Tài liệu Nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm bao bì tại công ty cổ phần sản xuất và xuất nhập khẩu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH ĐỖ CÔNG DUY NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA SẢN PHẨM BAO BÌ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN SẢN XUẤT VÀ XUẤT NHẬP KHẨU BAO BÌ THĂNG LONG LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh THÁI NGUYÊN - 2018 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH ĐỖ CÔNG DUY NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA SẢN PHẨM BAO BÌ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN SẢN XUẤT VÀ XUẤT NHẬP KHẨU BAO BÌ THĂNG LONG Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 8.34.01.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. Ngô Thị Mỹ THÁI NGUYÊN - 2018 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả đã nêu trong luận văn có nguồn gôc rõ ràng, trung thực và chưa được dung để bảo vệ một học vị nào khác. Mọi sự giúp đỡ cho việc hoàn thiện luận văn đều đã được cảm ơn. Các thông tin, trích dẫn trong luận văn đều đã được ghi rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, ngày 10 tháng 6 năm 2018 Tác giả luận văn Đỗ Công Duy ii LỜI CẢM ƠN Tong quá trình thực hiện luận văn “Nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm bao bì tại Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long”, tôi đã nhận được rất nhiều sự hướng dẫn, động viên, giúp đỡ của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin được bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn TS. Ngô Thị Mỹ đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ và tạo mọi điều kiện để tôi có thể hoàn thành công việc nghiên cứu khoa học của mình. Lời cảm ơn tiếp theo tôi xin được gửi tới cha mẹ, anh chị em trong gia đình, cũng như bạn bè đã luôn động viên, giúp đỡ và sát cánh bên tôi trong suốt thời gian viết luận văn. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đặc biệt đến Ban Lãnh đạo cùng nhân viên các phòng ban tại Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long đã hỗ trợ và tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi có thể thực hiện tốt luận văn này. Thái Nguyên, ngày 10 tháng 6 năm 2018 Tác giả luận văn Đỗ Công Duy iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT................................................ vi DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ................................................................... viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 3 4. Đóng góp của luận văn .................................................................................. 3 5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA SẢN PHẨM TẠI DN .......................... 5 1.1. Cơ sở lý luận về nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm tại các doanh nghiệp ..................................................................................................... 5 1.1.1. Một số khái niệm liên quan đến nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm tại doanh nghiệp ................................................................................ 5 1.1.2. Nội dung của nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm của DN ........... 11 1.1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm của doanh nghiệp............................................................................................. 14 1.1.4. Sự cần thiết phải nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm của doanh nghiệp ................................................................................................... 23 1.2. Cơ sở thực tiễn về nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp ....... 25 1.2.1. Thực tiễn về nâng cao năng lực cạnh tranh doanh nghiệp của các doanh nghiệp Nhật Bản ................................................................................... 25 1.2.2. Thực tiễn về nâng cao năng lực cạnh tranh của DN Việt Nam ............ 27 1.2.