Tài liệu Nghiên cứu đổi mới đánh giá kết quả học tập ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường cao đẳng du lịch ở việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC HOÀNG VĂN THÁI NGHIÊN CỨU ĐỔI MỚI ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP NGOẠI NGỮ CHUYÊN NGÀNH CỦA SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG DU LỊCH Ở VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ ĐO LƯỜNG VÀ ĐÁNH GIÁ TRONG GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2017 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC HOÀNG VĂN THÁI NGHIÊN CỨU ĐỔI MỚI ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP NGOẠI NGỮ CHUYÊN NGÀNH CỦA SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG DU LỊCH Ở VIỆT NAM Chuyên ngành: Đo lường và đánh giá trong giáo dục Mã số: 62 14 01 20 LUẬN ÁN TIẾN SĨ ĐO LƯỜNG VÀ ĐÁNH GIÁ TRONG GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS.TS. Ngô Doãn Đãi 2. TS.Nguyễn Thị Thu Hương HÀ NỘI - 2017 LỜI CẢM ƠN Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo, các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo, cán bộ, nhân viên của Viện đảm bảo chất lượng giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện, giảng dạy, giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu đề tài này. Tác giả xin chân thành cảm ơn lãnh đạo và chuyên viên Vụ đào tạo, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Đảng ủy, Ban Giám hiệu, cán bộ, giáo viên, nhân viên và sinh viên các trường Cao đẳng du lịch; lãnh đạo và nhân viên các khách sạn ở Hà Nội; chuyên gia Dự án chương trình phát triển năng lực du lịch có trách nhiệm với môi trường và xã hội đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình thu thập thông tin thực hiện nghiên cứu. Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới những người thân trong gia đình và toàn thể bạn bè, đồng nghiệp đã cổ vũ động viên, giúp đỡ mọi mặt để tác giả chuyên tâm học tập và hoàn thành đề tài nghiên cứu này. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc đến Phó giáo sư, tiến sĩ Ngô Doãn Đãi và Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Hương đã hướng dẫn, ủng hộ và chỉ bảo tận tình để tác giả hoàn thành luận án này. Dù đã có nhiều cố gắng song luận án này không thể tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Kính mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy giáo, cô giáo và các nhà khoa học. Trân trọng! Hà Nội, ngày 19 tháng 5 năm 2017. Tác giả i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong luận án là trung thực. Kết quả của luận án chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận án NCS. Hoàng Văn Thái ii MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cảm ơn.................................................................................................. i Lời cam đoan.............................................................................................. ii Mục lục....................................................................................................... iii Danh mục các chữ viết tắt........................................................................... viii Danh mục các bảng, hình vẽ, biểu đồ........................................................... ix MỞ ĐẦU..................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài............................................................................................ 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu............................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu............................................................. 4 4. Câu hỏi nghiên cứu....................................................................................... 4 5. Giả thuyết khoa học.......................................................................................... 4 6. Phạm vi nghiên cứu.......................................................................................... 4 7. Tiếp cận và phương pháp nghiên cứu.............................................................. 5 8. Những đóng góp mới của luận án.................................................................... 7 9. Cấu trúc của luận án......................................................................................... 7 Chương 1. TỔNG QUAN VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN .............................................. 8 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 8 1.1.1. Khái quát sự phát triển của đánh giá kết quả học tập trong giáo dục 8 1.1.2. Các nghiên cứu về đánh giá kết quả học tập môn học .......................... 