Tài liệu Năng lực thực thi công vụ của công chức phường ở thành phố quảng ngãi, tỉnh quảng ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO …………/………… BỘ NỘI VỤ ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ NGỌC DUNG NĂNG LỰC THỰC THI CÔNG VỤ CỦA CÔNG CHỨC PHƯỜNG Ở THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI, TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO …………/………… BỘ NỘI VỤ ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ NGỌC DUNG NĂNG LỰC THỰC THI CÔNG VỤ CỦA CÔNG CHỨC PHƯỜNG Ở THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI, TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Mã số: 60 38 01 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN MINH SẢN THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn "Năng lực thực thi công vụ của công chức phường ở thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi" là công trình nghiên cứu thực sự của riêng tôi, được thực hiện trên cở sở nghiên cứu lý thuyết, khảo sát tình hình thực tiễn và dưới sự hướng dẫn tận tình của TS. Nguyễn Minh Sản. Các số liệu sử dụng trong luận văn là trung thực, có trích dẫn nguồn gốc rõ ràng và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào trước đây. Thừa Thiên Huế, ngày 02 tháng 4 năm 2017 Học viên Nguyễn Thị Ngọc Dung LỜI CÁM ƠN Trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ, hướng dẫn, động viên quý báu của các thầy cô giáo, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp. Trước hết, với sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin được bày tỏ lòng cảm ơn chân thành và biết ơn sâu sắc tới Tiến sĩ Nguyễn Minh Sản, người đã hướng dẫn, chỉ bảo nhiệt tình và định hướng cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, thu thập số liệu, khảo sát thực tế và thực hiện Luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn quý thầy giáo, cô giáo các khoa chuyên ngành, Khoa sau đại học - Học viện Hành chính Quốc gia; Cơ sở Học viện Hành chính khu vực Miền trung đã giúp đỡ cho tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện Luận văn này. Xin chân gửi lời cảm ơn tới Ban lãnh đạo các Cơ quan, Ban, Ngành có liên quan của Thành phố Quảng Ngãi đã cung cấp thông tin, tài liệu để tôi có thể hoàn thành luận văn. Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn tới bạn bè, đồng nghiệp cùng gia đình đã tạo mọi điều kiện tốt nhất để tôi có thể hoàn thành luận văn này. Trân trọng cám ơn! MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................................... 1 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC THỰC THI CÔNG VỤ CỦA CÔNG CHỨC CẤP XÃ ........................................................................................................ 7 1.1.Năng lực, công vụ, công chức cấp xã............................................................................. 7 1.1.1.Khái niệm năng lực: ................................................................................7 1.1.2. Khái niệm công vụ cấp xã. .....................................................................8 1.1.3.Đặc điểm công vụ, công chức cấp xã. ...................................................12 1.1.4. Vị trí, vai trò của công chức cấp xã. ....................................................14 1.2. Năng lực thực thi công vụ của công chức cấp xã ..........................................16 1.2.1.Khái niệm năng lực thực thi công vụ của công chức cấp xã .................16 1.2.2. Đặc điểm năng lực thực thi công vụ của công chức cấp xã ................17 1.3. Các yếu tố cấu thành năng lực thực thi công vụ của công chức cấp xã ......23 1.3.1. Về kiến thức công chức cấp xã ............................................................. 24 1.3.2. Về kỹ năng công chức cấp xã ............................................................... 25 1.3.3. Về thái độ công chức cấp xã ................................................................ 26 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực thực thi công vụ của công chức cấp xã. ..............................................................................................................................28 1.4.1. Tuyển dụng công chức cấp xã .......................................................... 