Tài liệu Phân tích hiệu quả kinh doanh của công ty cổ phần kim loại màu thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH PHÙNG THỊ HOA PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN KIM LOẠI MÀU THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Chuyên ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH PHÙNG THỊ HOA PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN KIM LOẠI MÀU THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60 34 01 02 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. NGUYỄN VĂN CÔNG THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của tác giả. Các số liệu và kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu trích dẫn trong quá trình nghiên cứu đều được ghi rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Phùng Thị Hoa Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình nghiên cứu và viết luận văn tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo trong nhà trường cũng như các cán bộ của Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên. Tôi xin chân thành cảm ơn GS.TS Nguyễn Văn Công, giảng viên Trường ĐH Kinh tế Quốc dân, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Nhà trường, Phòng Đào tạo, Phòng Sau đại học của Trường ĐH Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và viết luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ tận tình và những ý kiến đóng góp quý báu của các thầy cô giáo, các cán bộ Nhà trường tạo điều kiện giúp đỡ tôi, tôi xin chân thành cảm ơn tất cả bạn bè, người thân giúp đỡ tôi thực hiện nhiệm vụ này. Xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 01 tháng 11 năm 2016 Tác giả luận văn Phùng Thị Hoa Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ................................................................... vii DANH MỤC CÁC HÌNH .............................................................................. viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2 2.1. Mục tiêu tổng quát ..................................................................................... 2 2.2. Mục tiêu cụ thể ........................................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 2 3.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................. 2 3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 3 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài .......................................................................... 3 4.1. Về mặt lý luận ............................................................................................ 3 5. Kết cấu luận văn ............................................................................................ 3 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP ...................... 4 1.1. Cơ sở lý luận về phân tích hiệu quả kinh doanh ........................................ 4 1.1.1. Hiệu quả kinh doanh ............................................................................... 4 1.1.2. Ý nghĩa phân tích hiệu quả kinh doanh .................................................. 6 1.1.3. Nội dung phân tích hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp ................... 8 1.1.4. Công cụ và kỹ thuật phân tích hiệu quả kinh doanh ............................. 14 1.1.5. Tổ chức phân tích hiệu quả kinh doanh ................................................ 17 1.1.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh ................................. 20 1.2. Cơ sở thực tiễn về nâng cao hiệu quả kinh doanh ................................... 26 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn iv 1.2.1. Đặc điểm của công ty khai thác khoáng sản ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp......................................................... 26 1.2.2. Kinh nghiệm của Tổng công ty Khoáng sản và Thương mại Hà Tĩnh ..... 28 1.2.3. Kinh nghiệm của Công ty Cổ phần Cơ khí và Khoáng sản Hà Giang....... 30 1.2.4. Bài học rút ra cho Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên ........ 31 Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 33 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 33 2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 33 2.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu ............................................................... 