Tài liệu Pháp luật về giám sát hoạt động của ngân hàng thương mại ở việt nam hiện nay

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN ĐÌNH PHÚC PHÁP LUẬT GIÁM SÁT HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI, 2018 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN ĐÌNH PHÚC PHÁP LUẬT GIÁM SÁT HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY Ngành: Luật Kinh tế Mã số: 9.38.01.07 LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC Người hướng dẫn khoa học: 1.PGS.TS Nguyễn Đức Minh 2.PGS. TS Nguyễn Văn Vân HÀ NỘI, 2018 LỜI CAM ĐOAN T i i i g ả ghi h h h C iệ í h dẫ ứ h iệ ủ h g g h ghi i h ả ứ ủ i g g ệ h g h hả g g h TÁC GIẢ LUẬN ÁN Nguyễn Đình Phúc n MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN............................................................................... 11 1.1. Khái quát tình hình nghiên cứ n pháp lu t về giám sát hoạ 1 2 Đ h gi giám sát hoạ 1 3 Cơ g ớ g h g h ơ g ộng củ h h h ghi ộng củ g ứ g i i ớc liên quan ại ................... 11 n pháp lu t pháp lu t về h g h ơ g ại ............................................... 29 lý thuy t ......................................................................................... 32 Chƣơng 2: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIÁM SÁT HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VÀ PHÁP LUẬT GIÁM SÁT HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ....................... 35 2.1. Khái quát chung về giám sát hoạ ộng củ g ộng củ 2.2. Khái quát về pháp lu t giám sát hoạ h g h ơ g g ại ....... 35 h g h ơ g ại .. 51 Chƣơng 3: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ GIÁM SÁT HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI Ở VIỆT NAM ................... 72 3.1. Về chủ th giám sát hoạ 3.2. Về i ộng củ g h g h ơ g ng và phạm vi giám sát hoạ ộng củ g ại ..................... 73 h g h ơ g mại ................................................................................................................... 92 3.3. Về nội dung, hình thứ h g h ơ g ph ơ g ph p gi h ạ ộng của ngân ại .............................................................................................. 96 3.4. Về trình t , thủ tục giám sát và xử lý vi phạm trong quá trình giám sát hoạ ộng củ g h g h ơ g ại ........................................................... 113 Chƣơng 4: YÊU CẦU, PHƢƠNG HƢỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIÁM SÁT HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI Ở VIỆT NAM ..................................................... 120 4.1. Tính c p thi t, yêu cầ sát hoạ ộng củ g ph ơ g h ớng hoàn thiện pháp lu t về giám h g h ơ g ại ...................................................... 