29 1.4.2. Quy hoạch, sử dụng và luân chuyển công chức cấp xã .................29 1.4.3. Quản lý công chức cấp xã .................................................................30 1.4.4. Đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã. ...............................................31 1.4.5. Đánh giá, phân loại công chức cấp xã ...............................................32 1.4.6. Thanh tra, kiểm tra, khen thưởng và kỷ luật công chức cấp xã .......34 1.4.7. Chế độ, chính sách đối với công chức cấp xã ....................................35 Tiểu kết chương 1 .................................................................................................................. 37 Chương 2. THỰC TRẠNG NĂNG LỰC THỰC THI CÔNG VỤ CỦA CÔNG CHỨC PHƯỜNG THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI, ....................................................... 38 TỈNH QUẢNG NGÃI .......................................................................................................... 38 2.1. Thực trạng công chức phường thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi........38 2.1.1. Số lượng công chức phường................................................................. 38 2.1.2. Cơ cấu giới tính của công chức phường. .............................................40 2.1.3. Sự biến động của công chức phường theo độ tuổi ............................... 41 2.2. Phân tích thực trạng năng lực thực thi công vụ của công chức phường thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi .............................................................42 2.2.1. Về kiến thức của công chức phường ....................................................42 2.2.2. Về kỹ năng của công chức phường ......................................................47 2.2.3. Về thái độ của công chức phường: ......................................................51 2.2.4. Về kết quả thực thi công vụ của công chức phường ............................ 53 2.3. Đánh giá chung thực trạng năng lực thực thi công vụ của công chức phường thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi ...............................................57 2.3.1. Những kết quả đạt được .......................................................................57 2.3.2. Những hạn chế, bất cập........................................................................60 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế, bất cập ...........................................64 Tiểu kết chương 2 .........................................................................................67 Chương 3 QUAN ĐIỂM, PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC THỰC THI CÔNG VỤ CỦA CÔNG CHỨC PHƯỜNG THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI, TỈNH QUẢNG NGÃI ................................................................. 68 3.1. Quan điểm nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức phường thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi. ............................................................68 3.1.1. Nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức phường phải đảm bảo sự lãnh đạo thống nhất của Đảng về công tác cán bộ .......................................69 3.1.2. Nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức phường đáp ứng yêu cầu cải cách nền hành chính nhà nước .............................................................. 70 3.1.3. Nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức phường đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân 71 3.2. Phương hướng nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức phường thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi ...............................................72 3.2.1. Nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức phường trên cơ sở phù hợp với thực tiễn nhằm xây dựng đội ngũ công chức phường chính quy, hiện đại .............................................................................................................................. 