33 2.2.2. Phương pháp xử lý dữ liệu .................................................................... 34 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................. 35 2.3.1. Các chỉ tiêu phản ánh kết quả kinh doanh ............................................ 35 2.3.2. Các chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lợi ............................................... 36 2.3.3. Các chỉ tiêu phản ánh năng lực hoạt động ............................................ 37 Chương 3. PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN KIM LOẠI MÀU THÁI NGUYÊN .......... 39 3.1. Tổng quan về Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên .................. 39 3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển............................................................ 39 3.1.2. Đặc điểm tổ chức hoạt động kinh doanh và tổ chức bộ máy của công ty ................................................................................................... 41 3.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh .............................................................. 45 3.2. Phân tích thực trạng hiệu quả kinh doanh của Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên ........................................................................... 47 3.2.1. Đánh giá khái quát hiệu quả kinh doanh ............................................... 47 3.2.2. Phân tích hiệu quả kinh doanh thông qua khả năng sinh lợi của vốn chủ sở hữu, tài sản .......................................................................... 52 3.2.3. Phân tích năng lực hoạt động ................................................................ 61 3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên................................................................... 65 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn v 3.3.1. Yếu tố chủ quan .................................................................................... 65 3.3.2. Yếu tố khách quan ................................................................................. 69 3.4. Đánh giá hiệu quả kinh doanh của Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên .......................................................................................... 71 3.4.1. Thành tựu đạt được ............................................................................... 71 3.4.2. Những hạn chế cần phải khắc phục và nguyên nhân ............................ 73 Chương 4. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN KIM LOẠI MÀU THÁI NGUYÊN ................... 74 4.1. Quan điểm và phương hướng nâng cao hiệu quả kinh doanh của Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên ...................................... 74 4.1.1. Quan điểm nâng cao hiệu quả kinh doanh ............................................ 74 4.1.2. Phương hướng nâng cao hiệu quả kinh doanh ...................................... 75 4.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh của Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên ........................................................................... 76 4.2.1. Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ............................................................ 76 4.2.2. Nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản ........................................................ 83 4.2.3. Tập trung phát triển các sản phẩm mang lại hiệu quả cao .................... 85 4.2.4. Nâng cao chất lượng nguồn lao động, tăng cường năng lực quản trị cho đội ngũ cán bộ, quản lý .................................................................. 86 4.3. Điều kiện thực hiện các giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh của Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên ...................................... 89 4.3.1. Đối với Nhà nước .................................................................................. 89 4.3.2. Đối với tỉnh Thái Nguyên ..................................................................... 89 4.3.3. Đối với Tổng công ty Khoáng sản - Vinacomin ................................... 90 4.3.4. Đối với Công ty ..................................................................................... 