Tài liệu Năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã ở huyện hà trung, tỉnh thanh hóa hiện nay

BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ --------/-------- -----/----- HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRỊNH HỒNG SƠN NĂNG LỰC CÁN BỘ CHỦ CHỐT CHÍNH QUYỀN CẤP XÃ Ở HUYỆN HÀ TRUNG, TỈNH THANH HOÁ HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI, NĂM 2017 BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ --------/-------- -----/----- HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRỊNH HỒNG SƠN NĂNG LỰC CÁN BỘ CHỦ CHỐT CHÍNH QUYỀN CẤP XÃ Ở HUYỆN HÀ TRUNG, TỈNH THANH HOÁ HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên Ngành Quản Lý Công Mã số: 60 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN BÁ CHIẾN HÀ NỘI, NĂM 2017 LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan những nội dung nghiên cứu trình bày trong luận văn thạc sĩ quản lý công, đề tài “Năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã ở huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa hiện nay” của tác giả là kết quả nghiên cứu khoa học của bản thân, nếu có sự thiếu trung thực học viên xin chịu hoàn toàn trách nhiệm trước Hội đồng chấm luận văn và Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội. Tác giả Trịnh Hồng Sơn LỜI CẢM ƠN Đề tài này được thực hiện dưới sự hướng dẫn, giúp đỡ tận tình của PGS.TS Nguyễn Bá Chiến, cùng với sự giúp đỡ của các giáo sư, phó giáo sư tiến sỹ phản biện và các bạn đồng nghiệp. Xin cảm ơn sự giúp đỡ tận tình và quý báu đó. Quá trình nghiên cứu đề tài cũng là quá trình vận dụng giữa lý luận và thực tiễn trong công tác cán bộ chủ chốt cấp xã ở huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa. Đây là kết quả học tập nghiên cứu, mặc dù đã cố gắng song bản thân vẫn còn nhiều băn khoăn về nhiều vấn đề trong công tác cán bộ chủ chốt cấp xã chưa đi sâu nghiên cứu được. Do vậy, trong quá trình thực hiện đề tài không tránh khỏi thiếu sót, rất mong được sự giúp đỡ của giáo viên hướng dẫn và Hội đồng bảo vệ luận văn để bản thân bổ cứu, hoàn chỉnh đề tài được tốt hơn nhằm vận dụng vào thực tiễn công tác cán bộ chủ chốt ở địa phương. Xin chân thành cảm ơn! DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CHXHCNVN Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam HĐND Hội đồng nhân dân LHPN Liên hiệp phụ nữ MTTQ Mặt trận tổ quốc Nxb Nhà xuất bản UBND Ủy ban nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Thống kê về cơ cấu và độ tuổi, giới tính của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã của huyện Hà Trung, năm 2016. .................................................. 38 Bảng 2.2: Thống kê trình độ học vấn phổ thông của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã của huyện Hà Trung, năm 2016 ........................................................... 40 Bảng 2.3: Thống kê trình độ chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã của huyện Hà Trung, năm 2016 ................................................... 41 Bảng 2.4: Thống kê trình độ lý luận chính trị của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã của huyện Hà Trung, năm 2016 ................................................................. 42 Bảng 2.5: Thống kê trình độ quản lý nhà nước của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã của huyện Hà Trung, năm 2016 ........................................................... 43 Bảng 2.6: Thống kê trình độ ngoại ngữ của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã của huyện Hà Trung, năm 2016 ...................................................................... 44 Bảng 2.7: Thống kê trình độ tin học của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã của huyện Hà Trung, năm 2016 ............................................................................. 45 Bảng 2.8: Kết quả khảo sát kiến thức cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã huyện Hà Trung............................................................................................... 