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long ......................................................................... 32 iv Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 35 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 35 2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 35 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 35 2.2.2. Phương pháp tổng hợp thông tin ........................................................... 37 2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................... 37 2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 38 2.3.1. Các chỉ tiêu định tính ............................................................................ 38 2.3.2. Các chỉ tiêu định lượng ......................................................................... 39 Chương 3: PHÂN TÍCH NĂNG LỰC CẠNH TRANH SẢN PHẨM BAO BÌ CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN SẢN XUẤT VÀ XUẤT NHẬP KHẨU BAO BÌ THĂNG LONG ................................................................. 43 3.1. Vài nét cơ bản về Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long ................................................................................................. 43 3.1.1. Thông tin chung về công ty................................................................... 43 3.1.2. Quá trình hình thành và phát triển của công ty ..................................... 43 3.1.3. Chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long ................................................... 44 3.2. Thực trạng về năng lực cạnh tranh sản phẩm bao bì của Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long ................................... 48 3.2.1. Thực trạng về hoạt động sản xuất kinh doanh ...................................... 48 3.2.2. Phân tích năng lực cạnh tranh của sản phẩm bao bì tại Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long ................................... 61 3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của sản phẩm bao bì tại Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long ........... 70 3.3.1. Yếu tố bên trong .................................................................................... 70 3.3.2. Yếu tố bên ngoài ................................................................................... 80 3.2.3. Yếu tố nội bộ ngành .............................................................................. 82 3.4. Đánh giá chung về năng lực cạnh tranh của sản phẩm bao bì tại công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long ......................... 84 v 3.4.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 84 3.4.2. Những khó khăn, hạn chế...................................................................... 85 3.4.3. Nguyên nhân của khó khăn, hạn chế..................................................... 86 Chương 4: MỘT SÔ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA SẢN PHẨM BAO BÌ TẠI CÔNG TY CP SẢN XUẤT VÀ XUẤT NHẬP KHẨU BAO BÌ THĂNG LONG ..................... 88 4.1. Phương hướng và mục tiêu phát triển của sản phẩm tại Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long ................................... 88 4.1.1. Phương hướng phát triển của sản phẩm bao bì tại Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long ............................................ 88 4.1.2. Mục tiêu phát triển của sản phẩm bao bì tại Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long giai đoạn từ 2018 - 2020 .......... 89 4.1.3. Những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của Công ty trong thời gian tới ............................................................................................ 90 4.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm bao bì tại công ty CP Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long ......... 91 4.2.1. Căn cứ đề xuất giải pháp ....................................................................... 91 4.2.