120 4.2. Giải pháp hoàn thiện pháp lu t giám sát hoạ h ơ g ại ộng của ngân hàng Việt Nam................................................................................. 128 4.3. Giải pháp về nâng cao hiệu quả th c hiện pháp lu t về giám sát hoạt ộng củ g h g h ơ g ại ................................................................... 146 KẾT LUẬN .................................................................................................. 150 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT EU Liên minh Châu Âu GSNH Giám sát ngân hàng GSTC Giám sát tài chính HĐNH Hoạ Lu NHNN ă Lu Ng 2010 ngày 16/6/2010 Lu t Các TCTD Lu t Các tổ chức tín dụng s 47/2010/QH12 ngày ă 2010 ộng ngân hàng h g Nh ớc Việt Nam s 46/2010/QH12 16/6/2010 NHNN Ng h g Nh NHTM Ng h g h ơ g NHTW Ngân hàng Trung ơ g QLNN Quả TCTD Tổ chức tín dụng ý h ớc ớc ại MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hệ th g g h g h ơ g trong nền kinh t Việt Nam. Hoạ ại (NHTM) giữ vai trò, v í ặc biệt ộng củ NHTM i n m i tổ chức, cá nhân. Do tiềm ẩn nhiều rủi ro và có s NHTM h n nền kinh t nên củ Nh lu ớ Nh ộng tích c c lẫn tiêu c c g ặ d ới s giám sát chặt chẽ ớc sử dụng các công cụ h h ộng của hệ th ng NHTM. Nh n thứ giám sát hoạ giám sát ngân hàng (GSNH) nói chung, giám sát hoạ i g g ó ó ph p c vai trò của ộng của NHTM nói nh về GSNH luôn là một trong những nội d g ơ ản g ạo lu t chính về ngân hàng, h : Lu Nam, s 46/2010/QH12 ngày 16/6/2010 (Lu Ng h g Nh NHNN ă tổ chức tín dụng, s 47/2010/QH12 ngày 16/6/2010 (Lu ổi, bổ sung một s 2010), Lu t Sử ớc Việt 2010); L t Các C TCTD ă iều Lu t Các tổ chức tín dụng s 17/2017/QH13 ngày 20/11/2017. Tuy nhiên, hiện nay pháp lu t giám sát hoạt ộng của NHTM ớc ta vẫn còn hạn ch , b t c p. Hiệu quả giám sát hoạt ộng của NHTM trên th c t vẫn còn th p. Nghiên cứu tìm giải pháp hoàn thiện pháp lu t giám sát hoạ th c hiện ch ộng củ NHTM ũ g h nh pháp lu t này t nhữ g ý d ă g ớc ta là r t c p thi ng hiệu quả Điều này xu t phát : - Về phương diện lý luận: Ph ơ g diện lý lu n về GSNH nói chung, giám sát hoạ NHTM ói i g ã ộng của c khá nhiều tổ chức, cá nhân nghiên cứ d ới ph ơ g diện QLNN, quản tr ngân hàng. Tuy nhiên, th c tiễn cho th y, có khá nhiều v ề i n pháp lu t giám sát hoạ nghiên cứu sâu. Có th GSNH ( ói ộng của NHTM vẫ n nay, chúng ta vẫ g ó ó giám sát hoạ g h i m mô hình ộng của NHTM) thích h p với Việt Nam. 1 c - Về phương diện thực tiễn: ộng của NHTM vẫn còn Thứ nhất, khung pháp lý về giám sát hoạ c h ớng dẫn cụ th , có khả ă g g nhiều chồng chéo, b t c p, ch m hó những rủi g h h chuẩn m c về an trong hoạ NHTM ơ hặt chẽ h GSNH. Các nh, i m soát và kiềm ch những rủi ro ộng của NHTM. ộng củ NHTM h Thứ hai, hệ th ng giám sát hoạ ạ c hiệu quả cao trong b i cảnh NHTM phát tri n nhanh về quy mô và hội nh p qu c t ngày càng sâu, rộng. Nhiều qu ã nh, chuẩn m c về hoạ ộng của NHTM ổi mới he h ớng ti p c n các chuẩn m c qu c t h g ẫ h theo k p s ti n bộ của các chuẩn m c qu c t về GSNH theo tiêu chuẩn Basel II, Basel III. g ũ g h