Tài liệu Một số công thức nghệ thuật truyền thống của truyện cổ tích thần kỳ người việt

QUY UOC TRÌNH BAY 1. Vénghlacàc ky hiéu: NXB : Nlià xuat bàn Tr: trang 2. * : Chù thich 3. Tal lieu Iham kliao, trich dàn dirgc ghi (V cu6ì luan van Ihco thiir tu chu cài dau cita tén tàc già. Khi Iridi dàn ducrc ghi so i;ii lieu, so' tap, sO' trang trong dà'u [ |. Vi dii: | A4, II, Ir. 2}H | nghla là kho tàng truyen c6 tich Viai nam ( ciia Nguyèn Ddng Chi )iap II, trang 238. PHANMODAU I. I.^DOCHQNDÌC TÀI: Trong (li san vàn hoc dan gian viet nam co nhilni the Ioai. lai c i ' ninng Ifnh chàì tmtng dong (|uoc le lò nel jum i ;u liCu Ioai khàe. V i vày chon lien Ioai này làm ddi (irong ngliiCMi ciru. ehiiii!! lAi c(') diCn kicn lini su luitng dAng va di biCI eiia chiìng o ViCt Nani \ à I lan Qiioe. II. (iìòì I Ulivi ;i Hf: lÀi vÀ PHAM VI NCìiiifN ( 11 1. V i c i nam là (juAc già da dàn lAc. Clio den nay so hmur. l i i i w i i co Ifclì lhì\n ky cna ngnòi V i c i va cua 5^ dàn lAc lì iminyi khac dà diKk j m tfin va xuSft bàn rat nhiéu. Tuy nhién do su han hep ve thòi gian hoc tàp va nghién curu lai Vién Nam cìing nhu khà nàng bao quàt tu liCu con han che. cho nèn trong luàn vàn này chting lAi chi nghièn curu trCn co so truyCn ed Ifch th^n ky nguòi Viét - dàn toc da s6 à Viét nam. 2, TruyCn cÓ tfch th^n ky cùa nguòi Viét duoc in àn rài ràc trong raì nhiéu sàch tai Ha Nói cung nhu o càc tinh, thành khàc nhau. Nhung elio dén nay, càc nhà nghién cuu vàn hoc dàn gian Viét nam ciSng chira chi la mot càch chinh xàc nhung Iniyén nào duoc xC'p vào tiéu Ioai truyCn ed ik li tliìln ky. Trudic màt, chùng lAi chi biét càc ph(3 giào su Chu Xuàn DiCii va phó giào su LO Chf Qué ghi ro Irong Tuyén tàp truyen td tich Viét Nam (phìtn truyen (d lich nguòi Viél) {A8) co 3.5 truyen ed Ifch Ihìln ky. San dn phó liC'n sT Tàng Kim Ngàn phàl hiCn thém 16 truyen nfra {A22). Nlnr vAv Irong luan vàn này chiing lAi chi phàn Ifch trén co so 5\ IruyCn ed Ifch lli;1n ky dà duoc niAl sA nhà nghién cuu vàn hoc dàn gian Viél nam xàc din li. Chiing lAi nglil rang sd lirong truyen ed Ifch th^n ky eiia nguòi Vici con nhiéu hon. Nhfrng con sA bd sung tiép theo khóng the là viéc làm cùa ehiing Idi - nguòi ninfe ngoài, ma phài chò ò su cAng bA cùa càc nhà khoa hoc Viél nam. } . Dal vàn de nghién ciru mot sA cAng thuc nghé thuàl truyCn lliAng cùa truyen ed Ifch thìln ky nguòi Viét chùng lAi co y dA tao dung nhùng nàc Ihang dìlu tién de tién dén nghién cuu thi phàp tniyCn ed Ifch Ihìin ky nguòi Vici. Tuy nhiCn do là con diròng xa tft tàp va gap nhiéu gian truàn iihir lui dò hành huong qua Hy ina lap S(Jn dd dén Tày Trùc thinh