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm bao bì của Công ty CP Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long ....... 91 4.3. Một số kiến nghị....................................................................................... 98 KẾT LUẬN .................................................................................................. 101 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 103 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 105 vi DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT BP : Bộ phận CCDV : Cung cấp dịch vụ CP : Chi phí CTCP : Công ty cổ phần DT : Doanh thu KD : Kinh Doanh NV : Nhân viên SX & XNK : Sản xuất và xuất nhập khẩu SXKD : Sản xuất kinh doanh TN : Thu nhập TNHH : Trách nhiệm hữu hạn TSCĐ : Tài sản cố định VCĐ : Vốn cố định VLĐ : Vốn lưu động vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty trong giai đoạn 2015- 2017 ............................................................................. 49 Bảng 3.2: Phân tích hiệu quả sử dụng vốn...................................................... 54 Bảng 3.3: Hiệu quả sử dụng vốn cố định ........................................................ 56 Bảng 3.4: Hiệu quả sử dụng vốn lưu động ..................................................... 58 Bảng 3.5: Phân tích sức sinh lợi của tài sản (ROA) ....................................... 60 Bảng 3.6: Phân tích tỉ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) ..................... 61 Bảng 3.7: Bảng máy móc thiết bị của CTCP SX & XNK bao bì Thăng Long năm 2017 ............................................................................... 62 Bảng 3.8: Bảng nguyên vật liệu chính sử dụng của CTCP SX & XNK bao bì Thăng Long năm 2017 ......................................................... 63 Bảng 3.9: Giá bán một số sản phẩm của CTCP SX & XNK bao bì Thăng Long giai đoạn 2015 - 2017 ............................................................ 65 Bảng 3.10: Bảng điểm theo chỉ tiêu thương hiệu của CTCP SX & XNK bao bì Thăng Long và một số đối thủ cạnh tranh trong ngành bao bì ............................................................................................... 68 Bảng 3.11: Cơ cấu tài sản và nguồn vốn của CTCP SX & XNK bao bì Thăng Long giai đoạn 2015 - 2017 ................................................. 71 Bảng 3.12: Tình hình lao động của Công ty giai đoạn 2015 - 2017 ............... 73 Bảng 3.13: Tình hình biến động lao động của Công ty giai đoạn 2015 2017 ................................................................................................. 74 Bảng 4.1. Ma trận SWOT của công ty ............................................................ 90 viii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 3.1: Sơ đồ cơ cấu tổ chức của CTCP SX & XNK bao bì Thăng Long ... 46 Biểu đồ 3.1: Cơ cấu thị trường tiêu thụ sản phẩm của CTCP SX &XNK bao bì Thăng Long năm 2017 ..................................................... 52 Biểu đồ 3.2: Đánh giá của khách hàng về chất lượng sản phẩm của CTCP SX & XNK bao bì Thăng Long năm 2017 ...................... 64 Biểu đồ 3.3: Đánh giá của khách hàng về giá thành sản phẩm của CTCP SX & XNK bao bì Thăng Long năm 2017 ................................. 66 Biểu đồ 3.4: Đánh giá của khách hàng về chính sách ưu đãi của CTCP SX & XNK bao bì Thăng Long năm 2017 ................................. 69 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay, trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng đã đặt ra cho các doanh nghiệp những cơ hội và thách thức mới. Các doanh nghiệp đã thực hiện được tính năng động, linh hoạt thích ứng với điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Trong đó, một số các doanh nghiệp đã khẳng định được uy tín, chất lượng, hiệu quả và thương hiệu của mình trên thị trường trong nước và quốc tế. Tuy nhiên trong bối cảnh toàn cầu hóa kinh tế, các doanh nghiệp phải đối mặt với những thách thức to lớn như phải đối mặt với công ty xuyên quốc