9 1.1.3. Các nghiên cứu về đánh giá kết quả học tập ngoại ngữ và ngoại ngữ chuyên ngành................................................................................................... 12 1.1.4. Khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam và một số chuẩn năng lực tiếng Anh chuyên ngành du lịch....................................................... 16 1.2. Một số khái niệm........................................................................................... 20 1.2.1. Ngoại ngữ chuyên ngành......................…............................................. 20 iii 1.2.2. Năng lực và năng lực ngoại ngữ chuyên ngành..................................... 21 1.2.3. Kết quả học tập...................................................................................... 29 1.2.4. Đánh giá kết quả học tập........................................................................ 30 1.2.5. Đổi mới.................................................................................................. 31 1.2.6. Chuẩn, tiêu chí và chuẩn đầu ra............................................................. 32 1.3. Đánh giá kết quả học tập ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên cao đẳng theo tiếp cận năng lực........................................................................................... 33 1.3.1. Mục đích của đánh giá kết quả học tập trong dạy học ngoại ngữ chuyên ngành................................................................................................... 33 1.3.2. Chuẩn đầu ra năng lực ngoại ngữ chuyên ngành................................... 36 1.3.3. Phương pháp đánh giá kết quả học tập trong dạy học ngoại ngữ chuyên ngành............................................................................................... 39 1.3.4. Công cụ đánh giá kết quả học tập trong dạy học ngoại ngữ chuyên ngành 45 1.4. Đổi mới đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực là khâu đột phá trong đổi mới dạy học ngoại ngữ chuyên ngành cho sinh viên các trường cao đẳng du lịch ở Việt Nam.................................................................................... 48 1.4.1. Đặc trưng của môn ngoại ngữ chuyên ngành cho sinh viên ở các trường cao đẳng du lịch.......................................................................... 48 1.4.2. Mối quan hệ của đánh giá kết quả học tập với các thành tố cốt lõi trong quá trình dạy học ngoại ngữ chuyên ngành du lịch....................... 49 1.4.3. Mục tiêu đổi mới đánh giá kết quả học tập ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường cao đẳng du lịch ở Việt Nam................................. 50 1.4.4. Những yếu tố ảnh hưởng tới đổi mới đánh giá kết quả học ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường cao đẳng du lịch ở Việt Nam theo 52 tiếp cận năng lực............................................................................................ iv 1.4.5. Định hướng đổi mới đánh giá kết quả học ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường cao đẳng du lịch ở Việt Nam theo tiếp cận năng lực........... 56 Tiểu kết chương 1................................................................................................. 58 Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ KẾT QUẢ KHẢO SÁT THỰC TRẠNG.................................................................................................... 60 2.1. Tổ chức và phương pháp nghiên cứu............................................................ 60 2.1.1. Thiết kế nghiên cứu............................................................................. 60 2.1.2. Quy trình tổ chức nghiên cứu.............................................................. 60 2.1.3. Phương pháp nghiên cứu..................................................................... 61 2.1.4. Chọn mẫu khảo sát............................................................................... 63 2.1.5. Công cụ khảo sát.................................................................................. 64 2.2. Kết quả khảo sát thực trạng đánh giá kết quả học tập ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường cao đẳng du lịch theo tiếp cận năng lực............. 66 2.2.1. Nhận thức của giáo viên, sinh viên về đánh giá kết quả học tập và đổi mới đánh giá kết quả học tập trong dạy học ngoại ngữ chuyên ngành ... 66 2.2.2. Thực trạng sử dụng chuẩn đầu ra năng lực ngoại ngữ chuyên ngành. 72 2.2.3. Thực trạng phương pháp, công cụ đánh giá kết quả học tập trong dạy học ngoại ngữ chuyên ngành................................................................... 