Thứ ba, nguyên tắc th ộng củ NHTM h trong hoạ về thông tin …dẫ h ề h cs pứ g pháp lý về giám sát hoạ (HĐNH) h ỷ lu t, an toàn ức, s thi u minh bạch . Thứ tư, công tác giám sát hoạ g h ú g ơ g n những y u kém, hạn ch , rủi ro của hệ th ng NHTM c xử lý k p th i, triệ h ỷ ầ ủ ộng củ NHTM ã ó hiều ti n bộ c yêu cầu và chuẩn m c qu c t . Khuôn khổ ộng của NHTM, an toàn hoạ ồng bộ. Hoạ ộng ngân hàng ộng giám sát củ ơ quan có thẩm quyền còn nhiều hạn ch trong việc phát hiện ũ g h cảnh báo sớm, phòng ng a và gă ng, s g hặn rủi ro trong hoạ ă g ộng của hệ th ng NHTM. Ch t c th c thi công vụ củ h he g hức th c hiện p với t ộ phát tri n của hệ th ng NHTM. K t c u hạ tầng kỹ thu t hỗ tr cho hoạ ộng giám sát vẫn hoạ ộng giám sát vẫn còn hạn ch ội gũ còn nhiều b t c p. Đ hắ phụ h ạ g GSNH ói h g, gi NHTM nói riêng, Ngâ h g Nh ớ (NHNN) 2 g i p ụ h ạ ộ g ủ h hiệ h ề ề ỷ ệ TCTD h i ới ứ g dụ g iề ề g hạ g ơ ộ g ủ NHTM ẫ Nhữ g hạ ầ h ầ p NHTM hạ ủ ổ g ớ thao túng h ạ h h hiệ h h i ới iệ Việ N hiệ iệ ạ dụ g h g hi i ới ạ h ó ề ả ộ g ủ TCTD, h ạ h h ạ iễ h hiệ ph p ộ g ủ NHTM ã ặ ứ ph p ộ g g ề GSNH gi ầ h ạ h g hữ g ỗ h ũ g h ề gi ghi ả T i NHTM, ổ hứ hiệ ph p pứ g p hiệ ph p h h h hí h h p hơ ổ hứ ớ hiệ khung pháp lý ề g GSNH ó hiệ hiệ ph p ới i ủ NHTM B hé i h ẩ ộ g ủ hữ ề ồ g h i ũ g g ệ ủi gh ạ ph p h hh h iề h h ủ ơ i phạ g i p hạ g g hả ă g ả h g í h hệ h g g ũ g GSNH hằ h : ề g ụ và ph ơ g ph p gi ẩ ồ g h i gă ớ g HĐNH g ghệ h g i ; ă g hữ g ủi Nh ủi g HĐNH h phù h p ới h ; ề i h ả ề gi h ạ nhu ộ g ủ 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Với việc l a ch n và nghiên cứ ộng củ g h g h ơ g ại i “Ph p ộng của NHTM; nhữ g hó hă t về giám sát hoạt ” Việt Nam hiệ tiêu của lu n án là làm rõ th c trạ g hiện pháp lu t về giám sát hoạ ề giả nh của pháp lu t về giám sát hoạt ớng mắc, hạn ch trong th c tiễn th c ộng của NHTM; tìm ki m những giải pháp khắc phục những b t c p của pháp lu t về giám sát hoạ các giải ph p ă g nh mục ng hiệu quả giám sát hoạ ộng của NHTM và ộng của NHTM. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Đ ạ c mục tiêu nghiên cứu của lu nhiệm vụ nghiên cứ nh cụ th , bao gồm: 3 ã nh trên, các Thứ nhất ghi Thứ hai ứ i h iễ g h p ó ề Thứ ba, chỉ ầ ề gi h ạ ề hạ i hi h h ủ ph p ề h h hứ ử ý i phạ h hỉ ầ hiệ ph p i ội d g gi giải ph p h ộ g ủ NHTM giải ph p h hiệ ộ g ủ h hủ ụ gi g ơ ộ g ủ h ạ h gi i gi h h gi h ạ gi í h h phạ ph ơ g ph p gi hạ ạ g ph p iệ ph hiệ h h ề gi ộ g ủ NHTM h h g hủ h gi ề ý h ạ ghi Việ N ủ ph p hữ g gi NHTM và pháp NHTM ứ g g h ủ hiệ ph p ph ơ g h ớ g h Việ N g gi h ạ hiệ ph p i ả h hiệ ộ g ủ NHTM Việ N 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án 3.1. Đối tượng nghiên cứu của luận án Đ i : (i) ng nghiên cứu của lu n hoạ ộng của NHTM, GSNH, giám sát hoạ lý thuy t về iều chỉnh pháp lu NHTM; (iii) h Việ N lu t ; (i ) ộng của NHTM; (ii) ộng của