tailieuonthi
Lêi nãi ®Çu
Thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam, níc ta
chuyÓn nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi, níc ta ®· ®¹t
®îc nh÷ng thµnh tùu quan träng: gi÷ v÷ng ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa, kinh tÕ t¨ng trëng kh¸, kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi vµ n¨ng
lùc s¶n xuÊt t¨ng nhiÒu, ®êi sèng cña c¸c tÇng líp nh©n d©n tiÕp tôc
®îc c¶i thiÖn, t×nh h×nh chÝnh trÞ – x· héi c¬ b¶n æn ®Þnh, quèc phßng
an ninh ®îc t¨ng cêng, thÕ vµ lùc cña níc ta ®îc n©ng cao trªn
trêng quèc tÕ
Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ
trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa vÉn cßn cã nhiÒu m©u thuÉn cÇn
ph¶i gi¶i quyÕt nh: sù ph©n ho¸ giµu nghÌo cã xu híng gia t¨ng, n¹n
thÊt nghiÖp vÉn cßn cha ®îc gi¶i quyÕt, vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i trêng sinh
th¸i, thùc hiÖn c«ng b»ng trong ph©n phèi thu nhËp
§©y lµ nh÷ng vÊn
®Ò võa cÊp b¸ch võa thêng xuyªn, l©u dµi vµ còng lµ vÊn ®Ò quan träng
nhÊt trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi ë níc ta. V× vËy, níc ta cÇn t×m
gi¶i ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn trªn mét c¸ch triÖt ®Ó nh»m
x©y dùng mét nhµ níc x· héi chñ nghÜa ngµy mét hoµn thiÖn h¬n.
ChÝnh v× vËy trong qu¸ tr×nh häc m«n TriÕt häc M¸c – Lªnin em ®·
chän ®Ò tµi:
Nh÷ng m©u thuÉn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta hiÖn nay
híng gi¶i quyÕt
Thùc tr¹ng vµ ph¬ng
®Ó viÕt tiÓu luËn. Tuy nhiªn do tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ
thêi gian t×m hiÓu m«n häc cßn h¹n chÕ nªn bµi tiÓu luËn cña em kh«ng
thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em mong ®îc sù gãp ý cña thÇy gi¸o vµ
c¸c b¹n ®Ó bµi tiÓu luËn cña em ®îc hoµn chØnh h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o Mai Xu©n Hîi ®· gióp ®ì em
trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu m«n häc TriÕt häc M¸c – Lªnin vµ thùc hiÖn
®Ò tµi nµy.
1
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
Néi dung chi tiÕt
I. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ
trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam.
1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan:
Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa thùc chÊt lµ nÒn kinh
tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù
qu¶n lý cña nhµ níc, theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
Kinh tÕ hµng ho¸ lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ - x· héi, mµ trong ®ã
s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®Ó trao ®æi, ®Ó b¸n trªn thÞ trêng. Môc ®Ých cña
s¶n xuÊt trong kinh tÕ hµng ho¸ kh«ng ph¶i ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu trùc
tiÕp cña ngêi s¶n xuÊt ra s¶n phÈm mµ nh»m ®Ó b¸n, tøc lµ ®Ó tho¶ m·n
nhu cÇu cña ngêi mua ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi.
Kinh tÕ thÞ trêng lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸,
trong ®ã toµn bé c¸c yÕu tè “®Çu vµo” vµ “®Çu ra” cña s¶n xuÊt ®Òu
th«ng qua thÞ trêng. Kinh tÕ hµng ho¸ vµ kinh tÕ thÞ trêng kh«ng ®ång
nhÊt víi nhau, chóng kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn. VÒ c¬ b¶n chóng
cã cïng nguån gèc vµ cïng b¶n chÊt.
Theo C.M¸c, s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ lµ hiÖn tîng vèn cã
cña nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ra ®êi vµ tån t¹i
cña kinh tÕ hµng ho¸ còng nh c¸c tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nã do sù ph¸t
triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt t¹o ra.
2. C¬ së kh¸ch quan cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ
trêng ë ViÖt Nam lµ:
Ph©n c«ng lao ®éng x· héi víi tÝnh c¸ch lµ c¬ së chung cña s¶n xuÊt
hµng ho¸ ch¼ng nh÷ng kh«ng mÊt ®i, mµ tr¸i l¹i cßn ®îc ph¸t triÓn c¶
vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. Ph©n c«ng lao ®éng trong tõng khu vùc,
tõng ®Þa ph¬ng ngµy cµng ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao
®éng ®îc thÓ hiÖn ë tÝnh phong phó, ®a d¹ng vµ chÊt lîng ngµy cµng
cao cña s¶n phÈm ®a ra trao ®æi trªn thÞ trêng.
Trong nÒn kinh tÕ níc ta, tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u. §ã lµ: së
h÷u toµn d©n, së h÷u tËp thÓ, së h÷u t nh©n (gåm së h÷u c¸ thÓ, së h÷u
tiÓu chñ, së h÷u t b¶n t nh©n), së h÷u hçn hîp. Do ®ã tån t¹i nhiÒu
chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp, cã lîi Ých riªng, nªn quan hÖ kinh tÕ gi÷a hä chØ
cã thÓ thùc hiÖn b»ng quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ.
Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc vµ kinh tÕ tËp thÓ, tuy cïng dùa trªn
chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, nhng c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ vÉn cã sù
kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh, cã quyÒn tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh, cã lîi
2
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
Ých riªng. mÆt kh¸c c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ cßn cã sù kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é
kü thuËt – c«ng nghÖ, vÒ tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý, nªn chi phÝ s¶n xuÊt
vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt còng kh¸c nhau.
Quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ cßn cÇn thiÕt trong quan hÖ kinh tÕ ®èi
ngo¹i, ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®ang ph¸t
triÓn ngµy cµng s©u s¾c, v× mçi níc lµ mét quèc gia riªng biÖt, lµ ngêi
chñ së h÷u ®èi víi c¸c hµng ho¸ ®a ra trao ®æi trªn thÞ trêng thÕ giíi.
Sù trao ®æi nµy ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c ngang gi¸.
Nh vËy nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta lµ mét tån t¹i tÊt yÕu, kh¸ch
quan, th× kh«ng thÓ lÊy ý chÝ chñ quan mµ xo¸ bá nã ®îc.
3. T¸c dông to lín cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng
NÒn kinh tÕ níc ta khi bíc vµo thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi
cßn mang nÆng tÝnh tù tóc, tù cÊp, v× vËy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn sÏ
ph¸ vì dÇn kinh tÕ tù nhiªn vµ chuyÓn thµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸, thóc
®Èy sù x· héi ho¸ s¶n xuÊt.
Kinh tÕ hµng ho¸ t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t
triÓn. Do c¹nh tranh gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸, buéc mçi chñ
thÓ s¶n xuÊt ph¶i c¶i tiÕn kü thuËt, ¸p dông c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt
®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt ®Õn møc tèi thiÓu nhê ®ã cã thÓ c¹nh tranh
®îc vÒ gi¸ c¶, ®øng v÷ng trong c¹nh tranh. Qu¸ tr×nh ®ã thóc ®Èy lùc
lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng x· héi.
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, ngêi s¶n xuÊt ph¶i c¨n cø vµo nhu cÇu
cña ngêi tiªu dïng, cña thÞ trêng ®Ó quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt s¶n phÈm g×,
víi khèi lîng bao nhiªu, chÊt lîng nh thÕ nµo. Do ®ã, kinh tÕ hµng
ho¸ kÝch thÝch tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña chñ thÓ kinh tÕ, kÝch thÝch
viÖc n©ng cao chÊt lîng, c¶i tiÕn mÉu m·, còng nh t¨ng khèi lîng
hµng ho¸ vµ dÞch vô.
Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ ®iÒu kiÖn ra ®êi vµ tån t¹i cña s¶n xuÊt
hµng ho¸, ®Õn lît nã sù ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ sÏ thóc ®Èy sù ph©n
c«ng lao ®éng x· héi vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt. V× thÕ ph¸t huy ®îc
tiÒm n¨ng, lîi thÕ cña tõng vïng, còng nh lîi thÕ cña ®Êt níc cã t¸c
dông më réng quan hÖ kinh tÕ víi níc ngoµi.
Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng sÏ thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ
tËp trung s¶n xuÊt, do ®ã t¹o ®iÒu kiÖn ra ®êi cña s¶n xuÊt lín cã x· héi
ho¸ cao; ®ång thêi chän läc ®îc nh÷ng ngêi s¶n xuÊt kinh doanh giái,
h×nh thµnh ®éi ng÷ c¸n bé qu¶n lý cã tr×nh ®é lao ®éng lµnh nghÒ ®¸p
øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt níc.
