Tài liệu Nghiên cứu hiện trạng chất thải rắn sinh hoạt huyện củ chi và tìm hiểu chương trình phân loại chất thải rắn tại nguồn thực hiện trên địa bàn huyện củ chi

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KYÕ THUAÄT COÂNG NGHEÄ TP.HCM KHOA MOÂI TRÖÔØNG & COÂNG NGHEÄ SINH HOÏC  ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP Ñeà taøi: NGHIEÂN CÖÙU HIEÄN TRAÏNG CHẤT THẢI RẮN SINH HOẠT HUYEÄN CUÛ CHI VAØ TÌM HIEÅU CHÖÔNG TRÌNH PHAÂN LOAÏI CHAÁT THAÛI RAÉN TAÏI NGUOÀN THÖÏC HIEÄN TREÂN ÑÒA BAØN HUYEÄN CUÛ CHI CHUYEÂN NGAØNH: QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG MAÕ SOÁ NGAØNH : 108 GVHD : Th.S NGUYEÃN THÒ THU HÖÔNG SVTH : PHUØNG ANH TUØNG MSSV : 02DHMT319 LÔÙP : 02DHMT2 TP HOÀ CHÍ MINH LÔØI CAÛM ÔN ~~¤~~ Tröôùc heát em xin chaân thaønh göûi lôøi caûm ôn ñeán quyù thaày, coâ hieän ñang coâng taùc vaø giaûng daïy taïi khoa Moâi Tröôøng – Coâng ngheä Sinh Hoïc tröôøng Ñaïi Hoïc Kyõ Thuaät Coâng Ngheä Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ taän taâm daïy baûo vaø truyeàn ñaït nhöõng kieán thöùc quyù baùu cho em trong suoát quaù trình hoïc taäp. Vaø em xin chaân thaønh caûm ôn chò Nguyeãn Thò Thu Höông hieän ñang coâng taùc taïi phoøng QLCTR – Sôû taøi nguyeân moâi tröôøng ñaõ höôùng daãn taän tình, taïo ñieàu kieän vaø giuùp ñôõ em trong quaù trình thöïc hieän ñoà aùn toát nghieäp. Em chaân thaønh caøm ôn phoøng QLCTR – Sôû taøi nguyeân moâi tröôøng ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi, cung caáp nhöõng taøi lieäu, soá lieäu xaùc thöïc ñeå em hoaøn thaønh ñuôïc ñoà aùn toát nghieäp. Beân caïnh ñoù, em muoán chuyeån lôøi caûm ôn chaân thaønh ñeán gia ñình vaø baïn beø ñaõ luoân ñoäng vieân vaø giuùp ñôõ em trong quaù trình laøm ñoà aùn toát nghieäp. Moät laàn nöõa, em xin chaân thaønh caûm ôn. Sinh vieân thöïc hieän : Phuøng Anh Tuøng DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT CTR : Chaát thaûi raén CRTSH : Chaát thaûi raén sinh hoaït CTRÑT : Chaát thaûi raén ñoâ thò CTRÑTTN : Chaát thaûi raén ñoâ thò taïi nguoàn PLCTRTN : Phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn PLCTRÑTTN : Phaân loaïi chaát thaûi raén ñoâ thò taïi nguoàn BCL : Baõi choân laáp VSV : vi sinh vaät Coâng ty DVCI : Coâng ty dòch vuï coâng ích . Cty DVÑT : Coâng ty dòch vuï ñoâ thò Sôû TN & MT : Sôû taøi nguyeân vaø moâi tröôøng Coâng ty CTCC : Coâng ty coâng trình coâng coäng UBND : UÛy ban nhaân daân Tp.HCM : Thaønh phoá Hoà Chí Minh Phoøng QLÑT : Phoøng Quaûn lyù ñoâ thò Phoøng GD : Phoøng GD Phoøng TN & MT : Phoøng taøi nguyeân vaø moâi tröôøng Sôû GDÑT : Sôû giaùo duïc ñaøo taïo DANH MUÏC CAÙC BAÛNG Baûng 2.1 : Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi raén ñoâ thò Baûng 2.2 : Phaân loaïi theo tính chaát Baûng 2.3 : Thaønh phaàn chaát thaûi raén ñoâ thò phaân theo nguoàn goác phaùt sinh Baûng 2.4 : Thaønh phaàn chaát thaûi raén ñoâ thò theo tính chaát vaät lyù Baûng 2.5 : Söï thay ñoåi thaønh phaàn theo muøa ñaëc tröng cuûa chaát thaûi raén sinh hoaït Baûng 2.6 : Khoái löôïng rieâng vaø ñoä aàm caùc thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò Baûng 2.7 : Soá lieäu trung bình veà chaát dö trô vaø nhieät naêng cuûa caùc hôïp phaàn trong chaát thaûi raén ñoâ thò Baûng 2.8 : Khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa caùc chaát höõu cô döïa vaøo thaønh phaàn lignin Baûng 2.9 : Thaønh phaàn moät soá chaát khí cô baûn trong khí thaûi baõi raùc Baûng 2.10 : Nguoàn nhaân löïc vaø thieát bò hoã trôï trong vieäc quaûn lyù vaø phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn Baûng 2.11 : Caùc