72 3.2.2. Nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức phường trên cơ sở tôn trọng, quán triệt đầy đủ các nguyên tắc và nội dung cải cách chế độ công vụ, công chức ..................................................................................................................75 3.3. Giải pháp nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức phường thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi .............................................................78 3.3.1. Nâng cao chất lượng tuyển dụng công chức .....................................79 3.3.2. Đổi mới quy hoạch, sử dụng và luân chuyển công chức ..................80 3.3.3. Tăng cường quản lý công chức .......................................................... 82 3.3.4. Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng công chức ........................... 83 3.3.5. Đổi mới đánh giá, phân loại công chức ...............................................86 3.3.6. Thực hiện thanh tra, kiểm tra, khen thưởng và kỷ luật công chức.......89 3.3.7. Đổi mới chế độ, chính sách đối với công chức ....................................91 Tiểu kết chương 3 .................................................................................................................. 96 KẾT LUẬN ............................................................................................................................ 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................................... 1 DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT CBCC Cán bộ, công chức CCHC Cải cách hành chính CCCX Công chức cấp xã CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa KT-XH Kinh tế - Xã hội QLNN Quản lý nhà nước UBND Ủy ban nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Thống kê số lượng, công chức phường ở thành phố Quảng Ngãi theo chức danh đảm nhiệm...........................................................................38 Bảng 2.2. Thống kê số lượng và cơ cấu công chức phường theo giới tính năm 2015……………………………………………………………………39 Bảng 2.3. Thống kê cơ cấu độ tuổi của đội ngũ công chức phường năm 2015 theo chức danh, vị trí công tác………………………………………40 Bảng 2.4. Thống kê trình độ chuyên môn của đội ngũ công chức phường..... 43 Bảng 2.5. Thống kê trình độ lý luận chính trị của công chức phường .... 44 Bảng 2.6.Thống kê trình độ Quản lý Nhà nước và trình độ tin học, của công chức phường thành phố Quảng Ngãi. ................................................ 46 Bảng 2.7. Thực trạng về kết quả đánh giá phân loại của công chức phường thành phố Quảng ngãi năm 2015. ................................................................ 53 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ1 ............................................................................................................... 8 MỞ ĐẦU 1.Lý do chọn đề tài luận văn Chính quyền xã, phường, thị trấn (hay còn gọi là chính quyền cấp xã) có vị trí hết sức quan trọng trong hệ thống chính trị - hành chính. Là cầu nối trực tiếp của hệ thống chính quyền nhà nước với nhân dân, thực hiện hoạt động quản lý nhà nước trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh trật tự, an toàn xã hội ở địa phương theo thẩm quyền được phân cấp, đảm bảo cho các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, được triển khai thực hiện trong cuộc sống. Đội ngũ cán bộ, công chức (CBCC) cấp xã có vai trò hết sức quan trọng trong xây dựng và hoàn thiện bộ máy chính quyền cơ sở, trong hoạt động công vụ, bởi hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước phụ thuộc vào yếu tố chất lượng CBCC. Công chức với chức năng là người trực tiếp giải quyết các hoạt động chuyên môn, là người đại diện cho Nhà nước để thực thi nhiệm vụ, chức năng của Nhà nước trên các lĩnh vực của đời sống xã hội. Công chức cấp phường, xã với đặc thù là người làm việc tại cấp hành chính cơ sở, trực tiếp triển khai các quy định của pháp luật vào đời sống, triển khai các hoạt động trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, trực tiếp có quan hệ với cá nhân và tổ chức. Vì vậy, một mặt công chức cấp xã là chủ thể thực thi quyền lực nhà nước, mặt khác đây cũng là nơi kết nối Nhà nước với Nhân dân, kịp thời phát hiện các vấn đề phát sinh trong thực tế để đề xuất chính sách đáp ứng yêu cầu của thực tiễn đời