75 2.2.4. Thực trạng những khó khăn giáo viên thường gặp phải khi thực hiện đánh giá kết quả học tập trong dạy học ngoại ngữ chuyên ngành theo tiếp cận năng lực .................................................................................................. 81 2.5.5. Phân tích thực trạng đánh giá kết quả học tập môn tiếng Anh chuyên ngành Quản trị khách sạn tại trường cao đẳng du lịch Hà Nội...................... 84 2.5.6. Đánh giá chung về thực trạng.............................................................. 87 Tiểu kết chương 2................................................................................................ v 88 Chương 3. CÁC GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP NGOẠI NGỮ CHUYÊN NGÀNH CỦA SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG DU LỊCH Ở VIỆT NAM THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC..................... 89 3.1. Cơ sở đề xuất giải pháp đổi mới đánh giá kết quả học tập ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường cao đẳng du lịch theo tiếp cận năng lực 89 3.2. Các giải pháp đổi mới đánh giá kết quả học tập ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường cao đẳng du lịch ở Việt Nam theo tiếp cận năng lực... 93 3.2.1. Giải pháp 1: Xây dựng chuẩn đầu ra năng lực ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên cao đẳng du lịch theo từng môn học................................ 93 3.2.2. Giải pháp 2: Xây dựng công cụ đánh giá kết quả học tập ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên cao đẳng du lịch dựa trên chuẩn đầu ra năng lực... 97 3.2.3. Giải pháp 3: Thực hiện đánh giá kết quả học tập tích hợp trong quá trình dạy học ngoại ngữ chuyên ngành dựa trên chuẩn đầu ra năng lực.......... 108 Tiểu kết chương 3................................................................................................. 112 Chương 4. XÂY DỰNG CHUẨN ĐẦU RA VÀ CÔNG CỤ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN TIẾNG ANH CHUYÊN NGÀNH QUẢN TRỊ KHÁCH SẠN ...................................................................................................... 113 4.1. Xây dựng chuẩn đầu ra năng lực tiếng Anh chuyên ngành Quản trị khách sạn 113 4.1.1. Chuẩn bị.............................................................................................. 113 4.1.2. Thực hiện............................................................................................ 115 4.1.3. Kiểm tra............................................................................................... 117 4.1.4. Hoàn thiện và hướng dẫn..................................................................... 124 4.2. Xây dựng và thử nghiệm công cụ đánh giá đầu ra kết quả học tập môn tiếng Anh chuyên ngành Quản trị khách sạn ................................................... 4.2.1. Kế hoạch hóa....................................................................................... 133 134 4.2.2. Thiết kế................................................................................................ 135 4.2.3. Thực hiện xây dựng............................................................................. 138 4.2.4. Thử nghiệm và hoàn thiện................................................................... 140 vi 4.3. Phân tích ý kiến đánh giá và chất lượng bài thi thử nghiệm ........................ 141 4.3.1. Ý kiến đánh giá của giáo viên về các bài thi thử nghiệm.................... 141 4.3.2. Ý kiến đánh giá của sinh viên về các bài thi thử nghiệm.................... 143 4.3.3. Đánh giá chất lượng bài thi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn dựa trên mô hình Rasch và phần mềm Quest................................................ 145 Tiểu kết chương 4................................................................................................. 150 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.................................................................. 151 CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ............. 156 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 157 PHỤ LỤC.........……....................................................................................... 