46 Bảng 2.9: Kết quả khảo sát kĩ năng cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã huyện Hà Trung ......................................................................................................... 48 Bảng 2.10: Kết quả khảo sát thái độ cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã huyện Hà Trung............................................................................................... 50 MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1 Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC ........................ 7 CÁN BỘ CHỦ CHỐT CHÍNH QUYỀN CẤP XÃ ...................................... 7 1.1. Những khái niệm cơ bản ..................................................................... 7 1.1.1. Khái niệm cán bộ ............................................................................ 7 1.1.2. Khái niệm năng lực ......................................................................... 8 1.1.3. Khái niệm năng lực cán bộ ........................................................... 11 1.1.4. Khái niệm năng lực cán bộ chủ chốt ............................................. 12 1.1.5. Khái niệm chính quyền cấp xã ...................................................... 15 1.1.6. Khái niệm năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã............. 18 1.2. Tiêu chuẩn và tiêu chí đánh giá năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã .............................................................................................. 20 1.2.1. Tiêu chuẩn cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã .......................... 20 1.2.2. Tiêu chí đánh giá năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã . 22 1.3. Yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã ................................................................................................................. 29 1.3.1. Yếu tố chủ quan ............................................................................ 30 1.3.2. Yếu tố khách quan ......................................................................... 31 Tiểu kết chƣơng 1 .......................................................................................... 35 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CÁN BỘ CHỦ CHỐT CHÍNH QUYỀN CẤP XÃ Ở HUYỆN HÀ TRUNG, TỈNH THANH HÓA .......... 36 2.1. Khái quát đặc điểm địa lý, kinh tế, xã hội của huyện Hà Trung ảnh hƣởng đến năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã..................... 36 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ......................................................................... 36 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội .............................................................. 37 2.2. Phân tích thực trạng năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã ở huyện Hà Trung ..................................................................................... 38 2.2.1. Về cơ cấu và độ tuổi...................................................................... 38 2.2.2. Về trình độ..................................................................................... 40 2.2.3. Về kiến thức hiểu biết ................................................................... 46 2.2.4. Về kỹ năng .................................................................................... 48 2.2.5. Về thái độ làm việc ....................................................................... 49 2.3. Đánh giá năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã ở huyện Hà Trung .......................................................................................................... 51 2.3.1. Ưu điểm ......................................................................................... 52 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ............................................................... 54 Tiểu kết chƣơng 2 .......................................................................................... 62 Chƣơng 3: PHƢƠNG HƢỚNG, MỤC TIÊU VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CÁN BỘ CHỦ CHỐT CHÍNH QUYỀN CẤP XÃ Ở HUYỆN HÀ TRUNG, TỈNH THANH HÓA TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY ..................................................................................................... 