gia, đa quốc gia có tiềm lực tài chính, công nghệ, kinh nghiệm và năng lực cạnh tranh cao và phải cạnh tranh quyết liệt trong điều kiện mới với những nguyên tắc nghiêm ngặt của định chế thương mại và luật pháp quốc tế. Vì vậy, các doanh nghiệp cần thiết phải nghiên cứu nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm của mình để hội nhập kinh tế quốc tế nhằm kiểm soát môi trường kinh doanh và đưa ra những chiến lược kinh doanh hiệu quả. Trong những năm gần đây, nhu cầu tiêu thụ các mặt hàng tiêu dùng, thực phẩm đóng gói, đồ uống đóng chai và dược phẩm ngày càng tăng cao, dẫn đến việc gia tăng các sản phẩm bao bì. thị trường sản phẩm bao bì ngày càng đa dạng và phong phú hơn. Những sản phẩm bao bì có mẫu mã đẹp thường được người tiêu dùng lựa chọn nhiều hơn. Qua đó có thể thấy rằng bao bì đã có một sức ảnh hưởng không nhỏ đến quyết định lựa chọn sản phẩm của người tiêu dùng. Chính vì vậy các nhà sản xuất cần chú trọng nhiều hơn nữa về bao bì của sản phẩm để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng và chiếm lĩnh thị trường. Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long là một công ty chuyên về sản xuất túi và bao bì phục vụ hỗ trợ cho các sản phẩm của các công ty sản xuất trong và ngoài nước, được thành lập vào năm 2005. Trải qua nhiều năm hoạt động, từ một xưởng sản xuất nhỏ, giờ đây công ty đã 2 có trong tay đội ngũ nhân viên lớn mạnh, những máy móc thiết bị hiện đại cùng với những sản phẩm được nhiều khách hàng tin dùng. Tuy nhiên trong những năm gần đây, sản phẩm bao bì của công ty đang gặp phải rất nhiều áp lực cạnh tranh từ phía các công ty đối thủ, cùng với mức độ yêu cầu chất lượng sản phẩm ngày càng cao từ phía khách hàng. Để tồn tại và phát triển trong tương lai, Công ty đang tích cực tìm hiểu, nghiên cứu để đưa ra những chiến lược, giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh, tạo vị thế vững chắc trên thị trường. Xuất phát từ thực tế trên, tôi đã chọn và nghiên cứu đề tài: “Nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm bao bì tại Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long” nhằm làm rõ năng lực cạnh tranh hiện tại của công ty, để từ đó đề xuất một số giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh cho công ty trong tương lai. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Phân tích, đánh giá năng lực cạnh tranh của sản phẩm bao bì của Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long. Trên cơ sở làm rõ những thuận lợi và khó khăn, đề tài đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm tại Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long trong thời gian tới. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm của doanh nghiệp. - Phân tích, đánh giá thực trạng về năng lực cạnh tranh của công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long, làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty trong giai đoạn 2015-2017. - Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long trong thời gian tới. 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Năng lực cạnh tranh sản phẩm bao bì của Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Đề tài nghiên cứu tại Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long. - Về thời gian: Đề tài sử dụng nguồn số liệu phân tích trong giai đoạn 2015-2017. Số liệu điều tra được thực hiện trong tháng 4/năm 2018. Các giải pháp được đề xuất tập trung chủ yếu vào giai đoạn 2018-2020. - Về nội dung: Đề tài tập trung phân tích, đánh giá năng lực cạnh tranh của sản phẩm bao bì tại Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long dựa trên một số nội dung như chất lượng sản phẩm, thương hiệu sản phẩm, giá thành sản phẩm và các dịch vụ kèm theo. Bên cạnh việc làm rõ các yếu tố ảnh hưởng cũng như những thành tựu và hạn chế mà công ty đã đạt được trong thời gian qua, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm bao bì tại công ty trong thời gian tới. 4. Đóng góp của luận văn  Về mặt lý luận Luận văn góp phần hoàn thiện các vấn đề lý luận về nâng cao năng lực cạnh tranh trong doanh nghiệp.  