i với GSNH, giám sát hoạ ơ g ứng của pháp lu ộng củ NHTM h giám sát hoạ i m, h c thuy t liên hữ g ớc ngoài về GSNH, iệ i sánh với pháp lu t nh của pháp lu t hiện hành và th c tiễn th c hiện pháp ộng của NHTM. Việt Nam về giám sát hoạ 3.2. Phạm vi nghiên cứu của luận án Gi h h g i g h : ộ g h g phí g h ạ ơ hi hí h h ủ dạ g h QLNN ổ hứ ả hi i gửi iề ồ g,...Nội d g GSNH ó h h ộ g h h h h g gi h 4 ổ phí hủ ph p hiệ i hiề iề gửi gi iệ ớ gi hiệ h ẩ hủ g ộ g ; gi ạ ứ i hd g h h hiệ h g ới í h h h he gi i ạ ộ iệ h ghiệp,...Kh h h hủ h gi g) gi i hd ã hội ủ d i hd h h h ổ hứ ả h gi h h p ủ GSNH là ĩ h p gi gi phép (gi iề h h ội ộ gi p h p hi ó h p h h ạ h h p h ổ hứ ộ g ại giải h ,... T giả ại ộ tiê p i ù g ạ ụ ghi S iệ h ớ g ới g ổ hứ hả h h ũ g h ặ hú g g g h g giới hạ phạ ồ g ộ ả GSNH hỉ i hiề ứ hủ h h ph p ý ủ ộ iề ũ g h giả h g ả gi h ói ứ h hiệ hiệ hệ ghi hiệ ại h h gi ụ h g ói i g Mụ i h h g ồ h ả GSNH phải ả ộ g gi h h h h hỉ h ủ ph p T ại ỏ g h hổ ại h h GSNH ghi ứ . i ghi ứ gL : Thứ nhất, phạ i ộ g ồ g g h i ộ ph iề gửi Việ N i ghi ứ h ớ ơ g h ềh ạ hiệ h í h h ứ ph p ý g h g h h ả h ộ g GSNH ộ g gi gh ạ hiệ ại h h GSNH g hỗ ă g hiệ d h ạ h h h h ạ h ổ ph i h p hiề hi h g ại h h gi hi ó T h ả gi ph i h p giữ ộ ằ g, h g ói h g V g giải ph p hằ h h hú g ph i h p h g h g g d h i ảh ạ gi g phải ph p gi ộ g ủ NHTM ộ g h ủ hứ Việ N g ghi 5 ụ gi ộ g gi ội ộ g hủ) h ặ gi i ă g hiệ H ạ ộ g gi ề GSNH h g( ủ Tổ hứ ứ hí h ủ ủ ả hi Thứ hai, p ủ g h g ghi hổ ề i h ộ ứ h h ph p NHTM gồ : gi g ó HĐNH h hiệ hỉ h h ại h ả 1 Điề 6 L h ại hệ ph p hi h h g ph í h h hiệ C ph ộ g i h ộ g i hd h hí h ả (Ng h g N g ghiệp Nh ớ 2010 diễ giải ụ TCTD 2010 C h ạ ộ g ó h hủ ụ h h p giải iề ý giới hiệ hỉ h h ạ Nh Ph i ớ h g ủ Nh (NHTM ổ phầ C g h ơ g Việ N ớ ụ i ả i ghi ứ NHTM ổ phầ NHTM ổ phầ Đầ NHTM ổ phầ Ng ại h ơ g Việ N phầ ủ Nh ớ NH ại Việ N i NHTM h Việ N i ph ộ g gi g g h ại 0 ồ g phầ h g h ộ phạ ụ h g ơ hằ ộ g h ạ ả NHTM ẽ h ph p i h ạ NHTM ới ội h h h hí h h p h p h p h Thứ ba, h h ạ NHNNVN ă h ả 13 14 15 Điề 4 L tính ch h i i h ề gi HĐNH ủ NHTM doanh khác có liên quan T g g h ph p ) Ph ó ội d g ớ ,d ,( ũ g ủ 4. Phương pháp luận, tiếp cận nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp luận ơ Lu n án nghiên cứu d i m duy v t th giới biện chứng và duy v t l ch sử của chủ ghĩ M -L i ; i m, chính sách củ Đảng Cộng sản Việt Nam về h giữ h ớc và kinh t , về ng, về ơ nền kinh t th ng l i, quan ớc, về m i quan hệ i ò iều ti t, giám sát củ Nh ớc trong u lại hệ th ng các TCTD và xử lý n x u. Ngoài ra, trong nghiên cứu, nghiên cứu sinh còn d a vào lý thuy t về an toàn hệ th ng, về ả ủi ả . 