Tài liệu Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trung học cơ sở quận tân bình, thành phố hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH TRẦN HUỆ MẪN MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ QUẬN BÌNH TÂN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Nghệ An, 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH TRẦN HUỆ MẪN MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ QUẬN BÌNH TÂN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Hường Nghệ An, 2015 LỜI CẢM ƠN Với lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS Nguyễn Thị Hường người đã tận tình hướng dẫn và trực tiếp giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Tôi cũng chân thành cảm ơn tập thể quý Thầy/ Cô giáo trường Đại học Vinh tham gia giảng dạy khóa đào tạo Thạc sỹ chuyên ngành quản lý giáo dục, khóa 21 tại Long An. Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành đến Lãnh đạo, thầy cô, anh chị chuyên viên phòng GD&ĐT quận Bình Tân, lãnh đạo, cán bộ ở các trường Trung học cơ sở, trường Bồi dưỡng giáo dục quận Bình Tân – nơi đã giúp tôi các tư liệu để hoàn thành đề cương luận văn. Mặc dù bản thân có nhiều cố gắng, song, khả năng còn nhiều hạn chế, đề cương luận văn chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Chính vì thế tôi rất mong nhận được sự chỉ dẫn và góp ý của quý Thầy/Cô và các bạn đồng nghiệp để giúp đề cương luận văn của tôi được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn và kính chào. Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 5 năm 2015 Tác giả Trần Huệ Mẫn MỤC LỤC NỘI DUNG MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 2. Mục đích nghiên cứu 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 4. Giả thuyết khoa học 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 6. Phạm vi nghiên cứu 7. Phương pháp nghiên cứu 8. Những đóng góp mới của luận văn 9. Cấu trúc của luận văn Chương I. TRANG 1 1 5 5 5 5 5 6 6 6 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG 7 ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN THCS 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Giáo viên, đội ngũ giáo viên 1.2.2. Chất lượng và chất lượng đội ngũ giáo viên THCS 1.2.3. Nâng cao và nâng cao chất lượng đội ngũ GV 1.2.4. Giải pháp và giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ GV 1.3. Người giáo viên THCS trong bối cảnh hiện nay 1.4. Vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS 1.5. Quan điểm của Đảng và nhà nước về vấn đề nâng cao chất 7 9 9 11 12 13 13 20 lượng đội ngũ giáo viên THCS * Kết luận chương 1 Chương 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ QUẬN BÌNH TÂN, TP. 29 31 33 HỒ CHÍ MINH 2.1. Khái quát về các điều kiện tự nhiên, KT - XH và tình hình giáo dục của quận Bình Tân, Tp. Hồ Chí Minh 2.2. Thực trạng chất lượng đội ngũ giáo viên THCS Bình Tân, Tp. Hồ Chí Minh 2.2.1. Thực trạng về số lượng, cơ cấu 2.2.2. Thực trạng về phẩm chất chính trị, đạo đức của đội ngũ giáo viên 2.2.3. Thực trạng về chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm của đội ngũ GV 2.2.4. Thực trạng về trình độ ngoại ngữ, tin học 2.3. Thực trạng công tác nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS quận Bình Tân, Tp. Hồ Chí Minh 2.3.1. Thực trạng quản lý việc nâng cao số lượng giáo viên THCS 2.3.2. Thực trạng quản lý việc nâng cao chất lượng giáo viên THCS 2.3.3. Thực trạng quản lý việc nâng cao cơ cấu giáo viên THCS 2.3.4. Thực trạng quản lý các yếu tố đảm bảo điều kiện cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS 2.3.5. Thực trạng quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên 2.4. Đánh giá chung về thực trạng * Kết luận chương 2 Chương 3. 