loaïi thuøng chöùa söû duïng vôùi caùc heä thoáng thu gom khaùc nhau Baûng 2.12 : Ví duï minh hoïa veà lôïi ích trong vieäc söû duïng bieän phaùp taùi cheá Baûng 3.1 : Dieän tích , daân soá vaø ñôn vò haønh chính huyeän Cuû Chi Baûng 3.2 : Cô caáu söû duïng ñaát huyeän Cuû Chi Baûng 4.1 :Toång khoái löôïng chaát thaûi raén sinh hoaït cuûa Huyeän öôùc tính ñeán naêm 2010 Baûng 4.2 : Döï ñoaùn khoái löôïng raùc thöïc phaåm vaø thaønh phaàn coøn laïi Baûng 5.1 : Ban Chæ Ñaïo thí ñieåm döï aùn Baûng 5.2 : Ban Thöïc Hieän döï aùn DANH MUÏC CAÙC HÌNH, ÑOÀ THÒ Hình 2.1 : Sô ñoà tính caân baèng vaät chaát Hình 2.2: Sô ñoà trình töï vaän haønh vôùi heä thoáng xe thuøng di ñoäng kieåu thoâng thöôøng Hình 2.3 : Sô ñoà trình töï vaän haønh vôùi heä thoáng xe thuøng di ñoäng kieåu thay thuøng xe Hình 2.4 : Sô ñoà töï vaän haønh vôùi heä thoáng xe thuøng coá ñònh Hình 2.5 : Sô ñoà phaân loaïi chaát thaûi raén ñoâ thò Hình 2.6 : Coâng ngheä xöû lyù raùc baèng phöông phaùp eùp kieän Hình 2.7 : Sô ñoà xöû lyù raùc theo coâng ngheä Hydromex Hình 3.1 : Baûn ñoà huyeän Cuû Chi Hình 5.1 : Sô ñoà quy trình trieån khai chöông trình phaân loaïi CTR taïi nguoàn Hình 5.2 : Quy trình thu gom CTR höõu cô theo quy trình hieän coù Hình 5.3 : Quy trình thu gom raùc taùi cheá môùi Hình 5.4 : Sô ñoà vaän chuyeån raùc taùi cheá cuûa tö nhaân coù söû duïng thuøng 660 lít do nhaø nöôùc ñaàu tö ban ñaàu . Hình 5.5 : Quy trình thu gom raùc taùi cheá (coøn laïi) môùi do nhaø nöôùc ñaûm traùch Hình 5.6 : Sô ñoà toå chöùc trieån khai Lôøi caûm ôn Muïc luïc Danh saùch caùc töø vieát taét Danh saùch caùc baûng Danh saùch caùc ñoà thò, sô ñoà, hình CHÖÔNG 1 : MÔÛ ÑAÀU 1.1 ÑAËT VAÁN ÑEÀ : ……………………………………………………………...1 1.2 NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU:.......................................................................2 1.3 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU :...............................................................3 CHÖÔNG 2 : TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN VAØ OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG DO CHAÁT THAÛI RAÉN 2.1 KHAÙI NIEÄM CHAÁT THAÛI RAÉN:..................................................................4 2.1.1 Ñònh nghóa veà chaát thaûi raén :.....................................................................4 2.1.2 Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi raén :...........................................................4 2.1.3 Phaân loaïi chaát thaûi raén :.............................................................................6 2.1.4 Thaønh phaàn chaát thaûi raén : ......................................................................11 2.1.5 Tính chaát cuûa chaát thaûi raén :....................................................................13 2.1.6 Toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén :...............................................................22 2.2 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG DO CHAÁT THAÛI RAÉN:.................................25 2.2.1 Moâi tröôøng nöôùc :....................................................................................25 2.2.2 Moâi tröôøng ñaát :.......................................................................................26 2.2.3 Moâi tröôøng khoâng khí :............................................................................27 2.2.4 Caûnh quan vaø söùc khoûe con ngöôøi :.........................................................28 2.3 NHÖÕNG NGUYEÂN TAÉC KYÕ THUAÄT TRONG QUAÛN LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN :................................................................................................................29 2.3.1 Quaûn lyù vaø phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn :........................................29 2.3.2 Thu gom, löu giöõ vaø vaän chuyeån chaát thaûi raén :......................................30 2.3.3 Caùc phöông phaùp xöû lyù vaø tieâu huûy chaát thaûi raén :..................................38 2.3.3.1 Xöû lyù chaát thaûi raén baèng coâng ngheä eùp kieän :..............................39 2.3.3.2 OÅn ñònh chaát thaûi raén baèng coâng ngheä Hydromex :......................40 2.3.3.3 Xöû lyù cô hoïc :..............................................................................42 2.3.3.4 Xöû lyù hoùa hoïc :..............................................................................44 2.3.3.5 Taùi söû duïng/ taùi pheá lieäu :...........................................................44 2.3.3.6 Phöông phaùp uû sinh hoïc theo ñoáng :............................................46 2.3.3.7 Phöông phaùp ñoát :........................................................................46 2.3.3.8 Phöông phaùp choân laáp :.................................................................47 2.4 MOÄT SOÁ COÂNG NGHEÄ XÖÛ LYÙ RAÙC ÔÛ VIEÄT NAM :............................49 2.4.1 Nhaø maùy xöû lyù pheá thaûi tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu :..................................49 2.4.2 Xöø lyù raùc taïi nhaø maùy Caàu Dieãn – Haø Noäi :............................................50 2.5 MOÄT SOÁ NEÙT VEÀ TÌNH HÌNH QUAÛN LYÙ RAÙC TREÂN THEÁ GIÔÙI VAØ VIEÄT NAM :......................................................................................................51 2.5.1 Tình hình quaûn lyù raùc treân theá giôùi :........................................................51 2.5.2 Tình hình quaûn lyù raùc ôû Vieät Nam :.........................................................52 CHÖÔNG 3 : GIÔÙI THIEÄU SÔ LÖÔÏC VEÀ ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN VAØ KINH TEÁ - XAÕ HOÄI HUYEÄN CUÛ CHI . 3.1 CAÙC ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN :................................................................62 3.2 CAÙC ÑEÀIU KIEÄN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI HUYEÄN CUÛ CHI :.....................64 CHÖÔNG 4 : HIEÄN TRAÏNG CTRSH VAØ COÂNG TAÙC QUẢN LYÙ CTRSH CUÛA HUYEÄN CUÛ CHI . 4.1 :CAÙC KEÁT QUAÛ ÑIEÀU TRA VEÀ THAØNH PHAÀN VAØ KHOÁI LÖÔÏNG CTRSH :...........................................................................................................71 4.1.1 Thaønh phaàn chaát thaûi raén sinh hoaït Huyeän Cuû Chi :...............................71 4.1.2 Khoái löôïng chaát thaûi raén sinh hoaït Huyeän Cuû Chi :................................71 4.2 HIEÄN TRAÏNG HEÄ THOÁNG KYÕ THUAÄT – QUAÛN LYÙ CYRSH HUYEÄN CUÛ CHI :...........................................................................................................73 4.2.1 Heä thoáng löu tröõ beân nhaø :......................................................................73 4.2.2 Heä thoáng thu gom :..................................................................................74 4.2.3 Heä thoáng trung chuyeån vaø vaän chuyeån :..................................................77 4.2.4 Thu hoài vaø taùi söû duïng chaát thaûi raén vaø choân laáp : .................................77 4.2.5 Heä thoáng haønh chaùnh quaûn lyù CTRSH Huyeän Cuû Chi :..........................78 CHÖÔNG 5 : TÌM HIEÅU CHÖÔNG TRÌNH