Nh vËy, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét tÊt yÕu kinh tÕ ®èi víi
níc ta, mét nhiÖm vô kinh tÕ cÊp b¸ch ®Ó chuyÓn nÒn kinh tÕ l¹c hËu
cña níc ta thµnh nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, héi nhËp vµo sù ph©n c«ng lao
®éng quèc tÕ. §ã lµ con ®êng ®óng ®¾n ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng s¶n
3
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
xuÊt, khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng cña ®Êt níc vµo sù nghiÖp c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.
Thùc tiÔn nh÷ng n¨m ®æi míi ®· chøng minh r»ng, viÖc chuyÓn sang
nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhiÒu thµnh phÇn lµ hoµn toµn ®óng ®¾n. Nhê sù
ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, chóng ta ®· bíc ®Çu
khai th¸c ®îc tiÒm n¨ng trong níc vµ thu hót ®îc vèn, kü thuËt c«ng
nghÖ cña níc ngoµi, gi¶i phãng ®îc n¨ng lùc s¶n xuÊt, gãp phÇn
quyÕt ®Þnh vµo viÖc b¶o ®¶m t¨ng trëng kinh tÕ víi nhÞp ®é t¬ng ®èi
cao trong thêi gian qua.
Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng cã liªn quan mËt thiÕt víi
c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cu¶ lùc lîng s¶n xuÊt. VÒ ®¹i thÓ, kinh tÕ hµng
ho¸ ph¸t triÓn qua ba giai ®o¹n t¬ng øng víi ba giai ®o¹n ph¸t triÓn
cña lùc lîng s¶n xuÊt: s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n, kinh tÕ thÞ trêng tù
do, kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i.
Níc ta ®ang thùc hiÖn chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ, chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ
kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang kinh tÕ hµng ho¸. M« h×nh kinh tÕ cña ViÖt
Nam ®îc x¸c ®Þnh lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng
theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc, ®Þnh híng x· héi
chñ nghÜa(nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa).
HiÖn nay, nÒn kinh tÕ níc ta cßn ë tr×nh ®é kÐm ph¸t triÓn, bëi lÏ c¬
së vËt chÊt - kü thuËt cña nã cßn l¹c hËu, thÊp kÐm, nÒn kinh tÕ Ýt nhiÒu
cßn mang tÝnh tù cÊp tù tóc. Tuy nhiªn, níc ta kh«ng lÆp l¹i nguyªn
vÑn tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c níc ®i tríc: kinh tÕ hµng ho¸ gi¶n
®¬n chuyÓn lªn kinh tÕ thÞ trêng tù do, råi tõ kinh tÕ thÞ trêng tù do
chuyÓn lªn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i, mµ cÇn ph¶i vµ cã thÓ x©y dùng
nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i, ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa theo kiÓu
rót ng¾n. §iÒu nµy cã nghÜa lµ ph¶i ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸ ®Ó ph¸t triÓn nhanh chãng lùc lîng s¶n xuÊt, trong mét thêi gian
t¬ng ®èi ng¾n x©y dùng ®îc c¬ së vËt chÊt - kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó nÒn
kinh tÕ níc ta b¾t kÞp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi; ®ång
thêi ph¶i h×nh thµnh ®ång bé c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ
níc. Nhµ níc cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc qu¶n lý kinh tÕ
vÜ m« vµ thùc hiÖn ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
II. Thùc tr¹ng vµ c¸c m©u thuÉn trong nÒn kinh tÕ thÞ
trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam
1. Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam
1.1 Tr×nh ®é ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta cßn ë giai
®o¹n s¬ khai. §ã lµ do c¸c nguyªn nh©n:
C¬ së vËt chÊt – kü thuËt cßn ë tr×nh ®é thÊp, bªn c¹nh mét sè
lÜnh vùc, mét sè c¬ së kinh tÕ ®· ®îc trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ
hiÖn ®¹i, trong nhiÒu ngµnh kinh tÕ, m¸y mãc cò kü, c«ng nghÖ l¹c hËu.
4
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
Theo UNDP, ViÖt Nam ®ang ë tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu 2/7 cña thÕ
giíi, thiÕt bÞ m¸y mãc l¹c hËu 2-3 thÕ hÖ (cã lÜnh vùc 4-5 thÕ hÖ). Lao
®éng thñ c«ng vÉn chiÕm tû träng lín trong tæng sè lao ®éng x· héi. Do
®ã, n¨ng suÊt, chÊt lîng, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña níc ta cßn rÊt thÊp so
víi khu vùc vµ thÕ giíi (n¨ng suÊt lao ®éng cña níc ta chØ b»ng 30%
møc trung b×nh cña thÕ giíi).
KÕt cÊu h¹ tÇng nh hÖ thèng ®êng giao th«ng, bÕn c¶ng, hÖ
thèng th«ng tin liªn l¹c cßn l¹c hËu, kÐm ph¸t triÓn (mËt ®é ®êng
giao th«ng /km b»ng 1% víi møc trung b×nh cña thÕ giíi; tèc ®é truyÒn
th«ng trung b×nh cña c¶ níc chËm h¬n thÕ giíi 30 lÇn). HÖ thèng giao
th«ng kÐm ph¸t triÓn lµm cho c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c vïng bÞ chia c¾t, t¸ch
biÖt nhau. Do ®ã lµm cho nhiÒu tiÒm n¨ng cña c¸c ®Þa ph¬ng kh«ng thÓ
chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt ®Ó ph¸t huy thÕ m¹nh.
Do c¬ së vËt chÊt – kü thuËt cßn ë tr×nh ®é thÊp lµm cho ph©n
c«ng lao ®éng kÐm ph¸t triÓn, sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ chËm. NÒn
kinh tÕ níc ta cha tho¸t khái nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp s¶n xuÊt nhá.
N«ng nghiÖp vÉn sö dông kho¶ng 70% lùc lîng lao ®éng, nhng chØ
s¶n xuÊt kho¶ng 26% GDP, c¸c ngµnh kinh tÕ c«ng nghÖ cao chiÕm tû
träng thÊp.
Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ trêng trong
níc, còng nh thÞ trêng níc ngoµi cßn rÊt yÕu. Do c¬ së vËt chÊt - kü
thuËt vµ c«ng nghÖ l¹c hËu, nªn n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, do ®ã khèi
lîng hµng ho¸ nhá bÐ, chñng lo¹i hµng ho¸ cßn nghÌo nµn, chÊt lîng
hµng ho¸ thÊp, gi¸ c¶ cao v× thÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cßn yÕu.
1.2 ThÞ trêng d©n téc thèng nhÊt ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh nhng
cha ®ång bé.
Do giao th«ng v©n t¶i kÐm ph¸t triÓn nªn cha l«i cuèn ®îc tÊt c¶
c¸c vïng trong níc vµo mét m¹ng líi lu th«ng hµng ho¸ thèng nhÊt.
ThÞ trêng hµng ho¸ - dÞch vô ®· h×nh thµnh nhng cßn h¹n hÑp vµ
cßn nhiÒu hiÖn tîng tiªu cùc (hµng gi¶, hµng nhËp lËu, hµng nh¸i nh·n
hiÖu vÉn cßn lµm rèi lo¹n thÞ trêng)
ThÞ trêng hµng ho¸ søc lao ®éng vÉn cßn manh nha, mét sè trung
t©m giíi thiÖu viÖc lµm vµ xuÊt khÈu lao ®éng míi xuÊt hiÖn nhng ®·
n¶y sinh hiÖn tîng khñng ho¶ng. nÐt næi bËt cña thÞ trêng nµy lµ søc
cung vÒ lao ®éng lµnh nghÒ nhá h¬n cÇu rÊt nhiÒu, trong khi ®ã cung vÒ
søc lao ®éng gi¶n ®¬n l¹i vît qu¸ xa cÇu, nhiÒu ngêi cã søc lao ®éng
kh«ng t×m ®îc viÖc lµm.
ThÞ trêng tiÒn tÖ, thÞ trêng vèn ®· cã nhiÒu tiÕn bé nhng vÉn cßn
nhiÒu tr¾c trë, nh nhiÒu doanh nghiÖp, nhÊt lµ doanh nghiÖp t nh©n rÊt
thiÕu vèn nhng kh«ng vay ®îc v× víng m¾c thñ tôc, trong khi ®ã
nhiÒu ng©n hµng th¬ng m¹i huy ®éng ®îc tiÒn göi mµ kh«ng thÓ cho
5
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
vay ®Ó ø ®äng trong kÐt d nî qu¸ h¹n trong nhiÒu ng©n hµng th¬ng
m¹i ®· ®Õn møc b¸o ®éng. ThÞ trêng chøng kho¸n ra ®êi nhng còng
cha cã nhiÒu “hµng ho¸” ®Ó mua – b¸n vµ míi cã rÊt Ýt doanh nghiÖp
®ñ ®IÒu kiÖn tham gia thÞ trêng nµy.