kinh. DAi voi chùng lAi mòl nguòi nuóc ngoài hoc tàp va nghién ci'ru vàn hoc dàn ^ian Viél nam viée làm dàu tién là tdng hop càc thành tini nghiCn cuu ( uà cà-. nhà vàn hoc dàn gian Viél nam Ihco mot he IhAng de- phuc vu cho y do lien. Ket-noi.com ko ta lieu mien phi Irong chìrng iiìirc nhAÌ dinh chiing Ini so sành nhfrng nel lintng dong vì\ di bici cùa nhOng biéu hiCn do trong Iriiyén v6 Ifch thAn ky ngiròi Vici \:i ngircfi Hàn Quoc. III. FHU(JN(; PIIAP NCaiIÈN Cl)U : 1. Irong thòi gian hoc tàp va nghién cirii a ViCt nani chiing loi da tiCp iihAn diroc mOl s6 kiè'n thi'rc ly luàn va Ihao tac Ihirc tièn Irong vice nghicn cihi thi phàp vàn hoc dAn gian noi chung va IruyCn c<1 Ifch IhAn ky noi riCng. 1Yong luAn vàn này chùng iCn c6 gang vAn dung nhung kicn ihùc do de giai quyCÌ nhung vAìi dC dàt ra Irong pham vi dC lai. 2. Ben canh nhùng vAn dC ly luAn va thao làc cùa Ihi phàp hoc, chuii;loi cùng vAn dung cà nhùng kicn Ihùc ve Ioai hình hoc khi phan ehi;», ly gi;ii càc kiéu (lypcs) va càc moli! vC nhAn vAI. IV. Li( Il SII VAN f)f; N(;nif:N ( i n i : De lai /;/()/ so coìi^ liner iif^hc llnuìl tiuyeu thnuy^ aia Iruyrii ( <) ih h ilìdìi k\ ìì^Uiìi Vici lan dAu lien duoc Ihuc hicn Irong luAìi van n;iy. I ii\ nhien cliAÌ liCu dC cAu lao nen luAn vàn da co tu Irong càc eong trìnli nghu n cùu (V Vici nam, Hàn Quoe va nhieu nuclfc khàc nhau (ren thè gi^n. IVoni', hiCn lai liCu nienh niong ay chùng loi nhu "Xilni so voi" niui liep c;ìn difu V(ti niAI so' il s;ui dA} : I. Ve kliài niCni ìrnxcu co Ili lì thàu ky xuàt hicn (V Cliau Au tu llié k\ XIX vA lAì) lai cho den ngnx nay. () ViCI naiìi viio nhùng nani f)() cu;» llu I \ XX kliài niCtn này (hroc giào su NguyCn f)dng C^ii goi IT» lìu>cn (ò //< liO(ìfi{y (hfòyii^. nCn lAn lai hàn Ihù 5 (1974) giào su doi leu goi là Trifvrn ( " lìdi tlìiììì k\ "elio i\\M^^ rò iiglììa hctn" {A4. I, Ir. 27). Tir nhirng nani 70 Un goi liìiyeu CÓ Udì llidìì k\ xuAI liiCn Irong tuyCn lAp truyen co lich ViOI n;nii (do PCìS. Chu XuAn Dien. Le Chf QuC tuyén chon. hiCn sruìn va gif'à ihiOin I A X j No direte chfnh Ihiìrc khàng dinh trong giào trình cùa Inntng Dai hoc l o n g hop và f)ai hoc su pham xu9fl bàn nàm 1990 {A31 ), { A H } . 2. Khài niem cfmg Ihùc(Formula) IruyCn Ihong su dung trong lu;ui vàn này là su làp di làp lai nhiCu lAn cùa mAt sA' yCu \6 Irong truNcn co l i d i IhAn ky ngxjìù ViCI. Ve nhung cAng Irình liCn quan dCn vAn de này ehùui! \0\ dàc bici chù y den bài ''Qua viéc nghién rifu càc danh tu riény^ tìony, mot so tìuyén (d tidf ( A 17} và san do nhung luàn diém c(t bàn cùa biìi bào này duoe dua vào chuyen luAn S(yho tìm hiéu nhùng vàn de (ùa nincn (ó ff( h qua tfifvén làm Cam { A 18) cùa giào sir Dinh d i a Khành. Vào nhimg nàm KO ly IhuyCÌ cùa V.Ia.prop Irong ITnh vue nghién cùu Iruyen c6 Ifch thAn ky ành huong manh o Viet nam. vSau bài bào gi<'»i liiiéii ehung vC V.l(f Fióp và phirolìg phàp nghién ciCu Folkloìc theo so sành huu hình lich su | A 2 9 ) cùa PCS - VIS LC Chf QuC là bài bào vùa ughièn cuii. vùa ùng dung cùa Pl'S TrAn Due Ngon ly fhuyéì hình thài ho( aia Pìop và tì'uyéìì (ó tich thàn ky cua ngu'()'i Viét luAn cùa PTS 1Ymg K i m Ngan co tich thàn ky Whi { A 2 3 ) và sau do là cliuyén ngiùìi Viét. Dm dicni >,)}' tao col tìnyéìì \ A22 ). Ben cauli l^rop phuctng phàp nghién cùu Iruyen ke dan gian mu ehung, Iruyen co tfch tliAn k)' nói rieng cùa càc nhà van hoc dan gian Pliaii lan và càc !ÌU(VC Bàc A u , liàc M y , cùng da duoc giói thicu tai Vici nani. Dàiig chù y cua khuynh huong này là bài bào cùa giào su Nguyeii I àn \ );H ve càc bang niuc IÌAÌ Oa CÌÌ'U lypc và motip cùa PCìS - I^ rS I.C Clìf Que Tnfòiìg phài xAy dung nhAn vAI cùa truyen ed Ifch Ihìln ky nguòi Viet. () day chiing IMI chi di sAu vào 3 kiCu nhAn vAI phÓ bien nhAt là : - Nhan vàt chinh dién - Nhàn vàt phàn dién (hay nhàn vài dich thù) - Nhàn vàt phù tro ChU(jrfig ha : MAI sA cAng thi'rc truyen IhA'ng ve Ihòi gian và kliAm; gian nghé thuàl trong truyen ed tfch thàn ky nguòi Viél. Phàn két luan: là su lóm tal nhung luàn,diém dà trình bay ò phàn nói dung và ino ra huòng phàl IriCn de lai. Cuòi luàn vàn là thu niuc tham khào hàng dui Vici, chù llàn va chu Anh duoc xép Ihco Irai lu vìin chiì cài dàu cùa ICn làc già hoàe Idi sàch. Ket-noi.com Ket-noi.com kho kho tai tai lieu lieu mien mien phi phi PHAN NÓI DUNG CHl)()N(; I : KHAI QUÀT VE TRUYCN CÓ li( H THÀN K\ NCUÒIVIÈT. Kho tàng vàn hoc dàn gian Viét nam phong phù và da dang. Irong .1 truyen ed tfch là mot thè Ioai dàc biél hà'p dàn. No là Ioai nghé lliiiàl ngon lù, IhuAc dòng tu su dàn gian. Nò ra dòi lìr thòi ed dai gàii lién vói c|iià Hình lan rà cùa che dò cAng xà nguyén thuy hình thành cùa già dinh pini qn\ Cu và phàn hoà giai càp Irong xà hAi. No huòng ve nlnìng vàn de eó linh diài phd bien Irong dòi sAng nhàn d:ìn. Dàc bid là nhiìng xung dAl eó (inli diai dòi Ihiròng giiia nguòi vói nguòi Irong pham vi j^ia dinh. xà hAi, phan anii euAc dàu Iranh cùa cài lAl chong lai cai xàu de lioàn lindi eiioe sóu.