sống. Nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của công chức trong hiệu quả quản lý nhà nước, trong những năm qua, Đảng đã ban hành nhiều chủ trương về công tác cán bộ, trong đó xác định xây dựng đội ngũ cán bộ ở cơ sở có năng lực tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước, công tâm, thạo việc, tận tụy với dân… nhằm thực hiện tốt các chức năng: cầu nối giữa Nhà nước với các tổ chức và cá nhân; đại diện 1 cho Nhà nước, nhân danh Nhà nước để thực thi quyền lực nhà nước; trực tiếp triển khai, tổ chức thực hiện các đường lối, chủ trương, chính sách và pháp luật của Đảng và Nhà nước trên địa bàn xã là là một trong ba vấn đề cơ bản, bức xúc nhằm đổi mới và nâng cao chất lượng hệ thống chính trị cơ sở [17]. Trên cơ sở các chủ trương mà Đảng đã ban hành, Nhà nước không ngừng bổ sung và hoàn thiện hệ thống pháp luật điều chỉnh địa vị pháp lý của công chức nói chung và công chức cấp xã, phường nói riêng. Các văn bản quy phạm pháp luật đã hình thành khung khổ pháp lý làm minh bạch hoá các vấn đề về tuyển dụng, đánh giá, khen thưởng, kỷ luật, đào tạo, bồi dưỡng...công chức đã góp phần quan trọng vào việc xây dựng, phát triển đội ngũ công chức và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, điều hành của bộ máy chính quyền cấp xã. Trong thời gian qua, cùng với sự phát triển chung của đội ngũ công chức cấp xã trong cả nước, đội ngũ công chức cấp xã ở thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi đã có những bước thay đổi căn bản, từng bước được chuẩn hóa về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị, quản lý nhà nước... Tuy nhiên, trên thực tế chất lượng của đội ngũ công chức cấp xã, phường vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu công việc. Một bộ phận không nhỏ công chức xã, phường không chỉ yếu về kiến thức chuyên môn mà còn thiếu cả kỹ năng nghề nghiệp và đạo đức công vụ làm suy giảm niềm tin của Nhân dân vào cán bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của bộ máy công quyền. Để xây dựng đội ngũ công chức cấp xã ở thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi bảo đảm cả về phẩm chất và năng lực đã đặt ra nhiều vấn đề lý luận, pháp lý cần phải được giải đáp thấu đáo, có căn cứ khoa học và thực tiễn. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài: “Năng lực thực thi công vụ của công chức phường ở thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi” là yêu cầu khách quan và cần thiết cả về lý luận và thực tiễn. 2 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Chủ đề liên quan đến năng lực thực thi của đội ngũ cán bộ, công chức hành chính nói chung và công chức cấp xã nói riêng là đối tượng nghiên cứu của nhiều nghành khoa học xã hội như: Luật học, Lý luận và lịch sử của nhà nước và pháp luật, quản lý công, v.v… Đến nay, đã có nhiều công trình được công bố dưới những góc độ, mức độ, khía cạnh, hình thức thể hiện khác nhau đã được đăng tải và công bố trên một số sách, báo, tạp chí ở trung ương và địa phương, như: - PGS.TS Nguyễn Phú Trọng và PGS.TS Trần Xuân Sầm chủ biên: Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001 - TS. Trần Anh Tuấn: “Vấn đề công vụ và trách nhiệm công vụ trong luật cán bộ, công chức”; Caicachhanhchinh.gov.vn/…/ Tạp chí tổ chức nhà nước/bài 3.doc. - Phạm Hồng Thái (2004), Công vụ, công chức nhà nước, Nxb Tư pháp, Hà Nội. - Mạc Minh Sản: “Hoàn thiện pháp luật về cán bộ, công chức chính quyền cấp xã đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam”, Luận văn Tiến sĩ Luật học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội-2008; - Phạm Thanh Hải: “Nâng cao năng lực đội ngũ công chức cấp xã của huyện Lương Tài tỉnh Bắc Ninh”, Luận văn thạc sĩ Kinh tế, Trường Đại học Kinh tế và quản trị kinh doanh, 2013; - Th.S Dương Hương Sơn, Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã ở tỉnh Quảng Trị hiện nay, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2004. 