4.2. Tiếp cận nghiên cứu 6 - Tiếp cận chuyên ngành và liên ngành khoa học xã hội: giám sát hoạt ộng của NHTM i ng nghiên cứu của nhiều ngành khoa h h kinh t h c, quản lý h c, hành chính h c, lu t h c, tài chính h c, kinh t h c ề tài này, lu pháp lu t. Vì v y, trong nghiên cứ ũ g ử dụng cách ti p ó T c n hệ th ng và tri thức của các ngành khoa h ề, phân tích, giải thích, chứng minh, bình lu n, nh n xét, phát hiện v ề,... lu n án không chỉ d giá v g nghiên cứu, việc hệ hi h ủa lu t h c, mà còn sử dụng cả ki n thức của các ngành khoa h c khác. T t nhiên, cách ti p c n chính và chủ ạo của lu n án là lu t kinh t . Với cách ti p c n lu t h c, việc h gi hiệu quả giám sát hoạ hí h gi h t , kỹ thu h g ộng củ NHTM ơ ng của ch g h nh C nh pháp lu g h ần d a trên các tiêu h gi g í h i h c sử dụng trong các nghiên cứu kinh t c sử dụng trong lu n án. - Tiếp cận hệ thống: trong nghiên cứu giám sát hoạ hú ý lu ớc - th i ò iều ti t củ Nh ớ i với kinh t , quan hệ Nhà ng và yêu cầu an toàn của hệ th ng TCTD. - Tiếp cận định tính: Cách ti p c n này nh các lý thuy t về giám sát hoạ lu n về giám sát hoạ i m của giám sát hoạ ph giám sát hoạ c tác giả áp dụ g h í h lý phân ộng của NHTM và nh n diện tính ch ộng của NHTM. Cách ti p c í h ki m ộng của NHTM và xây d ng ơ ộng của NHTM. Lu n án ti p c tích khái niệm giám sát hoạ áp dụ g ộng của NHTM h í h ũ g ặc c h gi h c trạ g iều chỉnh và th c hiện pháp lu t ộng củ NHTM; ồng th i, tìm giải pháp hoàn thiện pháp lu t và th c hiện pháp lu t giám sát hoạ - Tiếp cận thực tiễn: g ộng của NHTM. h gi h c trạng pháp lu pháp hoàn thiện pháp lu t và th c hiện pháp lu t giám sát hoạ ề xu t giải ộng của NHTM, lu n án luôn chú ý yêu cầu của th c tiễn về tính an toàn của hệ th ng tín dụ g ũ g h hả ă g ứng dụng của giải pháp. 4.3. Phương pháp nghiên cứu luận án 7 - Phương pháp tổng hợp và hệ thống hóa: Ph ơ g ph p dụ g ứ ổ gh p L hó ề i ổ g ũ g ử dụ g ph ơ g ph p é h gi h i ph h ph giải hí h h i ạ g h C i h g ơ h i h ặ h gi g í h ý h ạ ắp p ph í h h ộ h hệ ử dụ g HĐNH ý ủ ph p gi h h ội d g ph p h gi ũ g h gi õ h i iệ GSNH ơ ồ g ộ g ủ NHTM - Phương pháp phân tích: Ph ơ g ph p h ơ g ủ h ộ g ủ NHTM ề ơ gi phạ hí i h ạ hiệ ph p ề an tình hình nghiên i ề gi í h ử h ạ hữ g ề ý ề ộ g ủ NHTM; ồ g h i gi h ạ ộ g ủ NHTM,... - Phương pháp so sánh luật học: Ph ơ g ph p c sử dụ g phân biệt GSNH với thanh tra ngân hàng, so sánh pháp lu t GSNH của một s ớc nhằm k t lu n về h h iều chỉnh bằng pháp lu t hoạ ộng GSNH ớc và khả ă g ứng dụng cho Việt Nam. Ph ơ g ph p h ũ g c sử dụ g nh ph p i chi u giữ h gi NHTM với yêu cầu của th c tiễ h ạ ộ g ủ NHTM trong s ch ng hệ th ng pháp lu t. h gi h c trạng ph p tới ộng, yêu cầu kinh t th i với ph p gi h ạ i i chi u với - Phương pháp dự báo: Ph ơ g ph p nhữ g c sử dụ g h ộ g ủ gi hí h gi d báo ng và hội nh p qu c t trong th i gian ộ g ủ NHTM. - Phương pháp diễn dịch , phương pháp quy nạp: l p lu n nhằm h ạ nh, các c tác giả sử dụng i m cá nhân ũ g h ề xu t giải pháp. 5. Đóng góp mới về khoa học của luận án Là công trình khoa h c nghiên cứu sâu sắc, toàn diện và có hệ th ng về 8 ộng của NHTM, lu n án có nhữ g ó g góp pháp lu t giám sát hoạ ới : nh Thứ nhất, lu n án tổng quan và khái quát những k t quả ã ạ các nghiên cứu ớc ngoài về pháp lu t giám sát hoạ Việt Nam và củ NHTM Đồng th i, làm rõ những v ộng củ NHTM h hoạ c trong ề i ộng n pháp lu t giám sát c nghiên cứu, hoặc còn tranh cãi, hoặ h c nghiên cứu th Thứ hai, lu n án hệ th ng hóa và làm sâu sắc thêm lý lu n về giám sát ộng của NHTM và pháp lu t về giám sát hoạ hoạ ã ph Thứ ba, lu h p, nhữ g i m hạn ch í h h gi g ộng của NHTM. phản ánh những nội dung phù nh của pháp lu t Việt Nam về giám sát ộng của NHTM; nh n diện và phản ánh nhữ g hó hă hoạ trong th c tiễn th c hiện pháp lu t giám sát hoạ ớng mắc ộng của NHTM Việt Nam. Thứ tư, lu ã õ pháp lu t về giám sát hoạ cần thi t, yêu cầ ộng của NHTM h h ớng hoàn thiện Việt Nam trong b i cảnh hiện nay. Thứ năm, lu ề xu t một s giải pháp hoàn thiện pháp lu t của Việt Nam về giám sát hoạ ộng của NHTM và giải pháp nâng cao hiệu quả th c hiện ch ơ nh pháp lu khoa h c, k t h p giữa lý lu n và th c tiễn. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án 6.1. Về lý luận Bên cạnh k th a, ti p thu k t quả nghiên cứu khoa h c của các công h ã g ã hệ th ng hóa, làm rõ và sâu sắc thêm nh n thức, , lu lý lu n về GSNH nói chung, giám sát hoạ ộng của NHTM nói riêng, bổ sung hệ th ng lý lu n về pháp lu t giám sát hoạ củng c , hoàn thiệ lu t về giám sát hoạ ơ ộng của NHTM,...góp phần lý lu n về giám sát hoạ ộng của NHTM và pháp ộng của NHTM. Lu n án ũ g góp phần cung c p lu n 9 h gi h c trạng pháp lu t, hoàn thiện khung pháp lý, cứ khoa h c cho việ ổi mới mô hình giám sát hoạ ộng của NHTM Việt Nam. 6.2. Về thực tiễn L g ề gi h ạ giải ph p hằ p ả h gi ộ g ủ NHTM gi ă g hiệ h iễ ổ hứ hi h h ph p Việ N ả h ề hi ph p ộ ề gi h h ạ ộ g ủ NHTM. Ở ứ nhữ g g ộ h h u n án cung c p những ki n thức hữu ích cho g ĩ h i làm công tác th c tiễ lu t một cách hiệu quả. Lu n án có giá tr ơ h ớc trong việc hoạ h sách, pháp lu t về GSNH sử dụ g h áp dụng pháp ột tài liệu tham khảo cho nh, xây d ng và th c thiện chính Việt Nam. K t quả nghiên cứu của lu n án có th g tham khả GSNH ạo, nghiên cứu, h c t p tại ơ ạo về lu t h c, kinh t , tài chính – ngân hàng,...và các cá nhân tổ chức khác quan ĩ h c GSNH, giám sát tài chính (GSTC) Việt Nam. 7. Kết cấu của luận án Ngoài danh mục các chữ vi t tắt, m tham khảo, lu cc ú h h ầu, k t lu n và danh mục tài liệu h ơ g Ch ơ g 1: Tổng quan tình hình nghiên cứ Ch ơ g 2: Những v h ơ g : i ề tài lu n án ề lý lu n về giám sát hoạ ại và pháp lu t giám sát hoạ ộng củ g h g h ơ g Ch ơ g 3: Th c trạng pháp lu t về giám sát hoạ h ơ g ại ại ộng của ngân hàng Việt Nam Ch ơ g 4: Y giám sát hoạ ộng của ngân hàng ầ ộng của g ph ơ g h ớng, giải pháp hoàn thiện pháp lu t về h g h ơ g 10 ại Việt Nam. Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. Khái quát tình hình nghiên cứu trong nƣớc và ngoài nƣớc liên quan đến pháp luật về giám sát hoạt động của ngân hàng thƣơng mại 1.1.1. Các nghiên cứu lý luận về ngân hàng thương mại, hoạt động của ngân hàng thương mại Hiệ h ghĩ NHTM ã ề g g i ớ Nguyễ Vă V p giải hí h h g hiề gi ớ Chẳ g hạ gữ NHTM h ạ h h ạp hí ã g Giáo trình Luật Ngân hàng của tác giả ( hủ biên), Nxb. Hồ g Đức, Hà Nội 2015 ph ơ g hức th hiện khái niệ ộ g ủ HĐNH: (i) Thi t k khái niệ ph ơ g hức liệt kê các nghiệp vụ cụ th HĐNH; (ii) Đ ặ mang tính tổng quan hoặc các d u hiệ ói n 2 HĐNH he ột khái niệm g ủ HĐNH Phần lớn các nghiên cứu d ới khía cạnh lu t h c về HĐNH Việt Nam ều gắn k t nội dung khái niệm HĐNH trong khuôn khổ lu t th nh.Th t HĐNH v y, khái niệ c giải thích trong Lu Lu NHNN ă 2010 Những v y u củ NHTM h :h ạ ộ gh ộng v n; hoạ ã ộng chủ ộng c p tín dụng; hoạt ộ g h h : góp n và n tài chính, bảo quản v t quý c trình bày trong cu n sách Nghiệp vụ NHTM của tác giả Nguyễn Minh Kiề liệ 2010 ng tiền tệ, kinh doanh ngoại h i, ủy thác và nh n ủy thác, cung ứng d ch vụ bảo hi m, gi TCTD ă ề ơ ản về NHTM và các hoạ ộng d ch vụ thanh toán và ngân quỹ; các hoạ mua cổ phần, tham gia th C ề c p N L n v ộng xã hội, Hà Nội, 2012. Ngoài ra, còn r t nhiều tài ề h : Nguyễ Vă Ti n, Giáo trình quản trị NHTM, Nxb Th ng kê, Hà Nội, 2012; Nguyễ Đă g D n, Nghiệp vụ NHTM, N Đại h c Qu c gia Tp. Hồ Chí Minh, 2011... 11 1.1.2. Tình hình nghiên cứu lý luận về giám sát ngân hàng, giám sát hoạt động của ngân hàng thương mại Trên th giới ũ g h Việt Nam, GSNH không phải chủ ề nghiên cứu mới. Nhiều cu n sách, bài tạp chí, bài vi t, công trình nghiên cứu liên ộng của NHTM ã n GSNH, giám sát hoạ chụ ă Ở Việ N hữ g ới NHTM Kh i iệ ứ c công b t hàng ề ý h h hệ h g GSNH ã ả d ới gó gL hiề ộ h Ti ơ ả The ĩ i h g hiề giả h ề gi g ghi g g i ứ ủ NHNN h ghi ớ i ứ i p ghi ủ Ng ễ Th Mi h H ệ Hoạt động giám sát của NHNN Việt Nam đối với NHTM T g Đại h H h Hoạt động thanh tra, giám sát NHTM của NHNN Việt g Ki h d H Nội 2010 Đ Th h Nam - Nghiên cứu điển hình tại thành phố Hồ Chí Minh, Nxb. Kinh Chí Minh, 2015, thì GSNH he c hi ghĩ ộng là các hoạ Tp Hồ ộng nhằm ảm bảo cho s an toàn và lành mạnh của hệ th ng các tổ chức tài chính, bao g gồm: xây d chỗ nh pháp lý, c p phép, giám sát t xa, thanh tra tại ỡng ch th c thi các yêu cầu chỉnh sửa [25, tr 13]; [20, tr 14, 15]. Đề i ghi ứ h h p Bộ Hoàn thiện hoạt động thanh tra ngân hàng ở Việt Nam theo hướng tăng cường giám sát và cảnh báo sớm, do H gX ơ h ạ Q hủ ộ g ả Nh ả N u hi GSNH T g Đại h h h ă 2011 h g ghi d ới ph ơ g diệ he Ki h iệ h GSNH i p niệ h hủ hiệ ứ ạ h ủ ói ụ i hi ủ h ạ d GSNH he ủ he The Đ ghĩ ổ hứ he ghĩ ộ g i hí h ộ g ộ g ghĩ hẹp và ti p c n theo nội dung hoạ c diễn giải cụ th hơ H Nội Th h H ộng thì khái g h Hoạt động thanh tra, giám sát NHTM của NHNN Việt Nam - Nghiên cứu điển 12 hình tại thành phố Hồ Chí Minh, N Ng ễ Th Mi h H ệ gL