64 3.1. Phƣơng hƣớng, mục tiêu nâng cao năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã ở huyện Hà Trung.............................................................. 64 3.1.1. Phương hướng ............................................................................... 64 3.1.2. Mục tiêu chủ yếu đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 ....... 65 3.2. Giải pháp cơ bản nâng cao năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã ở huyện Hà Trung ......................................................................... 66 3.2.1. Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đối với công tác cán bộ ....... 66 3.2.2. Đổi mới, nâng cao chất lượng công tác cán bộ ............................. 68 3.2.3. Nâng cao kỹ năng lãnh đạo, quản lý của đội ngũ cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã .................................................................................. 80 3.2.4. Xây dựng và rèn luyện tác phong và thái độ ứng xử cho cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã .......................................................................... 83 3.2.5. Những giải pháp đối với bản thân đội ngũ cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã ............................................................................................ 84 Tiểu kết chƣơng 3 .......................................................................................... 86 KẾT LUẬN .................................................................................................... 87 KIẾN NGHỊ ................................................................................................... 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 92 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong hệ thống hành chính nhà nước ở Việt Nam, chính quyền cấp xã, hay chính quyền cấp cơ sở, là nền tảng của bộ máy nhà nước. Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 quy định “Chính quyền địa phương ở xã là cấp chính quyền địa phương gồm có Hội đồng nhân dân xã và Ủy ban nhân dân xã”. Đây là cấp chính quyền có số lượng lớn nhất và có đặc điểm tự nhiên – kinh tế - xã hội đa dạng nhất trong các loại hình đơn vị hành chính. Cấp xã là nơi tuyệt đại bộ phận nhân dân cư trú, sinh sống; mọi hoạt động lãnh đạo, quản lý của chính quyền cấp xã sẽ tác động trực tiếp đến đời sống, xã hội và nhân dân trên địa bàn. Chính quyền cấp xã là cầu nối trực tiếp toàn bộ hệ thống chính trị với nhân dân, là nơi tổ chức, vận động nhân dân thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, khai thác mọi tiềm năng ở địa phương để phát triển kinh tế- xã hội, tổ chức cuộc sống của cộng đồng dân cư. Đồng thời cũng là nơi kiểm nghiệm tính đúng đắn, sự phù hợp các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và cũng là nơi cung cấp nguồn cơ sở thực tiễn để góp phần hoàn thiện chính sách pháp luật. Nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước có đi vào thực tế cuộc sống được hay không một phần rất quan trọng là do hiệu quả hoạt động của cấp đơn vị cơ sở này – trong đó năng lực của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã là nhân tố quyết định nhất. Đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã là những người trực tiếp tuyên truyền, vận động và tổ chức thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước ở cơ sở, đảm bảo an sinh của người dân và sự phát triển của cộng đồng. Thông qua vai trò của họ mà ý Đảng, lòng dân được thống nhất, làm cho chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước có cơ sở bám rễ, ăn sâu trong đời sống xã hội, tạo nên sự gắn 1 bó mật thiết giữa Đảng và dân, nâng cao sự nhất trí trong Đảng và sự đồng thuận trong xã hội. Cán bộ chủ chốt cấp xã là người quyết định hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị ở cơ sở, họ vừa là người đứng đầu của hệ thống, vừa là người chỉ huy, điều hành, tổ chức thực hiện, đảm bảo cho bộ máy vận hành đồng