PHAÂN LOAÏI CHAÁT THAÛI RAÉN TAÏI NGUOÀN THÖÏC HIEÄN TREÂN ÑÒA BAØN HUYEÄN CUÛ CHI 5.1 GIÔÙI THIEÄU SÔ LÖÔÏC VEÀ CHÖÔNG TRÌNH DÖÏ AÙN PLCTRÑTTN HUYEÄN :..........................................................................................................79 5.2 TRIEÅN KHAI CHÖÔNG TRÌNH PHAÂN LOAÏI CTR TAÏI NGUOÀN:.........82 5.2.1 Phöông aùn kyõ thuaät vaø coâng ngheä :..........................................................82 5.2.1.1 Chuaån hoùa trang thieát bò toàn tröõ vaø thu gom chaát thaûi raén :...............83 5.2.1.2 Nghieân cöùu caûi tieán quy trình thu gom , vaän chuyeån CTRSH :............90 5.2.2 Chöông trình tham vaán coäng ñoàng vaø tuyeân truyeàn :.............................98 5.2.2.1 Toå chöùc trieån khai PLCTRTN :.............................................................98 5.2.2.2 Chöông trình tuyeân truyeàn vaø höôùng daãn hoä gia ñình PLCTRTN :....103 5.2.2.3 Chöông trình tuyeân truyeàn vaø höôùng daãn hoïc sinh , sinh vieân :.........106 5.2.2.4 Chöông trình tuyeân truyeàn chung qua ñaøi PT&TH ............................107 CHÖÔNG 6 : KEÁT LUAÄN – KIEÁN NGHÒ 6.1 KEÁT LUAÄN :...........................................................................................108 6.2 KIEÁN NGHÒ :...........................................................................................109 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC CHƯƠNG 1 : MỞ ĐẦU 1.1 Ñaët vaán ñeà : Thaønh phoá Hoà Chí Minh vôùi daân soá 6.062.993 ngöôøi (thoáng keâ naêm 2004) soáng taïi 24 quaän huyeän , vôùi hôn 800 nhaø maùy rieâng reõ , 23.000 cô sôû saûn xuaát vöøa vaø nhoû , 12 khu coâng nghieäp , 3 khu cheá xuaát vaø 1 khu coâng ngheä cao , haøng traêm beänh vieän , trung taâm chuyeân khoa , trung taâm y teá haøng ngaøn phoøng khaùm tö nhaân … ñang ñoå ra moãi ngaøy khoaûng 5.500 – 5.700 taán chaát thaûi raén sinh hoaït (CTRSH) , 1.100 – 1300 taán chaát thaûi raén xaây döïng (xaø baàn) , khoaûng hôn 1000 taán (öôùc tính) chaát thaûi raén coâng nghieäp , trong ñoù coùkhoaûng 200 taán chaát thaûi nguy haïi , 7-9 taán chaát thaûi raén y teá Ñeå quaûn lyù khoái löôïng lôùn chaát thaûi raén noùi treân vôùi möùc taêng 10-15% naêm , TP HCM ñaõ hình thaønh (coù toå chöùc vaø töï phaùt) heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén ñoâ thò vôùi söï tham gia cuûa gaàn 30 coâng ty nhaø nöôùc , 3-5 coâng ty traùch nhieäm höõu haïn , 01 hôïp taùc xaõ haøng traêm cô sôû taùi sinh taùi cheá tö nhaân haøng ngaøn toå daân laäp vaø 30.000 ngöôøi (goàm hôn 6.000 ngöôøi hoaït ñoäng trong thu gom , vaän chuyeån , choân laáp vaø hôn 20.000 ngöôøi hoaït ñoäng trong heä thoáng phaân loaïi , thu gom vaø mua baùn trao ñoåi pheá lieäu). Tuy nhieân cho ñeán nay , maëc duø ñaõ hoaøn thaønh vaø hoaït ñoäng haøng chuïc naêm , moãi naêm tieâu toán 600-700 tæ tieàn vaän haønh vaø haøng traêm tæ tieàn ñaàu tö trang thieát bò , xaây döïng baõi choân laáp vaø cô sôû haï taàng khaùc , coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén ñoâ thò cuûa TP HCM vaãn phaûi ñoái maët vôùi raát nhieàu vaán ñeà vaø vaãn phaûi giaûi quyeát caùc vaán ñeà theo kieåu “tình theá” ñoù laø :  Khoù khaên trong vieäc quaûn lyù heä thoáng thu gom raùc daân laäp .  Chöa thöïc hieän ñöôïc vieäc thu phí quaûn lyù chaát thaûi raén .  Chöa thöïc hieän ñöôïc chöông trình phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn  Chöa quy hoaïch vaø thieáu nghieâm troïng heä thoáng ñieåm heïn , boâ / traïm trung chuyeån .  Chöa quy hoaïch ñöôïc vò trí xaây döïng baõi choân laáp .  