168 vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CĐDL : Cao đẳng du lịch CĐR : Chuẩn đầu ra CEFR : Khung tham chiếu chung Châu Âu (Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment) CNTT-TT : Công nghệ thông tin – Truyền thông ĐG : Đánh giá ĐGDA : Đánh giá qua dự án GV : Giáo viên HSNN : Hồ sơ ngôn ngữ KNLNNVN : Khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam KQHT : Kết quả học tập KT : Kiểm tra LĐTTXH : Lao động, Thương binh và Xã hội MCQ : Trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn (Multiple Choice Question) NL : Năng lực NNCN : Ngoại ngữ chuyên ngành QTKS : Quản trị khách sạn SV : Sinh viên TCNL : Tiếp cận năng lực VHTTDL : Văn hóa, Thể thao và Du lịch viii DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ TT BẢNG Trang Bảng 1.1. Thang chuẩn TOEIC cho 6 nghề trong ngành Du lịch Việt Nam........ 17 Bảng 1.2. Bảng so sánh ĐG thành tích học tập, ĐG vì mục đích học tập và ĐG là hoạt động học tập............................................................................. 34 Bảng 1.3. Hình thức thể hiện của phiếu đánh giá (checklist) .............................. 46 Bảng 1.4. Hình thức thể hiện của Rubric phân tích.............................................. 47 Bảng 2.1. Quy trình tổ chức nghiên cứu.............................................................. Bảng 2.2. Nhận thức của GV và SV các trường CĐDL về mục đích của đánh giá KQHT trong dạy học ngoại ngữ chuyên ngành ............................ Bảng 2.3. 60 67 Nhận thức về tác dụng của đánh giá KQHT đối với sinh viên trong dạy học NNCN..................................................................................... 69 Bảng 2.4. Những lý do của việc đổi mới đánh giá KQHT trong dạy học NNCN 71 Bảng 2.5. Mức độ cần thiết của chuẩn đầu ra năng lực NNCN ở mỗi môn học.. 73 Bảng 2.6. Mức độ sử dụng các đặc tả trong KNLNNVN để đánh giá KQHT của sinh viên trong dạy học ở mỗi môn NNCN................................... 74 Bảng 2.7. Ý kiến giáo viên và sinh viên về thực trạng sử dụng phương pháp, công cụ đánh giá KQHT trong dạy học NNCN................................... 75 Bảng 2.8. Đánh giá của giáo viên, sinh viên về đề KT, thi NNCN...................... 79 Bảng 2.9. Những khó khăn của giáo viên khi thực hiện đánh giá thực KQHT trong dạy học NNCN .......................................................................... Bảng 3.1. 82 Ý kiến giáo viên về các yếu tố để đổi mới đánh giá KQHT trong dạy học NNCN theo tiếp cận năng lực hiệu quả......................................... 91 Bảng 4.1. Cấu trúc chuẩn đầu ra năng lực tiếng Anh chuyên ngành QTKS........ 115 Bảng 4.2. Kết quả khảo sát ý kiến của giáo viên và nhân viên khách sạn về mức độ quan trọng của các đặc tả trong chuẩn đầu ra năng lực tiếng Anh chuyên ngành QTKS.................................................................... 118 Bảng 4.3. Chuẩn đầu ra năng lực tiếng Anh chuyên ngành QTKS...................... 124 Bảng 4.4. Một số minh họa về chuẩn đầu ra và câu hỏi/nhiệm vụ ĐG tương 134 ix quan trong bài thi thực nghiệm............................................................ Bảng 4.5. Định dạng bài thi đánh giá năng lực tiếng Anh chuyên ngành QTKS..... 136 Bảng 4.6. Phân bố các item trong khoảng cho phép (Infit MNSQ) ở bài thi ngôn ngữ và chuyên ngành.................................................................. Bảng. 4.7. 145 Phân bố tương quan giữa độ khó của câu hỏi so với năng lực của sinh viên ở bài thi ngôn ngữ và chuyên ngành..................................... 146 Bảng 4.8. Các thông số đo lường của từng item trong file lancon.ita ở bài thi ngôn ngữ và chuyên ngành.................................................................. 148 HÌNH VẼ Hình 1.1. Phân loại ngoại ngữ chuyên ngành...................................................... 21 Hình 1.2. Mô hình cấu trúc năng lực................................................................... 22 Hình 1.3. Mô hình năng lực NNCN của SV các trường CĐDL.......................... 25 Hình 3.1. Quy trình xác định chuẩn đầu ra năng lực ngoại ngữ chuyên ngành ở môn học................................................................................................ 94 Hình 3.2. Quy trình xây dựng câu hỏi MCQ....................................................... 98 Hình 3.3. Quy trình xây dựng nhiệm vụ giao tiếp............................................... 101 Hình 3.4. Quy trình ĐG qua dự án....................................................................... 103 Hình 3.5. Quy trình xây dựng bài thi kết thúc môn NNCN ................................ 105 Hình 3.6. Quy trình thực hiện đánh giá KQHT tích hợp trong quá trình dạy học NNCN du lịch ở từng chủ đề/bài học cho sinh viên CĐDL.......... 110 x BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Giá trị trung bình ý kiến đánh giá của sinh viên về mục đích đánh giá KQHT trong dạy học ngoại ngữ chuyên ngành........................... 