Ki h Ti NHNN Việt Nam đối với NHTM, T 2010 h h i iệ ĩ i h g Đại h ộ g GSNH he hoạ Tp Hồ Chí Mi h 2015 Hoạt động giám sát của Ki h d ghĩ hẹp chỉ H Nội c hi u là các hoạt ộng thanh tra tại chỗ và giám sát t xa [25, tr 13]; [20, tr 14, 15]. Còn tác giả ă Thạ Phan Th Mai Trang trình bày trong Lu ĩ t h c, Khuôn khổ pháp lý cho hoạt động GSNH sau khủng hoảng, Khoa Lu Hà Nội, 2014, thì GSNH c hi u là hoạ Đại h c Qu c gia ộng giám sát t i với các TCTD [71, tr 13]. Ở một s nghiên cứu khác, các tác giả ti p c n khái niệ GSNH d ới khía cạnh lý do và s cần thi t phải GSNH. Theo Ng ễ Th Mi h H ệ gL t Ti ĩ i h với NHTM, T d g Đại h Hoạt động giám sát của NHNN Việt Nam đối Ki h ầ GSNH gồ : (i) Bả ệ g lý chặt chẽ b i khả ă g “ ạo tiề ” ộ g h ầ ( lý chặt chẽ, b i d i gửi iề ; (ii) C g ã 3 ý h g c quản những khoản tiền gửi thông qua hoạt rộng tín dụng); (iii) Các ngân hàng ch u s quản ổ chức cung c p cho cá nhân và doanh nghiệp những khoản cho vay, tài tr tiêu dùng hoặc tài tr g H Nội 2010 ầ T giả Đ Th h H h Hoạt động thanh tra, giám sát NHTM của NHNN Việt Nam - Nghiên cứu điển hình tại thành phố Hồ Chí Minh, N Mi h 2015 ồ ại 4 ýd ph i ầ gi ề i ới NHTM ữ g ủ iệ hội h p; (iii) Củ g NHTM g p ới d ph i ủ h Tp Hồ Chí : (i) L iề ề h NHTM; (ii) Góp phầ hí h ghi ới iề h Ki h ; (i ) Nh ầ g i hí h iề g g hiệ HĐNH í ủ ả gi ắ ệ Trên th giới, GSNH linh hoạt và bắt buộc là chủ ề ã c nghiên cứu b i Alessandro De Chiara trong tài liệu Flexible and mandatory banking supervision, Banco Central del Uruguay, 2016. Ở Đứ 13 he T i Re h wö e B h ủ C eife d GSNH ới TCTD [133 h TCTD g diễ h h ạ ầ i i Ph g ứ h hằ ộ g i hd h ộ g i hd h h ề h ạ B e GSNH ộ g ủ h gi ả ả h ạ g h g p hạ g í dụ g h g h g ử ộ g h i hí h [105]. h h h i iề gửi The Ủ h p h g i h h ớ hủ ệ h h h g ử dụ g d h ụ g iệ GSNH i ghi h ạ ộ ĩ h hủ g ạ h ủ hệ h h p phép h ạ g iệ h ả gi i hí h; gi ộ g iề gửi h g iệ ó p phép gi ả hi iề ổ hứ hạ hi gồ ổ hứ d h ụ ủ h h h ả h : 131] hi g h g ã hó ghi ứ Đề p Bộ, Hoàn thiện hoạt động thanh tra ngân hàng ở Việt Nam theo hướng tăng cường giám sát và cảnh báo sớm, do Hoàng Xuân Q Chủ hiệ Ti ĩ i h T g Đại h d H Nội 2011; L ủ Ng ễ Th Mi h H ệ Hoạt động giám sát của NHNN Việt Nam đối với NHTM, T Đ Ki h Th h H g g Đại h Ki h d H Nội 2010; Hoạt động thanh tra, giám sát NHTM của NHNN Việt Nam - Nghiên cứu điển hình tại thành phố Hồ Chí Minh, N Tp Hồ Chí Mi h 2015 i p g ph í h iệ h h g h ạ h g h ủ T Ng chính Việt Nam N ầ h ạ g õ ới hữ g ộ g i hd h T ơ g ồ g GSNH. Nội d g GSNH ã H ph g ( hủ i ) Hệ thống giám sát tài T i hí h H Nội 2011 gồ ộ g gi iệ Ki h g hh ạ giả Đ Th h H gi ộ g gi g ớ iệ hi ắ h dứ Hoạt động thanh tra, giám sát NHTM của NHNN Việt Nam - Nghiên cứu điển hình tại thành phố Hồ Chí Minh, N H ệ gL đối với NHTM”, T Ti Ki h ĩ i h g Đại h Tp Hồ Chí Mi h 2015 Ng ễ Th Mi h “Hoạt động giám sát của NHNN Việt Nam Ki h 14 d H Nội 2010 h8