33 43 43 47 48 52 53 53 54 55 56 57 58 62 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ 63 GIÁO VIÊN THCS QUẬN BÌNH TÂN, TP. HỒ CHÍ MINH 3.1. Các nguyên tắc đề xuất giải pháp 3.2. Đề xuất các giải pháp 3.2.1. Nhóm giải pháp về nâng cao số lượng, đảm bảo về cơ cấu 3.2.2. Nhóm giải pháp về nâng cao chất lượng đội ngũ 3.2.3. Nhóm giải pháp về các yếu tố đảm bảo điều kiện cho việc 63 65 65 70 nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS 3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ GV THCS quận Bình Tân. 88 95 3.4. Thăm dò tính cần thiết và khả thi của các giải pháp đề xuất * Kết luận chương 3 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN GV Giáo viên CBQL Cán bộ quản lý HS Học sinh THCS Trung học cơ sơ sở GD&ĐT Giáo dục và đào tạo QLGD Quản lý giáo dục GV THCS Giáo viên trung học cơ sở GD Giáo dục HĐH Hiện đại hóa CNH Công nghiệp hóa CNTT Công nghệ thông tin 95 97 99 104 KT-XH Kinh tế xã hội KH-CN Khoa học công nghệ UBND Ủy ban nhân dân THPT Trung học phổ thông XHCN Xã hội chủ nghĩa PPDH Phương pháp dạy học MỞ ĐẦU I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: 1.1. Về mặt lý luận: Nhân loại đã bước sang thế kỉ thứ 21, thế kỉ của cách mạng khoa học công nghệ phát triển như vũ bão, thế kỉ của nền văn minh hậu công nghiệp. Đây là thời đại bùng nỗ thông tin, thời đại của toàn cầu hóa, của nền kinh tế tri thức. Cùng với sự phát triển vượt bậc về khoa học kỹ thuật, nền kinh tế thế giới cũng trên đà phát triển với tốc độ cao. Để đạt được sự phát triển như vậy, mỗi quốc gia, dân tộc trên thế giới đều có chiến lược phát triển giáo dục của mình. Giáo dục là biện pháp hữu hiệu nhất nhằm tăng cường sức mạnh cho mỗi quốc gia. Đại hội XI của Đảng cộng sản Việt Nam đã khẳng định mục tiêu tổng quát của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011- 2020 là: "Phấn đấu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại; chính trị-xã hội ổn định, đồng thuận, dân chủ, kỷ cương; đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng lên rõ rệt; độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững; vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế tiếp tục được nâng lên; tạo tiền đề vững chắc để phát triển cao hơn trong giai đoạn sau”. Nghị quyết hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII chỉ rõ: "Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục và được xã hội tôn vinh. Giáo viên phải đủ đức, đủ tài". Kết luận của hội nghị lần thứ 6 Ban chấp hành trung ương Đảng khoá IX yêu cầu: "Bố trí cán bộ quản lý giáo dục, đảm bảo đủ số lượng, cơ cấu cân đối, chuẩn, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ đổi mới…" Thủ tướng Chính phủ đã có Chỉ thị số 18/2001/CT-TTg ngày 27/8/2001 về “Một số biện pháp cấp bách xây dựng đội ngũ nhà giáo của hệ thống giáo dục quốc dân” nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới nội dung chương trình giáo dục phổ thông và nội dung chương trình giáo dục THCS. Trước yêu cầu nhiệm vụ chính trị đó, đến nay cơ bản đã giải quyết được vấn đề thiếu GV THCS, tuy nhiên đội ngũ GV vẫn còn bất cập về cơ cấu, một bộ phận GV trình độ chuyên môn nghiệp vụ còn thấp, phẩm chất năng lực chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Đội ngũ GV THCS còn gặp nhiều khó khăn; điều kiện sống, điều kiện làm việc, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và các chế độ chưa đảm bảo để GV phấn đấu vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ. Xuất phát từ những yêu cầu trên, một trong những nhiệm vụ của ngành GD - ĐT hiện nay là phải xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ và bước đi cụ thể trong công tác đào tạo và bồi dưỡng lực lượng giáo viên và cán bộ quản lý sao cho phù hợp với định hướng phát triển và thực hiện tinh thần Đại hội Đảng lần thứ IX, nghị quyết 40 của Chính phủ và chỉ thị 14 của Thủ tướng chính phủ về việc thực hiện chương trình thay sách giáo khoa là phải: "Đặc biệt quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục đủ sức, đủ tài cùng với đội ngũ nhà giáo và toàn xã hội chấn hưng nền giáo dục nước nhà" và "Chú trọng việc nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống của nhà giáo". Đảng và Nhà nước Việt nam giao cho Giáo dục sứ mạng đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, góp phần xây dựng nền văn hóa tiên tiến của đất nước trong bối cảnh toàn cầu hóa, tạo nên một thế