 5 nhóm giải pháp mà thành phố đặt ra nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Để thực hiện được mục tiêu, Thành phố Cẩm Phả cần tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình là một nội dung quan trọng nhằm tạo điều kiện thuận lợi, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của thành phố nói riêng và của cả tỉnh nói chung. Trung tâm Phát triển Quỹ đất Thành phố Cẩm phả là một đơn vị sự nghiệp thuộc UBND thành phố Cẩm Phả, chịu trách nhiệm trước pháp luật của Nhà nước và UBND thành phố về quản lý kinh phí đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng để đấu giá quyền sử dụng đất, di chuyển các công trình công cộng phục vụ công tác bồi thường giải phóng mặt bằng (GPMB) trên địa bàn thành phố từ ngân sách nhà nước và chất lượng các dự án công trình được giao quản lý, giám sát. Với mong muốn vận dụng kiến thức đã học để đi sâu nghiên cứu, góp phần vào hoàn thiện công tác quản lý các dự án đầu tư tại Trung tâm, tôi đã chọn đề tài: “Hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Trung tâm phát triển Quỹ đất Thành Phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh” để làm luận văn thạc sỹ quản lý kinh tế. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Mục tiêu của luận văn là đánh giá thực trạng công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Trung tâm Phát triển Quỹ đất Thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. Từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản 3 lý các dự án đầu tư, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư công tại Trung tâm Phát triển Quỹ đất Thành phố Cẩm Phả nói riêng và tỉnh Quảng Ninh nói chung trong những năm tới. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Góp phần hệ thố ng hóa cơ sở lý luâ ̣n và thực tiễn về quản lý dự án đầu tư. - Đánh giá thực trạng quản lý công tác quản lý các dự án đầu tư xây dựng tại Trung tâm Phát triển Quỹ đất Thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. - Xác định những yếu tố ảnh hưởng tới công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Trung tâm Phát triển Quỹ đất Thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. - Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý các dự án đầu tư xây dựng tại Trung tâm Phát triển Quỹ đất Thành phố Cẩm phả, Tỉnh Quảng Ninh trong những năm tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng có sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại Trung tâm Phát triển Quỹ đất Thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Đề tài được thực hiện tại Trung tâm Phát triển Quỹ đất Thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh - Về thời gian: + Số liệu thứ cấp: sử dụng các số liệu thống kê các dự án đầu tư xây dựng công trình từ năm 2014 đến 2016 để phân tích đánh giá và đề xuất giải pháp cho các năm từ 2017-2022; + Số liệu sơ cấp: Điều tra các công trình đang xây dựng do Trung tâm Phát triển Quỹ đất Thành phố Cẩm Phả quản lý tháng 3-4/2017 4 - Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quản lý các dự án đầu tư xây dựng tại Trung tâm Phát triển Quỹ đất Thành phố Cẩm Phả với các nôi dung chính như: Quản lý quá trình lập dự án, thẩm định, lựa chọn nhà thầu, công tác quản lý chất lượng công trình, quản lý dự án về chi phí, công tác quản lý tiến độ thi công xây dựng công trình. 