OÂ nhieãm naëng neà taïi caùc baõi choân laáp do nöôùc roø ræ vaø khí töø baõi choân laáp .  Heä thoáng quaûn lyù cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc coøn yeáu veà caû nhaân löïc vaø trang thieát bò .  Caùc coâng ty quaûn lyù chaát thaûi raén coøn thieáu ñoäi nguõ caùn boä kyõ thuaät , quaûn lyù gioûi vaø coâng nhaân laønh ngheà .  Chi phí cho coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén taêng nhanh . Ñöùng tröôùc tình theá ñoù , ñeà taøi “Nghieân cöùu hieän traïng CTRSH huyeän Cuû Chi vaø tìm hieåu chöông trình phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn thöïc hieän treân ñòa baøn huyeän Cuû Chi – TP Hoà Chí Minh” ñöôïc thöïc hieän vôùi mong muoán goùp phaàn tìm ra caùc giaûi phaùp quaûn lyù CTR thích hôïp cho Huyeän Cuû Chi noùi rieâng vaø TP Hoà Chí Minh noùi chung trong giai ñoaïn thaønh phoá ngaøy caøng phaùt trieån nhö hieän nay . 1.2 Noäi dung nghieân cöùu - Khaùi quaùt moät soá ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá, xaõ hoäi taïi huyeän Cuû Chi – TP Hoà Chí Minh . - Nghieân cöùu hieän traïng vaø coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén sinh hoaït taïi huyeän Cuû Chi – TP Hoà Chí Minh . - Tìm hieåu chöông trình phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn thöïc hieän treân ñòa baøn Huyeän Cuû Chi – TP Hoà Chí Minh . 1.3 Phöông phaùp nghieân cöùu _ Thu thaäp taøi lieäu lieân quan: tham khaûo taøi lieäu cuûa nhieàu taùc giaû, caùc nghieân cöùu, baùo caùo khoa hoïc tröôùc ñaây vaø thu thaäp taøi lieäu töø caùc bên liên quan . _ Khảo sát thực tế tại huyện để nắm rõ tình hình quản lý chất thải rắn sinh hoạt thực hiện trên địa bàn huyện . _ Tham khảo ý kiến các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý chất thải rắn . _ Số liệu được xử lý với phần mềm Microsoft Excel . Phần soạn thảo văn bản được sử dụng với phần mềm CHÖÔNG 2 : TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN VAØ OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG DO CHAÁT THAÛI RAÉN 2.1. Khaùi nieäm cô baûn veà chaát thaûi raén 2.1.1 Ñònh nghóa veà chaát thaûi raén Chaát thaûi raén (Soild Waste) laø toaøn boä caùc loaïi vaät chaát khoâng phaûi daïng loûng vaø khí ñöôïc con ngöôøi loaïi boû trong caùc hoaït ñoäng kinh teá – xaõ hoäi cuûa mình (bao goàm caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, caùc hoaït ñoäng soáng vaø duy trì söï toàn taïi cuûa coäng ñoàng v.v…). Trong ñoù quan troïng nhaát laø caùc loaïi chaát thaûi sinh ra töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø hoaït ñoäng soáng. Chaát thaûi raén ñoâ thò (goïi chung laø raùc thaûi ñoâ thò) ñöôïc ñònh nghóa laø : Vaät chaát maø ngöôøi taïo ra ban ñaàu vöùt boû ñi trong khu vöïc ñoâ thò maø khoâng ñoøi hoûi ñöôïc boài thöôøng cho söï vöùt boû ñoù. Theâm vaøo ñoù, chaát thaûi ñöôïc coi laø chaát thaûi raén ñoâ thò neáu chuùng ñöôïc xaõ hoäi nhìn nhaän moät thöù maø thaønh phoá phaûi coù traùch nhieäm thu gom vaø tieâu huyû. Raùc laø thuaät ngöõ duøng ñeå chæ chaát thaûi raén coù hình daïng töông ñoái coá ñònh, bò vöùt boû töø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi. Raùc sinh hoaït hay chaát thaûi raén sinh hoaït laø moät boä phaän cuûa chaát thaûi raén, ñöôïc hieåu laø caùc chaát thaûi raén phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng sinh hoaït thöôøng ngaøy cuûa con ngöôøi. 2.1.2 Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi raén Nguoàn goác phaùt sinh, thaønh phaàn vaø toác ñoä phaùt sinh cuûa chaát thaûi raén laø caùc cô sôû quan troïng ñeå thieát keá , löïa choïn coâng ngheä xöû lyù vaø ñeà xuaát caùc chöông trình quaûn lyù chaát thaûi raén. Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi raén ñoä thò goàm:  Sinh hoaït cuûa coäng ñoàng  Tröôøng hoïc, nhaø ôû, cô quan  Saûn xuaát coâng nghieäp  Saûn xuaát noâng nghieäp  Nhaø haøng, khaùch saïn  Taïi caùc traïm xöû lyù  Töø caùc trung taâm thöông maïi, coâng trình coâng coäng Chaát thaûi ñoâ thò ñöôïc xem nhö laø chaát thaûi coäng ñoàng ngoaïi tröø caùc chaát thaûi trong quaù trình cheá bieán taïi caùc khu coâng nghieäp vaø chaát thaûi coâng nghieäp. Caùc loaïi chaát thaûi sinh ra töø caùc nguoàn naøy ñöôïc trình baøy ôû Baûng 2.1. Chaát thaûi raén phaùt sinh töø nhieàu nguoàn khaùc nhau caên cöù vaøo ñaëc ñieåm cuûa chaát thaûi raén coù theå phaân chia thaønh 3 nhoùm lôùn nhaát laø : chaát thaûi ñoâ thò, coâng nghieäp vaø nguy haïi. Nguoàn thaûi cuûa raùc ñoâ thò raát khoù quaûn lyù taïi caùc nôi ñaát troáng bôûi vì taïi caùc vò trí naøy söï phaùt sinh caùc nguoàn chaát thaûi laø moät quaù trình phaùt taùn. Baûng 2.1 Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi raén ñoâ thò Nguoàn Nhaø ôû Caùc hoaït ñoäng vaø vò trí phaùt Loaïi chaát thaûi raén sinh chaát thaûi Nhöõng nôi ôû rieâng cuûa moät gia Chaát thaûi thöïc phaåm, giaáy, ñænh hay nhieàu gia ñænh . bìa cöùng, haøng deät , ñoà da, nhöõng caên hoä thaáp , vöùa vaø cao chaát thaûi vöôøn, ñoà goã, thuûy taàng… tinh, hoäp thieác, nhoâm , kim loaïi khaùc, taøn thuoác , raùc ñöôøng phoá, chaát thaûi ñaëc bieät ( daàu , loáp xe, thieát bò ñieän, …), chaát thaûi sinh hoaït nguy haïi, Thöông maïi Cöûa haøng, nhaø haøng, chôï, vaên Giaáy, bìa cöùng, nhöïa deûo, goã, phoøng, khaùch saïn, dòch vuï, cöûa chaát thaûi thöïc phaåm, thuûy hieäu in… Cô quan tinh, kim loaïi, chaát thaûi ñaëc bieät , chaát thaûi nguy haïi. Tröôøng hoïc , beänh vieän, nhaø Giaáy, bìa cöùng, nhöïa deûo, goã, tuø, trung taâm chính phuû… chaát thaûi thöïc phaåm, thuûy tinh, kim loaïi, chaát thaûi ñaëc Xaây döïng bieät , chaát thaûi nguy haïi. Nôi xaây döïng môùi , söûa ñöôøng, Goã, theùp, beâ toâng, ñaát… vaø phaù dôõ san baèng caùc coâng trình xaây Dòch vuï ñoâ döïng , væa heø hö haïi… Queùt doïn ñöôøng phoá, laøm ñeïp Chaát thaûi ñaëc bieät, raùc, raùc thò (tröø traïm phong caûnh, laøm saïch theo löu ñöôøng phoá, vaät xeùn ra töø caây, xöû lyù) vöïc, coâng vieân vaø baõi taém, chaá thaûi töø caùc coâng vieân, baõi nhöõng khu vöïc tieâu khieån taém vaù caùc khö vöïc tieâu khaùc. khieån. Traïm xöû lyù, Quaù trình xöû lyù nöôùc, nöôùc thaûi Khoái löôïng lôùn buoàn dö. loø thieâu ñoát vaø chaát thaûi coâng nghieäp Caùc chaát thaûi ñöôïc xöû lyù. (Nguoàn: George Tchobanoglous, et al , Mc Graw- Hill Inc, 1993) 2.1.3 Phaân loaïi chaát thaûi raén Vieäc phaân loaïi chaát thaûi raén seõ giuùp xaùc ñònh caùc loaïi khaùc nhau cuûa chaát thaûi raén ñöôïc sinh ra. Khi thöïc hieän vieäc phaân loaïi chaát thaûi raén seõ giuùp chuùng ta gia taêng khaû naêng taùi cheá vaø taùi söû duïng laïi caùc vaät lieäu trong chaát thaûi, ñem laïi hieäu quaû kinh teá vaø baûo veä moâi tröôûng. Chaát thaûi raén ña daïng vì vaäy coù nhieàu caùch phaân loaïi khaùc nhau nhö: 2.1.4 Phaân loaïi theo tính chaát Phaân loaïi chaát thaûi raén theo daïng naøy ngöôøi ta chia laøm: caùc chaát chaùy ñöôïc, caùc chaát khoâng chaùy ñöôïc, caùc chaát hoãn hôïp . Phaân loaïi theo tính chaát ñöôïc theå hieän ôû Baûng 2.2 Baûng 2.2: Phaân loaïi theo tính chaát Loaïi raùc thaûi 1. Caùc chaát chaùy ñöôïc  Giaáy Nguoàn goác  Haøng deät  Coù nguoàn goác töø sôïi  Raùc thaûi  Caùc chaát thaûi ra töø ñoà aên, thöïc phaåm  Coû, goãcuûi, rôm  Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø goã, tre, rôm  Chaát deûo  Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø chaát deûo  Da vaø cao su  Caùc vaät lieäu laøm töø giaáy  Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø da vaø cao su 2. Caùc chaát khoâng chaùy ñöôïc :  Caùc loaïi vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø saét  Kim loaïi saét maø deã bò nam chaâm huùt.  