Về mặt thực tiễn - Luận văn phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của sản phẩm sản phẩm bao bì của Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long. Từ đó, làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. - Luận văn đề xuất một số giải pháp cơ bản có tính khả thi nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm sản phẩm bao bì của Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long trong thời gian tới. 4 - Ngoài ra, luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà quản trị, các học viên cao học và sinh viên thuộc chuyên ngành quản trị kinh doanh. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn được kết cấu thành 4 chương với nội dung cụ thể như sau: Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm trong các doanh nghiệp Chương 2. Phương pháp nghiên cứu Chương 3. Phân tích năng lực cạnh tranh của sản phẩm bao bì tại Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long Chương 4. Một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm bao bì tại Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long 5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA SẢN PHẨM TẠI DOANH NGHIỆP 1.1. Cơ sở lý luận về nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm tại các doanh nghiệp 1.1.1. Một số khái niệm liên quan đến nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm tại doanh nghiệp * Doanh nghiệp Hiện nay, có nhiều quan điểm khác nhau về doanh nghiệp. Cụ thể như sau: Xét theo quan điểm luật pháp: Doanh nghiệp là tổ chức kinh tế có tư cách pháp nhân, có con dấu, có tài sản, có quyền và nghĩa vụ dân sự hoạt động kinh tế theo chế độ hạch toán độc lập, tự chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động kinh tế trong phạm vi vốn đầu tư do doanh nghiệp quản lý và chịu sự quản lý của nhà nước bằng các loại luật và chính sách thực thi. Xét theo quan điểm chức năng: Doanh nghiệp là một đơn vị tổ chức sản xuất mà tại đó người ta kết hợp các yếu tố sản xuất (có sự quan tâm giá cả của các yếu tố) khác nhau do các nhân viên của công ty thực hiện nhằm bán ra trên thị trường những sản phẩm hàng hóa hay dịch vụ để nhận được khoản tiền chênh lệch giữa giá bán sản phẩm với giá thành của sản phẩm ấy. (M.Francois Peroux). Xét theo quan điểm phát triển: Doanh nghiệp là một cộng đồng người sản xuất ra những của cải. Nó sinh ra, phát triển, có những thất bại, có những thành công, có lúc vượt qua những thời kỳ nguy kịch và ngược lại có lúc phải ngừng sản xuất, đôi khi tiêu vong do gặp phải những khó khăn không vượt qua được " (trích từ sách "kinh tế doanh nghiệp” của D.Larua.A Caillat - Nhà xuất bản Khoa Học Xã Hội 1992). 6 Xét theo quan điểm hệ thống: Doanh nghiệp bao gồm một tập hợp các bộ phận được tổ chức, có tác động qua lại và theo đuổi cùng một mục tiêu. Các bộ phận tập hợp trong doanh nghiệp bao gồm 4 phân hệ sau: sản xuất, thương mại, tổ chức, nhân sự. Ngoài ra, có thể liệt kê hàng loạt những định nghĩa khác nữa khi xem xét doanh nghiệp dưới những góc nhìn khác nhau. Song giữa các định nghĩa về doanh nghiệp đều có những điểm chung nhất, nếu tổng hợp chúng lại với một tầm nhìn bao quát trên phương diện tổ chức quản lý là xuyên suốt từ khâu hình thành tổ chức, phát triển đến các mối quan hệ với môi trường, các chức năng và nội dung hoạt động của doanh nghiệp cho thấy đã là một doanh nghiệp nhất thiết phải được cấu thành bởi những yếu tố sau đây: - Yếu tố tổ chức: Một tập hợp các bộ phận chuyên môn hóa nhằm thực hiện các chức năng quản lý như các bộ phận sản xuất, bộ phận thương mại, bộ phận hành chính. - Yếu tố sản xuất: Các nguồn lực lao động, vốn, vật tư, thông tin. - Yếu tố trao đổi: Những dịch vụ thương mại - mua các yếu tố đầu vào, bán sản phẩm sao cho có lợi ở đầu ra. Từ những cách nhìn nhận như trên có thể phát biểu về định nghĩa doanh nghiệp như sau: Doanh nghiệp là đơn vị kinh tế có tư cách pháp nhân, quy tụ các phương tiện tài chính, vật chất và con người nhằm thực hiện các hoạt động sản xuất, cung ứng, tiêu thụ sản phẩm hoặc dịch vụ, trên cơ sở tối đa hóa lợi ích của người tiêu dùng, thông qua đó tối đa hóa lợi của chủ sở hữu, đồng thời kết hợp một cách hợp lý các mục tiêu xã hội. * Sản phẩm Có nhiều khái niệm về sản phẩm đã đề cập tùy theo mục đích nghiên cứu, theo những cách tiếp cận khác nhau: Theo tiêu chuẩn quốc tế ISO 9000:2000: Sản phẩm là kết quả của một quá trình tập hợp các hoạt động có liên quan lẫn nhau hoặc tương tác (với nhau) để biến đổi đầu vào (input) và đầu ra (output). 