4. Đóng góp thực tế của luận văn Đề tài nghiên cứu được thực hiện, dự kiến sẽ có những đóng góp sau: ♦ Về cơ sở khoa học: Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý dự án đầu tư xây dựng từ ngân sách nhà nước. ♦ Về cơ sở thực tiễn: Phân tích và đánh giá thực trạng công tác quản lý dự án đầu từ (QLDAĐT) tại Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Cẩm Phả. Đưa ra những tồn tại trong công tác QLDAĐT ở Trung tâm và nguyên nhân của những tồn tại đó. ♦ Trên cơ sở lý luận và thực tiễn, luận đề xuất những giải pháp phù hợp nhằm hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng của Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Cẩm Phả trong điều kiện hiện nay. Các giải pháp đề xuất là những giải pháp trực tiếp đối với Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Cẩm Phả hoàn thiện về tổ chức, nội dung và phương pháp QLDAĐT. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung chính của luận văn được kết cấu thành 4 chương, cụ thể như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý dự án đầu tư xây dựng Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Trung tâm Phát triển Quỹ đất Thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. Chương 4: Giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư tại Trung tâm Phát triển Quỹ đất Thành phố Cẩm Phả trong những năm tới. 5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ 1.1. Tổng quan lý luận về quản lý dự án đầu tư xây dựng 1.1.1. Dự án đầu tư xây dựng công trình Trong vài thập niên trở lại đây, công cuộc công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước với xu hướng hội nhập khu vực hoá, toàn cầu hoá trong mọi lĩnh vực kinh tế và cả lĩnh vực đầu tư xây dựng, công tác quản lý đầu tư xây dựng ngày càng trở nên phức tạp đòi hỏi phải có sự phối hợp của nhiều cấp, nhiều ngành, nhiều đối tác và nhiều bộ môn liên quan. Do đó, công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng đòi hỏi phải có sự phát triển sâu rộng và mang tính chuyên nghiệp hơn mới có thể đáp ứng nhu cầu xây dựng các công trình dân dụng ở nước ta trong thời gian tới. 1.1.1.1. Dự án đầu tư Đầu tư là quá trình bỏ vốn để tạo nên cũng như để vận hành một loại tài sản kinh doanh nào đó như nhà xưởng, máy móc và vật tư, mà ở đây những tài sản đầu tư này có thể sinh lợi dần hoặc thỏa mãn dần một nhu cầu nhất định nào đó cho người bỏ vốn cũng như toàn xã hội trong một thời gian nhất định trong tương lai (thường gọi là vòng đời dự án đầu tư) (Nguyễn Văn Chọn, 2006). Dự án đầu tư là tập hợp các đề xuất có liên quan đến việc bỏ vốn để tạo mới, mở rộng hoặc cải tạo những cơ sở vật chất nhất định nhằm đạt được sự tăng trưởng về số lượng hoặc duy trì, cải tiến nâng cao chất lượng của sản phẩm/dịch vụ nào đó trong một thời gian xác định (Đỗ Đình Đức và Bùi Mạnh Hùng, 2012). Theo Đỗ Đình Đức và Bùi Mạnh Hùng (2012), một dự án đầu tư bao gồm các yếu tố cơ bản sau: (1) Mục tiêu của dự án: Mục tiêu của dự án được thể hiện ở hai mức: (i) mục tiêu phát triển và (ii) mục tiêu trước mắt. Mục tiêu phát triển là những lợi ích kinh tế xã hội do thực hiện dự án đem lại và mục tiêu trước mắt là các mục đích cụ thể cần đạt được của việc thực hiện dự án. 6 (2) Các kết quả: Đó là những kết quả cụ thể, có định lượng được tạo ra từ các hoạt động khác nhau của dự án. Đây là điều kiện cần thiết để thực hiện được các mục tiêu của dự án. (3) Các hoạt động: Mỗi dự án đều có những nhiệm vụ hoặc hành động được thực hiện để tạo ra các kết quả nhất định. Những nhiệm vụ hoặc hành động này cùng với một kế hoạch thực hiện và phân công trách nhiệm cụ thể của các bộ phận thực hiện sẽ tạo