hệ người lao động có tri thức, có đạo đức, có bản lĩnh trung thực, có tư duy phê phán, sáng tạo, có kỹ năng sống, kỹ năng giải quyết vấn đề và kỹ năng nghề nghiệp để làm việc hiệu quả trong môi trường toàn cầu hóa vừa hợp tác vừa cạnh tranh. Giáo dục vừa đáp ứng yêu cầu xã hội, vừa thỏa mãn nhu cầu phát triển của mỗi cá nhân, mang đến niềm vui học tập cho mỗi người và tiến tới một xã hội học tập. Đẩy mạnh hội nhập quốc tế về giáo dục phải dựa trên cơ sở bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, góp phần xây dựng nền giáo dục giàu tính nhân văn, tiên tiến, hiện đại. Giáo dục phải đảm bảo chất lượng tốt nhất trong điều kiện chi phí còn hạn hẹp. Vì thế, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên là một thành tố quan trọng cấu thành chất lượng và hiệu quả của giáo dục. Nguyên Bộ trưởng Nguyễn Minh Hiển đã đánh giá: "Chất lượng và hiệu quả giáo dục nhìn chung còn thấp so với yêu cầu phát triển của đất nước và so với trình độ tiên tiến của các nước trong khu vực". Để khắc phục thực trạng chất lượng giáo dục nói trên cần có sự nghiên cứu sâu sắc về các biện pháp quản lý nâng cao và hiệu quả hoạt động dạy học. Đó cũng chính là một trong bốn nhiệm vụ của Bộ Giáo dục và Đào tạo về nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thường xuyên và giáo dục chuyên . Xác định đúng vai trò trọng tâm của giáo dục trong việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài trong gia đoạn CNH – HĐH đất nước cùng với xu thế đổi mới giáo dục đang diễn ra trên quy mô toàn cầu, Đảng và nhà nước ta đặc biệt quan tâm đến GD-ĐT. Trong các Nghị quyết Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 4 khóa VII, lần thứ 2 khóa VIII đã xác định cùng với KH - CN, GD – ĐT là quốc sách hàng đầu, là nhân tố quyết định tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội, đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển. Đồng thời các Nghị quyết đó cũng khẳng định về đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp,…tuy nhiên theo chốt vẫn là nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, làm thế nào và làm gì để nâng cao chất lượng đội ngũ mang lại hiệu quả tốt nhất đó là bài toán đặt ra cho tất cả những nhà quản lý giáo dục. 1.2. Về mặt thực tiễn: Trong những năm qua, đội ngũ giáo viên THCS của các trường trên địa bàn quận Bình Tân luôn tâm huyết với nghề, thương yêu học sinh và phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. Song để đáp ứng tốt chương trình thay sách giáo khoa mới, người giáo viên THCS phải hội tụ đầy đủ 3 yếu tố cơ bản: Phẩm chất đạo đức - Tư tưởng chính trị - Kiến thức và kĩ năng sư phạm như điều 63 của luật giáo dục: "Nhà giáo có nhiệm vụ không ngừng học tập, rèn luyện để nâng cao đạo đức, phẩm chất, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và nêu gương tốt cho người học". Thực tiễn giáo dục nói chung và giáo dục trung học THCS nói riêng nhiều năm qua cho thấy: năng lực sư phạm của giáo viên THCS còn nhiều bất cập. Sự bất cập rất đa dạng: cả về tri thức chuyên môn lẫn phương pháp và kĩ năng sư phạm; cả về khả năng tổ chức, quản lí quá trình dạy học - giáo dục lẫn năng lực giao tiếp ứng xử sư phạm; cả về xu hướng lẫn tình cảm sư phạm. Từ điểm xuất phát, đội ngũ giáo viên THCS có nguồn đào tạo đa dạng, dẫn đến sự không đồng đều về năng lực sư phạm. Ngoài ra, hoàn cảnh sống và giao tiếp thường xuyên trong một địa bàn bó hẹp cũng là những yếu tố ảnh hưởng không nhỏ. Để giải quyết những bất cập ấy, nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ, việc tổ chức bồi dưỡng tư tưởng, trình độ và năng lực sư phạm cho đội ngũ giáo viên càng trở nên bức thiết, nhất là trong tình hình mới với những yêu cầu ngày càng cao đang đặt ra cho ngành giáo dục. Hiện nay đội ngũ giáo viên THCS thiếu về số lượng, cơ cấu không đồng bộ, chất lượng thấp. Một bộ phận giáo viên trình độ chuyên môn yếu, phẩm chất nhân cách chưa tốt. Đa số giáo viên chưa thực sự đổi mới trong phương pháp, còn nặng về truyền thụ kiến thức, ít coi trọng rèn luyện tư duy độc lập, khả năng tích cực học tập chủ động trong học sinh. Đội ngũ giáo viên hiện nay hầu hết được đào tạo chính quy song chất lượng không đồng đều, một số giáo viên mới ra trường năng lực chuyên môn và năng lực sư phạm còn non, kinh nghiệm giảng dạy chưa nhiều, phương pháp chưa phù hợp nên dẫn đến chất lượng giảng dạy chưa cao. Một số môn giáo viên còn thiếu: ngoại ngữ, tin học, ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, … Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: "Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh". 