1.3 NhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia thÞ trêng: do vËy níc ta cã
nhiÒu lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ cïng tån t¹i, ®an xen nhau, trong ®ã
s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá ph©n t¸n cßn phæ biÕn.
1.4 Sù h×nh thµnh thÞ trêng trong níc g¾n víi më réng kinh tÕ ®èi
ngo¹i, héi nhËp vµo thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi, trong hoµn c¶nh
tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - kü thuËt cña níc ta thÊp xa so víi hÇu hÕt
c¸c níc kh¸c.
Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸vÒ kinh tÕ ®ang ®Æt ra chung cho c¸c
níc còng nh níc ta nãi riªng nh÷ng th¸ch thøc hÕt søc gay g¾t.
nhng nã lµ xu thÕ tÊt yÕu kh¸ch quan nªn kh«ng ®Æt vÊn ®Ò tham gia
hay kh«ng tham gia mµ chØ cã thÓ ®Æt vÊn ®Ò: t×m c¸ch xö sù víi xu
híng ®ã nh thÕ nµo? ph¶i chñ ®éng héi nhËp, chuÈn bÞ tèt ®Ó chñ
®éng tham gia vµo khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸, t×m ra “c¸i m¹nh t¬ng
®èi” cña níc ta, thùc hiÖn ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ kinh tÕ ®èi
ngo¹i, tËn dông ngo¹i lùc ®Ó ph¸t huy néi lùc, nh»m thóc ®Èy c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®Þnh híng ®i lªn chñ
nghÜa x· héi.
1.5 Qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ - x· héi cßn yÕu. V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i
biÓu toµn quèc lÇn thø VIII cña §¶ng ta nhËn ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy nh
sau: “HÖ thèng luËt ph¸p, c¬ chÕ chÝnh s¸ch cha ®ång bé vµ nhÊt qu¸n,
thùc hiÖn cha nghiªm. c«ng t¸c tµi chÝnh, ng©n hµng, gi¸ c¶, kÕ ho¹ch
ho¸, quy ho¹ch x©y dùng, qu¶n lý ®Êt ®ai cßn nhiÒu yÕu kÐm; thñ tôc
hµnh chÝnh ®æi míi chËm. Th¬ng nghiÖp nhµ níc bá trèng mét sè
trËn ®Þa quan träng, cha ph¸t huy tèt vai trß chñ ®¹o trªn thÞ trêng.
Qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu cã nhiÒu s¬ hë, tiªu cùc, mét sè trêng hîp g©y
t¸c ®éng xÊu ®èi víi s¶n xuÊt. ChÕ ®é ph©n phèi cßn nhiÒu bÊt hîp lý.
béi chi ng©n s¸ch vµ nhËp siªu cßn lín. L¹m ph¸t tuy kiÒm chÕ ®îc
nhng cßn cha v÷ng ch¾c” (1) .
2. Nh÷ng m©u thuÉn chñ yÕu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam
2.1 M©u thuÉn gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng víi tÝnh ®Þnh híng x·
héi chñ nghÜa.
Qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë níc ta tõ mét níc phong
kiÕn ®i lªn bá qua giai ®o¹n t b¶n chñ nghÜa nªn gÆp rÊt nhiÒu khã
kh¨n vµ thö th¸ch, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc kinh tÕ. §iÒu ®ã ®ßi hái
(1)
[3,66]
6
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
nhµ níc ta ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p phï hîp ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ
thÞ trêng nhng vÉn gi÷ v÷ng ®îc ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
Tríc ®©y ®Ó x©y dùng nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi
chñ nghÜa níc ta ®· x©y dùng mét nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch víi hai h×nh
thøc së h÷u lµ së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ. V× vËy ®· lµm k×m
h·m sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ.
Khi ®Êt níc ta hoµn toµn thèng nhÊt, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· x¸c
®Þnh níc ta sÏ ®i lªn chñ nghÜa x· héi bá qua giai ®o¹n t b¶n chñ
nghÜa. Nhng lóc ®ã chóng ta cßn nhËn thøc ®¬n gi¶n vÒ chñ nghÜa x·
héi vµ con ®êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi nªn chóng ta ®· coi chñ nghÜa
x· héi lµ mét nhµ níc cña d©n vµ do d©n lµm chñ, xo¸ bá chÕ ®é t h÷u
vÒ t liÖu s¶n xuÊt nªn ®· thiÕt lËp nªn mét nÒn kinh tÕ mµ chØ cã së h÷u
toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ. Do ®ã ®· t¹o nªn mét nÒn kinh tÕ qu¶n lý tËp
trung quan liªu bao cÊp. HËu qu¶ lµ c¬ quan qu¶n lý nhµ níc lµm thay
chøc n¨ng qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Cßn c¸c
doanh nghiÖp võa bÞ trãi buéc v× kh«ng cã quyÒn tù chñ, võa û l¹i vµo
cÊp trªn v× kh«ng bÞ rµng buéc víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Thªm
vµo ®ã bé m¸y qu¶n lý cång kÒnh lµm triÖt ®i tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o
cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ, h×nh thµnh c¬ chÕ k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ
x· héi. Khi ®ã chñ yÕu ph¸t triÓn kinh tÕ theo chiÒu réng chø kh«ng
ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ theo chiÒu s©u. V× vËy, t¹i ®¹i héi §¶ng toµn
quèc lÇn thø VI n¨m 1986, §¶ng ta ®· ®Ò ra ph¬ng híng ®æi míi kinh
tÕ lµ chuyÓn nÒn kinh tÕ níc ta sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh
phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc.
Nh vËy chÊp nhËn nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ chóng ta chÊp nhËn sù
m©u thuÉn cña nã víi tÝnh ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa v× nÒn kinh tÕ
thÞ trêng gåm cã nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, nhiÒu h×nh thøc së h÷u vµ
do ®ã còng cã nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi. Sù phøc t¹p vµ ®a d¹ng cña
nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµm cho ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ngµy cµng
khã kh¨n vµ ®ßi hái ph¶i cã sù qu¶n lý chÆt chÏ cña nhµ níc. Mçi
thµnh phÇn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é cã b¶n chÊt kinh tÕ x· héi riªng,
nªn bªn c¹nh sù thèng nhÊt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, cßn cã nh÷ng
kh¸c biÖt vµ m©u thuÉn khiÕn cho nÒn kinh tÕ thÞ trêng níc ta ph¸t
triÓn theo nh÷ng ph¬ng híng kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é t h÷u tuy cã vai trß quan träng trong viÖc ph¸t
triÓn s¶n xuÊt, gi¶i quyÕt viÖc lµm, nhng v× dùa trªn chÕ ®é t h÷u vÒ
t liÖu s¶n xuÊt, nªn chóng kh«ng tr¸nh khái tÝnh tù ph¸t ch¹y theo lîi
nhuËn ®¬n thuÇn, n¶y sinh nh÷ng hiÖn tîng tiªu cùc lµm tæn h¹i ®Õn lîi
Ých chung cña x· héi. V× vËy, thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc ph¶i ®îc
x©y dùng vµ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ ®Ó thùc hiÖn tèt vai trß cña m×nh;
®ång thêi Nhµ níc ph¶i thùc hiÖn tèt vai trß qu¶n lý vü m« kinh tÕ –
x· héi ®Ó ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa.
7
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
2.2 M©u thuÉn gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng víi gi¶i quyÕt c«ng ¨n
viÖc lµm
Cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi kinh tÕ, chuyÓn nÒn kinh tÕ níc ta sang
nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa c¸c chÝnh s¸ch x·
héi còng ®îc ®æi míi, ®iÒu chØnh vµ söa ®æi liªn tôc theo híng huy
®éng mäi nguån lùc trong x· héi bao gåm nhµ níc, céng ®ång vµ
ngêi d©n cïng thùc hiÖn. Mét trong c¸c chÝnh s¸ch quan träng ®ã lµ
vÊn ®Ò gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm.
Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng tøc lµ ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh s¶n
xuÊt kinh doanh, ¸p dông c¸c thµnh tùu khoa häc - kü thuËt tiªn tiÕn vµo
s¶n xuÊt nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ t¹o ra s¶n phÈm cã chÊt lîng
cao. §ång thêi ph¶i ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh
tÕ quèc d©n ®Ó t¹o nªn sù t¨ng trëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng cña
toµn bé nÒn kinh tÕ. Nh vËy khoa häc - kü thuËt ngµy cµng ph¸t triÓn
vµ ®îc øng dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th× sù thay thÕ con ngêi b»ng
m¸y mãc diÔn ra cµng nhanh. Cïng víi sù gia t¨ng d©n sè th× sè ngêi
thÊt nghiÖp hµng n¨m lµ hÕt søc trÇm träng.