Kim loaïi khoâng phaûi  Caùc vaät lieäu khoâng bò nam chaâm huùt. saét  Thuyû tinh  Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm cheá taïo töø thuyû tinh.  Ñaù vaø saønh söù  Caùc vaät lieäu khoâng chaùy khaùc ngoaøi kim loaïi vaø thuyû tinh  Taát caû caùc loaïi vaät lieäu khaùc khoâng phaân loaïi ôû phaàn 1 vaø 2 ñeàu thuoäc loaïi naøy. Loaïi naøy coù theå chia laøm hai phaàn vôùi kích thöôùc > 5mm vaø < 5 mm. ( Nguoàn : Baûo veä moâi tröôøng trong xaây döïng cô baûn , Leâ Vaên Naõi, Nhaø xuaát baûn 3. Caùc chaát hoãn hôïp : Khoa hoïc Kyõ thuaät, 1999) 2.1.3.2 Phaân loaïi theo vò trí hình thaønh Ngöôøi ta phaân bieät raùc hay chaát thaûi raén trong nhaø, ngoaøi nhaø, treân ñöôøng phoá, chôï… 2.1.3.3 Phaân loaïi theo nguoàn phaùt sinh Chaát thaûi sinh hoaït : laø nhöõng chaát thaûi lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, nguoàn taïo thaønh chuû yeáu töø caùc khu daân cö, caùc cô quan, tröôøng hoïc, caùc trung taâm dòch vuï, thöông maïi. Chaát thaûi raén sinh hoaït coù thaønh phaàn bao goàm kim loaïi, saønh söù, thuyû tinh, gaïch ngoùi vôõ, ñaát, ñaù, cao su, chaát deûo, thöïc phaåm dö thöøa hoaëc quaù haïn söû duïng, xöông ñoäng vaät, tre, goã, loâng gaø loâng vòt, vaûi, giaáy, rôm raï, xaùc ñoäng vaät, voû rau quaû v.v… Theo phöông dieän khoa hoïc, coù theå phaân bieät caùc loaïi chaát thaûi raén sau :  Chaát thaûi thöïc phaåm : bao goàm caùc thöùc aên thöøa, rau, quaû … loaïi chaát thaûi naøy mang baûn chaát deã bò phaân huyû sinh hoïc, quaù trình phaân huyû taïo ra caùc muøi khoù chòu, ñaëc bieät, ñaëc bieät trong ñieàu kieän thôøi tieát noùng, aåm. Ngoaøi caùc loaïi thöùc aên dö thöøa töø gia ñình coøn coù thöùc aên dö thöøa töø caùc beáp aên taäp theå, caùc nhaø haøng, khaùch saïn, kyù tuùc xaù, chôï …  Chaát thaûi tröïc tieáp cuûa ñoäng vaät chuû yeáu laø phaân, bao goàm phaân ngöôøi vaø phaân ñoäng vaät khaùc.  Chaát thaûi loûng chuû yeáu laø buøn ga coáng raõnh, laø caùc chaát thaûi ra töø caùc khu vöïc sinh hoaït daân cö.  Tro vaø caùc chaát dö thöøa thaûi boû khaùc bao goàm : caùc loaïi vaät lieäu sau ñoát chaùy, caùc saûn phaåm sau khi ñun naáu baèng than, cuûi vaø caùc chaát thaûi deã chaùy khaùc trong gia ñình, trong kho cuûa caùc coâng sôû, cô quan, xí nghieäp, caùc loaïi xæ than. Chaát thaûi raén coâng nghieäp : laø chaát thaûi phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp. Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi coâng nghieäp goàm :  Caùc pheá thaûi töø vaät lieäu trong quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp, tro, xæ, trong caùc nhaø maùy nhieät ñieän;  Caùc pheá thaûi töø nguyeân nhieân lieäu phuïc vuï cho saûn xuaát;  Caùc pheá thaûi trong quaù trình coâng ngheä;  Bao bì ñoùng goùi saûn phaåm. Chaát thaûi xaây döïng : laø caùc pheá thaûi nhö ñaát, ñaù, gaïch ngoùi, beâtoâng vôõ do caùc hoaït ñoäng phaù dôõ, xaây döïng coâng trình v.v… chaát thaûi xaây döïng goàm  Vaät lieäu xaây döïng trong quaù trình dôõ boû coâng trình xaây döïng;  Ñaát ñaù do vieäc ñaøo moùng trong xaây döïng;  Caùc vaät lieäu nhö kim loaïi, chaát deûo …  Chaát thaûi töø caùc heä thoáng cô sôû haï taàng kyõ thuaät nhö traïm xöû lyù nöôùc thieân