90 KẾT LUẬN .................................................................................................... 92 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 94 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT KÝ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT NỘI DUNG VIẾT TẮT 1 BCĐKT Bảng cân đối kế toán 2 BCKQKD Báo cáo kết quả kinh doanh 3 Công ty Công ty CP Kim loại màu Thái Nguyên 4 CTCP Công ty cổ phần 5 DN Doanh nghiệp 6 DTT Doanh thu thuần 7 DV Dịch vụ 8 GTGT Giá trị gia tăng 9 HTK Hàng tồn kho 10 LN Lợi nhuận 11 LNST Lợi nhuận sau thuế 12 ROA Sức sinh lợi của tài sản 13 ROE Sức sinh lợi của vốn chủ sở hữu 14 ROS Sức sinh lợi của doanh thu thuần 15 TBN Trung bình ngành 16 TSDH Tài sản dài hạn 17 TSNH Tài sản ngắn hạn 18 TTSBQ Tổng tài sản bình quân 19 VCSH Vốn chủ sở hữu 20 VCSHBQ Vốn chủ sở hữu bình quân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn vii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 3.1. Đơn vị thành viên của Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên ............................................................................. 41 Bảng 3.2. Kết quả hoạt động kinh doanh .................................................. 46 Bảng 3.3. Bảng đánh giá khái quát hiệu quả kinh doanh .......................... 47 Bảng 3.4. Chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lợi của Công ty và trung bình ngành khoáng sản ............................................................. 51 Bảng 3.5. Bảng phân tích khả năng sinh lợi của vốn chủ sở hữu của Công ty ...................................................................................... 53 Bảng 3.6. Bảng phân tích nhân tố ảnh hưởng tới ROE của Công ty ........ 54 Bảng 3.7. Bảng phân tích khả năng sinh lợi của tài sản của Công ty ....... 57 Bảng 3.8. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến ROA của Công ty ......... 59 Bảng 3.9. Số vòng quay hàng tồn kho ...................................................... 61 Bảng 3.10. Số vòng quay tài sản ngắn hạn ................................................. 62 Bảng 3.11. Số vòng quay tài sản dài hạn .................................................... 63 Bảng 3.12. Số vòng quay tổng tài sản ........................................................ 64 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn viii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 3.1. Sơ đồ tổ chức quản lý Công ty Kim loại màu Thái Nguyên VIMICO...... 44 Hình 3.2. Chỉ tiêu đánh giá khái quát hiệu quả kinh doanh của Công ty ........ 50 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nước ta đang trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế vì vậy môi trường kinh doanh ở Việt Nam ngày càng trở nên sôi động và cạnh tranh gay gắt. Cạnh tranh là một xu thế tất yếu trong nền kinh tế thị trường, nhất là trong điều kiện nền kinh tế nước ta đang chịu ảnh hưởng chung của biến động kinh tế toàn cầu. Cạnh tranh cũng là động lực thúc đẩy các doanh nghiệp sản xuất vươn lên tự khẳng định mình, không ngừng hoàn thiện để tồn tại và phát triển. Do đó, doanh nghiệp phải hoạt động có hiệu quả mới có thể đứng vững trên thị trường, đủ sức cạnh tranh với các doanh nghiệp trong và ngoài nước, vừa có điều kiện tích lũy, mở rộng sản xuất kinh doanh, vừa đảm bảo đời sống cho người lao động và làm tròn nghĩa vụ đối với nhà nước. Để có thể cạnh tranh thì các nhà quản lí phải am hiểu thị trường, nắm bắt được thông tin kịp thời bên cạnh đó phải điều chỉnh lại cơ cấu quản lí, hình thức kinh doanh cho hợp lý và để hoạt động có hiệu quả cao thì các doanh nghiệp phải phân tích, đánh giá toàn bộ quá trình hoạt động và kinh doanh của mình dựa trên số liệu của kế toán. Thông qua phân tích, doanh nghiệp mới có thể khai thác hết khả năng tiềm tàng, hiểu rõ những tiềm ẩn chưa được phát hiện. Cũng qua đó doanh nghiệp mới thấy rõ nguyên nhân nguồn gốc của các vần đề phát sinh và có giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh. Để ngày càng nâng cao vị thế của mình trên thị trường các doanh nghiệp của Việt Nam cũng đang chú trọng rất nhiều vào việc phân tích hiệu quả kinh doanh để từ đó đưa ra các giải pháp giúp doanh nghiệp của mình ngày càng phát triển hơn. Đặc biệt các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực khoáng sản - các sản phẩm chủ yếu để cung cấp cho ngành công nghiệp và xuất khẩu, các doanh nghiệp này phải đầu tư một khoản chi phí khá lớn cho hoạt động khai thác và sản xuất thì việc phân tích hiệu quả kinh doanh cũng vô cùng quan trọng. Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên cũng là một trong những doanh nghiệp nằm trong bối cảnh đó nhất là khi công ty mới được cổ phần Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 2 hóa theo chủ trương của nhà nước. Đặc điểm kinh doanh của Công ty là hoạt động trong lĩnh vực khai thác và chế biến khoáng sản nên việc đầu tư nguồn vốn cũng như máy móc thiết bị là rất lớn nhưng thời gian thu hồi vốn lại chậm. Bên cạnh đó hoạt động sản xuất của Công ty lại phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố môi trường. Do đó việc phân tích hiệu quả kinh doanh của công ty lại càng trở nên quan trọng hơn. Phân tích hiệu quả kinh doanh sẽ giúp cho công ty biết được điểm mạnh điểm yếu từ đó có những phương án tốt nhất cho hoạt động của công ty mình. Nhận thức được tầm quan trọng đó nên em đã chọn đề tài “Phân tích hiệu quả kinh doanh của Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên”. Quá trình nghiên cứu sẽ giúp em có cái nhìn hệ thống hơn về hoạt động kinh doanh của một doanh nghiệp và đồng thời cũng để mở rộng kiến thức nhất định về nội dung, phương pháp phân tích. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu tổng quát Mục tiêu tổng quát của đề tài là tìm ra giải pháp thích hợp để nâng cao hiệu quả kinh doanh của Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Làm rõ cơ sở lý luận về hiệu quả kinh doanh và phân tích hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp cùng các nhân tố ảnh hưởng. - Phân tích thực trạng hiệu quả kinh doanh của Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên và các nhân tố ảnh hưởng. - Đề xuất giải pháp để nâng cao hiệu quả kinh doanh của Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên trong tương lai. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hiệu quả kinh doanh của Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 3 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: đề tài nghiên cứu được thực hiện tại Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên. - Về thời gian: Số liệu sử dụng trong luận văn từ năm 2013 - 2015. - Về nội dung nghiên cứu: Lý luận và thực trạng về hiệu quả kinh doanh và giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh. 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài 4.1. Về mặt lý luận Góp phần làm rõ hơn những vấn đề lý luận về hiệu quả kinh doanh và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp khai thác khoáng sản. 4.2. Về thực tiễn Từ việc phân tích hiệu quả kinh doanh của Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên cùng những nguyên nhân của tình hình đó, tác giả đề xuất những giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp này. Những giải pháp kiến nghị đó có cở sở khoa học và thực tiễn, có tính khả thi chẳng những sẽ góp phần vào nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp nghiên cứu, mà còn có thể làm tài liệu tham khảo cho các doanh nghiệp cùng ngành khác. 5. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được kết cấu gồm 4 chương, cụ thể: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phân tích hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Phân tích thực trạng hiệu quả kinh doanh của Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên. Chương 4: Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh của Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 4 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP 1.1. Cơ sở lý luận về phân tích hiệu quả kinh doanh 1.1.1. Hiệu quả kinh doanh Hiệu quả kinh doanh là một phạm trù kinh tế, nó xuất phát và tồn tại từ xã hội chiếm hữu nô lệ đến xã hội chủ nghĩa, nó phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực, các yếu tố cần thiết của doanh nghiệp để tham gia vào hoạt động kinh doanh theo mục đích nhất định. Do lịch sử phát triển các hình thái xã hội có quan hệ sản xuất khác nhau. Cách nhìn nhận đánh giá hiệu quả kinh doanh trên mỗi góc độ khác nhau mà có ý kiến trái ngược nhau về hiệu quả kinh doanh. Thứ nhất, quan điểm sớm nhất được các nhà nghiên cứu đưa ra đó là sự đồng nhất hiệu quả kinh doanh với các chỉ tiêu phản