ThÊt nghiÖp lµ nguy c¬ dÉn ®Õn nghÌo ®ãi vµ c¸c tÖ n¹n x· héi kh¸c.
§èi víi ngêi lao ®éng, thiÕu hoÆc kh«ng cã viÖc lµm lµ mét nguy c¬
dÉn ®Õn thu nhËp thÊp hoÆc kh«ng cã thu nhËp. MÆt kh¸c nã kh«ng chØ
tíc mÊt quyÒn b×nh ®¼ng ®îc lµm viÖc cña ngêi lao ®éng ®Ó ph¸t huy
n¨ng lùc, mµ cßn võa kh«ng cã thu nhËp b¶o ®¶m cho cuéc sèng cña
b¶n th©n ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä. Bëi vËy, Nhµ níc ph¶i cã
chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¹o sù b×nh ®¼ng vÒ quyÒn lao ®éng vµ
thu nhËp. §¹i héi §¶ng VIII ®· kh¼ng ®Þnh “b¶o ®¶m c«ng ¨n viÖc lµm
cho d©n lµ mét môc tiªu x· héi hµng ®Çu, kh«ng ®Ó thÊt nghiÖp trë
thµnh c¨n bÖnh kinh niªn” (1) .
Cïng víi Bé luËt lao ®éng, ChÝnh phñ ®· ban hµnh c¸c nghÞ ®Þnh vµ
th«ng t ®Ó t¹o ra c¬ së ph¸p lý cho quan hÖ lao ®éng trong c¬ chÕ thÞ
trêng, thóc ®Èy thÞ trêng lao ®éng ph¸t triÓn, t¹o viÖc lµm. Nhê cã c¸c
chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vµ sù tham gia tÝch cùc cña c¸c tæ chøc vµ nh©n
d©n, nªn viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc, sè
ngêi cã viÖc lµm ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Qua c¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ x¾p
xÕp l¹i doanh nghiÖp nhµ níc, lao ®éng trong khu vùc nhµ níc gi¶m
tõ 14,7% n¨m 1991 xuèng cßn 9% n¨m 2000, khu vùc kinh tÕ t nh©n,
kinh tÕ tËp thÓ thu hót kho¶ng 90%, khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi
thu hót ®îc 33 v¹n lao ®éng. §iÒu ®ã cho thÊy viÖc ph¸t triÓn ®a d¹ng
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®· gãp phÇn rÊt lín vµo viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n
viÖc lµm. Tuy nhiªn tõ n¨m 2001 ®Õn nay tû träng lao ®éng lµm viÖc
trong khu vùc nhµ níc cã xu híng t¨ng trë l¹i.
(1)
[3, 99]
8
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
Tû lÖ thÊt nghiÖp cña lùc lîng lao ®éng trong ®é tuæi ë khu vùc
thµnh thÞ ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng sè liÖu sau:
§¬n vÞ: %
ChØ tiªu
2000
2001
2002
2003
6,44
6,25
6,01
5,78
§ång b»ng s«ng Hång
7,34
7,07
6,64
6,37
§«ng B¾c
6,49
6,73
6,10
5,94
T©y B¾c
6,02
5,62
5,11
4,19
B¾c Trung Bé
6,87
6,72
5,82
5,45
Duyªn h¶I Nam Trung Bé
6,31
6,16
5,49
5,46
T©y Nguyªn
5,16
5,55
4,92
4,39
§«ng Nam Bé
6,20
5,92
6,31
6,08
§ång B»ng S«ng Cöu Long
6,15
6,08
5,52
5,26
Tp. Hµ Néi
7,95
7,39
7,08
6,84
Tp. §µ N½ng
5,95
5,54
5,30
5,16
Tp. Hå ChÝ Minh
6,48
6,04
6,73
6,58
C¶ níc
A. Ph©n theo vïng
B. Mét sè thµnh phè lín
Nguån: niªn gi¸m thèng kª (tãm t¾t) 2003, Nxb Thèng kª, Hµ Néi, 2004, trang
13.
Bªn c¹nh mét sè kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm
cho ngêi lao ®éng th× vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ cÇn ®îc gi¶i quyÕt. Tû
lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vµ thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n cßn cao. C¬ cÊu
vµ chÊt lîng chuyÓn dÞch lao ®éng cßn chËm, tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo
t¹o thÊp (20%), n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng cao. Cßn thiÕu nh÷ng chÝnh
s¸ch cha ®ñ m¹nh ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t, khai th¸c, huy ®éng c¸c
nguån lùc ®Ó thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ, t¹o viÖc lµm. ViÖc thùc hiÖn
môc tiªu quèc gia vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm ë mét sè ®Þa ph¬ng cßn lóng
tóng; viÖc gi¶i ng©n quü quèc gia vÒ hç trî viÖc lµm cßn chËm, hiÖu qu¶
mét sè dù ¸n t¹o viÖc lµm cßn thÊp. §©y lµ nh÷ng tån t¹i cÇn ph¶i kh¾c
phôc ®Ó gi¶i quyÕt triÖt ®Ó vÊn ®Ò viÖc lµm cho ngêi lao ®éng.
2.3 M©u thuÉn gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng víi sù ph©n ho¸ giµu
nghÌo.
NÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn, t¹o ra nhiÒu cña c¶i vËt chÊt cho x·
héi nhng kh«ng v× vËy mµ ®êi sèng cña nh©n d©n ®îc n©ng cao vµ æn
®Þnh. Tr¸i l¹i cïng víi qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa, th× còng diÔn ra sù ph©n ho¸ giµu nghÌo, sù
ph©n tÇng x· héi theo møc sèng ngµy cµng t¨ng.
9
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
N¨m 1993, theo kÕt qu¶ ®IÒu tra giµu nghÌo cña 91732 hé trªn ph¹m
vi c¶ níc, tÝnh chung kho¶ng c¸ch chªnh lÖch thu nhËp gi÷a nhãm hé
giµu vµ nhãm hé nghÌo lµ 6,2 lÇn. C¸c n¨m 1994, 1995, 1996, Tæng côc
thèng kª ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra hé gia ®×nh ®a môc tiªu víi cì mÉu 4,5
v¹n hé vµ n¨m 1999 ®IÒu tra 2,5 v¹n hé ®¹i diÖn cho c¶ níc, 7 vïng
sinh th¸i, khu vùc thµnh thÞ, n«ng th«n, th× chªnh lÖch thu nhËp gi÷a
nhãm hé giµu vµ nhãm hé nghÌo lµ 6,5 lÇn n¨m 1994, 7 lÇn n¨m 1995,
7,3 lÇn n¨m 1996 vµ 8,9 lÇn n¨m 1999. nh vËy hÖ sè chªnh lÖch thu
nhËp gi÷a nhãm hé giµu vµ hé nghÌo t¨ng dÇn qua c¸c n¨m trªn ph¹m vi
c¶ níc còng nh trong tõng vïng.
B¶ng so s¸nh nhãm thu nhËp cao nhÊt vµ nhãm thu nhËp thÊp nhÊt,
mçi nhãm 20% sè hé ®iÒu tra
§¬n vÞ: lÇn
ChØ tiªu
1994
1995
1996
1999
6,5
7,0
7,3
8,9
- Thµnh thÞ
7,0
7,7
8,0
9,8
- N«ng th«n
5,4
5,8
6,1
6,3
- T©y B¾c vµ §«ng B¾c
5,2
5,7
6,1
6,8
- §ång b»ng s«ng Hång
5,6
6,1
6,6
7,0
- B¾c Trung Bé
5,2
5,7
5,9
6,9
- Duyªn h¶I Nam Trung Bé
4,9
5,5
5,7
6,3
- T©y Nguyªn
10,1
12,7
12,8
12,9
- §«ng Nam Bé
7,4
7,6
7,9
10,3
- §ång b»ng s«ng Cöu Long
6,1
6,4
6,4
7,9
Toµn quèc
1. Chia theo khu vùc:
2. Chia theo vïng:
Nguån: Tæng côc thèng kª: sè liÖu vÒ sù chuyÓn biÕn x· héi ë ViÖt Nam thêi
kú ®æi míi, Nxb Thèng kª, Hµ Néi, 2000.
Sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ngµy cµng d·n réng sÏ lan sang c¸c lÜnh vùc
kh¸c nh gi¸o dôc, ch¨m sãc søc khoÎ, nhµ ë vµ c¸c dÞch vô c¬ b¶n
kh¸c §iÒu ®ã ®a ®Õn hÖ qu¶ kh«ng mong muèn, lµm xuÊt hiÖn nh÷ng
nhãm x· héi dÔ bÞ tæn th¬ng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, t¸c ®éng ®Õn
t tëng, t©m lý, niÒm tin vÒ c«ng b»ng x· héi. V× thÕ, cÇn t¨ng cêng
vai trß cña nhµ níc ®èi víi ph©n phèi thu nhËp nh»m tõng bíc thùc
hiÖn môc tiªu cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
2.4 M©u thuÉn gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng víi vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i
trêng sinh th¸i
10
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
NÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp
®· lµm cho m«i trêng ngµy cµng « nhiÔm.
Trong suèt nh÷ng n¨m qua, con ngêi ®· thêng xuyªn t¸c ®éng trùc
tiÕp tíi thiªn nhiªn vµ c¶i biÕn m«i trêng sèng. Con ngêi ®· khai th¸c
than ®¸, s¾t, vµ c¸c kim lo¹i kh¸c, n¾n dßng s«ng, ®µo kªnh, b¹t nói,
x©y dùng c¸c tr¹m thuû ®iÖn víi c¸c hå chøa níc nh©n t¹o nh÷ng
ho¹t ®éng ®ã ®· ¶nh hëng tíi khÝ hËu, tõ ®ã t¸c ®éng m¹nh tíi sinh
quyÓn. Tríc ®©y, ë níc ta cã 3/4 diÖn tÝch ®Êt ®ai lµ rõng, nay chØ cßn
1/4 lµ rõng. NhiÒu lo¹i gç quý nh gô, l¸t hoa, gi¸ng h¬ng, sÕn, t¸u
®· bÞ khai th¸c ®Õn møc gÇn nh c¹n kiÖt.
Rõng bÞ triÖt h¹ nhiÒu lµm cho lîng «xi trong kh«ng khÝ vµ lîng
chÊt h÷u c¬ s¶n sinh bÞ gi¶m sót râ rÖt. Lîng níc dù tr÷ do rõng gi÷
l¹i ngµy cµng Ýt dÇn, lµm cho qu¸ tr×nh sa m¹c ho¸ vµ th¶o nguyªn ho¸
cµng t¨ng nhanh. Qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ nhanh lµm cho diÖn tÝch ®Êt trång
ngµy cµng bÞ thu hÑp. Sù ph©n phèi níc ngät cho ngêi vµ cho vËt
nu«i, c©y trång còng bÞ h¹n chÕ. TiÕn bé khoa häc kÜ thuËt ®îc øng
dông tÝch cùc vµo s¶n xuÊt ®· kÐo theo sù nhiÔm bÈn cña tÊt c¶ c¸c
quyÓn. C¸c chÊt th¶i cña nhµ m¸y lµm cho c¸c hå ao, s«ng ngßi, cöa
biÓn, c¶ng vµ biÓn c¶ bÞ nhiÔm bÈn ngµy cµng nhiÒu. C¸c tÇu biÓn ®·
th¶i ra biÓn vµ ®¹i d¬ng nhiÒu chÊt th¶i ®éc h¹i, lµm chÕt nhiÒu sinh
vËt næi vµ nh÷ng sinh vËt kh¸c ¨n sinh vËt næi còng chÕt theo
Nh÷ng khÝ th¶i cña c¸c nhµ m¸y khi vµo trong khÝ quyÓn ®· lµm t¨ng
lîng khÝ CO vµ CO 2 trong kh«ng khÝ g©y hiÖn tîng hiÖu øng nhµ kÝnh,
g©y thñng tÇng «z«n, lµm cho tr¸i ®Êt nãng lªn dÉn ®Õn b¨ng ë hai cùc
Tr¸i §Êt tan ra, v× vËy níc biÓn sÏ d©ng lªn vµ nhÊn ch×m ®Êt liÒn.
Sù « nhiÔm bÇu khÝ quyÓn lµm cho tr¸i ®Êt ngµy cµng nãng lªn dÉn
®Õn sù thay ®æi thêi tiÕt, khÝ hËu ë ViÖt Nam còng nh ë c¸c khu vùc
kh¸c trªn thÕ giíi. GÇn ®©y hiÖn tîng sãng thÇn ®· g©y thiÖt h¹i nÆng
nÒ vÒ ngêi vµ cña cho c¸c níc ë khu vùc Nam ¸ vµ §«ng Nam ë
níc ta, tuy kh«ng n»m trong khu vùc ¶nh hëng cña sãng thÇn nhng
víi thêi tiÕt kh« vµ nhiÖt ®é cao ®· g©y ra hµng lo¹t c¸c vô ch¸y rõng ë
S¬n La vµ h¹n h¸n ë T©y Nguyªn, Ninh ThuËn, B×nh ThuËn
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× nã ®· kÐo theo
hµng lo¹t c¸c nh©n tè g©y ¶nh hëng ®Õn m«i trêng sinh th¸i. §©y lµ
vÊn ®Ò quan träng ®îc ®Æt ra kh«ng chØ ë ViÖt Nam mµ c¶ trªn toµn thÕ
giíi. Nã ®ßi hái cÇn ph¶i ®îc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó nÕu kh«ng m«i trêng
bÞ ph¸ huû lµ con ngêi sÏ tù huû ho¹i m«i trêng sèng cña chÝnh b¶n
th©n m×nh.
Sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia chØ cã thÓ bÒn v÷ng khi m«i trêng
sèng vµ thiªn nhiªn ®îc b¶o vÖ tèt, duy tr× ®îc mèi c©n b»ng sinh
th¸I, tr¸nh bÞ « nhiÔm vµ biÕt c¸ch khai th¸c, sö dông, phôc håi mét
c¸ch hîp lý nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn.
11
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
III. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ
trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam
1. Nh÷ng gi¶i ph¸p chung ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1.1 Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn
Tríc khi x©y dùng kinh tÕ kÕ ho¹ch, xo¸ bá kinh tÕ thÞ trêng,
chóng ta thiÕt lËp mét c¬ cÊu së h÷u ®¬n gi¶n víi hai h×nh thøc lµ së
h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ. V× vËy, khi chuyÓn sang kinh tÕ hµng
ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng, cÇn ph¶i ®æi míi c¬ cÊu së h÷u cò,
b»ng c¸ch ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u, ®iÒu ®ã sÏ ®a ®Õn h×nh
thµnh nh÷ng chñ kinh tÕ ®éc lËp, cã lîi Ých riªng, tøc lµ kh«i phôc mét
trong nh÷ng c¬ së cña kinh tÕ hµng ho¸.
Trªn c¬ së ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u, thùc hiÖn nhÊt qu¸n,
l©u dµi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn.
LÊy viÖc ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi,
c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n lµ môc tiªu quan träng ®Ó khuyÕn khÝch
ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh
doanh. Theo tinh thÇn ®ã tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu b×nh ®¼ng
tríc ph¸p luËt, ®Òu ®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn.
Trong nh÷ng n¨m tíi cÇn ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ
níc. Muèn vËy cÇn tËp trung nguån lùc ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ kinh tÕ
nhµ níc trong nh÷ng lÜnh vùc träng yÕu cña nÒn kinh tÕ, s¾p xÕp l¹i
khu vùc doanh nghiÖp nhµ níc, thùc hiÖn tèt chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸ vµ
®a d¹ng ho¸ së h÷u ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp mµ Nhµ níc kh«ng cÇn
n¾m 100% vèn. X©y dùng vµ cñng cè mét sè tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh trªn
c¬ së c¸c tæng c«ng ty nhµ níc, cã sù tham gia cña c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ. §Èy m¹nh viÖc ®æi míi kü thuËt, c«ng nghÖ trong c¸c doanh
nghiÖp nhµ níc. Thùc hiÖn chÕ ®é qu¶n lý c«ng ty ®èi víi tÊt c¶ c¸c
doanh nghiÖp kinh doanh cã vèn cña Nhµ níc, doanh nghiÖp thùc sù
c¹nh tranh b×nh ®¼ng trªn thÞ trêng, tù chÞu tr¸ch nhiÖm trong s¶n xuÊt
kinh doanh.
Ph¸t triÓn kinh tÕ kinh tÕ tËp thÓ díi nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng. Trong
®ã hîp t¸c x· lµ nßng cèt. Nhµ níc cÇn gióp ®ì hîp t¸c x· vÒ ®µo t¹o
c¸n bé, x©y dùng ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh, më réng thÞ trêng.
Thùc hiÖn tèt viÖc chuyÓn ®æi hîp t¸c x· theo LuËt hîp t¸c x·.
KhuyÕn khÝch kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ ph¸t triÓn ë c¶ thµnh thÞ vµ
n«ng th«n. Nhµ níc t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp ®ì kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ
ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶. KhuyÕn khÝch kinh tÕ t b¶n t nh©n ph¸t triÓn
trong nh÷ng ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh mµ luËt ph¸p kh«ng cÊm.
Ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n nhµ níc díi c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn
kÕt gi÷a kinh tÕ t nh©n trong vµ ngoµi níc: t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó kinh tÕ cã
vèn ®Çu t níc ngoµi híng vµo môc tiªu ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm xuÊt
12
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
khÈu, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, g¾n thu hót vèn víi thu hót c«ng nghÖ
hiÖn ®¹i.
1.2 §Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, øng dông nhanh tiÕn bé
khoa häc
c«ng nghÖ; trªn c¬ së ®ã ®Èy m¹nh ph©n c«ng lao ®éng x·
héi.
Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ c¬ së chung cña s¶n xuÊt vµ trao ®æi
hµng ho¸. V× vËy, ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ph¶i ®Èy m¹nh ph©n
c«ng lao ®éng x· héi. Nhng sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x·
héi do tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh, cho nªn
muèn më réng ph©n c«ng lao ®éng x· héi, cÇn ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt – kü thuËt cña
nÒn s¶n xuÊt lín hiÖn ®¹i.
Con ®êng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña níc ta cÇn vµ cã thÓ
rót ng¾n thêi gian so víi c¸c níc ®i tríc, võa cã nh÷ng bíc tuÇn tù,
võa cã nh÷ng bíc nh¶y vät, g¾n c«ng nghiÖp hãa víi hiÖn ®¹i ho¸, tËn
dông mäi kh¶ n¨ng ®Ó ®¹t tr×nh ®é tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i vÒ khoa häc vµ
c«ng nghÖ: øng dông nhanh vµ phæ biÕn h¬n ë møc ®é cao h¬n nh÷ng
thµnh tùu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ tri thøc míi, tõng bíc ph¸t triÓn kinh
tÕ tri thøc.
Cïng víi viÖc trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cho c¸c ngµnh,
c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸, tiÕn hµnh ph©n c«ng l¹i lao ®éng vµ ph©n bè d©n c trong ph¹m vi
c¶ níc, còng nh ë tõng vïng, tõng ®Þa ph¬ng; h×nh thµnh c¬ cÊu kinh
tÕ hîp lý cho phÐp khai th¸c tèt nhÊt c¸c nguån lùc cña ®Êt níc, t¹o
nªn sù t¨ng trëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng cña toµn bé nÒn kinh tÕ.
1.3 H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ trêng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, hÇu hÕt c¸c nguån lùc kinh tÕ ®Òu th«ng
qua thÞ trêng mµ ®îc ph©n bè vµo c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña nÒn
kinh tÕ mét c¸ch tèi u. V× vËy, ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ
thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, chóng ta ph¶i h×nh thµnh vµ
ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ trêng. Trong nh÷ng n¨m tíi chóng ta
cÇn ph¶i:
Ph¸t triÓn thÞ trêng hµng ho¸ vµ dÞch vô th«ng qua viÖc ®Èy m¹nh
s¶n xuÊt, thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t triÓn hÖ thèng giao
th«ng vµ ph¬ng tiÖn vËn t¶i ®Ó më réng thÞ trêng. H×nh thµnh thÞ
trêng søc lao ®éng cã tæ chøc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho sù di chuyÓn søc
lao ®éng theo yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån
nh©n lùc.
X©y dùng thÞ trêng vèn, tõng bíc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ
trêng chøng kho¸n ®Ó huy ®éng c¸c nguån vèn vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt.
13
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
Qu¶n lý chÆt chÏ ®Êt ®ai vµ thÞ trêng nhµ ë. X©y dùng vµ ph¸t
triÓn thÞ trêng th«ng tin, thÞ trêng khoa häc c«ng nghÖ. Hoµn thiÖn
c¸c lo¹i thÞ trêng ®i ®«i víi x©y dùng khu«n khæ ph¸p lý vµ thÓ chÕ,
t¨ng cêng sù kiÓm tra, gi¸m s¸t cña nhµ níc, ®Ó thÞ trêng ho¹t ®éng
n¨ng ®éng, cã hiÖu qu¶, cã trËt tù, kû c¬ng trong m«i trêng c¹nh
tranh lµnh m¹nh, c«ng khai, minh b¹ch, h¹n chÕ vµ kiÓm so¸t ®éc quyÒn
kinh doanh. Cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu chèng bu«n lËu vµ gian lËn th¬ng
m¹i.
1.4 Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, chØ cã më cöa kinh tÕ, héi nhËp vµo kinh tÕ
khu vùc vµ thÕ giíi, míi thu hót ®îc vèn vµ kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn
®¹i ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña ®Êt níc nh»m ph¸t triÓn
kinh tÕ.
Khi më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ph¶i qu¸n triÖt nguyªn t¾c
b×nh ®¼ng, cïng cã lîi, kh«ng can thiÖp vµo néi bé cña nhau. Më réng
kinh tÕ ®èi ngo¹i theo híng ®a ph¬ng ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh
thøc kinh tÕ ®èi ngo¹i.
HiÖn nay, cÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, coi xuÊt khÈu lµ träng ®iÓm cña
kinh tÕ ®èi ngo¹i. Gi¶m dÇn nhËp siªu, u tiªn nhËp khÈu t liÖu s¶n
xuÊt ®Ó phôc vô s¶n xuÊt. Tranh thñ mäi kh¶ n¨ng vµ b»ng nhiÒu h×nh
thøc thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi, viÖc thu hót vèn ®Çu t
trùc tiÕp cña níc ngoµi cÇn híng vµo nh÷ng lÜnh vùc, nh÷ng s¶n phÈm
cã c«ng nghÖ tiªn tiÕn, cã tû träng xuÊt khÈu cao. ViÖc sö dông vèn vay
ph¶i cã hiÖu qu¶ ®Ó tr¶ ®îc nî, c¶i thiÖn ®îc c¸n c©n thanh to¸n. chñ
®éng tham gia tæ chøc th¬ng m¹i quèc tÕ, c¸c diÔn ®µn, c¸c tæ chøc,
c¸c ®Þnh chÕ quèc tÕ mét c¸ch cã chän läc víi bíc ®i thÝch hîp.
1.5 Gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p.
Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ bao giê còng lµ nh©n tè quan träng ®Çu tiªn ®Ó
ph¸t triÓn. Nã lµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh trong níc
vµ níc ngoµi yªn t©m ®Çu t. Muèn gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh chÝnh trÞ ë
níc ta hiÖn nay cÇn ph¶i gi÷ vµ t¨ng cêng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng
Céng S¶n ViÖt Nam, n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý cña nhµ níc, ph¸t huy
quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n.
HÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé lµ c«ng cô quan träng ®Ó Nhµ níc qu¶n
lý nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn. Nã t¹o ra hµnh lang luËt ph¸p
cho ho¹t ®éng kinh tÕ, buéc c¸c doanh nghiÖp chÊp nhËn sù ®iÒu tiÕt cña
Nhµ níc.
1.6 Xo¸ bá c¬ chÕ tËp trung, quan liªu, bao cÊp, hoµn thiÖn c¬ chÕ
qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc.
ViÖc xo¸ bá triÖt ®Ó c¬ chÕ tËp trung, quan liªu, bao cÊp, h×nh thµnh
®ång bé vµ vËn hµnh cã hiÖu qu¶ c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña
14
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
Nhµ níc cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ
hµng ho¸ cña níc ta.
§Ó n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ qu¶n lý cña Nhµ níc, cÇn n©ng
cao n¨ng lùc cña c¸c c¬ quan lËp ph¸p, hµnh ph¸p vµ t ph¸p, thùc hiÖn
c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh quèc gia. Nhµ níc thùc hiÖn ®Þnh híng sù
ph¸t triÓn kinh tÕ; cã hÖ thèng chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n ®Ó t¹o m«i trêng
æn ®Þnh vµ thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh tÕ; h¹n chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc
cña c¬ chÕ thÞ trêng. Nhµ níc thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng qu¶n lý nhµ
níc vÒ kinh tÕ vµ chøc n¨ng chñ së h÷u tµi s¶n c«ng, kh«ng can thiÖp
vµo chøc n¨ng qu¶n trÞ kinh doanh ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã quyÒn tù chñ
trong s¶n xuÊt kinh doanh. Nhµ níc sö dông c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ lµ
chÝnh ®Ó ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ, chø kh«ng ph¶i lµ mÖnh lÖnh. V× vËy,
ph¶i tiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh, chÝnh s¸ch tiÒn
tÖ, chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng vµ gi¸ c¶.