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng, đề xuất một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ GV ở các trường THCS quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh. 3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 3.1. Khách thể nghiên cứu: Vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ GV ở các trường THCS. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ GV THCS quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh. 4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC Nếu đề xuất và thực hiện được các giải pháp có cơ sở khoa học, có tính khả thi thì có thể phát triển được đội ngũ giáo viên THCS quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu và chuẩn hóa về trình độ. 5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 5.1. Xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 5.2. Nghiên cứu thực trạng về công tác nâng cao chất lượng đội ngũ GV THCS ở quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh. 5.3. Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS ở quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh. 6. PHẠM VI NGHIÊN CỨU Nghiên cứu các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ GV THCS của Phòng GDĐT quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh. 7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp phân tích tổng hợp tài liệu: các thông tư, văn bản hướng dẫn về công tác xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ GV. - Phương pháp hệ thống hóa, cụ thể hóa các vấn đề lý luận có liên quan. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát. - Phương pháp điều tra. - Phương pháp phỏng vấn. - Phương pháp chuyên gia. 7.3. Phương pháp thống kê toán học: Nhằm xử lý số liệu thu được. 8. NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN - Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng đội ngũ GV. - Đánh giá được thực trạng của công tác quản lý, xây dựng, bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ GV THCS ở quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh. - Xây dựng được một số giải pháp để đề xuất với các cấp QLGD trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ GV THCS ở quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh. 9. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN Ngoài phần Mở đầu, phần Kết luận và Kiến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận văn gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS Chương 2: Thực trạng công tác nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh. Chương 3: Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh. Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN THCS 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Về xây dựng đội ngũ giáo viên: Các nhà nghiên cứu thống nhất cho rằng: “Một trong những chức năng của hiệu trưởng nhà trường là phải xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, phát huy được tính sáng tạo trong lao động của họ và tạo ra khả năng ngày càng hoàn thiện tay nghề sư phạm. Hiệu trưởng phải biết lựa chọn đội ngũ giáo viên bằng nhiều nguồn khác nhau và bồi dưỡng họ trở thành những giáo viên tốt theo tiêu chuẩn nhất định, bằng những biện pháp khác nhau” [23, 24]. Các nhà nghiên cứu quản lý giáo dục Liên Xô trong những công trình nghiên cứu của mình đã cho rằng “Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác hoạt động của đội ngũ giáo viên” [16]. Ở Việt Nam, các nhà nghiên cứu cũng đã rất quan tâm đến