-,. Khi xà hAi nguyén Ihuy lan rà. ben canh sir tiéìi bA cùa xà liAi nhu : ViOc kli;inv dinh hAn nhàn chdng vo, san xuàl duoc id chùc dién hành nCn hicii (pia già iring... Ihì cung này sinh nhiéu cài xàu Irong moi (|uan hC giua con ii«'U"i v(')i nhau. Già dinh phu quyen hình Ihành. quyen huynli Iriròng diuh: kli.Mi!dinh, Ifnh chàì lu hiru và nlnìng dàc quyen dàc loi giai càp duoe lliiia nliàii fJó difnh là niànli dai Ihuàn loi cho cài xàu, cài àc phàl IriCn. Con ngimi bCn canh cuAe dàu Iranh chAìig ke Ihù bA'n chàn, con phài dàu Iraiih va] ke Ihù hai chàn, diAng lai cài xàu, cai àc. Cd tfch ra dòi dàin nhàn chiù n;ui!' pillili ành eiiAe ' eó su ké Ihìra. liep nói. son;: chùng la cìtn phài Ihày rò su khàc nhau ve eàn bàn giùa phircriig phàp phan ành và chiém lình Ihire lai eiìa hai Ioai Iruyén này. Tir d(') ehung la lini i.» duoc nel dàc Ihù cùa ed Ifch Ihììn ky. Màc dù cà hai Ioai Iruyén ddi diinu In luóng tirong và su hu càn làm phu(tng lién phàn ành. nhung hr Ihàn Ihoai 8 Ket-noi.com Ket-noi.com kho kho tai tai lieu lieu mien mien phi phi dén eó tfch than ky, trf tuòng tuong nhàn dan trai qua mot buòc phàl Irién lón, tir chò gàn vói su sùng bài càc lue luong tu nhién dén chò ngày càng gàn chat vói su rung càm và nhàn thùc thàm my ve dòi song xà hAi cùa con nguòi. Chùng ta nghién cùu tìm hiéu à truyen cÒ tfch thìtn ky là tiéu Ioai ed tfch co nhi^u net glln gùi vói th^n thoai nhàt thi trf tuòng tuong dàn gian à do cùng khàc xa so vói trf tuòng tuong ò trong th^n thoai. Nhirng lue luong th^n ky do tri tuòng tuong ed tfch tao nén (nhu òng Bui, Óng Tién, Ràn th^n, Chim thàn..). Dù co ih^n thAng, màu nhiém dén dàu cung khòng Ihé làn àt duoc vrfi trò cùa con nguòi và dù ft hay nhiéu chùng cung dùu xuàl hién trong truyen ed tfch Ihàn ky nhu là mot phircmg tién nghé thuàt càn Ihiét và eó loi cho viéc td chùc cAÌ Iruyén, phàl Irién tinh liét. Truyen ed tfch thìtn ky khAng co cài ky vi cùa thì^n thoai, kliAng e(') cài hào hùng Ihiéng liéng cùa Iruyén Ihuyé't ma ò ed tfch vói trf tU(Vng luong và hu cà'u dàc Ihù, dà làm cho ed Ifch eó càch phàn ành hién thuc khàc V(n càc Ihé Ioai khàc. Trong niÀi cAt Iruyén nhùng con nguòi giàn dj ày nò hàm chùa luong IhAng tin ve con nguòi, ve cuAc sA'ng co sue hà'p dàn dén ky diéu. Nói dén ed tfch là nói dén mot thè Ioai quen thuòc gìln gùi vói dòi thuòng. Khàp noi trén moi nèo mién dàt nuóc truyen ed tfch thàn ky dmre luu lìuyén tu bao dòi. Ben bép lùa chùng ta duoc nghe càc cu Ang, cu bà ké Iniyén ed tfch th^n ky. Nhùng budi trua he duói gò'c cày, tùng tAp tho cày Iho cày chuin d"au nhau nghe ké tniyén ed tfch thìln ky. Hoàe cao hon mìa là nhùng cau ràn day dao ly lù ed tfch Ihìan ky " ò hién gap lành ", " ò àc gap àc ", " tham lì thàm" ....dà duoc due két lai thành lòi àn liéng nói cua nhàn dàn trong dòi sA'ng hàng ngày. Hién thuc duoc phàn ành trong tniyén ed tfch Ihàn ky là sinh hoal cùa tùng lóp lao dòng cùng