2. Nh÷ng gi¶i ph¸p kh¾c phôc m©u thuÉn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng
2.1 Kh¾c phôc m©u thuÉn gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng víi tÝnh
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi sù tån t¹i cña nhiÒu thµnh phÇn kinh
tÕ víi nhiÒu h×nh thøc së hò kh¸c nhau th× kinh tÕ nhµ níc ph¶i gi÷
vai trß chñ ®¹o. ViÖc x¸c lËp vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc lµ vÊn
®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c vµ lµ sù kh¸c biÖt cã tÝnh chÊt b¶n chÊt gi÷a nÒn
kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa víi nÒn kinh tÕ thÞ
trêng t b¶n chñ nghÜa. TÝnh ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cña nÒn kinh
tÕ thÞ trêng ë níc ta ®· quyÕt ®Þnh kinh tÕ nhµ níc ph¶i gi÷ vai trß
chñ ®¹o trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Bëi lÏ mçi mét chÕ ®é
x· héi ®Òu cã mét c¬ së kinh tÕ t¬ng øng víi nã, kinh tÕ nhµ níc cïng
kinh tÕ tËp thÓ t¹o nÒn t¶ng cho chÕ ®é x· héi míi – x· héi chñ nghÜa ë
níc ta.
Bªn c¹nh viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ nhµ níc ®Ó thµnh phÇn kinh tÕ nµy
gi÷ vai trß chñ ®¹o cÇn gi¸o dôc t tëng lý luËn cho mäi tÇng líp nh©n
d©n, ®Æc biÖt lµ tÇng líp trÝ thøc vµ nh÷ng chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh
®Ó hä nhËn thøc ®óng ®¾n ®êng lèi ph¸t triÓn ®Êt níc theo ®Þnh híng
x· héi chñ nghÜa cña níc ta. Tõ ®ã hä cã nh÷ng ph¬ng thøc s¶n xuÊt
kinh doanh phï hîp víi con ®êng mµ §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· chän.
CÇn nhËn thøc râ rµng, mçi thµnh phÇn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é
lªn chñ nghÜa x· héi cã b¶n chÊt kinh tÕ - x· héi riªng, chÞu sù t¸c ®éng
cña c¸c quy luËt kinh tÕ riªng, nªn bªn c¹nh sù thèng nhÊt cña c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ, cßn cã sù kh¸c biÖt vµ m©u thuÉn khiÕn cho nÒn kinh tÕ thÞ
trêng cña níc ta cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn theo nh÷ng ph¬ng híng
kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n c¸c thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é t h÷u tuy
cã vai trß quan träng trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, gi¶i quyÕt viÖc lµm,
nhng v× dùa trªn chÕ ®é t h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt nªn chóng kh«ng
15
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
tr¸nh khái tÝnh tù ph¸t ch¹y theo lîi nhuËn ®¬n thuÇn, n¶y sinh nh÷ng
hiÖn tîng tiªu cùc lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých chung cña x· héi. V× vËy,
kinh tÕ nhµ níc ph¶i ®îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ ®Ó thùc
hiÖn tèt vai trß chñ ®¹o cña m×nh; ®ång thêi Nhµ níc ph¶I thùc hiÖn tèt
vai trß qu¶n lý vÜ m« kinh tÕ – x· héi ®Ó ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t
triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
2.2 Kh¾c phôc m©u thuÉn gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng víi gi¶i
quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm.
Gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn ph¸t huy nh©n tè con
ngêi, lµm lµnh m¹nh x· héi, ®¸p øng nguyÖn väng chÝnh ®¸ng cña nh©n
d©n. T¹o nhiÒu viÖc lµm, gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vµ n«ng th«n
lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x·
héi vµ lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch hiÖn nay. §Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®ã, cÇn
gi¶i quyÕt hai vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh: t¨ng trëng kinh tÕ nhanh,
bÒn v÷ng vµ thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu
thµnh phÇn. B¶n th©n sù t¨ng trëng kinh tÕ ®· bao hµm ý nghÜa x· héi
s©u s¾c lµ t¨ng thªm viÖc lµm, t¨ng thªm thu nhËp, t¹o tiÒn ®Ò vËt chÊt
c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n. V× vËy, cÇn tËp trung nguån lùc, t¨ng
cêng sù chØ ®¹o cña Trung ¬ng vµ sù nç lùc cña c¸c ngµnh, c¸c ®Þa
ph¬ng thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi giai
®o¹n 2001 – 2005, nhê ®ã t¹o thªm viÖc lµm. ViÖc thùc hiÖn nhÊt qu¸n
chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn sÏ gi¶i phãng søc s¶n
xuÊt, ®éng viªn tèi ®a c¸c nguån lùc bªn trong vµ bªn ngoµi vµo ph¸t
triÓn kinh tÕ, t¹o viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n. §Ó t¹o viÖc
lµm cho ngêi lao ®éng cã thÓ thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau:
Ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t nh©n: Ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t
nh©n cã vai trß quan träng ®èi víi viÖc t¹o viÖc lµm míi, gi¶m bít ®ãi
nghÌo. C¸c bé phËn chñ yÕu cña kinh tÕ t nh©n lµ c¸c hé gia ®×nh, c¸c
trang tr¹i, c¸c doanh nghiÖp t nh©n. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, kh¶
n¨ng t¹o viÖc lµm míi cho ngêi lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp t nh©n
trong níc lµ rÊt lín, mÆc dï sè lîng nh©n c«ng chØ kho¶ng 0,5 triÖu
ngêi, c¸c hé gia ®×nh vµ trang tr¹i kho¶ng 34 triÖu ngêi. Khu vùc t
nh©n phi n«ng nghiÖp cã ý nghÜa quan träng v× khu vùc nµy chÝnh lµ n¬i
cã tiÒm n¨ng t¹o viÖc lµm lín nhÊt. KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp võa
vµ nhá cña khu vùc kinh tÕ t nh©n còng lµ mét gi¶i ph¸p tèt ®Ó t¹o
viÖc lµm.
Ph¸t triÓn toµn diÖn kinh tÕ n«ng th«n: §Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm ë
n«ng th«n cÇn tËp trung søc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n theo
híng ®ã sÏ thu hót lao ®éng vµo c¸c ngµnh, nghÒ. V× thÕ, ph¸t triÓn
ngµnh, nghÒ n«ng th«n ®îc coi lµ ®éng lùc trùc tiÕp gi¶i quyÕt viÖc
lµm cho lao ®éng ë n«ng th«n.
16
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
N©ng cao chÊt lîng nguån nh©n lùc: Níc ta ®ang thiÕu nghiªm
träng nh÷ng lao ®éng kü thuËt cao thuéc c¸c ngµnh mòi nhän, lao ®éng
n«ng th«n cha qua ®µo t¹o lµ trë ng¹i cho viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh
tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. V× thÕ ph¶i ph¸t triÓn gi¸o dôc - ®µo t¹o, ®Æc
biÖt lµ n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o, ®æi míi néi dung vµ c¬ cÊu ngµnh,
nghÒ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng; quy ho¹ch l¹i m¹ng líi c¸c trêng
®¹i häc, cao ®¼ng mét c¸ch hîp lý. Lµm nh vËy sÏ thóc ®Èy chuyÓn
dÞch c¬ cÊu lao ®éng x· héi phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ – x·
héi.
§Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia: §Ó ®Èy m¹nh xuÊt
khÈu lao ®éng cÇn ph¶i t¨ng cêng ®µo t¹o nghÒ cho ngêi lao ®éng; më
réng thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng b»ng c¸ch t¨ng thÞ phÇn ë c¸c thÞ
trêng hiÖn cã, nghiªn cøu më réng thÞ trêng míi vÒ xuÊt khÈu lao
®éng; ®a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ, h×nh thøc vµ thµnh phÇn tham gia xuÊt
khÈu lao ®éng. CÇn chÊn chØnh vµ x¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp ho¹t
®éng xuÊt khÈu lao ®éng vµ t¨ng cêng sù qu¶n lý cña Nhµ níc ®èi víi
c¸c doanh nghiÖp nµy, xö lý nghiªm c¸c vi ph¹m ®Ó tr¸nh g©y thiÖt h¹i
cho ngêi lao ®éng.
T¨ng quü quèc gia vÒ hç trî viÖc lµm vµ sö dông cã hiÖu qu¶ quü
®ã, thùc hiÖn tèt chñ tr¬ng x· héi ho¸ gi¶i quyÕt viÖc lµm. CÇn sö dông
tæng hîp c¸c nguån lùc trong níc; sù ®ãng gãp cña c¸c doanh nghiÖp,
c¸c ®oµn thÓ vµ céng ®ång; sù gióp ®ì cña quèc tÕ ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
lao ®éng vµ viÖc lµm.