7 Sản phẩm là toàn bộ những gì có thể thỏa mãn nhu cầu hay ước muốn, được đem ra chào bán trên thị trường, với mục đích thu hút sự chú ý mua sắm, sử dụng hay tiêu dùng. Phần lớn các khái niệm trên đều thể hiện đặc tính có thể thỏa mãn nhu cầu của sản phẩm. Sản phẩm không nhất thiết phải được tạo ra bởi con người, nhưng nó cần phải có lợi ích nào đó với con người. Xét về khía cạnh đó, sản phẩm có thể tồn tại dưới dạng hữu hình (sản phẩm vật chất), hoặc vô hình (dịch vụ). Sản phẩm hữu hình là những sản phẩm tồn tại dưới dạng vật chất cụ thể, có những đặc tính vật lý, hóa học, sinh học. Có thể cảm nhận các sản phẩm hữu hình dưới các góc độ như nhìn thấy, sờ, cân, đo, đong, đếm và kiểm tra chất lượng bằng phương tiện hóa, lý. Sản phẩm vô hình hay còn gọi là dịch vụ là kết quả của các quá trình lao động, hoạt động kinh tế hữu ích. Cũng giống như sản phẩm hữu hình, dịch vụ được tạo ra là để đáp ứng nhu cầu của con người, tuy nhiên do không tồn tại dưới hình thái vật chất cụ thể nên dịch vụ chỉ có thể được cảm nhận khi con người sử dụng nó mà thôi. Trong thực tế thì có sản phẩm thiên về sản phẩm hữu hình, có sản phẩm thiên về dịch vụ, và rất nhiều sản phẩm là sự kết hợp của cả hai loại trên. *Cạnh tranh Cạnh tranh là một khái niệm được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau với những khái niệm khác nhau. Theo quan điểm của Các - Mác: “Cạnh tranh là sự ganh đua, sự đấu tranh gay gắt giữa các nhà tư bản để giành giật những điều kiện thuận lợi trong sản xuất và tiêu thụ hàng hóa để thu được lợi nhuận siêu ngạch” (Các Mác, 1987) Theo quan điểm cạnh tranh hiện đại thì cạnh tranh dựa trên cơ sở lấy tăng trưởng bền vững, chuyên môn hóa ở trình độ sáng tạo ra hệ thống sinh thái làm mục tiêu phát triển. Doanh nghiệp cạnh tranh không gian, cạnh tranh 8 thị trường và cạnh tranh tư bản. Một khi đã chiếm giữ thị trường, hoặc không gian trở thành một thứ được pháp luật thừa nhận hay quyền lợi trong thực tế thì bản thân không gian sẽ có giá trị. Từ đó có thể nói rằng: Công ty đã chiếm được thị trường có tiềm năng phát triển thì thị trường ấy sẽ đẻ ra tư bản. Nói theo nghĩa rộng, công ty cạnh tranh quyền tồn tại phát triển bằng cạnh tranh chiếm vị trí không gian. Mọi không gian hoạt động kinh tế đều là tài nguyên và của cải. Kinh tế học giả định rằng những không gian này khan hiếm, quyền lợi đối với của cải phải có không gian sản phẩm cụ thể để tồn tại. Do đó, việc khai thác và chiếm hữu không gian kinh tế trở thành mục tiêu chiến lược của công ty. Theo Samuelson, cạnh tranh là sự kình địch giữa các doanh nghiệp cạnh tranh với nhau để giành khách hàng, thị trường (Samuelson, 2000). Theo Từ điển bách khoa Việt Nam: Cạnh tranh (trong kinh doanh) là hoạt động ganh đua giữa những người sản xuất hàng hóa, giữa các thương nhân, các nhà kinh doanh trong nền kinh tế thị trường, chi phối bởi quan hệ cung cầu nhằm giành các điều kiện sản xuất, tiêu thụ và thị trường có lợi nhất (Từ điển bách khoa, 1995). Từ những quan điểm trên, có thể tiếp cận về cạnh tranh như sau: Thứ nhất, nói đến cạnh tranh là nói đến sự ganh đua nhằm lấy phần thắng của nhiều chủ thể cùng tham dự. Thứ hai, mục đích trực tiếp của cạnh tranh là một đối tượng cụ thể nào đó mà các bên đều muốn giành giật, mục đích cuối cùng là kiếm lợi nhuận cao. Thứ ba, cạnh tranh diễn ra trong một môi trường cụ thể, có các ràng buộc chung mà các bên tham gia phải tuân thủ. Thứ tư, trong quá trình cạnh tranh các chủ thể tham gia cạnh tranh có thể sử dụng nhiều công cụ khác nhau: cạnh tranh bằng đặc tính và chất lượng sản phẩm, cạnh tranh bằng giá bán... (Chu Văn Cấp, 2003) Như vậy, khái niệm cạnh tranh trong kinh doanh có thể hiểu như sau: Cạnh tranh là quan hệ kinh tế mà ở đó các chủ thể kinh tế ganh đua nhau tìm 9 mọi biện pháp, cả nghệ thuật lẫn thủ đoạn để đạt được mục tiêu kinh tế của mình, thông thường là chiếm lĩnh thị trường, giành lấy khách hàng cũng như các điều kiện sản xuất, thị trường có lợi nhất. Mục đích cuối cùng của các chủ thể kinh tế trong quá trình cạnh tranh là tối đa hóa lợi ích. Đối với người sản xuất kinh doanh là lợi nhuận, đối với người tiêu dùng là lợi ích tiêu dùng và sự tiện lợi. * Năng lực cạnh tranh sản phẩm Năng lực cạnh tranh của sản phẩm được đo bằng thị phần của sản phẩm cụ thể trên thị trường. Cạnh tranh sản phẩm thể hiện những lợi thế của sản phẩm so với đối thủ cạnh tranh. Các chỉ tiêu đánh giá năng lực cạnh tranh của sản phẩm bao gồm các chỉ tiêu cơ bản và các chỉ tiêu cụ thể. Các chỉ tiêu cơ bản bao gồm giá thành và giá cả sản phẩm, chất lượng sản phẩm, hệ thống phân phối và uy tín doanh nghiệp. Chỉ tiêu uy tín doanh nghiệp có ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh sản phẩm, cho thấy mối quan hệ giữa năng lực cạnh tranh doanh nghiệp ảnh hưởng cơ bản và lâu dài đến năng lực cạnh tranh sản phẩm. Các chỉ tiêu đánh giá cụ thể năng lực cạnh tranh của sản phẩm bao gồm các chỉ tiêu định lượng và các chỉ tiêu định tính. Các chỉ tiêu định lượng bao gồm những chỉ tiêu cơ bản: - Thị phần của sản phẩm trên thị trường trong từng năm so với đối thủ cạnh tranh, có thể tính thị phần khi so với toàn bộ thị trường, so với phân đoạn (phân khúc) thị trường mà doanh nghiệp lựa chọn, so với đối thủ cạnh tranh mạnh nhất. - Mức sản lượng, doanh thu tiêu thụ của mặt hàng đó trong từng năm so với đối thủ cạnh tranh. - Mức chênh lệch về giá của mặt hàng so với đối thủ cạnh tranh. Các chỉ tiêu định tính bao gồm những chỉ tiêu cơ bản: - Mức chênh lệch về chất lượng của sản phẩm so với đối thủ cạnh tranh. 10 - Mức độ hấp dẫn của sản phẩm về mẫu mã, kiểu cách so với các đối thủ cạnh tranh. - Ấn tượng về hình ảnh nhãn hiệu hàng hóa của nhà sản xuất ra mặt hàng đó so với hàng hóa cùng loại của các đối thủ cạnh tranh. * Năng lực cạnh tranh của sản phẩm tại doanh nghiệp Năng lực cạnh tranh của sản phẩm của doanh nghiệp thường được gắn với ưu thế của sản phẩm mà doanh nghiệp đưa ra thị trường hoặc với thị phần mà hàng hoá của nó chiếm giữ thông qua khả năng tổ chức, quản trị kinh doanh hướng vào đổi mới công nghệ, giảm chi phí nhằm duy trì hay gia tăng lợi nhuận, bảo đảm sự tồn tại, phát triển bền vững của doanh nghiệp. Theo Fafchamps, năng lực cạnh tranh sản phẩm của doanh nghiệp là khả năng doanh nghiệp đó có thể sản xuất sản phẩm với chi phí biến đổi trung bình thấp hơn giá của nó trên thị trường - có nghĩa là doanh nghiệp nào có khả năng sản xuất ra sản phẩm có chất lượng tương tự như sản phẩm của doanh nghiệp khác, nhưng với chi phí thấp hơn thì được coi là có khả năng cạnh tranh cao hơn. Randall lại cho rằng, sức cạnh tranh sản phẩm của doanh nghiệp là khả năng giành được và duy trì thị phần trên thị trường với lợi nhuận nhất định. Còn Dunning lập luận rằng, sức cạnh tranh sản phẩm của doanh nghiệp là khả năng cung ứng sản phẩm của chính doanh nghiệp đó trên các thị trường khác nhau mà không phân biệt nơi bố trí của doanh nghiệp. Theo Philip Lasser, sức cạnh tranh của một doanh nghiệp trong một lĩnh vực nào đó được xác định bằng những thế mạnh mà công ty có hoặc huy động được để có thể cạnh tranh thắng lợi. Trong khi Markusen đã đưa ra một khái niệm “một nhà sản xuất được gọi là cạnh tranh nếu như nó có một mức chi phí đơn vị trung bình bằng hoặc thấp hơn chi phí đơn vị của các nhà cạnh tranh quốc tế”. Một quan niệm khác của Nguyễn Bách Khoa cho rằng: Năng lực cạnh tranh sản phẩm của doanh nghiệp được hiểu là tích hợp các khả năng và