nhieân, nöôùc thaûi sinh hoaït, buøn caën töø caùc coáng thoaùt nöôùc thaønh phoá. Chaát thaûi noâng nghieäp : laø nhöõng chaát thaûi vaø maãu thöøa thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp, thí duï nhö troàng troït, thu hoaïch caùc loaïi caây troàng, caùc saûn phaåm thaûi ra töø caùc cheá bieán söõa, cuûa caùc loø gieát moå … 2.1.3.4 Phaân loaïi theo möùc ñoä nguy haïi Chaát thaûi nguy haïi : bao goàm caùc loaïi hoaù chaát deã gaây phaûn öùng, ñoäc haïi, chaát thaûi sinh hoïc thoái röõa, caùc chaát deã chaùy, noå hoaëc caùc chaát thaûi phoùng xaï, caùc chaát thaûi nhieãm khuaån, laây lan … coù nguy cô ñe doaï tôùi söùc khoeû ngöôøi, ñoäng vaät vaø caây coû. Nguoàn phaùt sinh chaát thaûi nguy haïi chuû yeáu töø caùc hoaït ñoäng y teá, coâng nghieäp vaø noâng nghieäp. Chaát thaûi y teá nguy haïi : laø chaát thaûi coù chöùa caùc chaát hoaëc hôïp chaát coù moät trong caùc ñaëc tính gaây nguy haïi tröïc tieáp hoaëc töông taùc vôùi caùc chaát khaùc gaây nguy haïi tôùi moâi tröôøng vaø söùc khoeû coäng ñoàng. Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi beänh vieän bao goàm :  Caùc loaïi boâng baêng, gaïc, neïp duøng trong khaùm beänh, ñieàu trò, phaãu thuaät;  Caùc loaïi kim tieâm, oáng tieâm  Caùc chi theå caét boû, toå chöùc moâ caét boû  Chaát thaûi sinh hoaït töø caùc beänh nhaân;  Caùc chaát thaûi coù chöùa caùc chaát coù noàng ñoä cao sau ñaây : chì, thuyû ngaân, Cadmi, Arsen, Xianua …  Caùc chaát thaûi phoùng xaï trong beänh vieän. Caùc chaát nguy haïi do caùc cô sôû coâng nghieäp hoaù chaát thaûi ra coù tính ñoäc haïi cao, taùc ñoäng xaáu ñeán söùc khoeû, do ñoù vieäc xöû lyù chuùng phaûi coù nhöõng giaûi phaùp kyõ thuaät ñeå haïn cheá taùc ñoäng ñoäc haïi ñoù. Caùc chaát thaûi nguy haïi töø hoaït ñoäng noâng nghieäp chuû yeáu laø caùc loaïi phaân hoaù hoïc, caùc loaïi thuoác baûo veä thöïc vaät. Chaát thaûi khoâng nguy haïi : laø nhöõng loaïi chaát thaûi khoâng chöùa caùc chaát vaø caùc hôïp chaát coù moät trong caùc ñaëc tính nguy haïi tröïc tieáp hoaëc töông taùc thaønh phaàn. 2.1.4 Thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén Thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò ñöôïc xaùc ñònh ôû Baûng 2.3 vaø Baûng 2.4 . Giaù trò thaønh phaàn trong chaát thaûi raén ñoâ thò thay ñoåi theo vò trí, theo muøa, theo ñieàu kieän kinh teá vaø nhieàu yeáu toá khaùc. Söï thay ñoåi khoái löôïng chaát thaûi raén theo muøa ñaëc tröng ôû Baéc Myõ ñöôïc trình baøy ôû baûng 2.5 . Thaønh phaàn raùc ñoùng vai troø quan troïng nhaát trong vieäc quaûn lyù raùc thaûi. Baûng 2.3 : Thaønh phaàn chaát thaûi raén ñoâ thò phaân theo nguoàn goác phaùt sinh Nguoàn phaùt thaûi % troïng löôïng Dao ñoäng Trung bình 50 - 75 62 Nhaø ôû vaø thöông maïi, tröø caùc chaát thaûi ñaëc bieät vaø nguy hieåm Chaát thaûi ñaëc bieät( daàu , loáp xe, thieát bò ñieän, 3 - 12 5 bình ñieän) Chaát thaûi nguy haïi 0,1 - 1,0 0,1 Cô quan 3–5 3,4 Xaây döïng vaø phaù dôõ 8 – 20 14 Caùc dòch vuï ñoâ thò Laøm saïch ñöôøng phoá 2–5 3,8 Caây xanh vaø phong caûnh 2–5 3,0 Coâng vieân vaø caùc khu vöïc tieâu khieån 1,5 – 3 2,0 Löu vöïc ñaùnh baét 0,5 – 1,2 0,7 Buøn ñaëc töø nhaø maùy xöû lyù 3–8 6,0 Toång coäng 100 (Nguoàn: George Tchobanoglous, et al , Mc Graw- Hill Inc, 1993) Baûng 2.4: Thaønh phaàn chaát thaûi raén ñoâ thò theo tính chaát vaät lyù Thaønh phaàn Chaát thaûi thöïc phaåm Giaáy Bìa cöùng Chaát deûo Vaûi vuïn Cao su Da vuïn Raùc laøm vöôøn Goã Thuûy tinh % troïng löôïng Khoaûng giaù trò Trung bình 6 – 25 15 25 – 45 40 3 – 15 4 2–8 3 0–4 2 0–2 0,5 0–2 0,5 0 – 20 12 1–4 2 4 – 16 8