thành kế hoạch làm việc của dự án. (4) Các nguồn lực: Nguồn lực để thực hiện dự án chính là các yếu tố vật chất, tài chính và con người cần thiết để tiến hành các hoạt động của dự án. Giá trị hoặc chi phí của các nguồn lực này chính là vốn đầu tư cần cho dự án. Theo Luật Đầu tư số 67/2014/QH13 ngày 26/11/2014: “Dự án đầu tư là tập hợp đề xuất bỏ vốn trung hạn hoặc dài hạn để tiến hành các hoạt động đầu tư kinh doanh trên địa bàn cụ thể, trong khoảng thời gian xác định”. Căn cứ theo Luật Đầu tư, dự án đầu tư có thể được hiểu theo hai cách như sau: Xét về mặt hình thức, dự án đầu tư là một tập hồ sơ tài liệu trình bày một cách chi tiết và có hệ thống các hoạt động, chi phí theo một kế hoạch để đạt được những kết quả và thực hiện được những mục tiêu nhất định trong tương lai. Xét về mặt nội dung, dự án đầu tư là một tập hợp các hoạt động có liên quan với nhau được kế hoạch hoá nhằm đạt được các mục tiêu đã định bằng việc tạo ra các kết quả cụ thể trong một thời gian nhất định, thông qua việc sử dụng các nguồn lực xác định. Xét về mặt quản lý, thông qua dự án đầu tư nhà đầu tư có thể quản lý về việc sử dụng vốn, vật tư, trang thiết bị,… nhằm đem lại kết quả tốt về tài chính và kinh tế trong thời gian dài. 7 1.1.1.2. Dự án đầu tư xây dựng Luật xây dựng số 50/2014/QH13 ngày 18/6/2014 quy định: “Dự án đầu tư xây dựng công trình là tập hợp các đề xuất có liên quan đến việc bỏ vốn để xây dựng mới, mở rộng hoặc cải tạo những công trình xây dựng nhằm mục đích phát triển, duy trì, nâng cao chất lượng công trình hoặc sản phẩm/dịch vụ trong một thời gian nhất định. Dự án đầu tư xây dựng công trình bao gồm phần thuyết minh và phần thiết kế cơ sở”. Phân loại dự án đầu tư xây dựng - Phân loại theo quy mô và tính chất của dự án đầu tư xây dựng công trình. Căn cứ vào tính chất và quy mô, dự án đầu tư xây dựng công trình được phân thành dự án quan trọng quốc gia, dự án nhóm A, B, C. - Phân loại theo nguồn vốn đầu tư + Dự án sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước + Dự án sử dụng nguồn vốn nhà nước ngoài ngân sách + Dự án sử dụng vốn khác - Theo các bước lập dự án + Dự án đầu tư xây dựng công trình chỉ cần yêu cầu lập Báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng gồm: Công trình xây dựng sử dụng cho mục đích tôn giáo; Công trình xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo, nâng cấp có tổng mức đầu tư dưới 15 tỷ đồng (không bao gồm tiền sử dụng đất). + Dự án đầu tư xây dựng công trình cần lập Báo cáo kinh tế - kỹ thuật và lập dự án đầu tư xây dựng. - Quy trình của dự án đầu tư xây dựng được thể hiện qua các giai đoạn sau: Giai đoạn I: Giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Giai đoạn II: Giai đoạn thực hiện đầu tư. Giai đoạn III: Giai đoạn kết thúc đầu tư, đưa dự án vào khai thác sử dụng. 8 b¸o c¸o ®Çu t- Dù ¸n ®Çu tx©y dùng thiÕt kÕ giai ®o¹n i ®Êu thÇu giai ®o¹n ii thi c«ng nghiÖm thu bµn giao giai ®o¹n iii qu¶n lý dù ¸n Hình 1.1: Quy trình thực hiện dự án đầu tư xây dựng * Giai đoạn I: Giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Giai đoạn chuẩn bị đầu tư có vai trò rất quan trọng, quyết định sự thành công hay thất bại của các giai đoạn sau. Trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư, vấn đề chất lượng, sự chính xác của các kết quả nghiên cứu, việc tính toán lập dự toán là quan trọng nhất. Tổng chi phí cho giai đoạn chuẩn bị đầu tư chiếm từ 0,5% đến 15% vốn đầu tư. Thực hiện tốt các công tác chuẩn bị đầu tư sẽ tạo