68 Biểu đồ 2.2. Tỷ lệ % sinh viên cho biết lý do của việc đổi mới đánh giá KQHT trong dạy học NNCN......................................................................... 72 Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ % giáo viên sử dụng các đặc tả của KNLNNVN trong đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành.................................................. 74 Biểu đồ 2.4. Tỷ lệ % lựa chọn phương pháp đánh giá nên sử dụng hiện nay theo ý kiến của giáo viên và sinh viên....................................................... 80 Biểu đồ 2.5. Tỷ lệ % lựa chọn công cụ đánh giá nên sử dụng hiện nay theo ý kiến của giáo viên và sinh viên.......................................................... 80 Biểu đồ 2.6. Tỷ lệ % giáo viên gặp những khó khăn với bài kiểm tra, thi trắc nghiệm MCQ..................................................................................... Biểu đồ 3.1. 81 Giá trị trung bình ý kiến sinh viên về các yếu tố để đổi mới đánh giá KQHT trong dạy học NNCN theo tiếp cận năng lực .................. 92 Biểu đồ 4.1. Giá trị trung bình của kỹ năng nghe.................................................. Biểu đồ 4.2. Hệ số Cronbach’s Alpha ở từng năng lực/ kiến thức/ kỹ năng.......... 123 Biểu đồ 4.3. Ý kiến đánh giá của giáo viên về nhiệm vụ trong bài thi nói............ 141 Biểu đồ 4.4. Ý kiến đánh giá chung của giáo viên về bài thi nói........................... 142 Biểu đồ 4.5. Ý kiến đánh giá chung của GV về nhiệm vụ trong bài thi viết.......... 142 Biểu đồ 4.6. Tỉ lệ % ý kiến đánh giá chung của sinh viên về bài thi đọc............... 144 xi 121 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nghị Quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nêu rõ:“Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp, thi kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đảm bảo trung thực, khách quan” và “việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục và đào tạo cần từng bước theo các tiêu chí tiên tiến được xã hội và cộng đồng giáo dục thế giới tin cậy và công nhận. Phối hợp sử dụng kết quả đánh giá trong quá trình học với đánh giá cuối kỳ, cuối năm học; đánh giá của người dạy với tự đánh giá của người học”[2]. Nhận thức tầm quan trọng của đổi mới đánh giá (ĐG) trong việc tạo sự chuyển biến cơ bản về tổ chức hoạt động dạy học trong các nhà trường để nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo hiện nay, ngành giáo dục Việt Nam đang có những đổi mới tương đối mạnh mẽ và toàn diện từ mục tiêu đến nội dung, hình thức, phương pháp, quy trình, quản lý ĐG. ĐG kết quả học tập (KQHT) là một trong những bộ phận chủ yếu, quan trọng và hợp thành một chỉnh thể thống nhất trong cấu trúc của quá trình dạy học ngoại ngữ chuyên ngành (NNCN). Các yếu tố của quá trình dạy học NNCN có mối liên hệ mật thiết với nhau và tác động qua lại với nhau. Nhiều công trình nghiên cứu của các nhà khoa học giáo dục, giáo học pháp ngoại ngữ cho phép khẳng định: Quá trình dạy học NNCN gồm ít nhất 4 thành tố cốt lõi là mục tiêu/chuẩn đầu ra, chương trình giáo dục, tổ chức dạy học (phương pháp dạy và phương pháp học) và ĐG. ĐG cho phép thẩm định chất lượng của quá trình dạy học NNCN, mặt khác ĐG cũng tác động trở lại một cách mạnh mẽ đối với quy trình triển khai, phương pháp giảng dạy của giáo viên (GV), phương pháp học tập của sinh viên (SV) và thái độ của họ đối với hoạt động ĐG trong quá trình dạy học. ĐG trong dạy học NNCN hiện nay cần đảm bảo sự nghiêm túc, khách quan, công bằng để tạo mối liên hệ đúng đắn giữa GV và SV, tạo động lực thúc đẩy tính tích cực, chủ động của SV; tạo điều kiện để công tác quản lý dạy học NNCN có hiệu quả; đảm bảo đào tạo NNCN thiết thực với SV. Do đó, đổi mới hoạt động đánh giá KQHT sẽ có tác động tích cực tới đổi mới quá trình dạy học NNCN và là liệu pháp quan trọng để các nhà trường thực hiện tốt nhiệm vụ “dạy ngoại ngữ...theo hướng chuẩn hóa, thiết thực, bảo đảm năng lực sử dụng ngoại ngữ của người học” [2]. Quan điểm dạy học tích hợp tập trung ưu tiên hình thành và phát triển năng lực (NL) người học, để khắc phục những hạn chế của tiếp nội dung hiện nay và đảm bảo cho người học thu nhận được tri thức thông qua tự học, tự nghiên cứu và tự thực hành tri thức tiếp thu được; từ đó tạo ra NL thích ứng cho người học, giúp họ có khả năng giải quyết và đáp ứng sự thay đổi nhanh chóng của xã hội hiện đại và của nghề nghiệp trong thời đại ngành nghề luôn thay đổi để đem lại thành công, hiệu quả trong 1 cuộc sống, trong nghề nghiệp. Chính vì lẽ đó, phương pháp tạo ra NL người học chính là dạy học tích hợp và đánh giá KQHT theo hướng tích hợp chính là phương thức đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực (TCNL) người học (định hướng ĐG năng lực người học) - ĐG khả năng người học vận dụng phối hợp một cách linh hoạt, có tổ chức hợp lý các kiến thức, kỹ năng với thái độ, giá trị, động cơ, kinh nghiệm...cần thiết nhằm thực hiện