cành nghèo khó. Dò là " cA Tarn ", " Tli;u h Sanh ", "Anh cành dién "... Dò là nhirng con nguòi nhirng sÓ phàn vàn song, vàn tbn tai và khóng ngtmg vuon lén trong nhùng uóc mo khàt vong chinh dàng. Tàt cà nhùng cuóc dòi, nhùng mành dòi ày vàn tòn lai quanh ta tu bao dòi nay. Dac biét vói càch phàn ành dàc thù tàc già dàn gian dà dua ta tìm ve vói qua khù xa xua co nhùng con nguòi ma trong dò hàm chùa cà mot bf àn diéu ky ve nhàn càch, ve dao due, ve long dùng càm, due hy sinh, su kién tri, lac quan, chiù khó chju khd. Ò thòi ky qua khù xa xua ày nguòi lao dòng dà sÓng mAt cuAc song tran day niém tin và su vuon lén, vuol lén trén hoàn cành khòn cùng. Dù ciré khd dén dàu, thàm chf eó khi tuòng chìrng là sé bi hùy diét, thè nhimg ho vàn sAng và tin tuòng ò tucmg lai tuoi sàng. CA " Tàm" trong truyen " Tà'm Càm" dà hoà kiép bao fan và cuòi cùng Tàm duoc làm Hoàng Hàn. Hoàe chùng ta ai ma liròng du(ye chàng trai nghèo khó trùt bò cài vò cùa "so dira" de trò thành chàng Irai khAi ngA tuàn tu, thi dò trang nguyén, su chién thàng cùa anh Irai cà}' doi vói phù Ang Irong "cày tre Iràm dAl". Nhùng diéu dò vùa là hu, vùa là Ihue cùa thè giói ed tfch. N(ti hién thuc xa xua này chùng ta eó thè khai Ihàe, khàm phà mài ma khAng hét duoc nhùng net dep dang tieni àn trong kho truyen ké dàn gian. Doc truyen ed tfch th^n ky ta tiép càn vói mot bA eue giàn don, luAn ké xuAi theo thòi gian, mot cAt Iruyén khAng dai, mAt khAi luong nhàn vài khAng Iòn thucmg duoc chia thành 2,3 tuyén và mAt càu ma d^u duoc làp di làp lai ò hìtu hét càc truyen, nhùng càu v^n ve, nhùng inA tfp qucn thuòc ... dà làm cho ed tfch trò nén dung dj g ^ gùi. Truyen ed lidi t h ^ ky duoc sàng tao di sàng tao lai hàng nghìn nàm qua hàng tram thè hC và Iruyén ed tfch dà trò thành khÒi ru bfch hién hoà muAn màu. Nò dà phàn ành bao bién eÒ xày ra chùa chat Irong dò thAng tin cùa bao thè he và ve bao thè he. Trnyén ed tfch dà su dung phmtng phàp truyen miéng de ehii} éii IO Ket-noi.com Ket-noi.com kho kho tai tai lieu lieu mien mien phi phi dat thAng tin cùa nò. Vói phucrng thùc truyen miéng và su dung lur eàn Iruyén ed tfch dà thuc hién chùc nàng cùa mình là phàn ành hién Ihuc Iheo càch dac thù hién thuc trong ed tfch là hién thuc màc nhién nhung lai khAng khà nhién trong xà hAi xua. Hién thuc trong ed tfch là cài nghTa ly duoc su\ ra tu hu càu và duoe thùa nhàn nhò su nghiém trai cùa dòi thuòng hién Ihuc trong ed tfch vi vày khAng phài là cài duoc phàn ành ma cài muA'n phan ànii thAng cjua su hu càu - liròng luong. II. IRUYftN CO I iCII n i À N KY VÓI ( A C lir^XI UOAI CO IICII KIIÀC : Iruyén ed Ifch bao gAin nhiéu dang