vấn đề xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo. Hầu hết các tác giả đều khẳng định, chất lượng của đội ngũ giáo viên là điều kiện quyết định chất lượng, hiệu quả giáo dục. Những năm gần đây đội ngũ nhà giáo được các cấp các ngành đặc biệt quan tâm nhằm nâng cao năng lực quản lý giáo dụ và đào tạo. Nghị quyết TW2 khoá VIII đã khẳng định: “Nhiệm vụ và mục tiêu cơ bản của giáo dục là: Xây dựng những con người tha thiết gắn bó với độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, CNH-HĐH đất nước giữ gìn và phát huy các giá trị văn hoá của nhân loại, phát huy tiềm năng của dân tộc và con người Việt Nam, có ý thức cộng đồng và phát huy tính tích cực của cá nhân làm chủ tri thức khoa học và công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo, có khả năng thực hành giỏi, có tác phong công nghiệp, có tính tổ chức và kỷ luật, có sức khoẻ là những người thừa kế, xây dựng chủ nghĩa xã hội “Vừa hồng vừa chuyên”. (Trích NQ TW2 khoá VIII ngày 24/12/1996) Ngày 15 tháng 6 năm 2004, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Chỉ thị số 40 - CT/TW về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Chỉ thị có nêu một số trọng tâm: Tiến hành rà soát, sắp xếp lại đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục để có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng bảo đảm đủ số lượng và cân đối về cơ cấu; nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đạo đức cho đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục; Đổi mới, nâng cao chất lượng công tác quản lý nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với việc xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục. Quyết định số 711/QĐ-TTg ngày 13 tháng 6 năm 2012 của Thủ tướng Chính phủ về Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011- 2020 đã định hướng: "Phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao là một đột phá chiến lược". Theo tác giả Trần Bá Hoành: “Để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên phải thực hiện chính sách khuyến khích vật chất và tinh thần đối với giáo viên; phải tiếp tục đầu tư nâng cấp các trường sư phạm, xây dựng một số trường đại học sư phạm trọng điểm, phải đổi mới công tác đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục, phải sử dụng giáo viên đúng năng lực...” [6, 13]. Tại Trường Đại học Vinh, đã có các công trình nghiên cứu của các tác giả như PGS.TS. Nguyễn Ngọc Hợi, PGS.TS. Phạm Minh Hùng, PGS.TS. Thái Văn Thành, … Các tác giả đều nêu lên những nguyên tắc chung của việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên như sau: - Xác định đầy đủ hoạt động chuyên môn của giáo viên. - Xây dựng, hoàn thiện quy chế đánh giá, xếp loại chuyên môn của giáo viên. - Tổ chức đánh giá xếp loại chuyên môn của giáo viên. - Sắp xếp điều chuyển những giáo viên không đáp ứng yêu cầu chuyên môn. Tuy nhiên, chưa có công trình nghiên cứu nào về nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh. 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Giáo viên, đội ngũ giáo viên 1.2.1.1. Khái niệm về giáo viên Theo từ điển Tiếng Việt (Nxb Đà Nẵng, 1997) thì “Nhà giáo là người làm nghề dạy học” [10]. Trong từ “Nhà giáo” thì từ “giáo” có nghĩa là dạy, chỉ bảo; từ “nhà” được hiểu là người chuyên làm một nghề, một lĩnh vực hoạt động nào đó đạt được trình độ nhất định. Như vậy, người dạy học mà không chuyên, không thành nghề thì không phải là nhà giáo. Người dạy học liên tục mà không đạt đến một trình độ nào đó thì cũng không là nhà giáo. Theo Luật Giáo dục thì “Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, cơ sở giáo dục khác. Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp trình độ sơ cấp nghề, trung cấp nghề, trung cấp chuyên nghiệp gọi là giáo viên. Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở giáo dục đại học, trường cao đẳng nghề gọi là giảng viên” [11, 60]. Theo Bách khoa toàn thư thì “Giáo viên là người giảng dạy, giáo dục cho học viên, lên kế hoạch, tiến hành các tiết dạy học, thực hành và phát triển các khóa học nằm trong chương trình giảng dạy của nhà trường đồng thời cũng là người kiểm tra, ra đề, chấm điểm thi cho học sinh để đánh gia chất lượng từng học trò”. Theo quan niệm thông thường: trong cuộc sống, nhiều người dùng cụm từ “nhà giáo”, “thầy giáo”, “thầy”… với cùng một nghĩa để chỉ những người dạy văn hoá, truyền đạt kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm cho một người khác. Giáo viên là người giảng dạy, giáo dục cho học viên, lên kế hoạch, tiến hành các tiết dạy học, thực hành và phát triển các khóa học nằm trong chương trình giảng dạy của nhà trường đồng thời cũng là người kiểm tra, ra đề thi, chấm điểm thi cho học sinh để đánh gia chất lượng từng học trò. Họ là lực lượng cốt cán trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo, là nhân vật trung tâm trong nhà trường, cùng với đội ngũ cán bộ quản lý quyết định chất lượng giáo dục và đào tạo góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục. 1.2.1.2. Khái niệm về đội ngũ giáo viên Theo tự điển Tiếng việt (nhà xuất bản Đà Nẵng, năm 1997): “Đội ngũ là tập hợp gồm một số đông người có cùng chức năng hoặc nghề nghiệp tập hợp thành một lực lượng” [38]. Một số tác giả nước ngoài đã nêu lên quan niệm: "Đội ngũ giáo viên là những chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục, họ nắm vững tri thức, hiểu biết dạy học và giáo dục như thế nào và có khả năng cống hiến toàn bộ sức lực và tài năng của họ đối với giáo dục" [13]. Theo tác giả Nguyễn Minh Đường "Đội ngũ giáo viên trong ngành giáo dục là một tập thể người, bao gồm cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên, nếu chỉ đề cập đến đặc điểm của ngành thì đội ngũ đó chủ yếu là đội ngũ giáo viên và đội ngũ quản lý giáo dục" [4,10]. Đội ngũ GV là tập thể những người trực tiếp tham gia giảng dạy. Đội ngũ GV trong một nhà trường là lực lượng chủ yếu để tổ chức quá trình giáo dục trong nhà trường. Chất lượng đào tạo cao hay thấp phụ thuộc rất nhiều vào đội ngũ GV. Một đội ngũ GV tâm huyết với nghề nghiệp, có đủ phẩm chất và năng lực thì đây chính là lực lượng quan trọng đóng góp tích cực vào thành tích chung của trường. Vì vậy người quản lý nhà trường hơn ai hết phải thấy rõ vai trò của đội ngũ GV để củng cố và xây dựng lực lượng đó ngày càng vững mạnh. Từ những quan niệm đã nêu trên, ta có thể hiểu đội ngũ giáo viên như sau: Đội ngũ giáo viên là một tập hợp những người làm nghề dạy học và giáo dục, được tổ chức thành một lực lượng, cùng chung một nhiệm vụ, có đầy đủ các tiêu chuẩn của một nhà giáo, cùng thực hiện các nhiệm vụ và được hưởng các quyền lợi theo Luật giáo dục và các Luật khác được nhà nước quy định. 1.2.2. Chất lượng và chất lượng đội ngũ giáo viên THCS 1.2.2.1. Khái niệm về chất lượng Theo tác giả Pam Robbins Harvey B. Alvy có khái niệm: “Chất lượng là cái làm nên phẩm chất, giá trị của con người, sự vật” [30, tr.139], " Cái làm nên bản chất sự vật, làm cho sự vật này khác với sự vật kia"[30, tr.139]. Hoặc “Chất lượng là tổng thể những tính chất, thuộc tính cơ bản của sự vật (sự việc) làm cho sự vật (sự việc) này phân biệt với sự vật (sự việc) khác”. Theo TCVN ISO 8402: Chất lượng là tập hợp các đặc tính của một thực thể (đối tượng) tạo cho thực thể đó có khả năng thỏa mãn những nhu cầu đã nêu ra hoặc nhu cầu tiềm ẩn 17, tr.1-2. Theo quan điểm triết học, chất lượng được định nghĩa: "Chất lượng, phạm trù triết học biểu thị những thuộc tính bản chất của sự vật, chỉ rõ nó là cái gì, tính ổn định tương đối của sự vật phân biệt nó đối với sự vật khác. Chất lượng là đặc tính khách quan của sự vật. Chất lượng biểu hiện ra bên ngoài qua các thuộc tính. Nó là các liên kết cái thuộc tính của sự vật lại làm một, gắn bó với sự vật và không tách khỏi sự vật. Sự vật trong khi vẫn còn là bản thân nó thì không thể mất chất lượng của nó. Sự thay đổi chất lượng kéo theo sự thay đổi của sự vật về căn bản. Chất lượng của sự vật bao giờ cũng gắn liền với tính quy định về số lượng của nó và không thể tồn tại ngoài tính quy định ấy. Mỗi sự vật bao giờ cũng là sự thống nhất của chất lượng và số lượng” [22]. Từ đó ta có thể nói khái niệm chất lượng phản ánh thuộc tính đặc trưng, giá trị, bản chất của sự vật và tạo nên sự khác biệt về chất giữa sự vật này với sự vật khác. Theo quan điểm triết học, chất lượng là kết quả của quá trình tích lũy về lượng tạo nên những bước nhảy vọt về chất của sự vật, hiện tượng. 