ánh kết quả của quá trình đầu tư. Điển hình cho quan điểm này là nhà kinh tế học người Anh- Adam Smith, cho rằng: "Hiệu quả là kết quả đạt được trong hoạt động kinh tế, doanh thu tiêu thụ hàng hoá" (Kinh tế thương mại dịch vụ- Nhà xuất bản Thống kê 1998). Theo quan điểm này của Adam Smith đã đồng nhất hiệu quả với chỉ tiêu phản ánh kết quả sản xuất kinh doanh. Hạn chế của quan điểm này là kết quả sản xuất kinh doanh có thể tăng lên do chi phí sản xuất tăng hay do mở rộng sử dụng các nguồn lực sản xuất. Nếu với cùng một kết quả sản xuất kinh doanh có hai mức chi phí khác nhau thì theo quan điểm này cũng có hiệu quả. Quan điểm này chỉ đúng khi kết quả sản xuất kinh doanh tăng với tốc độ nhanh hơn tốc độ tăng của chi phí đầu vào của sản xuất. Thứ hai, là quan điểm cho rằng hiệu quả kinh tế của nền sản xuất xã hội chủ nghĩa cuối cùng được thể hiện ở trình độ tăng lợi ích kinh tế của xã hội và sự phát triển toàn diện của các thành viên trong xã hội đó dựa trên cơ sở khai thác và sử dụng đầy đủ, hợp lý và tiết kiệm các nguồn lực sản xuất xã hội. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 5 Đây là quan điểm của tác giả Ngô Đình Giao (1984) đề cập trong cuốn Những vấn đề cơ bản về hiệu quả kinh tế trong xí nghiệp công nghiệp. Tác giả Ngô Đình Giao đã đồng nhất hiệu quả kinh tế với hiệu quả kinh doanh của một doanh nghiệp trong nền sản xuất xã hội chủ nghĩa, không chỉ đơn giản là đáp ứng mục tiêu của doanh nghiệp mà mục tiêu lâu dài của nó là phải hướng đến lợi ích chung của toàn xã hội, tối ưu hóa các nguồn lực cho xã hội. Thứ ba, là quan điểm cho rằng hiệu quả kinh doanh là một chỉ tiêu kinh tế tổng hợp, phản ánh trình độ sử dụng các nguồn vật lực, tài chính của doanh nghiệp để đạt được hiệu quả cao nhất. Đây là quan điểm của tác giả Nguyễn Năng Phúc (2011) đề cập trong cuốn Giáo trình Phân tích hoạt động kinh doanh. Quan điểm của tác giả Nguyễn Năng Phúc đã cho thấy, hiệu quả kinh doanh thể hiện ngay ở trong quá trình quản lý và sử dụng các nguồn lực, từ đó sẽ đạt được hiệu quả cao nhất có thể. Thứ tư, là quan điểm cho rằng hiệu quả kinh doanh là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực sẵn có của doanh nghiệp để đạt được kết quả cao nhất trong kinh doanh với chi phí thấp nhất. Đây là quan điểm của tác giả Nguyễn Văn Công (2013) đề cập trong cuốn Giáo trình Phân tích hoạt động kinh doanh. Quan điểm trên tác giả Nguyễn Văn Công đã nhìn nhận khái niệm hiệu quả kinh doanh dưới góc độ kinh tế, đồng thời thể hiện quan hệ chặt chẽ giữa việc đạt hiệu quả kinh doanh và thực hiện mục tiêu của doanh nghiệp. Như vậy, có rất nhiều cách tiếp cận khác nhau của các nhà khoa học khi nghiên cứu về hiệu quả kinh doanh. Tuy nhiên điểm chung trong các quan điểm về hiệu quả kinh doanh đó là cho rằng mục đích cuối cùng của hiệu quả kinh doanh là sự so sánh kết quả thu được và chi phí bỏ ra để thu được kết quả đó. Hay hiệu quả kinh doanh phản ánh trình độ sử dụng các yếu tố trong sản xuất và thể hiện sự vận dụng lý thuyết và thực tế của các nhà quản trị doanh nghiệp nhằm khai thác tối đa các yếu tố sản xuất để nâng cao lợi nhuận. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 6 Do đó, có thể thống nhất quan điểm hiện tại về hiệu quả kinh doanh như sau: Hiệu quả kinh doanh là một phạm trù kinh tế tổng hợp phản ánh trình độ sử dụng các nguồn vật lực, tài chính của doanh nghiệp để đạt kết quả cao nhất. Qua quan điểm này chúng ta cũng có thể thấy được nâng cao hiệu quả kinh doanh hay nâng cao trình độ sử dụng nguồn lực của doanh nghiệp là một trong những biện pháp cực kỳ quan trọng của các doanh nghiệp để thúc đẩy doanh nghiệp nói riêng và nền kinh tế nói chung tăng trưởng cao một cách bền vững. Do vậy phân tích hiệu quả kinh doanh là một nội dung cơ bản của phân tích tài chính nhằm góp phần đánh giá kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp, góp phần tăng thêm sức cạnh tranh cho các doanh nghiệp trên thị trường. Ngoài ra khi phân tích hiệu quả kinh doanh các chỉ tiêu cần gắn liền với thời gian, không gian và môi trường của chỉ tiêu nghiên cứu. Và hiệu quả kinh doanh còn đặt trong mối quan hệ với hiệu quả xã hội, trách nhiệm bảo vệ môi trường và nguồn tài nguyên. Phân tích hoạt động kinh doanh là quá trình nghiên cứu để đánh giá toàn bộ quá trình và kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp nhằm làm rõ chất lượng hoạt động kinh doanh và các nguồn tiềm năng cần được khai thác, trên cơ sở đề ra các phương án và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh ở doanh nghiệp. 