Ihùc : Truyen nói ve ngiròi. Iruyén nói ve vàt, ve ma quy, ve lién phàl, cà nhùng I r u y d i ve Ihàn Ihành nùa. CÓ Ihé chia truyen ed Ifch ra làm ba tiéu Ioai sau day : - Truyen ed tfch loài vài - lYuyén ed tfch thàn ky - lYuyéii ed Ifch Ihè su ( hay sinh hoal - xà hoi ) Trong ba lién Ioai này Iruyén ed Ifch lliàn ky ehiCiii sA liroiig nliirn va eó sue hà'p dàn manh h(tn cà. Dcu trirni^ co' hàn cùa ln<\én co lidi là SIC xnd/ him ( Iniyén cna tinnì I \ nhién và co vai irò qncni lroni> ironia viéc dan ddi aiìi i de yen lò sién nhién. hnxén do. Ngiriti ké dùng nhnn^u \\u hrong siCu nliièn dd (liAI nùl. ino nùl eàn ehiiyCn ina kliAng eàn b i d no (< • hop ly hay khong, Ihàin ehi khóng hop ly là phài. Nhirng ehiìih cài nhàn (o ky ào ày lai lao nCn biCÌ bao ly thù. Nò kich Ihfeh eue manh Irf liròiig lui dinn^Irén cà hai phuctng dién nói dung và hình Ihùc, yèn lo lón giào Irong liintIruyén lai co nhùng sàe Ihài khàe nhau. nhung nói chung chùng cidi dà diriK dàn gian hoà. 15 Nhu chùng ta dà thà'y, yéu td th^n ky trong truyen ed tfch Ihàn ky làn nay vàn co nhiéu càch hiéu khàc nhau. Nò eó thè duoc dòng nhàì vói dàc tnmg hu càu, vói tfnh chat hoang duòng ào tuòng, tuòng luong hay bia dal. CÓ nguòi eoi yéu tÒ này chi eó vai trò nhu mot bién phàp nghé thuàt Ihuàn tuy. Nò nàm rài ràc trong càc tiéu loai truyen ed tfch khàc nhau. Cùng co nguòi khàe lai eoi nò nhu là dàc Irung cùa mot tiéu loai riéng bici. Ngnón gAc cùa yéu lo thàn ky eó thè duoe bién hién nhu là san phàm cùa Irf lirctng luong dàn gian trong dò eó su ra'\ ròl lai cùa quan niém van vài hiìu linh lù Ihòi nguyén thuy và eó su dàn gian hoà niAl sA yèn lA lAn giào. IV. VAI IRÒ ClÌA Yf:U IO HOAN(; HUÒNG TRONCJ IRUYfN ( 6 TÌ( IliUANKY. Yèn lA hoang duòng là dàìi hiéu dàc Irung cùa lién loai Iruyén co lidi Ihììn ky. 1ình chàì cùa yèn lA Ihàn ky le IhuAc rài nhiéu vào chùc nàng \ a bàli chàì cùa (irng Ihé loai. Chùc nàng ca bàn cùa Iruydi ed Ifch là nhàn Ihùc và giào due. Chùng chiù su qui dinh cùa hién Ihuc xà hAi. Vi vày lue lung Ihìln ky ma ed tfch mA là thuòng eó mèi quan he chat che vói sinh hoal cùa cAng dÒng xà hòi Viét nam thuò xa xua. Nói chung, nguòi nghe lin luòng vào thè giói Ihàn ky Irong Iruyén ed Ifch. Nhung khàc vói thàn Ihoai. day là niém lin dira Irén ca sa Ihé giófi con nguòi. 1 heo lién Irình li< li sd. ni niém lin yéu h) hoaiiii dném^i dia/c sùdun^ nhién khi chi co y n^liia nliu l-i mòl Iron^if nhnn^ hién phdp ni^lié limai. '\\'m\ lai Irong chucnig inAl này chùng tói khàng dinh : I. 'Tru}cn ed Ifch Ihàn ky là inóI liéu loai liéng biél Irong llié loai Iruyén ed Ifch nói chung. Dàc Irung ca bàn cùa nò là su hién dién dàin dac cùa yèn lA siéii nhién k}' diéu và vai Irò quan Irong cua IK) uoi vói qua liìnli dàn dal càu clniyén. 16 Ket-noi.com Ket-noi.com kho kho tai tai lieu lieu mien mien phi phi 2. Truyen ed tfch thìin k y eó quan he eòi nguAn vói Iruyén Ihìtn thoai. Nói càch khàc, giùa truyen ed tfch thìln ky và truyen th^n thoai vùa co ranh giói vùa CÓ su giao thoa. Trong truyen th^n thoai yèn tA siéu nhién k}' ào dòng vai trò chù yèn. Nhàn vài chfnh cùa thìln thoai là càc vj thàn linh. Hành trang chù yéu cùa ho là su bién hoà, con nhàn vàt chfnh cùa truyen ed Ifch thàn ky là con nguòi. Yèn tA siéu nhién, ky ào dù co xuàì hién dàm dàc dén bao nhiéu thi chung qui vàn là phmmg lién nghé Ihuàl de phuc vu d i o hoal dòng cùa con nguòi. 3. O nhiéu nuóc Irén Ihè giófi eó san mot he IhAng truyen ve lAn giào và duoc càc lillà nghién cùu xèp vào Iruyén Ihuyéì. Riéng ò Viél Nani và l l à n Quòc nhimg Iruyén ké lién quan d d i lAn giào thuòng duoc dàn gian hoà và nhàp vao Iruyén ed Ifch (da sA là ed Ifch Ihàn ky). 4. Iruyén ed Ifch Ihàn ky xuàì hién lù Irong long xà liAi nguyén lliiiv. là su liép nAi e ùa lhì\n Ihoai. Nò phàl Irién manh Irong xà hòi phong k i d i . f)én hàu ky cna xà hòi này Iruyén ed lich Ihàn ky chuyén hoà Ihành l n i \ c i i ed Ifch sinh hoal xà hAi hoàe Iruyén emìi dàn gian. 5. Trong xà hAi h i d i dai mAI sA Ihé loai vàn hoc dàn gian nhu ca dao. lue ngù, càu do, Iruyén cuòi, chèo... vàn tiép lue cuAc sAng cùa mình o dang Ihùc bàc hoc hoà. Riéng Iniyén ed tfch thìln ky (cùng nhu lliàn Ihoai) Ihì niAl di khóng Irò lai. I r o n g xà hòi hién dai ngiriti la khóng sàng làc Iruyén ed Ifch Ihàn ky. Tuy nhién nhùng yèn i d Ihi phàp cùa nò duoc mól so nhà vàn vàn dniig de sàng làc nhùng làc phàm nicìi cùa mình. ,':;\:YI/JÌJ^! 17 CHUONG II : MÒ I S(1 CÒNCJ THÙC NGHÉ THUÀT IRUVÉN IHÓNGI R()N(; VIÈC XÀY DUNG NHÀN VÀ I CUA TRUYEN CÓ Tl( H THÀN KY NGUÒI VIÈI. I. KHÀI NIÈM NHÀN VÀT IRONC, VÀN HOC NÓI CIIUN(i VÀ rRON(; TRUYEN CO lICH THAN KY NÓI Rlf:N(i 'Truyen ed Ifch duoc nghién cùu Irong luàn vàn này.lnrcìc hél a bình dién nghé thuàl ngAn tù.Vì vày Iriròe khi lim hiéu mot so cAng Ihùc Iruyén IhAng Inmg viéc xày dung nhàn vài cùa Iruyén ed tfch lliàn ky chùng lói xin Irình bay mày nel khài cpiàl ve nhàn vài Irong vàn hoc nói chung 1. Nhàn vai tron^ vàn hoc nói chung: Nhàn vài là yèn lA ca bàn cùa làc phàm vàn hoc, là lién diém de bóc lA cùa chù de và lu luc'mg cùa chù de.Do dò nhàn vài là ncti làp Irung già iri lu luòng nghé Ihuàl cùa làc jiliàni vàn hoc.Nhàn vài vàn hoc là nlnìng con ngmìi eó lén riéng cu Ihé nhu chi Dan,Chf Phéo....lai eó khi khài nidn nhàn vài vàn hoc duoc su dung nhu m()l àn du, khóng chi là mòl con ngucìi cu Ihé nào cà, ma ehi là niAI hién luong ndi bài Irong tàc phàm. Chùc nàng c(t bàn cùa nhàn vài vàn hoc là khài quàl Ifnh càch cua con nguòi. Do lùih càdì là mól hién lucmg xà hoi lich sir ndi chùc iiànkhài (juàl nhàn vài vàn hoc cung mang tfnh lidi sir. Trong Ihòi dóii \a xiia. nhàn vài cùa Ihàn Ihoai. Iruyén lliiiyél Ihuòng khài quàl nàng liic \à siiv manh cùa con nguòi siéu nhàn hoàe vi nhàn (Nù (Ja doi dii và Iroi. I ac Lcmg Quàn và \u Ca de ra Iràm Irùng, càc óng lai bé. ke sao. dào song, i Uiig vói xà hòi phàn chia giai càp. nhàn vài Iruyén ed lidi lai khài (|iiàl c:u vàn de dAi khàng Irong quan he giùa nguòi và nguòi( nlnr ihién \a fu . Irniii! 18 Ket-noi.com Ket-noi.com kho kho tai tai lieu lieu mien mien phi phi vói njnh, thAng minh vói ngu dàn....). Vi tfnh càch là két tinh cùa inói iruòng nén nhàn vàt vàn hoc là nguòi dàn dàt dòc già vào càc Ihé gi,., khàc nhau cua diti song. Nhàn vài vàn hoc con thè hién quan niém nghé thuàt và \S tmmg thàm my cùa tàc già ve con nguòi. Vi thè nhàn vài luAn luAn gàn bó vói chù de cùa tàc phàm . Nhàn vài vàn hoc duoc miéu là qua eàe bién ed, xung dAl màu ihuàn và moi chi tiét. Dò là màu thuàn nói làm cùa nhàn vàt này vói nhàn vàt kia, giùa tuyén nhàn vàt này vói tuyén nhàn vàt khàe. Cho nén nhàn vài luón gàn lién vói cAt truyen. Nhò duoc miéu là qua xung dOt, màu thuàn, nén khàc vói hinh tuong hòi hoa và diéu khàe. nhàn vài vàn hoc là mAt chinh thè vàn dAng, eó tfnh càch duoc hòc lA dàn Irong khAng gian, Ihiti gian mang Ifnh chàì qua trình. Nhàn vài vàn hcic duoc sàng tao ra, hu càu ra là de khài quàl và bién hién lu luòng Ihài dò vói cu()c sAng, ca ngoi nhàn vài là ca ngoi cuAc dòi. lén àn nhàn vài là xól xa cho diti. Vày tìm hiéu nhàn vài là tìm hiéu In luòng và tinh càm cùa tàc già dAi vói con ngiriti, dAi vói cuAc diti. Muc dfch cùa su trình bay này khAng phài là de dAi chidi phmtng phàp xày dung nhàn vài Irong vàn hoc nói chung và Iniyén ed Ifch Ihàn ky ma là de eó su nhàn thùc khài quàt ve nhàn vàt vàn hoc. Trén ca so dò chùng tòi sé làm ndi rò su khàc nhau giùa nhàn vài trong Iruyén ed tfch thàn ky vói nhàn vài trong vàn hoc viét. Nhàn vài vàn hoc direte bién hién Irong làc phàm bang nghé Ihuàl ngòn lù. Vói mòi Ihé loai vàn hoc khàc nhau nhàn vài dm;e miéu là khàc nhau. Tàt nliién khài niém miéu là ò day dung rat chung và bao quàl, bòi vi Irong nghé thuàt miéu là dùng niAl lue hai muc dfch nò vira geti ra khàch Ihé su vàt hién ra liirófc mal, vira goi ra su thu càm, càch nhìn chù quan dói MU chùng. Chfnh lù phmmg dién càm Ihu chù quan, càch nhìn này ma (|iian \9