tiền đề cho các giai đoạn tiếp theo đạt hiệu quả kinh tế (đúng tiến độ, tránh phá đi làm lại, tránh các chi phí không cần thiết), tạo điều kiện cho quá trình hoạt động của dự án được thuận lợi, nhanh chóng thu hồi vốn đầu tư và có lãi. Tất cả các công trình dự định đầu tư đều phải trải qua giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Quản lý giai đoạn chuẩn bị đầu tư xây dựng cần chú trọng các công việc: tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả tiền khả thi (nếu có); lập thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư hoặc Báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng để xem xét, quyết định đầu tư xây dựng. Giai đoạn này kết thúc khi nhận được văn bản quyết định đầu tư hoặc giấy phép đầu tư của cấp có thẩm quyển. * Giai đoạn II: Giai đoạn thực hiện đầu tư Quản lý giai đoạn thực hiện đầu tư xây dựng là giai đoạn chính và tối quan trọng của dự án đầu tư xây dựng. Ở giai đoạn này cần chú trọng đến các công việc sau: thực hiện giao đất hoặc thuê đất (nếu có); chuẩn bị mặt bằng xây dựng, rà phá bom mìn (nếu có); khảo sát xây dựng; lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế, dự toán xây dựng; cấp giấy phép xây dựng (đối với các công trình yêu cầu có giấy phép xây dựng; tổ chức lựa chọn nhà thầu và ký kết hợp đồng xây dựng; thi công xây 9 dựng công trình; giám sát thi công xây dựng. Trong giai đoạn này chi phí phải bỏ ra chiếm từ 85% đến 99% vốn đầu tư và ứ đọng suốt trong những năm thực hiện đầu tư. Do đó, việc rút ngắn thời gian là vấn đề quan trọng và cần thiết nhằm hạn chế những thiệt hại như việc ứ đọng vốn, hư hỏng vật liệu do thời tiết hoặc thi công dở dang... Thời gian thực hiện đầu tư phụ thuộc rất nhiều vào công tác chuẩn bị đầu tư, vào việc quản lý thực hiện đầu tư và quản lý thực hiện các hoạt động khác có liên quan trực tiếp đến kết quả của quá trình thực hiện đầu tư. Giai đoạn thực hiện đầu tư giữ vai trò quyết định trong việc thực hiện quá trình đầu tư nhằm vật chất hóa vốn đầu tư thành tài sản cố định cho nền kinh tế. *Giai đoạn III: Giai đoạn kết thúc đầu tư, đưa dự án vào khai thác sử dụng Sau khi dự án đã được xây dựng, giai đoạn này chú trọng đến các công việc: nghiệm thu công trình xây dựng hoàn thành; thanh toán khối lượng hoàn thành bàn giao công trình hoàn thành đưa vào sử dụng và vận hành, chạy thử, quyết toán hợp đồng xây dựng và bảo hành công trình. Cả 3 giai đoạn của quy trình quản lý dự án đầu tư xây dựng đều đóng vai trò quan trọng trọng việc quản lý có hiệu quả công trình xây dựng, các giai đoạn này đều có mối liên hệ mật thiết với nhau. Trong quá trình quản lý đầu tư xây dựng chủ đầu tư luôn đóng vai trò quan trọng và quyết định đến việc nâng cao hiệu quả đầu tư và xây dựng. 1.1.1.3. Dự án đầu tư xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước Dự án đầu tư xây dựng khu vực công là các dự án do Nhà nước đầu tư từ nguồn vốn NSNN và luôn chiếm tỷ trọng cao trong ngành xây dựng. Sự thành công hay thất bại của loại dự án này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến xã hội về nhiều mặt. Như chúng ta đã biết, đối với bất kỳ một dự án đầu tư xây dựng công trình sử dụng ngân sách nhà nước luôn đi kèm với một trình tự, thủ tục tương đối phức tạp, trải qua nhiều công đoạn từ khâu chuẩn bị đầu tư đến giai đoạn hoàn thành, bàn giao đưa vào sử dụng, cũng như liên quan tới nhiều cơ quan Nhà nước khác nhau (cơ quan quản lý về xây dựng, cơ quan quản lý tài chính, ngân hàng, kho bạc...).