2.3 Gi¶i ph¸p thùc hiÖn vÊn ®Ò xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo.
§Ó thùc hiÖn ®îc môc tiªu nµy, nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh quyÕt ®Þnh lµ
duy tr× ®îc tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ nhanh, bÒn v÷ng vµ t¹o ®îc
nhiÒu viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. Muèn vËy, cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i
ph¸p sau:
T¹o m«i trêng kinh tÕ – x· héi, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch thuËn lîi cho
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, mäi c«ng d©n ®îc quyÒn tù do s¶n xuÊt, kinh
doanh theo ph¸p luËt. Nhê ®ã, huy ®éng tèi ®a c¸c nguån lùc vµo ph¸t
triÓn kinh tÕ, t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp. §©y lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó
xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo nhanh vµ bÒn v÷ng.
Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n: ph¸t triÓn toµn diÖn n«ng,
l©m, ng nghiÖp theo híng s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ g¾n víi c«ng nghiÖp
chÕ biÕn n«ng, l©m, thñy s¶n. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n
theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, gi¶m dÇn tû träng n«ng
nghiÖp, t¨ng dÇn tû träng tiÓu thñ c«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ
dÞch vô, ®a ngµnh nghÒ míi vµo n«ng th«n. ViÖc ph¸t triÓn khu vùc phi
n«ng nghiÖp ë n«ng th«n cã vai trß quan träng trong viÖc t¹o viÖc lµm
cho ngêi lao ®éng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ n«ng th«n.
17
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
T¨ng cêng hç trî cho ngêi nghÌo ph¸t triÓn s¶n xuÊt, v¬n lªn
lµm giµu: Hç trî vèn cho ngêi nghÌo, híng dÉn ngêi nghÌo lµm kinh
tÕ, t¨ng ®Çu t x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n, ®Æc biÖt cho c¸c x·
khã kh¨n, tríc hÕt lµ x©y dùng ®êng giao th«ng ®Õn c¸c x·, th«n, b¶n
t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn kinh tÕ.
T¹o c¬ héi cho ngêi nghÌo tiÕp cËn c¸c dÞch vô x· héi, ®Æc biÖt
lµ c¸c dÞch vô c¬ b¶n nh y tÕ, gi¸o dôc, kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, níc
s¹ch sinh ho¹t
Thùc hiÖn tèt chñ tr¬ng x· héi ho¸ c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo.
Cô thÓ lµ: §a d¹ng ho¸ c¸c nguån lùc cho xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo; tuyªn
truyÒn nh»m n©ng cao nhËn thøc, tr¸ch nhiÖm vµ quyÕt t©m xo¸ ®ãi
gi¶m nghÌo tõ Trung ¬ng ®Õn c¬ së vµ ngêi d©n, t¹o phong trµo vµ
søc m¹nh tæng hîp xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo; thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ, ®¶m
b¶o cho ngêi nghÌo tham gia vµo c¸c c«ng cuéc xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo,
c«ng khai vÒ nguån lùc tµi chÝnh ®¶m b¶o sù trî gióp ®Õn ®îc víi
ngêi nghÌo; tæ chøc thùc hiÖn nh©n réng c¸c m« h×nh xo¸ ®ãi gi¶m
nghÌo thµnh c«ng.
2.4 Gi¶i ph¸p nh»m b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i.
S¶n xuÊt theo chu kú khÐp kÝn; khö vµ läc níc vµ khÝ th¶i; nghiªn
cøu nh÷ng nhiªn liÖu míi kh«ng hoÆc Ýt g©y « nhiÔm; thay thÕ dÇn c¸c
nhµ m¸y c«ng nghiÖp ®ang dïng b»ng c¸c nhµ m¸y cã hÖ thèng níc
khÐp kÝn.
B¶o ®¶m läc níc theo hÖ thèng ao läc; phñ xanh c¸c c¬ së c«ng
nghiÖp; vËn dông m¹nh mÏ h¬n c¸c biÖn ph¸p ®Êu tranh sinh häc; x©y
dùng nh÷ng vïng kinh tÕ rõng, x©y dùng nhiÒu khu rõng quèc gia.
Rõng kh«ng chØ s¶n xuÊt ra gç mµ cßn lµ mét cç m¸y khæng lå cña
thiªn nhiªn lµm ®iÒu hoµ khÝ hËu, gi÷ Èm cho ®Êt, gãp phÇn ng¨n chÆn
c¸c n¹n lò lôt, xãi mßn ®Êt ®ai. V× vËy, ph¶i cã quy ho¹ch tæng thÓ khoa
häc, võa khai th¸c rõng, võa trång vµ b¶o vÖ rõng, x©y dùng c¸c khu
rõng cÊm quèc gia, t¨ng cêng sö dông c¸c biÖn ph¸p ®Êu tranh sinh
häc, b¶o ®¶m sù c©n b»ng sinh häc trong rõng, chèng n¹n ch¸y rõng.
LuËt b¶o vÖ m«i trêng cña níc ta ®· ®îc Quèc héi th«ng qua n¨m
1993 nªu lªn nh÷ng quy ®Þnh tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò sau: b¶o vÖ c¸c
thµnh phÇn c¬ b¶n cña m«i trêng, b¶o vÖ m«i trêng tæng hîp ë nh÷ng
khu vùc kh¸c nhau, phßng chèng « nhiÔm vµ tai biÕn m«i trêng.
LuËt m«i trêng bao gåm c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc sö dông hîp lý tµi
nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i trêng, ng¨n chÆn t¸c ®éng tiªu cùc, phôc
håi c¸c tæn thÊt, kh«ng ngõng c¶i thiÖn tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ chÊt
lîng m«i trêng, nh»m n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña
nh©n d©n. B¶o vÖ m«i trêng b»ng ph¸p luËt lµ biÖn ph¸p hÕt søc quan
träng.
18
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
KÕt luËn
Tr¶i qua qu¸ tr×nh ®Êu tranh khã kh¨n vµ gian khæ, khi ®Êt níc
thèng nhÊt, §¶ng vµ nhµ níc ta quyÕt ®Þnh ®a níc ta tiÕn lªn chñ
nghÜa x· héi, bá qua giai ®o¹n t b¶n chñ nghÜa. V× vËy, ViÖt Nam x©y
dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa chø kh«ng ph¶i
nÒn kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa. ViÖc lµm râ b¶n chÊt, ®Æc trng
cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cã ý nghÜa ®Æc
biÖt quan träng trong lý luËn vµ thùc tiÔn.
Sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta tuy cßn cã nhiÒu khã
kh¨n vµ thö th¸ch nhng ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. Bªn c¹nh
®ã th× vÉn cßn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ, m©u thuÉn cÊp b¸ch cÇn ®îc gi¶i
quyÕt nh»m x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n. Trong
thêi gian tíi, chóng ta cÇn tiÕp tôc ®æi míi, hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch
kinh tÕ – x· héi ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn ®ã nh»m t¹o ra mét
nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn. Thùc hiÖn môc tiªu t¨ng
trëng kinh tÕ ®i liÒn víi ph¸t triÓn v¨n ho¸, tõng bíc c¶i thiÖn ®êi
sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n, thùc hiÖn tiÕn bé vµ c«ng b»ng
x· héi, ®a ®Êt níc v÷ng bíc ph¸t triÓn theo con ®êng ®· chän.
19
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc M¸c – Lªnin
®Ò c¬ng chi tiÕt
A. Lêi nãi ®Çu
B. Néi dung chi tiÕt
I. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ
trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam
1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan.
2. C¬ së kh¸ch quan cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë
ViÖt Nam.
3. T¸c dông to lín cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng.
II . Thùc tr¹ng vµ c¸c m©u thuÉn trong nÒn kinh tÕ thÞ
trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam
1. Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam.
1.1 Tr×nh ®é ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta
cßn ë giai ®o¹n s¬ khai.
1.2 ThÞ trêng d©n téc thèng nhÊt ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh
nhng cha ®ång bé.
1.3 NhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia thÞ trêng.
1.4
Sù h×nh thµnh thÞ trêng trong níc g¾n víi më réng kinh tÕ
®èi ngo¹i, héi nhËp vµo thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi.
1.5 Qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ - x· héi cßn yÕu.
2. Nh÷ng m©u thuÉn chñ yÕu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam
2.1
2.2
2.3
M©u thuÉn gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng víi tÝnh
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
M©u thuÉn gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng víi gi¶i
quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm
M©u thuÉn gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng víi sù
ph©n ho¸ giµu nghÌo.
2.4 M©u thuÉn gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng víi vÊn ®Ò b¶o vÖ
m«i trêng sinh th¸i.
III. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam
1. Nh÷ng gi¶i ph¸p chung ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1.1
Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn.
1.2
§Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.
20
- Xem thêm -
.PDF 
22 
1115 
118 