1.1.2. Ý nghĩa phân tích hiệu quả kinh doanh Phân tích là sự phân chia, chia nhỏ sự vật, hiện tượng trong mối quan hệ hữu cơ giữa các yếu tố cấu thành nên sự vật hiện tượng đó. Với quan điểm về hiệu quả kinh doanh và căn cứ vào khái niệm phân tích ở trên thì phân tích hiệu quả kinh doanh có thể hiểu là sử dụng các phương pháp phân tích tác động vào các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả kinh doanh đã được xác định, kết hợp với các yếu tố thời gian, không gian và môi trường kinh doanh để đánh giá mức độ hiệu quả trong quá trình kinh doanh của doanh nghiệp. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 7 Phân tích hiệu quả kinh doanh sẽ đánh giá quá trình thực hiện mục tiêu của doanh nghiệp, qua đó còn để đánh giá trình độ quản lý sử dụng nguồn lực của doanh nghiệp, do vậy việc phân tích hiệu quả kinh doanh cần được coi trọng và đầu tư đúng mức. Bên cạnh đó, những thông tin từ phân tích hiệu quả kinh doanh sẽ có những ý nghĩa rất nhất định tới từng đối tượng quan tâm trong trong việc ra các quyết định. Đối với các nhà quản trị doanh nghiệp, là người sẽ ra quyết định ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, việc phân tích hiệu quả kinh doanh sẽ cung cấp những thông tin về tình hình sử dụng tài sản, nguồn vốn và chi phí trong việc thực hiện các mục tiêu mà các nhà quản trị đã đưa ra, từ đó chỉ ra những điểm mạnh, điểm yếu, nhìn nhận được đúng đắn khả năng của doanh nghiệp. Trên cơ sở đó, các nhà quản trị sẽ tìm ra giải pháp nhằm cải thiện tình hình kinh doanh, xác định đúng mục tiêu chiến lược và nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp trong các kỳ tiếp. Đối với các nhà đầu tư trực tiếp như các cổ đông, các bên liên doanh, là những đối tượng mà kết quả kinh doanh cuối cùng của công ty sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới lợi ích của họ, những thông tin từ việc phân tích hiệu quả kinh doanh sẽ là cơ sở để đánh giá tình hình đồng vốn của nhà đầu tư được công ty sử dụng như thế nào, lợi ích mà các nhà đầu tư nhận được có xứng đáng hay không. Từ đó, các nhà đầu tư sẽ đưa ra được quyết định có đầu tư tiếp hay không trong tương lai. Đối với các nhà đầu tư gián tiếp như ngân hàng, kho bạc, các công ty tài chính... là chủ nợ của công ty, vậy sự quan tâm chủ yếu là khả năng thanh toán, sức mạnh tài chính của công ty. Vì vậy, những thông tin từ việc phân tích hiệu quả kinh doanh sẽ là một trong những căn cứ quan trọng để các nhà đầu tư gián tiếp đưa ra những quyết định cho vay trong tương lai về cả thời gian và mức độ để đảm bảo an toàn cho đồng vốn. Đối với các cơ quan chức năng của Nhà nước như cơ quan thuế, kiểm toán, thống kê...là những đối tượng thay mặt Nhà nước giám sát việc kinh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 8 doanh của doanh nghiệp. Thông qua những thông tin phân tích hiệu quả kinh doanh, các cơ quan liên quan sẽ kiểm tra được tình hình thực hiện các nghĩa vụ đối với Nhà nước, việc tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp. Ngoài ra những thông tin này sẽ giúp các nhà nghiên cứu, các nhà hoạch định chính sách đưa ra các biện pháp kiến nghị nhằm hoàn thiện hơn nữa hệ thống pháp luật kinh tế và các chế độ tài chính. Đối với bộ phận CBCNV trong doanh nghiệp, đây là đối tượng mà thu nhập phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty. Do vậy, những thông tin phản ảnh hiệu quả kinh doanh sẽ giúp đối tượng này thấy được tình trạng hiện tại cũng như tiềm năng phát triển trong tương lai của công ty, từ đó an tâm trong công tác, tin tưởng và gắn bó lâu dài với công ty. Vậy, phân tích hiệu quả kinh doanh là công cụ hữu ích được dùng để xác định thực trạng kinh doanh của doanh nghiệp, là căn cứ quan trọng phục vụ cho việc ra quyết định của những đối tượng có liên quan tới công ty. 1.1.3. Nội dung phân tích hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp 1.1.3.1. Đánh giá khái quát hiệu quả kinh doanh Để đánh giá và có những nhận định ban đầu về hiệu quả kinh doanh, các nhà quản lý cần có những thông tin khái quát phản ánh về hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Vì