bộ, thông suốt, hiệu lực, hiệu quả, làm cho đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước đi vào thực tế cuộc sống. Vai trò của người cán bộ lãnh đạo nói chung, cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã nói riêng trong thời kỳ mới đặc biệt quan trọng như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định “Cán bộ là gốc của mọi công việc", "công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém” [19, Tr. 478]. Trong những năm qua, thực hiện Nghị quyết trung ương về đổi mới, nâng cao chất lượng hệ thống chính trị ở cấp xã; được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp đội ngũ cán bộ cơ sở nói chung và đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã nói riêng của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa đã được củng cố, kiện toàn, chất lượng được nâng lên rõ rệt. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XXI, nhiệm kỳ 2015 - 2020 đặt ra 4 chương trình trọng tâm lớn, trong đó có Chương trình phát triển nguồn nhân lực, cụ thể là: "Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có phẩm chất đạo đức tốt, có trình độ năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn cách mạng mới. Phấn đấu đến năm 2020, tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt trên 75%; có 100% cán bộ, công chức đạt chuẩn theo quy định". Tuy nhiên, thực tế cho thấy, đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã của huyện Hà Trung vẫn còn tồn tại nhiều bất cập do hình thành từ nhiều nguồn, cơ cấu chưa đồng bộ, trình độ, phẩm chất, năng lực lãnh đạo của một bộ phận cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới, độ tuổi bình quân cao, nhiều nơi khó khăn, bị động, lúng túng về việc chuẩn bị đội ngũ cán bộ thay thế, nhiều cán bộ chưa đạt chuẩn chức danh. Một bộ phận còn thiếu tinh thần trách nhiệm, trình độ, năng lực 2 còn hạn chế chưa thật an tâm, tâm huyết với công việc, còn có biểu hiện suy thoái đạo đức, lối sống, mất đoàn kết, vi phạm trong công tác quản lý nhà nước, nhất là lĩnh vực quản lý đất đai, ngân sách… Từ những vấn đề nêu trên, bằng những kiến thức đã học tập, nghiên cứu ở Học viện Hành chính Quốc gia và thực tiễn công tác, tôi chọn đề tài: “Năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã ở huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa hiện nay” làm luận văn tốt nghiệp chương trình thạc sỹ Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Vấn đề năng lực cán bộ chủ chốt cấp xã được nhiều nhà khoa học quan tâm và đã có những công trình nghiên cứu liên quan, như: - PGS.TS Nguyễn Phú Trọng và PGS.TS.Trần Xuân Sầm đồng chủ biên: Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Nxb Chính trị quốc gia, 2003. - Vụ Chính quyền địa phương, Ban tổ chức cán bộ Chính phủ (nay là Bộ nội vụ): Đề tài khoa học cấp bộ: Đổi mới chính sách đối với cán bộ chính quyền cơ sở đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính, Chủ nhiệm đề tài Trần Hữu Thắng, Hà Nội, 2001. - TS Thang Văn Phúc và TS Chu Văn Thành đồng chủ biên: Chính quyền cấp xã và quản lý nhà nước cấp xã của viện khoa học Tổ chức Nhà nước, Ban Tổ chức cán bộ Chính phủ, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000. - PGS.TS Nguyễn Hữu Khiển: Nâng cao năng lực quản lý nhà nước của cán bộ chính quyền cơ sở tỉnh Trà Vinh giai đoạn 2005 – 2010, Đề tài khoa học, Hà Nội, 2005. - TS Trần Nho Thìn: Đổi mới tổ chức và hoạt động của Ủy ban nhân dân xã, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2000. 3 - Trần Thị Kim Dung: Cán bộ công chức cấp xã ở tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn hiện nay, Luận văn Thạc sỹ ngành lý luận và lịch sử Nhà nước và Pháp luật, 2011. - Mạc Minh Sản: Hoàn thiện pháp luật về cán bộ, công chức chính quyền cấp xã đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Luận án tiến luật học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội, 2008. - Phạm Tuấn Linh: Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, Luận văn Thạc sỹ Quản lý Hành chính công Khóa 7- Học viện hành chính Quốc gia. - Phạm Thị Thu Vinh: Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ chính quyền cơ sở trên địa bàn tỉnh Phú Thọ, Luận văn thạc sĩ Quản lý nhà nước, Hà Nội, 2003. - Nguyễn Thị Loan: Nâng cao năng lực cán bộ chủ chốt cấp cơ sở huyện Kiến Thụy, thành phố Hải Phòng trong giai đoạn hiện nay, Luận văn Thạc sỹ Quản lý Hành chính công, Hà Nội, 2013. - Phạm Thị Chuyên: Chất lượng cán bộ Chính quyền phường quận Hải An, thành phố Hải Phòng, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công, Hà Nội, 2015. - Lê Văn Sơn: Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, thị trấn ở huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh trong giai đoạn hiện nay, Luận văn thạc sỹ khoa học chính trị, Vinh, 2014. Tuy đã có nhiều công trình nghiên cứu về năng lực, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã nhưng chưa có đề tài nào đề cập tới năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã trên địa bàn huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa. Cho nên, tác giả mạnh dạn nghiên cứu vấn đề này với mong muốn góp phần nhỏ bé vào công tác cán bộ của huyện nhà. 4 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Đưa ra các giải pháp nhằm góp phần nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã ở huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn và xây dựng nông thôn mới ở địa phương. 3.2. Nhiệm vụ của đề tài Xuất phát từ mục tiêu trên, luận văn tập trung giải quyết những vấn đề sau: - Phân tích làm rõ cơ sở khoa học về lý luận và thực tiễn về năng lực của cán bộ chủ chốt ở cấp xã, - Khảo sát, phân tích thực trạng năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa, - Đề ra một số giải pháp góp phần nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã ở huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn hiện nay. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu vấn đề năng lực của đội ngũ cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã trong giai đoạn hiện nay. Trên cơ sở quan điểm chủ nghĩa Mác -Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ và công tác cán bộ luận văn đi sâu làm rõ vai trò, vị trí của đội ngũ cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã, khái niệm, yếu tố cấu thành năng lực cán bộ lãnh đạo chủ chốt của hệ thống chính trị cơ sở để trên cơ sở đó xây dựng phương hướng, giải pháp nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt chính quyền cấp xã trong giai đoạn hiện nay. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Do điều kiện về quy mô, thời gian của luận văn nên đề tài chỉ tập trung nghiên cứu về “Năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã ở huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa” trong thời gian từ năm 2013 đến năm 2016. 5 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, quán triệt, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng về công tác cán bộ. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu đề tài luôn sử dụng phương pháp định lượng (phân tích, tổng hợp) và phương pháp định tính (phỏng vấn, hỏi ý kiến chuyên gia). 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Kết quả nghiên cứu của luận văn bổ sung những vấn đề về lý luận góp phần làm sáng tỏ quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về: Năng lực cán bộ chủ chốt cấp xã trong giai đoạn hiện nay. Luận văn là tài liệu để huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa tham khảo và căn cứ vào tình hình thực tế áp dụng đối với từng xã, thị trấn. Đồng thời có thể sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo trong việc giảng dạy ở Trung tâm bồi dưỡng Chính trị huyện. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kiến nghị và kết luận, luận văn gồm 3 chương Chương 1: Những vấn đề lý luận về năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã Chương 2: Thực trạng năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã ở huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa Chương 3: Phương hướng, mục tiêu và giải pháp nâng cao năng lực cán bộ chủ chốt chính quyền cấp xã ở huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn hiện nay 6 Chƣơng 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC CÁN BỘ CHỦ CHỐT CHÍNH QUYỀN CẤP XÃ 1.1. Những khái niệm cơ bản 1.1.1. Khái niệm cán bộ Cán bộ theo nghĩa cơ bản nhất, đó là những người lãnh đạo, dẫn dắt quần chúng, tổ chức điều hành công việc, là hạt nhân của một tổ chức, là nòng cốt của một phong trào. Cán bộ không chỉ là khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng mà còn là mắt xích trọng yếu trong toàn bộ hoạt động của Đảng ta, là nhân tố quyết định sự thành công của cách mạng. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh “Cán bộ là người đem chính sách của Đảng, của Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành. Đồng thời đem tình hình của dân chúng báo cáo cho Đảng, cho Chính phủ hiểu rõ để đặt chính sách cho đúng. Cán bộ là cái gốc của mọi công việc nên huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng” [19, Tr. 269]. Theo Luật cán bộ, công chức số 22/2008/QH12, ngày 13/11/2008, tại Điều 4 quy định: Cán bộ là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh), ở huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là cấp huyện), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Cán bộ xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, người đứng 7 đầu tổ chức chính trị - xã hội, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Từ những định nghĩa nêu trên chúng ta có thể hiểu cán bộ là khái niệm dùng để chỉ những người ở trong cơ cấu của một tổ chức nhất định có trọng trách hoàn thành nhiệm vụ theo chức năng được tổ chức đó phân công. Như vậy có nhiều quan niệm về cán bộ, nhưng tựu trung lại có hai cách hiểu cơ bản. Một là, Cán bộ bao gồm những người trong biên chế nhà nước, làm việc trong các cơ quan Đảng, Nhà nước, đoàn thể chính trị xã hội, các doanh nghiệp nhà nước và lực lượng vũ trang nhân dân từ trung ương đến cơ sở. Hai là, cán bộ là những người giữ chức vụ trong một cơ quan hay một tổ chức để phân biệt với người không có chức vụ. Như vậy, có thể hiểu chung nhất, cán bộ là người lãnh đạo, quản lý làm việc hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Họ được hình thành từ bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ. 1.1.2. Khái niệm năng lực Có nhiều cách diễn đạt khác nhau về thuật ngữ “Năng lực”. Chẳng hạn: Theo từ điển tiếng Việt, thì năng lực được hiểu là "sức làm được việc của con người, con vật, máy móc ..., năng lực sản xuất" [28, Tr. 603]. Năng lực là khả năng, điều kiện chủ quan hoặc tự nhiên sẵn có để thực hiện một hoạt động nào đó ở mức độ cao, hoặc năng lực được hiểu là những phẩm chất của con người tạo ra cho con người đó khả năng hoàn thành có kết quả một quá trình hoạt động nhất định. Năng lực còn được hiểu là "tổng hợp những thuộc tính độc đáo của cá nhân, phù hợp với những yêu cầu đặc trưng của một hoạt động nhất định nhằm đảm bảo hoàn thành có kết quả tốt trong lĩnh vực hoạt động ấy" [21, Tr. 174]. 8 Theo cuốn thuật ngữ hành chính do Bộ nội vụ, Học viện hành chính Quốc gia và Viện nghiên cứu Hành chính xuất bản 2002, thì năng lực được quan niệm là khả năng về thể chất và trí tuệ của cá nhân con người, hoặc khả năng của một tập thể có tổ chức tự tạo lập và thực hiện được các hành vi xử sự của mình trong các quan hệ xã hội nhằm thực hiện được mục tiêu, nhiệm vụ do mình đề ra hoặc do Nhà nước hay các chủ thể khác ấn định với kết quả tốt nhất. Theo quan điểm của những nhà tâm lý học, năng lực là tổng hợp các đặc điểm, thuộc tính tâm lý của cá nhân phù hợp với yêu cầu đặc trưng của một hoạt động nhất định nhằm đảm bảo cho hoạt động đó đạt hiệu quả cao. Các năng lực hình thành trên cơ sở của các tư chất tự nhiên của cá nhân, năng lực của con người không phải hoàn toàn do tự nhiên mà có, phần lớn do công tác, do tập luyện mà nên. Năng lực không phải là năng lực bất biến trong mọi hoàn cảnh, môi trường. Ở thời điểm này, môi trường này năng lực phát huy tác dụng nhưng ở thời điểm khác, môi trường khác chưa chắc đã phát huy được tác dụng đó mà cần phải có loại năng lực khác. Năng lực của cán bộ luôn gắn với mục đích tổng thể, với chiến lược phát triển của tổ chức và phải gắn với lĩnh vực điều kiên cụ thể. Như vậy, nói đến năng lực là nói đến khả năng đạt được kết quả hoạt động nào đó. Năng lực không phải là những thuộc tính cá nhân riêng lẻ mà là một tổ hợp các thuộc tính cá nhân đáp ứng yêu cầu cao của hoạt động. Các thuộc tính ấy có quan hệ tác động lẫn nhau, thống nhất với nhau trong một chỉnh thể. Tóm lại có thể khái quát: Năng lực là tổng hợp các đặc điểm, thuộc tính tâm lý của cá nhân hoặc tổ chức đáp ứng những yêu cầu đặc trưng của một hoạt động nhất định nhằm đảm bảo cho hoạt động đó đạt hiệu quả cao. 9 Từ khái niệm năng lực nói chung, trong luận văn này tác giả đi nghiên cứu năng lực của cá nhân con người. Như vậy, năng lực của một người được hiểu là tổng hợp các kiến thức, kỹ năng, thái độ của người đó nhằm thực hiện tốt công việc được giao. Từ khái niệm trên ta thấy, năng lực của một người được hợp thành bởi ba yếu tố cơ bản, đó là: kiến thức, kỹ năng và thái độ của người đó: Thứ nhất, là kiến thức, những hiểu biết về khoa học cơ bản trên các lĩnh vực tự nhiên và xã hội. Những hiểu biết này có được là do quá trình học tập ở trường lớp hoặc tự học tập bằng các hình thức khác nhau. Nhờ những kiến thức cơ bản này mà cá nhân hay tập thể có sự nhìn nhận vấn đề một cách khách quan, khoa học, có khả năng quan sát, nhận xét, tư duy, xét đoán và quyết định hành động cho phù hợp. Trình độ, mức độ về sự hiểu biết, được biểu hiện qua các văn bằng, chứng chỉ mà từng cá nhân đạt được trong quá trình học tập. Người có văn bằng, chứng chỉ cao (theo tiêu chuẩn của hệ thống giáo dục quốc gia hoặc quốc tế) thì có trình độ cao và được Nhà nước thừa nhận. Tuy nhiên, trong thực tế, cũng có những trường hợp tuy chưa có văn bằng, chứng chỉ cấp cao nhưng lại có trình độ tốt trong việc lãnh đạo, quản lý. Có thể nói đây là những trường hợp được đào tạo, rèn luyện qua thực tiễn, tri thức của họ được hình thành từ quá trình trải nghiệm công việc, tự nghiên cứu, học tập, tích lũy, tổng kết kinh nghiệm từ thực tiễn công tác của bản thân và phần nào có năng lực bẩm sinh. Tất nhiên, số lượng này không nhiều. Thứ hai, là kỹ năng thực hiện công việc, khả năng vận dụng những hiểu biết của mình vào hoạt động thực tiễn, mức độ vận dụng càng thành thạo nhuần nhuyễn thì kỹ năng càng cao. Có nhiều loại kỹ năng như kỹ năng giao tiếp, kỹ năng hành chính, kỹ năng ứng dụng, kỹ năng phân tích, kỹ năng quản lý…Kỹ năng có được thường do quá trình làm việc lâu dài, do kinh nghiệm 10 tạo nên, ngoài ra còn do yếu tố bẩm sinh và do kinh nghiệm truyền giao. Người có kỹ năng tiến hành công việc tự tin, nhanh chóng và chất lượng để tạo sự hài lòng của những người liên quan. Thứ ba, là thái độ ứng xử, tác phong của mỗi cá nhân trước những vấn đề có liên quan cần giải quyết. Người có thái độ ứng xử phù hợp, cầu thị, hợp tác, chia sẻ và quyết đoán sẽ giải quyết công việc được nhanh chóng, thấu tình đạt lý, được mọi người đồng thuận và ủng hộ. 1.1.3. Khái niệm năng lực cán bộ Năng lực cán bộ là một trong những điều kiện tiên quyết đảm bảo cho quá trình thực hiện nhiệm vụ đạt kết quả tốt. Đội ngũ cán bộ là nguồn lực chủ yếu của hệ thống quản lý nhà nước có thể vận hành và hoàn thành chức năng, nhiệm vụ được giao. Do tình hình kinh tế, xã hội thường xuyên thay đổi đòi hỏi phải liên tục phát triển năng lực của cán bộ trong hệ thống quản lý nhà nước, do đó năng lực cán bộ có thể tiếp cận trên các khía cạnh sau: Thứ nhất, có tri thức khoa học và kiến thức chuyên môn, khả năng dự báo, phán đoán, khả năng xử lý tình huống, khả năng hành động của cán bộ trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức. Thứ hai, năng lực thực thi công vụ của mỗi cá nhân. Lĩnh vực này liên quan tới cá tính và giá trị, niềm tin của mỗi cá nhân và những yếu tố này định hướng cách thức xử lý công việc của họ. Lĩnh vực cá nhân của năng lực bao gồm khả năng đưa ra sáng kiến có giá trị, giám chịu trách nhiệm, sáng tạo, có khả năng phân biệt cái gì là quan trọng đối với công việc và cái gì là không quan trọng và có khát vọng đạt được kết quả. Năng lực của cán bộ được coi là khả năng của mỗi người để làm được công việc được giao, để xử lý tình huống cụ thể và để thực hiện một nhiệm vụ cụ thể trong một môi trường xác định. 11