3 - Lý Thọ: “Chất lượng cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi hiện nay”, Luận văn Thạc sĩ Luật học, 2013. - Đặng Thị Yến: “Nâng cao năng lực thực thi công vụ của đội ngũ công chức cấp xã trên địa bàn miền núi tỉnh Đồng Nai” Luận văn Thạc sĩ quản lý Hành chính công, 2016. Tình hình nghiên cứu trên đây cho thấy, các công trình khoa học, đề tài nghiên cứu, sách chuyên khảo, luận văn, luận án và bài báo trong chừng mực nhất định đã góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận và thực tiễn quan trọng về năng lực thực thi công vụ của công chức phường. Tuy vậy, trên địa bàn một địa phương cụ thể của tỉnh Quảng Ngãi thì chưa có nghiên cứu nào về “Năng lực thực thi công vụ của công chức phường ở thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi” dưới góc độ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính để tìm ra giải pháp phù hợp, khả thi cho nâng cao năng lực đội ngũ công chức phường là cần thiết, đảm bảo để đội ngũ này thực thi nhiệm vụ đạt hiệu quả cao nhất. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu: Luận văn hướng tới làm rõ cơ sở lý luận về năng lực thi công vụ của công chức phường, làm rõ khái niệm, đặc điểm, tính chất công vụ, công chức phường để đưa ra phương hướng và giải pháp nâng cao năng lực năng lực thực thi công vụ của công chức phường đáp ứng yêu cầu cải cách nền hành chính nhà nước và xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: Để thực hiện được mục đích nêu trên, luận văn có những nhiệm vụ cụ thể sau đây: Thứ nhất, luận văn nghiên cứu một số vấn đề lý luận về năng lực thực thi công vụ của CCCX thông qua việc phân tích, làm rõ các khái niệm công 4 vụ, CCCX; các yếu tố cấu thành và các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực thực thi công vụ của CCCX. Thứ hai, luận văn phân tích thực trạng năng lực thực thi công vụ của công chức phường, thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi thời gian từ năm 2010 đến nay, trên cơ sở đó đánh giá khách quan về những kết quả đạt được, những hạn chế, bất cập và nguyên nhân của những hạn chế, bất cập. Thứ ba, luận văn đề xuất phương hướng và những giải pháp cơ bản, có cơ sở khoa học bảo đảm tính khả thi nhằm nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức phường, thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng ngiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận văn là năng lực của công chức phường ở thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng ngãi. 4.2. Phạm vi nghiên cứu: Năng lực thực thi công vụ của công chức cấp xã là một vấn đề khó khăn và phức tạp. Dưới góc độ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính, luận văn tập trung nghiên cứu năng lực thực thi công vụ của công chức phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian từ năm 2010 đến nay. 5. Phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận: Luận văn nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác - Lê nin về vật biện chứng và duy vật lịch sử; tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. 5.2. Phương pháp nghiên cứu: 5 Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu, luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như: phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh pháp luật, vv.... Để đảm cơ sở khoa học và thực tiễn của các kết quả nghiên cứu, luận văn sử dụng phương pháp điều tra xã hội học. Căn cứ vào từng nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể, luận văn sử dụng từng phương pháp hoặc liên phương pháp một cách hợp lý, hiệu quả và bảo đảm độ tin cậy của các kết quả nghiên cứu. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Luận văn là công trình khoa học nghiên cứu chuyên sâu, có hệ thống về năng lực thực thi công vụ của công chức phường ở thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi trên cả phương diện lý luận, pháp lý và thực tiễn. Vì vậy, các kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ góp phần làm sáng tỏ những quan điểm của Đảng và Nhà nước về xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Đồng thời, nâng cao nhận thức về vai trò của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã cũng như ý nghĩa, giá trị của việc nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức phường. Bên cạnh đó, luận văn có thể được dùng làm tài liệu tham khảo trong tham mưu hoạch định chính sách về đổi mới công tác cán bộ ở cấp xã; trong xây dựng, hoàn thiện pháp luật về cán bộ, công chức cấp xã; trong công tác nghiên cứu, giảng dạy tại các cơ sở đào tạo chuyên ngành và liên ngành. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được kết cấu thành 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về năng lực thực thi công vụ của công chức cấp xã; Chương 2: Thực trạng năng lực thực thi công vụ của công chức phường thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi; Chương 3: Quan điểm, phương hướng và giải pháp nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức phường. 6 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC THỰC THI CÔNG VỤ CỦA CÔNG CHỨC CẤP XÃ 1.1. Năng lực, công vụ, công chức cấp xã 1.1.1. Khái niệm năng lực: Năng lực của con người nói chung được sử dụng ở nhiều phương diện như: năng lực công tác, năng lực sản xuất, năng lực thực thi công vụ, năng lực quản lý điều hành, năng lực kiểm soát…khi nghiên cứu về năng lực có nhiều cách hiểu khác nhau: - Theo từ điển Tiếng Việt thông dụng thì năng lực được hiểu là “khả năng làm việc tốt” [36]. - Theo đại từ điển Tiếng Việt nhà xuất bản Văn hóa thông tin thì năng lực hiểu theo hai nghĩa: một là, năng lực là những điều kiện đủ hoặc vốn có để làm một việc gì (ví dụ: năng lực tư duy của con người); hai là, năng lực là khả năng để thực hiện tốt một công việc (ví dụ, có năng lực chuyên môn, năng lực tổ chức). - Theo quan điểm của những nhà tâm lý học: năng lực là tổng hợp các đặc điểm, thuộc tính tâm lý của cá nhân phù hợp với yêu cầu đặc trưng của một hoạt động nhất định nhằm đảm bảo cho hoạt động đó đạt hiệu quả cao. Các năng lực hình thành trên cơ sở của các tư chất tự nhiên của cá nhân mới đóng vai trò quan trọng, năng lực của con người không phải hoàn toàn đo tự nhiên mà có, phần lớn do công tác, do tập luyện mà có [37, tr2]. Các nhà nghiên cứu lí thuyết chia năng lực thành: năng lực chung và năng lực riêng. Năng lực chung là năng lực đối với các dạng hoạt động chung của đời sống con người, mọi người đều có ở những mức độ khác nhau. Năng lực riêng là năng lực để thực hiện một công việc, nhiệm vụ nhất định nào đó và thường được gọi là năng lực nghề nghiệp. 7 Mặc dù có nhiều cách hiểu về thuật ngữ ''Năng lực'' nhưng một quan niệm chung được nhiều tác giả tán đồng là: ''Tổng hợp những kiến thức, kỹ năng, thái độ cho phép một cá nhân thực hiện các hoạt động gắn với nhiệm vụ của mình ở cấp độ hiệu suất nhất định'' [1]. Như vậy có thể định nghĩa năng lực: ''Năng lực là sự liên kết mang tính tổng hợp giữa kiến thức, kỹ năng và thái độ, mà nó ảnh hưởng đến công việc (vai trò hay trách nhiệm); chúng tương quan lẫn nhau trong quá trình thực thi nhiệm vụ, và có thể nâng cao được thông qua đào tạo và phát triển'' [30, tr59]. Sơ đồ1 Nguồn: http://www.vietbac.edu.vn/ 1.1.2. Khái niệm công vụ cấp xã. Theo Từ điển Tiếng việt, công vụ được hiểu là “việc công”, theo cuốn Thuật ngữ pháp lý dùng trong hoạt động của Quốc hội và Hội đồng nhân dân thì công vụ được hiểu là “hoạt động do cán bộ, viên chức, quân nhân tiến hành nằm thực hiện các nhiệm vụ được giao”. Trong một số tài liệu, thuật ngữ công vụ được hiểu theo một số cách sau: - Công vụ là hoạt động của Nhà nước nhằm thực hiện ý chí của nhân dân. - Công vụ là quy chế, nguyên tắc hoạt động của các cơ quan Nhà nước nhằm thực hiện các chức năng quản lý xã hội theo mục tiêu đã vạch ra. 8 - Công vụ là một hoạt động nhân danh quyền lực nhà nước (quyền lực công). - Công vụ là loại lao động mang tính quyền lực, pháp lý được thực thi bởi đội ngũ công chức nhằm thực hiện các chính sách của Nhà nước. - Công vụ là hoạt động thực hiện chức năng, nhiệm vụ của công chức trong các công sở nhằm giải quyết quan hệ giữa các cơ quan nhà nước với công dân. Hoạt động công vụ bao gồm: tổ chức công sở, trách nhiệm của công chức khi thi hành công vụ, quan hệ trong công vụ, thủ tục hành chính [14, tr17]. Công vụ cũng có thể hiểu theo một cách khác. Đó là nhiệm vụ của khu vực công; là nhiệm vụ và là trách nhiệm của Nhà nước.Trước đây rất nhiều nhiệm vụ, trách nhiệm công do Nhà nước đảm nhận, thực hiện việc cung cấp các loại dịch vụ công. Trong xu hướng chung, các loại nhiệm vụ, trách nhiệm của Nhà nước đang dần chuyển một phần sang cho các khu vực khác. Do đó, công vụ được hiểu theo nghĩa hẹp hơn là chỉ những công việc công do Nhà nước phải đảm nhận thực hiện hoặc có trách nhiệm thực hiện (cung cấp tài chính, chính sách,...). Còn những công việc trước đây do Nhà nước làm nay chuyển cho các khu vực khác, thì không thuộc phạm trù công vụ. Với nhiều nước, quan niệm công vụ của các nước thường không như nhau, nhìn chung thường là cho rằng đó là hoạt động của cơ quan công quyền, có nơi công vụ không tính đến khu vực lập pháp, tư pháp, quân đội, hay hoạt động của các tổ chức chính trị hay chính trị - xã hội là việc riêng của các tổ chức đó, không nằm trong phạm trù công vụ. Quan niệm chung nhất về hoạt động công vụ nhà nước cho rằng đó là hoạt động đặc biệt mang tính quyền lực nhà nước để thực hiện nhiệm vụ, chức năng của nhà nước, phục vụ xã hội, công dân, nhà nước [8]. Do vậy, quyền lực nhà nước đi vào cuộc sống có hiệu lực, hiệu quả hay không, có 9 đúng đắn, tạo ra được các giá trị to lớn cho xã hội hay không, phụ thuộc rất lớn vào việc hoạt động công vụ nhà nước được thực hiện như thế nào. Ở Việt Nam, công vụ của chúng ta có những khác biệt, hoạt động công vụ do các cán bộ, công chức, viên chức trong bộ máy của Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội thực hiện. Hoạt động công vụ được thực hiện trên cơ sở bản chất của Nhà nước ta là “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. Tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về Nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức” [22]. Do đó, hoạt động công vụ được định nghĩa là: "chức năng tổ chức và hoạt động quản lý nhằm ổn định và phát triển và đời sống nhân dân thông qua các công sở, đơn vị phục vụ và toàn thể cán bộ công nhân viên nhà nước. Theo nghĩa rộng, là toàn thể các công chức làm việc thường xuyên trong bộ máy nhà nước ở Trung ương và các cơ quan chính quyền địa phương. Theo nghĩa hẹp, là toàn bộ các quy chế công chức”[33]. Trong pháp luật hiện hành nước ta không có định nghĩa chính thức và thống nhất về "công vụ". Tuy nhiên, trong một số văn bản pháp luật về công vụ, công chức, khái niệm công vụ thường được hiểu theo nghĩa “công vụ nhà nước”. Mặc dù về nhận thức có nhiều những quan niệm khác nhau về công vụ, nhưng nhìn một cách tổng thể có thể hiểu, mọi hoạt động của cán bộ, công chức đều là hoạt động công vụ. Nhà nước là tổ chức công quyền nên phục vụ trong cơ quan và công sở nhà nước là thực hiện công vụ nhà nước. . Đây là nghĩa đầy đủ nhất của từ 'công vụ", với nghĩa "công vụ" là phục vụ nhà nướcphục vụ nhân dân. Tóm lại, công vụ là hoạt động của những người làm việc công, là phục vụ nhà nước, phục vụ Nhân dân, gắn với quyền lực nhà nước, ở đâu có công chức ở đó có công vụ. [31]. Luật Cán bộ, công chức xác định: Hoạt động công vụ của cán bộ, công chức là việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được 10 giao. Nói đến hoạt động công vụ là nói đến trách nhiệm của cán bộ, công chức trong quá trình thực hiện quyền và nghĩa vụ nhằm mục tiêu phục vụ người dân và xã hội [27]. Như vậy từ những khái niệm, đặc điểm của công vụ nhà nước, ta thấy hoạt động công ở vụ cấp xã là hoạt động mang tính quyền lực - pháp lý do cán bộ, công chức cấp xã tiến hành theo quy định của pháp luật nhằm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước trong quá trình quản lý toàn diện các mặt hoạt động của đời sống xã hội, phục vụ lợi ích nhà nước, nhân dân trên địa bàn. 1.1.2. Khái niệm công chức cấp xã. Khái niệm công chức xã được quy định tại khoản 3, Điều 4 của Luật cán bộ, công chức 2008 như sau: “Công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước”. Như vậy, theo quy định này thì tiêu chí xác định CCCX là gắn với cơ chế tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch chức danh và phụ trách những lĩnh vực chuyên môn, nghiệp vụ cụ thể tại UBND cấp xã, trực tiếp tham mưu cho lãnh đạo UBND cấp xã trong việc điều hành, chỉ đạo công tác, thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Theo Khoản 3, Điều 61 của Luật cán bộ, công chức 2008, công chức cấp xã có các chức danh sau đây: a) Trưởng Công an; b) Chỉ huy trưởng Quân sự; c) Văn phòng - thống kê; d) Địa chính - xây dựng - đô thị và môi trường (đối với phường, thị trấn) hoặc địa chính - nông nghiệp - xây dựng và môi trường (đối với xã); đ) Tài chính - kế toán; e) Tư pháp - hộ tịch; 11