thành công một hoạt động/nhiệm vụ trong một bối cảnh/tình huống nhất định. Do đó, hoạt động đổi mới đánh giá KQHT trong quá trình dạy học NNCN cũng cần hỗ trợ tích cực đào tạo ra con người mới đáp ứng được những đòi hỏi của thị trường lao động, lĩnh vực nghề nghiệp. Nghĩa là, quá trình triển khai đánh giá KQHT các môn NNCN trong nhà trường hiện nay cũng cần hướng tới ĐG và hỗ trợ phát triển các năng lực chuyên môn/nghề nghiệp (Professional competencies) tương ứng với vị trí việc làm của SV trong tương lai, các NL chung/cốt lõi (core/general competencies) mà mỗi cá nhân hoạt động trong môi trường xã hội hiện nay cần hội tụ và những phẩm chất cần có của con người Việt Nam trong bối cảnh hội nhập nhiều thách thức, biến động. Chuẩn đầu ra (CĐR) môn học có thể được hiểu là những kết quả mong muốn người học cần biết, hiểu và có thể làm được sau khi kết thúc môn học. Đây là mức độ tối thiểu, cơ bản mà mỗi người học cần phải nỗ lực học tập mới đạt được. CĐR môn học là công cụ quan trọng trong quản lý chất lượng dạy học. CĐR năng lực ngoại ngữ là yêu cầu của nhà nước đối với mỗi trình độ đào tạo đã được xác định trong Quyết định 1400/QĐ-TTg ngày 30 tháng 9 năm 2018 [66] nhằm đổi mới toàn diện việc dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân ở Việt Nam và được cụ thể hóa trong Khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam (KNLNNVN) [5]. Chính vì vậy, việc xác định CĐR năng lực NNCN tích hợp cho SV các trường Cao đẳng du lịch (CĐDL) (trong luận án dùng tương đồng với nghĩa: sinh viên cao đẳng du lịch) và xây dựng hệ thống công cụ ĐG trên cơ sở ứng dụng KNLNNVN có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong thực hiện hiệu quả chiến lược đổi mới giáo dục ngoại ngữ ở Việt Nam nói chung, ở các trường CĐDL nói riêng. Hệ thống các trường CĐDL thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) - trong luận án gọi là các trường Cao đẳng Du lịch ở Việt Nam - luôn coi trọng phát triển các NL của SV theo nhiều phương thức khác nhau. Để đào tạo SV chuyên ngành du lịch có NL ngoại ngữ, các nhà trường đã nỗ lực xây dựng hệ thống chương trình đào tạo tiên tiến với các tiêu chí, quy trình, công cụ và phương pháp có chất lượng nhất trong khả năng của mình. Sinh viên du lịch trong bối cảnh nhội nhập hiện nay cần phải có khả năng làm hoặc thực hiện công việc nghề nghiệp của mình bằng ngoại ngữ (nhất là tiếng Anh), đặc biệt khi Cộng đồng Kinh tế ASEAN (ASEAN Economic Community - AEC) đã chính thức được thành lập vào ngày 31 2 tháng 12 năm 2015. Vì vậy, mục tiêu ĐG và phát triển các năng lực của SV (cụ thể là năng lực thực hiện/hành động) qua quá trình triển khai đánh giá KQHT các môn NNCN trong các trường CĐDL là nội dung quan trọng trong đổi mới công tác giáo dục, đào tạo ở các nhà trường nhằm đào tạo đội ngũ nhân viên du lịch tương lai có đủ năng lực đáp ứng được yêu cầu của xã hội, của người sử dụng lao động (công ty, khách sạn, nhà hàng, cơ sở kinh doanh...). Tuy nhiên, các cấu phần trong phương thức đánh giá KQHT các môn NNCN ở các trường CĐDL hiện nay chưa thực sự được cải tiến, bổ sung phù hợp với xu thế và yêu cầu thực tiễn. Việc đánh giá KQHT trong dạy học các môn NNCN ở các trường CĐDL vẫn còn thiếu những kỹ thuật cần thiết, các công cụ được sử dụng phần nào vẫn chưa đảm bảo được yêu cầu của một công cụ đánh giá NNCN, điều đó gây trở ngại không nhỏ đến hiệu quả ĐG cũng như chất lượng đào tạo NNCN. Công tác đánh giá KQHT trong dạy học NNCN ở các trường đang bộc lộ nhiều bất cập, hạn chế khiến cho chất lượng, hiệu quả đào tạo của các trường CĐDL chưa cao như: Hạn chế trong nhận thức của nhiều người về ý nghĩa của ĐG; yếu kém khi tiến hành ĐG và việc sử dụng kết quả ĐG để tác động trở lại quá trình dạy học; không ít người quan niệm rằng ĐG chỉ nhằm cung cấp đủ đầu điểm để xếp loại, xét thi đua, xét lên lớp, tốt nghiệp; nhiều GV lúng túng khi lựa chọn, triển khai sử dụng công cụ ĐG trên lớp học NNCN và cho rằng kết quả ĐG do giáo viên thực hiện nhưng có ý nghĩa chủ yếu là đối với SV... Vì những lý do đó, tác giả chọn đề tài “Nghiên cứu đổi mới đánh giá kết quả học tập ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường Cao đẳng du lịch ở Việt Nam” làm nội dung nghiên cứu của luận án. Kết quả nghiên cứu của luận án sẽ là tài liệu cần thiết đóng góp vào quá trình đổi mới công tác đánh giá KQHT các môn NNCN của SV các trường CĐDL thuộc Bộ VHTTDL; nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học NNCN của các nhà trường, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực du lịch theo phương châm“Luôn hướng kỹ năng thực hành nghiệp vụ và giao tiếp ngoại ngữ tới mọi cấp học”. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Đề xuất các giải pháp đổi mới đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường CĐDL ở Việt Nam theo TCNL. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu 1. Xây dựng cơ sở lí luận về đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường CĐDL ở Việt Nam theo TCNL. 2. Khảo sát, đánh giá thực trạng đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường CĐDL ở Việt Nam theo TCNL. 3 3. Đề xuất các giải pháp đổi mới đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường CĐDL ở Việt Nam theo TCNL. 4. Thực nghiệm ứng dụng các giải pháp đề xuất. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường CĐDL ở Việt Nam theo TCNL. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Các giải pháp đổi mới đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường CĐDL ở Việt Nam theo TCNL. 4. Câu hỏi nghiên cứu 1. Cơ sở khoa học nào cho việc đổi mới đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường CĐDL ở Việt Nam theo TCNL? 2. Thực trạng việc đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường CĐDL ở Việt Nam theo TCNL hiện nay như thế nào? 3. Cần thực hiện những giải pháp nào để đổi mới đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường CĐDL ở Việt Nam theo TCNL? 5. Giả thuyết khoa học Hiện nay, việc đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành của SV các trường CĐDL còn nhiều yếu kém trên các mặt nội dung ĐG, phương pháp ĐG, công cụ ĐG và cách thức thực hiện ĐG. Nếu triển khai đồng bộ các giải pháp đổi mới đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường CĐDL ở Việt Nam theo TCNL được luận án đề xuất thì sẽ góp phần nâng cao hiệu quả đánh giá KQHT ở các môn NNCN nói riêng, chất lượng đào tạo tại các trường CĐDL nói chung. 6. Phạm vi nghiên cứu - Nghiên cứu đổi mới đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường CĐDL ở Việt Nam theo TCNL (cụ thể là năng lực đầu ra). Trong đó tập trung sâu vào xác định CĐR năng lực NNCN, phương pháp và công cụ đánh giá đầu ra năng lực NNCN. - Khảo sát, đánh giá thực trạng được tiến hành ở 8 trường CĐDL thuộc Bộ VHTTDL trải dài trên cả nước (trường CĐDL Hà Nội, trường Cao đẳng nghề Dịch vụ và Du lịch Hải Phòng và các trường Cao đẳng nghề du lịch Huế, Đà Nẵng, Nha Trang, Đà Lạt, Vũng Tàu và Cần Thơ); trong đó khu trú vào môn tiếng Anh chuyên ngành Quản trị khách sạn (QTKS). - Tổ chức thực nghiệm các giải pháp đề xuất trong đánh giá KQHT môn tiếng Anh chuyên ngành QTKS theo TCNL tại trường CĐDL Hà Nội. 4 7. Tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 7.1. Tiếp cận nghiên cứu 7.1.1. Tiếp cận hệ thống - cấu trúc Để định hướng và xác định quan điểm đổi mới, luận án sử dụng tiếp cận theo hệ thống thông qua việc đặt đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành trong mối quan hệ với bối cảnh đổi mới giáo dục, đổi mới dạy học ngoại ngữ, đổi mới KT, ĐG và vị trí của ĐG trong mối quan hệ hữu cơ với các thành tố cốt lõi khác của quá trình dạy học như là mục tiêu/CĐR, nội dung, hình thức tổ chức dạy học (phương pháp dạy – phương pháp học). Bản thân hoạt động đánh giá KQHT cũng là một tiểu hệ thống trong cấu trúc chung của quá trình dạy học. Tiếp cận cấu trúc ở đây liên quan đến yêu cầu về chất lượng đào tạo được thể hiện qua mức độ năng lực NNCN du lịch và năng lực chung của SV. Cấu trúc năng lực NNCN của sinh viên các trường CĐDL phải như thế nào để đáp ứng được mong đợi của nhà tuyển dụng/người sử dụng và chính sinh viên. 7.1.2. Tiếp cận tích hợp - năng lực Tích hợp (Integration) là sự hợp nhất, sự hòa nhập, sự kết hợp. Đó là sự hợp nhất hay nhất thể hóa các bộ phận khác nhau để đưa đến một đối tượng mới như là một thể thống nhất dựa trên những nét bản chất của các thành phần đối tượng chứ không phải là ghép cộng giản đơn những thuộc tính của các thành phần ấy. Đánh giá KQHT tích hợp là để hình thành và phát triển năng lực người học dựa trên việc thiết lập mối quan hệ giữa kiến thức, kỹ năng, thái độ, phẩm chất...và phương pháp đánh giá KQHT của các môn học khác nhau, tận dụng vốn kinh nghiệm của người học. Tiếp cận năng lực được thể hiện ở nhiều hướng khác nhau: lý thuyết hành vi, lý thuyết kiến tạo, thuyết đa trí tuệ, lý thuyết hoạt động, lý thuyết ngôn ngữ tương tác giao tiếp...Tiếp cận truyền thống (lý thuyết hành vi), năng lực là khả năng đơn lẻ của cá nhân, được hình thành trên cơ sở lắp ghép các mảng kiến thức, kỹ năng cụ thể và việc đánh giá năng lực người học dựa trên kết quả có thể nhìn thấy (điểm thi, điểm kiểm tra). Còn tiếp cận hiện đại (lý thuyết kiến tạo), năng lực là khả năng thực hiện thành công một nhiệm vụ/hoạt động/chức năng trong một bối cảnh nhất định nhờ sự huy động phối hợp của các kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm, các thuộc tính, hứng thú, ý chí, niềm tin...và việc ĐG năng lực người học qua phương thức và kết quả hoạt động của cá nhân khi giải quyết các vấn đề thực tiễn của cuộc sống - năng lực là biến ẩn được đánh giá dựa trên thể hiện của các thành tố năng lực. Tiếp cận năng lực theo đường hướng ngôn ngữ giao tiếp bao gồm nhiều năng lực thành phần dựa trên lý thuyết hoạt động, lý thuyết ngôn ngữ học chức năng và tương tác giao tiếp đã được sử dụng trong khung tham chiếu chung Châu Âu (CEFR). Theo đó, khái niệm năng lực được hiểu với 2 cách khác nhau: kiến thức và kỹ năng thực tiễn. Trong luận án 5 này, cả ba hướng tiếp cận năng lực trên được tác giả luận án sử dụng linh hoạt trong nghiên cứu của mình. Ở cấp độ môn học trong giáo dục nghề nghiệp, tiếp cận tích hợp - năng lực được thể hiện thông qua các chủ đề liên môn, xuyên môn phản ánh trong toàn bộ chương trình đào tạo của một ngành, nghề nhất định. Trong phương thức đánh giá KQHT tích hợp qua môn NNCN theo tiếp cận năng lực của SV, quan điểm này được thể hiện ở các nội dung, hoạt động và phạm vi tích hợp, cụ thể: (1) Tích hợp trong khái niệm và cấu trúc của năng lực NNCN du lịch (NL ngôn ngữ, NL chiến lượng và NL chuyên ngành/chuyên môn du lịch) theo hướng thực hiện ĐG theo mô hình dạy học tích hợp chuyên ngành và ngôn ngữ (Content and Language Integrated Learning – CLIL); (2) Tích hợp phát triển năng lực sinh viên (NL chung, NL chuyên biệt của môn NNCN) với nội dung môn NNCN du lịch thông qua các chủ đề học tập; (3) Tích hợp các yêu cầu về đánh giá KQHT dưới dạng các câu hỏi/nhiệm vụ học tập/nhiệm vụ đánh giá/nhiệm vụ giao tiếp tương thích với mỗi chủ đề học tập; và (4) Tích hợp các hoạt động đánh giá KQHT, giảng dạy và học tập qua các hình thức tổ chức dạy học được triển khai trong dạy học NNCN một cách thích hợp và linh hoạt. 7.1.3. Tiếp cận quản lý chất lượng theo hướng cải tiến liên tục Chu trình PDCA (Plan/Lập kế hoạch, Do/Thực hiện,Check/Kiểm tra; Act/Hành động hoặc Adjust/Điều chỉnh) là phương pháp quản lý chất lượng hướng tới sự cải tiến liên tục các quy trình, các sản phẩm, các dịch vụ... Ứng dụng chu trình PDCA vào trong giáo dục có nhiều biến thể khác nhau nhằm cải tiến các công việc cụ thể như cải tiến chương trình theo định hướng thị trường lao động, thiết kế chương trình ĐG (bao gồm cả đánh giá KQHT), xây dựng công cụ ĐG... - trong đó đáng chú ý hơn cả là mô hình ADDIE (Analysis/Phân tích – Design/Thiết kế – Development/Phát triển – Implementation/Thực thi – Evaluation/Đánh giá). Chu trình PDCA được luận án sử dụng trong quá trình đề xuất cách thức thực hiện đổi mới đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành của SV các trường CĐDL theo TCNL. 7.1.4. Tiếp cận chuẩn hóa Khi đề xuất quy trình xác định CĐR năng lực NNCN ở mỗi môn học, quy trình xây dựng các câu hỏi/nhiệm vụ/bài tập đánh giá, quy trình xây dựng bài thi kết thúc môn NNCN và quy trình thực hiện đánh giá KQHT tích hợp vào quá trình dạy học NNCN dựa trên chuẩn đầu ra năng lực. 7.2. Phương pháp nghiên cứu Luận án sử dụng phối hợp các nhóm phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng (bao gồm: phương pháp nghiên cứu tài liệu; phương pháp nghiên cứu thực tiễn và phương pháp xử lý số liệu) được trình bày ở Mục 2.1.3. 6 8. Những đóng góp mới của luận án - Xây dựng được cơ sở khoa học cho việc đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành của SV các trường CĐDL ở Việt Nam theo TCNL trên cơ sở vận dụng kết hợp giữa lý luận về khoa học giáo dục và ngôn ngữ học. - Đánh giá được bức tranh tổng quát về thực trạng việc đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành của SV các trường CĐDL ở Việt Nam theo TCNL. - Đề xuất được 3 giải pháp đổi mới đánh giá KQHT ngoại ngữ chuyên ngành của SV các trường CĐDL ở Việt Nam theo TCNL có tính thực tiễn. - Xây dựng được bộ CĐR năng lực tiếng Anh chuyên ngành QTKS tích hợp và bộ câu hỏi/nhiệm vụ đánh giá tích hợp thành 5 bài thi gốc đánh giá đầu ra KQHT khi thực nghiệm với môn tiếng Anh chuyên ngành QTKS của trường CĐDL Hà Nội. 9. Cấu trúc của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, các công trình khoa học của tác giả liên quan đến luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án gồm có 4 chương: Chương 1. Tổng quan và cơ sở lý luận Chương 2. Phương pháp nghiên cứu và kết quả khảo sát thực trạng Chương 3. Các giải pháp đổi mới đánh giá kết quả học tập ngoại ngữ chuyên ngành của sinh viên các trường Cao đẳng du lịch ở Việt Nam theo tiếp cận năng lực. Chương 4. Xây dựng chuẩn đầu ra và công cụ đánh giá kết quả học tập môn tiếng Anh chuyên ngành Quản trị khách sạn 7