1.2.2.2. Khái niệm về chất lượng đội ngũ giáo viên THCS Chất lượng đội ngũ: Trong lĩnh vực GD chất lượng đội ngũ GV với đặc trưng sản phẩm là con người có thể hiểu là các phẩm chất, giá trị nhân cách và năng lực sống và hoà nhập đời sống xã hội, giá trị sức lao động năng lực hành nghề của người GV tương ứng với mục tiêu đào tạo của từng bậc học ngành học trong hệ thống giáo dục quốc dân. Chất lượng đội ngũ GV được thể hiện ở 3 lĩnh vực: - Trình độ tư tưởng, lí luận, bản lĩnh chính trị. - Trình độ kiến thức cơ bản, nghiệp vụ sư phạm. - Trình độ kỹ năng nghề nghiệp. 1.2.3. Nâng cao và nâng cao chất lượng đội ngũ GV Theo Từ điển Từ và Ngữ Việt Nam của Giáo sư Nguyễn Lân (Nhà xuất bản tổng hợp Tp.Hồ Chí Minh năm 2006): Nâng cao là “Làm cho tốt hơn lên” [trang 1434] . Từ khái niệm trên có thể hiểu nâng cao chất lượng đội ngũ GV là làm tăng thêm hơn trước về phẩm chất đạo đức, tư tưởng chính trị, trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp của họ nhằm đáp ứng yêu cầu của người giáo viên trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục. 1.2.4. Giải pháp và giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Giải pháp: Theo từ điển Tiếng việt thông dụng, nhà xuất bản Giáo dục Hà Nội: “Giải pháp là cách giải quyết một vấn đề nào đó, đưa ra giải pháp hữu ích; giải pháp nâng cao hiệu quả nghiệp vụ” [39]. Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên: Là cách thức làm cho đội ngũ giáo viên phát triển theo chiều hướng đi lên cả số lượng và chất lượng (phẩm chất đạo đức, chính trị tư tưởng; chuyên môn; nghiệp vụ sư phạm...). 1.3. Người giáo viên THCS trong bối cảnh hiện nay 1.3.1. Vị trí, vai trò của người giáo viên THCS 1.3.1.1. Vị trí của người giáo viên THCS Trong xã hội, Đảng và Nhà nước ta luôn tôn vinh nghề dạy học và vị trí cao cả của người thầy. Đội ngũ GV là nòng cốt của sự nghiệp giáo dục. Thầy giáo là người chiến sĩ cách mạng trên mặt trận tư tưởng và văn hoá, truyền thụ cho học sinh lí tưởng đạo đức cách mạng, bồi đắp cho học sinh nhân cách văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc, dạy cho HS tri thức khoa học, kỹ năng sống và kĩ năng nghề nghiệp. Đội ngũ thầy cô giáo có mặt khắp trên mọi miền của tổ quốc, không quản khó khăn gian khổ, vượt qua mọi thử thách, cống hiến sức lực, tài năng, tâm trí cho bao thế hệ trẻ trưởng thành và thực sự trở thành chủ nhân xây dựng và bảo vệ đất nước. 1.3.1.2. Vai trò của người giáo viên THCS Trong nhà trường GV là lực lượng quyết định chất lượng giáo dục; là người trực tiếp tổ chức quá trình dạy học trên lớp và quá trình giáo dục theo nội dung chương trình của Bộ GD&ĐT với phương pháp sư phạm nhằm đạt mục tiêu giáo dục của cấp học, của nhà trường. Về vai trò của người thầy giáo, Bác Hồ khẳng định: “Nhiệm vụ giáo dục là rất quan trọng và vẻ vang, vì nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục” [3, tr.161]. 1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của người giáo viên THCS Chức năng của người GV THCS: Trong nhà trường XHCN, GV có những chức năng sau đây: - Chức năng của một nhà sư phạm: đây là chức năng cơ bản, thể hiện ở phương pháp dạy học và giáo dục HS của người GV. Để thực hiện tốt chức năng này, người GV phải biết tổ chức đúng đắn quá trình nhận thức, quá trình hình thành những phẩm chất và năng lực cần thiết cho HS. - Chức năng của một nhà khoa học: người GV nghiên cứu về nội dung chương trình, nghiên cứu đổi mới phương pháp dạy học, tổng kết kinh nghiệm, đề xuất những sáng kiến hay nói cách khác là tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa học để giải quyết được những vấn đề thường xuyên nẩy sinh nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học - giáo dục.