kinh doanh là hoạt động chủ yếu với mục đích sinh lợi nên các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sử dụng hay khả năng sinh lợi được sử dụng phổ biến để đánh giá khái quát hiệu quả kinh doanh. Cụ thể các chỉ tiêu được sử dụng để đánh giá bao gồm: + Sức sinh lợi của vốn chủ sở hữu (ROE): Sức sinh lợi của vốn chủ sở hữu là chỉ tiêu phản ánh một đơn vị vốn chủ sở hữu đem lại mấy đơn vị lợi nhuận sau thuế. Trị số của chỉ tiêu này càng cao chứng tỏ doanh nghiệp đã sử dụng có hiệu quả vốn chủ sở hữu, và nó còn cho thấy năng lực của bộ phận quản lý trong việc cân đối một cách hài hào, hợp lý giữa vốn chủ sở hữu với nợ phải trả, để vừa đảm bảo an ninh tài Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 9 chính, vừa khai thác được lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp trong quá trình huy động vốn, mở rộng quy mô kinh doanh. + Sức sinh lợi của doanh thu thuần (ROS): Sức sinh lợi của doanh thu thuần cho biết một đơn vị doanh thu thuần đem lại mấy đồng lợi nhuận sau thuế. Trị số của chỉ tiêu này càng cao, hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp càng cao và ngược lại. + Sức sinh lợi của tài sản (ROA): Sức sinh lợi của tài sản cho biết một đơn vị tài sản bình quân đưa vào kinh doanh đem lại mấy đơn vị lợi nhuận sau thuế. Trị số của chỉ tiêu này càng lớn, hiệu quả kinh tế của việc sử dụng tài sản càng cao, hiệu quả kinh doanh càng cao và ngược lại. 1.1.3.2. Phân tích hiệu quả kinh doanh thông qua khả năng sinh lợi của vốn chủ sở hữu, tài sản + Phân tích khả năng sinh lợi của vốn chủ sở hữu (ROE) Vốn chủ sở hữu là một trong hai nguồn vốn cơ bản của doanh nghiệp. Phân tích khả năng sinh lời của vốn chủ sở hữu trước hết cần xác định các chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lời của vốn chủ sở hữu, sau đó vận dụng phương pháp phân tích thích hợp để tiến hành phân tích. Các nhà phân tích sử dụng phương pháp phân tích so sánh để đánh giá khái quát khả năng sinh lời của vốn chủ sở hữu sử, sau đó sẽ dựa vào kết quả so sánh và ý nghĩa của từng chỉ tiêu để đánh giá. Chỉ tiêu được sử dụng để phân tích bao gồm chỉ tiêu lợi nhuận sau thuế và vốn chủ sở hữu bình quân. Sau khi đánh giá khái quát, các nhà phân tích sẽ sử dụng phương pháp Dupont để phân tích về tình hình biến động và các nhân tố ảnh hưởng đến chỉ tiêu sức sinh lời của vốn chủ sở hữu. Cụ thể cần biến đổi công thức gốc xác định sức sinh lợi của vốn chủ sở hữu bằng cách nhân tử số và mẫu số với cùng tổng tài sản bình quân và doanh thu thuần (4, tr239). Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 10 Tổng tài sản bình Sức sinh lợi của vốn chủ = sở hữu quân Vốn chủ sở hữu bình quân Lợi nhuận sau thuế Doanh thu thuần x x Tổng tài sản bình quân Doanh thu thuần Thay “Tổng tài sản bình quân” = “Tổng nguồn vốn bình quân” vào công thức trên ta được: Sức sinh lợi của vốn chủ sở hữu = Tổng nguồn vốn bình quân Vốn chủ sở hữu bình quân x Doanh thu thuần Tổng nguồn vốn bình quân x Lợi nhuận sau thuế Doanh thu thuần Hay: Sức sinh lợi của vốn chủ sở hữu = Đòn bẩy tài chính x Số vòng quay của tài sản x Sức sinh lợi của doanh thu thuần Để xác định mức độ ảnh hưởng của các nhân tố trên tới sự biến động của chỉ tiêu sức sinh lợi của vốn chủ sở hữu, các nhà phân tích sẽ sử dụng phương pháp loại trừ. Từ đó, các nhà phân tích sẽ chỉ ra được nguyên nhân tác động làm ảnh hưởng tới sự biến động của chỉ tiêu cần phân tích, và rút ra các nhận xét, đề xuất giải pháp nhằm nâng cao khả năng sinh lời của vốn chủ sở hữu. Từ mối quan hệ này ta thấy, để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn chủ sở hữu cần tác động tới đòn bảy tài chính (phản ánh trình độ quản trị tổ chức nguồn vốn cho các hoạt động của doanh nghiệp), hiệu quả sử dụng tài sản (phản ánh trình độ khai thác và sử dụng tài sản của doanh nghiệp) và lợi nhuận sau thuế trên một đơn vị doanh thu thuần (phản ánh trình độ quản lý doanh thu và chi phí của doanh nghiệp) Trong các nhân tố tác động tới hiệu quả sử dụng vốn chủ sở hữu, thì sự tác động tới đòn bẩy tài chính là một vấn đề khá phức tạp, vì nếu tăng đòn bẩy tài chính đồng nghĩa với việc tăng vốn vay trong tổng vốn, và ảnh hưởng tới khả năng thanh toán, làm giảm mức độ độc lập tài chính của doanh nghiệp. Ngược Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn