Tài liệu Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã, thị trấn trên địa bàn huyện nghi lộc

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ------------------------- NGUYỄN BÁ CHÂU PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CẤP XÃ, THỊ TRẤN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHI LỘC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH HÀ NỘI - 2014 1 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ------------------------- NGUYỄN BÁ CHÂU PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CẤP XÃ, THỊ TRẤN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHI LỘC Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 60 34 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN HỒNG SƠN HÀ NỘI - 2014 2 MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................... i DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ ...................................................................................... ii DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... iii MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 Chƣơng 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ Ở CẤP XÃ................................................................................... 10 1.1. Khái niệm, vai trò của đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã .......................... 10 1.1.1. Khái niệm đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã ....................................... 10 1.1.2. Vai trò của đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã ................................... 19 1.2. Khái niệm và nội dung phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã ............ 20 1.2.1. Khái niệm về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã ............... 20 1.2.2. Nội dung phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã ..................... 23 1.3. Tiêu chí đánh giá và các nhân tố tác động việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã .................................................................................................. 31 1.3.1. Tiêu chí đánh giá ............................................................................. 31 1.3.2. Các nhân tố tác động đến việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã......................................................................................................... 36 1.4. Điều kiện để phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã ............................ 42 Chƣơng 2. PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHI LỘC ........................................................ 46 2.1. Một vài nét về đặc điểm kinh tế xã hội của huyện Nghi Lộc tác động đến việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã ................................................. 46 2.1.1. Đặc điểm về tự nhiên ...................................................................... 46 2.1.2. Đặc điểm về dân cƣ ......................................................................... 47 2.1.3. Đặc điểm về hệ thống chính trị ....................................................... 48 3 2.1.4. Đặc điểm nổi bật về phát triển kinh tế xã hội ................................. 50 2.2. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã trên địa bàn huyện Nghi Lộc 54 2.2.1. Về quy mô ....................................................................................... 54 2.2.2. Về cơ cấu ......................................................................................... 58 2.2.3. Về chất lƣợng .................................................................................. 62 2.3. Các giải pháp đã thực hiện để phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã trên địa bàn Nghi Lộc trong thời gian qua ...................................................... 69 2.3.1. Công tác quy hoạch phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã ....... 69 2.3.2. Công tác đào tạo, bồi dƣỡng để phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã......................................................................................................... 71 2.3.3. Công tác tuyển dụng, bố trí sử dụng cán bộ quản lý ...................... 73 2.3.4. Cơ chế, chính sách để phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã .... 75 2.3.5. Công tác quản lý, đánh giá cán bộ ................................................ 767 2.4. Đánh giá chung về đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã trên địa bàn huyện Nghi Lộc .......................................................................................................... 78 2.4.1. Ƣu điểm ........................................................................................... 78 2.4.2. Hạn chế............................................................................................ 78 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế trong việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã....................................................................................... 80 Chƣơng 3. QUAN ĐIỂM, PHƢƠNG HƢỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM ĐẨY MẠNH PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CẤP XÃ, THỊ TRẤN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHI LỘC ........................................... 81 3.1. Quan điểm và phƣơng hƣớng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã . 81 3.1.1. Quan điểm phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã ...................... 81 3.1.2. Phƣơng hƣớng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã ................... 84 3.2. Một số giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã trên địa bàn huyện Nghi Lộc trong thời gian tới .................................... 85 4 3.2.1. Đổi mới quan niệm, nhận thức về đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã .. 85 3.2.2. Tiếp tục cụ thể hóa cơ cấu vị trí, tiêu chuẩn chức danh cán bộ quản lý cho phù hợp với thực tế địa bàn xã làm cơ sở cho việc quy hoạch, bố trí, sử dụng và phát huy vai trò quản lý của cán bộ .................................. 87 3.2.3. Thực hiện tốt công tác quy hoạch và kế hoạch hoá việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã ................................................................... 89 3.2.4. Đổi mới và nâng cao chất lƣợng đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ quản lý cấp xã......................................................................................................... 90 3.2.5. Đổi mới công tác tuyển dụng, bố trí sử dụng cán bộ quản lý cấp xã ............................................................................................................... 93 3.2.6. Đổi mới công tác quản lý, đánh giá đối với cán bộ quản lý cấp xã ............................................................................................................... 95 3.2.7. Tăng cƣờng công tác kiểm tra, giám sát đối với đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã .................................................................................................... 97 3.2.8. Đảm bảo tốt các chế độ, chính sách; tạo điều kiện, môi trƣờng thuận lợi cho cán bộ quản lý cấp xã làm việc và phát triển ................................ 97 3.3. Một số kiến nghị, đề xuất ......................................................................... 98 KẾT LUẬN ........................................................................................................... 100 TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................... 102 PHỤ LỤC .............................................................................................................. 107 5 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 GTSX Giá trị sản xuất 2 HĐND Hội đồng nhân dân 3 QLNN Quản lý nhà nƣớc 4 UBND Ủy ban nhân dân i DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ STT Ký hiệu Nội dung 1 Sơ đồ 1.1 Sơ đồ bộ máy cán bộ quản lý kinh tế 14 2 Sơ đồ 1.2 Sơ đồ bộ máy cán bộ quản lý cấp xã, thị trấn 17 3 Sơ đồ 1.3 Sơ đồ bộ máy cán bộ quản lý nhà nƣớc về kinh tế cấp xã ii Trang 18 DANH MỤC CÁC BẢNG STT Ký hiệu Nội dung Trang Cơ cấu dân số và lao động Nghi Lộc đến ngày 31/12/2012 Chất lƣợng các tổ chức trong hệ thống chính trị của 29 xã và 01 thị trấn thuộc huyện Nghi Lộc Kết quả thực hiện một số chỉ tiêu về phát triển kinh tế Kết quả thực hiện một số chỉ tiêu trên lĩnh vực văn hóa Số lƣợng cán bộ quản lý tại 30 xã, thị trấn qua các giai đoạn Cơ cấu đội ngũ cán bộ quản lý ở 30 xã, thị trấn các giai đoạn Tổng hợp trình độ chuyên môn của đội ngũ cán bộ quản lý ở 30 xã, thị trấn trên địa bàn Nghi Lộc qua các giai đoạn Trình độ các mặt của đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã hiện nay Kết quả xếp loại đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã năm 2012 Tổng hợp kết quả khảo sát đánh giá phẩm chất đạo đức và năng lực công tác của đội ngũ cán bộ quản lý ở 30 xã, thị trấn Tổng hợp kết quả khảo sát đánh giá trách nhiệm và tín nhiệm của đội ngũ cán bộ quản lý ở 30 xã, thị trấn Số lƣợng cán bộ đƣợc quy hoạch qua các nhiệm kỳ Kết quả đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ từ 2006 – 2013 47 74 1 Bảng 2.1 2 Bảng 2.2 3 Bảng 2.3 4 Bảng 2.4 5 Bảng 2.5 6 Bảng 2.6 7 Bảng 2.7 8 Bảng 2.8 9 Bảng 2.9 10 Bảng 2.10 11 Bảng 2.11 12 Bảng 2.12 13 Bảng 2.13 14 Bảng 2.14 Tổng hợp kết quả khảo sát đánh giá việc tuyển dụng, bố trí đội ngũ cán bộ quản lý ở 30 xã, thị trấn Bảng 2.15 Tổng hợp kết quả thu hút, luân chuyển cán bộ về công tác tại địa bàn xã, thị trấn. 15 iii 49 51 53 57 61 63 64 65 67 68 70 72 76 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn xác định cán bộ có một vai trò hết sức quan trọng. Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa VIII khẳng định: “Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng, của đất nƣớc, của chế độ, là khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng” [17, tr.33]. Trong giai đoạn hiện nay, chúng ta đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc trong bối cảnh kinh tế thế giới và khu vực phát triển theo xu hƣớng hội nhập ngày càng sâu và toàn diện, đang đặt ra những yêu cầu và thách thức lớn đối với nguồn nhân lực, nhất là đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp. Đội ngũ cán bộ cơ sở xã, phƣờng, thị trấn (sau đây gọi chung là cán bộ cấp xã) là những ngƣời hàng ngày tiếp xúc với dân, họ là cầu nối giữa Đảng, Nhà nƣớc với nhân dân, trực tiếp đƣa chủ trƣơng, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nƣớc đến với nhân dân và triển khai, hƣớng dẫn, vận động quần chúng nhân dân thực hiện. Vì thế xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ nói chung và đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã, đặc biệt là đội ngũ cán bộ quản lý nhà nƣớc (QLNN) về kinh tế ở cấp xã nói riêng, đáp ứng đƣợc yêu cầu trong tình hình mới là nhiệm vụ có ý nghĩa hết sức quan trọng. Trong những năm qua, mặc dù việc xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ nói chung và đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã nói riêng trên địa bàn huyện Nghi Lộc đã đƣợc quan tâm; số lƣợng cán bộ ở cấp xã có trình độ chuyên môn nói chung và trình độ chuyên môn về quản lý kinh tế từ trung cấp đến đại học đã tăng lên đáng kể, song vẫn còn nhiều bất cập. Phần lớn cán bộ quản lý, đặc biệt là cán bộ QLNN về kinh tế ở cấp xã không đƣợc quy hoạch, đào tạo bài 1 bản; việc bố trí, sử dụng chƣa phù hợp. Đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã chủ yếu phát triển từ cơ sở, làm việc theo lối kinh nghiệm, thiếu khoa học; trình độ, phƣơng pháp quản lý còn hạn chế, thậm chí có nhiều sai phạm, điều đó đã ảnh hƣởng lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng. Từ thực tế đó, cần có một sự nghiên cứu toàn diện, trên cơ sở tổng quan những vấn đề cơ bản về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý nói chung và đội ngũ cán bộ QLNN về kinh tế ở cấp xã nói riêng; phân tích đúng thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã trên địa bàn huyện, từ đó đề xuất các giải pháp để phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, nhất là đội ngũ cán bộ QLNN về kinh tế ở cấp xã trên địa bàn huyện một cách đồng bộ, hợp lý, đáp ứng đƣợc yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Xuất phát từ những suy nghĩ đó, tác giả đã chọn đề tài: "Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã, thị trấn trên địa bàn huyện Nghi Lộc" làm đề tài Luận văn tốt nghiệp. * Vấn đề cần nghiên cứu: Vấn đề xuyên suốt trong Luận văn cần nghiên cứu là: “ Tầm quản lý của đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã và giải pháp để phát triển xứng tầm của nó”. Để giải quyết đƣợc vấn đề nêu trên, trong khuôn khổ Luận văn này, tác giả sẽ tập trung nghiên cứu một số nội dung sau đây: - Đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã có vai trò nhƣ thế nào? - Trong thời gian qua, cấp ủy, chính quyền các cấp đã có những giải pháp gì để phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã? - Những khó khăn, bất cập, hạn chế của đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã hiện nay do những nguyên nhân nào? - Cần phải tập trung những giải pháp gì để phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã trên địa bàn huyện Nghi Lộc đáp ứng đƣợc yêu cầu, nhiệm vụ trong điều kiện cơ chế thị trƣờng, định hƣớng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay. 2 2. Tình hình nghiên cứu Vấn đề xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, trong đó có đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã và đội ngũ cán bộ QLNN về kinh tế đã đƣợc nhiều nhà nghiên cứu khoa học xã hội và các nhà hoạt động chính trị quan tâm dƣới nhiều góc độ khác nhau. Nhiều công trình đã góp phần giải đáp những đòi hỏi bức thiết của thực tiễn đối với yêu cầu xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ, công chức nói chung và phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, nhất là ở cấp xã nói riêng. Một số công trình đã đề cập khá sâu các quan điểm, giải pháp về xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã và nâng cao chất lƣợng hoạt động của bộ máy chính quyền cấp xã nhƣ: Luận văn thạc sĩ kinh tế, Học viện Hành chính Quốc gia của tác giả Bùi Thị Hoa (2003) về "Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã ở tỉnh Phú Thọ hiện nay", đã tổng quan đƣợc những vấn đề lý luận về cán bộ chính quyền cấp xã và chất lƣợng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã; hệ thống hóa đƣợc những quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và của Đảng, Nhà nƣớc ta về đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã; đúc kết đƣợc khái niệm và những tiêu chí đánh giá, những yếu tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã và đề xuất đƣợc một số giải pháp khá cụ thể để nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã ở Phú Thọ nhằm đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới. Tuy nhiên, đề tài luận văn của tác giả Bùi Thị Hoa mới chỉ nêu đƣợc những vấn đề chung về đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã và đƣa ra các giải pháp về nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã ở địa bàn tỉnh Phú Thọ, chƣa đề cập sâu các loại hình cán bộ, trong đó có đội ngũ cán bộ QLNN về kinh tế ở cấp xã trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa. 3 Cùng quan tâm nghiên cứu về đề tài xây dựng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã, tác giả Lê Thị Lý có Luận văn thạc sĩ, Đại học Quốc gia (2003) về “Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức xã trước yêu cầu đổi mới” và tác giả Nguyễn Thị Hải có Luận văn thạc sĩ Quản lý hành chính (2001) về “Đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền cấp xã ở Thái Bình trong điều kiện cải cách nền hành chính nhà nước” cũng đã làm sáng tỏ thêm nhiều vấn đề lý luận về vai trò của tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã; những tiêu chuẩn đối với đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã; yêu cầu đối với đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trong điều kiện đổi mới và cải cách nền hành chính; đƣa ra đƣợc những giải pháp để đổi mới tổ chức, hoạt động chính quyền cấp xã và xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức xã đáp ứng yêu cầu công cuộc đổi mới. Tuy nhiên, những đề tài này cũng chỉ mới đề cập đƣợc các vấn đề chung về tổ chức và hoạt động của chính quyền cấp xã và xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức; chƣa đi sâu nghiên cứu vai trò quản lý nhà nƣớc ở cấp xã và đội ngũ cán bộ quản lý nhà nƣớc trên các lĩnh vực. Đi sâu nghiên cứu và đƣa ra những quan điểm, giải pháp để xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý kinh tế, nhất là trong điều kiện kinh tế thị trƣờng cũng đã có nhiều công trình, đề tài của nhiều tác giả, nhƣ: Đề tài cấp Bộ của tác giả Đào Xuân Sâm, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh (1993) về “Xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý kinh tế của nước ta trong quá trình đổi mới cơ chế quản lý kinh tế”; Bài viết của tác giả Nguyễn Văn Sáu về "Xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đăng trên Tạp chí Thông tin lý luận số 9 năm 2000; hay bài viết của tác giả Phan Trung Chính “Một số vấn đề về bộ máy và cán bộ QLNN về kinh tế trong cơ chế quản lý mới” đăng trên Tạp chí Ngƣời đại biểu nhân dân tháng 1 năm 1994 đã đề cập khá sâu những quan điểm về vai trò, vị trí và yêu cầu đối với đội ngũ cán bộ quản lý 4 kinh tế của nƣớc ta trong quá trình đổi mới cơ chế quản lý kinh tế; đề xuất đƣợc nhiều giải pháp về xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, những đề tài này mới chỉ đề cập đƣợc những vấn đề chung đối với đội ngũ cán bộ quản lý kinh tế trong cơ chế quản lý mới, chƣa đi sâu nghiên cứu và đƣa ra đƣợc các giải pháp thiết thực để xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý nhà nƣớc về kinh tế ở cấp cơ sở. Có một số đề tài chỉ đi sâu vào việc nghiên cứu và đề xuất các giải pháp về đào tạo, bồi dƣỡng đội ngũ cán bộ nói chung và đội ngũ cán bộ quản lý nhà nƣớc về kinh tế nói riêng nhƣ: Luận án phó tiến sỹ kinh tế của tác giả Lƣơng Xuân Khai (1994) về „„Đào tạo lại đội ngũ lao động quản lý kinh tế trong bước chuyển sang kinh tế thị trường” hay Luận văn thạc sĩ khoa học quản lý kinh tế của tác giả Nguyễn Đinh (1993) về Một số vấn đề chủ yếu xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý sản xuất kinh doanh trong cơ chế thị trường hiện nay”. Đề cập đến việc xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý kinh tế ở các huyện ngoại thành cũng đã có đề tài nghiên cứu, nhƣ: Luận án tiến sĩ kinh tế của tác giả Trần Huy Sáng (1999) về “Xây dựng đội ngũ công chức quản lý kinh tế các huyện ngoại thành”. Tuy nhiên đề tài này mới đề cập đến đội ngũ cán bộ, công chức ở cấp huyện, chƣa quan tâm đề cập đến đội ngũ cán bộ, công chức và đội ngũ cán bộ quản lý nhà nƣớc về kinh tế ở cấp xã. Ở tỉnh Nghệ An, cũng đã có một số Nghị quyết, Đề án của Tỉnh ủy và Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh về vấn đề quy hoạch, đào tạo, bồi dƣỡng và phát triển đội ngũ cán bộ công chức cấp cơ sở, nhƣ: Nghị quyết số 05-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ Tỉnh ban hành năm 2005 về “Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức xã giai đoạn 2005- 2010 và những năm tiếp theo”; Đề án của UBND Tỉnh về “đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công 5 chức xã thuộc tỉnh Nghệ An giai đoạn 2012-2020. Huyện Nghi Lộc đã có Nghị quyết số 02-NQ/HU của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện ban hành năm 2006 về “Củng cố, phát triển và nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị cơ sở”; Đề án số 05-ĐA/HU của Ban Thƣờng vụ Huyện ủy về “Quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ huyện và các xã giai đoạn 2005- 2010 và đến năm 2015”, Chƣơng trình “đào tạo, bồi dưỡng cán bộ giai đoạn 20112015”, trong đó đã quan tâm đề cập vấn đề quy hoạch, đào tạo, xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Tuy nhiên, chƣa có một đề án, đề tài hay văn bản nào của cấp ủy, chính quyền, cá nhân đề cập cụ thể về việc xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã, thị trấn. Chung quy lại, nghiên cứu về chính quyền cấp xã, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức nói chung, đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã và đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý nhà nƣớc về kinh tế nói riêng đã có nhiều nhà nghiên cứu quan tâm, đề cập và có nhiều công trình, đề tài công bố có giá trị cả về lý luận và ứng dụng trong thực tiễn. Tuy nhiên, trong các tác phẩm, đề tài, mỗi tác giả thƣờng chỉ đề cập đến một khía cạnh nào đó trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ hoặc đội ngũ cán bộ quản lý và thƣờng đề cập ở dạng chung nhất hoặc chỉ giới hạn trong một địa phƣơng cụ thể; chƣa có đề tài nào đi sâu nghiên cứu về xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, đặc biệt là phát triển đội ngũ cán bộ QLNN về kinh tế ở cấp xã, một bộ phận cán bộ quan trọng ở cấp cơ sở, những ngƣời trực tiếp nghiên cứu, triển khai và tổ chức thực hiện các chủ trƣơng của Đảng và Nhà nƣớc về phát triển kinh tế, xã hội ngay từ địa bàn xã. Đây là một khiếm khuyết mà bản thân nhận thấy cần phải có sự nghiên cứu cụ thể hơn để góp phần phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, đặc biệt là đội ngũ cán bộ QLNN về kinh tế ở cấp xã đáp ứng yêu cầu ngày càng cao nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội trong điều kiện kinh tế thị trƣờng và hội nhập kinh tế quốc tế. 6 Trong quá trình nghiên cứu, một số nội dung có liên quan đến đề tài đã đƣợc công bố sẽ đƣợc tham khảo có tính kế thừa và chọn lọc, nhất là những vấn đề về lý luận đối với cán bộ, công chức quản lý cấp xã. Trên cơ sở đó, đề tài sẽ đề cập sâu hơn đến một số vấn đề về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, đặc biệt là đội ngũ cán bộ QLNN về kinh tế ở cấp xã; phân tích thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An; từ đó đƣa ra một số giải pháp nhằm đẩy mạnh phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, nhất là đội ngũ cán bộ QLNN về kinh tế cấp xã đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An trong thời gian tới. 3. Mục đích và nhiệm vụ của Luận văn 3.1. Mục đích của Luận văn Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An, trên cơ sở nghiên cứu một số vấn đề cơ bản về phát triển đội ngũ cán bộ nói chung, đội ngũ cán bộ QLNN về kinh tế ở cấp xã nói riêng và phân tích, đánh giá thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. 3.2. Nhiệm vụ của Luận văn Để thực hiện đƣợc mục đích nêu trên, Luận văn có nhiệm vụ: - Nghiên cứu một số vấn đề cơ bản về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý nói chung và ở cấp xã nói riêng; tiêu chí và những nhân tố tác động đến việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, đặc biệt là đội ngũ cán bộ QLNN về kinh tế ở cấp xã. - Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. 7 - Đề xuất một số giải pháp nhằm đẩy mạnh phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, trong đó có đội ngũ cán bộ QLNN về kinh tế cấp xã đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu vấn đề phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, trong đó đặc biệt quan tâm nghiên cứu phát triển đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế ở cấp xã. - Nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dƣỡng, tuyển dụng, sắp xếp, bố trí, quản lý và sử dụng cán bộ; các chính sách và sự phát triển của đội ngũ cán bộ quản lý, trọng tâm là cán bộ QLNN về kinh tế ở cấp xã trên địa bàn huyện Nghi Lộc, bao gồm các đối tƣợng cán bộ lãnh đạo, quản lý: Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND xã và cán bộ, công chức phụ trách trên các lĩnh vực kinh tế, xã hội. - Phạm vi nghiên cứu: + Thời gian: Đề tài tập trung nghiên cứu trong giai đoạn từ năm 2003 đến nay (tức là từ khi có Nghị định số 121/2003/NĐ-CP ngày 21/10/2003 của Chính phủ) quy định về chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức ở xã, phƣờng, thị trấn. + Không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu địa bàn 29 xã, 01 thị trấn thuộc huyện Nghi Lộc, có tham khảo tình hình phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở các xã một số huyện trên địa bàn tỉnh Nghệ An. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu - Luận văn đƣợc nghiên cứu dựa trên cơ sở phƣơng pháp luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh; quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc ta về cán bộ, về chính quyền cấp xã và đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã. - Do tính chất của đề tài nên luận văn sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu định tính là chủ yếu. Trong quá trình nghiên cứu có sử dụng các phƣơng pháp 8 điều tra, khảo sát (theo mẫu), phỏng vấn (thông qua hệ thống câu hỏi); phân tích tổng hợp và thống kê so sánh. 6. Những đóng góp của luận văn - Làm sáng tỏ thêm một số vấn đề cơ bản về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý nói chung và ở cấp xã nói riêng; đặc biệt là vai trò của đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã; nội dung phát triển, tiêu chí và những nhân tố tác động đến việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã. - Phân tích rõ hơn những ƣu điểm, hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế về thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã hiện nay và công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã trên địa bàn huyện Nghi Lộc trong thời gian qua. - Đề xuất đƣợc một số giải pháp có tính khả thi nhằm đẩy mạnh phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn huyện Nghi Lộc trong thời gian tới. 7. Kết cấu của Luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, Luận văn đƣợc kết cấu gồm 3 chƣơng, đó là: Chƣơng 1: Những vấn đề cơ bản về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã; Chƣơng 2: Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An; Chƣơng 3: Một số giải pháp nhằm đẩy mạnh phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. 9 Chƣơng 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ Ở CẤP XÃ 1.1. Khái niệm, vai trò của đội ngũ cán bộ quản lý ở cấp xã 1.1.1. Khái niệm đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã 1.1.1.1. Khái niệm cán bộ Theo từ điển Tiếng Việt 1992 của Viện Khoa học xã hội Việt Nam thì cán bộ có nghĩa là: (1) "Ngƣời làm công tác có nghiệp vụ chuyên môn trong cơ quan Nhà nƣớc"; (2) "Ngƣời làm công tác có chức vụ trong một cơ quan, một tổ chức, phân biệt với ngƣời thƣờng không có chức vụ"[56]. Điều 4 Luật Cán bộ, công chức năm 2008 quy định: “Cán bộ, công chức là công dân Việt nam, đƣợc bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nƣớc, tổ chức chính trị xã hội ở Trung ƣơng, ở tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng; ở huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc Tỉnh, trong biên chế và hƣởng lƣơng từ ngân sách Nhà nƣớc” [42]. Theo Pháp lệnh cán bộ, công chức, khái niệm cán bộ công chức đƣợc hiểu nhƣ sau: Là công dân Việt Nam, đƣợc tuyển dụng, bổ nhiệm hay bầu cử, đƣợc xếp vào ngạch, làm việc thƣờng xuyên trong các cơ quan nhà nƣớc, các tổ chức chính trị, chính trị xã hội, hƣởng lƣơng từ ngân sách Nhà nƣớc [58]. Nhƣ vậy, cán bộ là khái niệm chỉ người làm công tác nghiệp vụ chuyên môn hoặc là người có chức vụ được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ, làm việc trong các cơ quan Nhà nước, các cơ quan trong hệ thống chính trị và các tổ chức chính trị xã hội. 10 1.1.1.2. Khái niệm đội ngũ cán bộ Khi nói đến “đội ngũ” chúng ta thƣờng nói đến một lực lƣợng có số đông, bao gồm nhiều cá nhân hoặc cá thể đƣợc tập hợp lại thành lực lƣợng có quy mô, có tổ chức. Theo từ điển Tiếng Việt: Đội ngũ là tập hợp gồm số đông ngƣời cùng chức năng, nhiệm vụ, nghề nghiệp hợp thành lực lƣợng hoạt động trong hệ thống tổ chức và cùng chung một mục đích nhất định [57, tr.132]. Chúng ta thƣờng nói: Đội ngũ chiến sỹ, đội ngũ giáo viên, đội ngũ y bác sỹ, đội ngũ cựu chiến binh... Đây là những ngƣời có cùng chức năng, nhiệm vụ, nghề nghiệp đƣợc tập hợp trong những tổ chức phù hợp, có sự lãnh đạo, chỉ đạo thống nhất với những tôn chỉ, mục đích hoạt động nhất định. Nhƣ trên đã nói, cán bộ là ngƣời làm công tác nghiệp vụ chuyên môn hoặc là ngƣời có chức vụ đƣợc bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ, làm việc trong các cơ quan Nhà nƣớc, các cơ quan trong hệ thống chính trị và các tổ chức chính trị xã hội. Nhƣ vậy, đội ngũ cán bộ là tập hợp những cán bộ có cùng chức năng, nhiệm vụ, hay nói cách khác là tập hợp những người có chức vụ và làm công tác nghiệp vụ chuyên môn, làm việc thường xuyên trong các cơ quan Nhà nước, các tổ chức chính trị, chính trị xã hội. Đội ngũ cán bộ đƣợc phân thành 02 nhóm chính: Nhóm có chức vụ, gồm những cán bộ lãnh đạo, quản lý đƣợc bầu cử hoặc bổ nhiệm và nhóm làm nghiệp vụ chuyên môn đƣợc tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc phân công một nhiệm vụ cụ thể. 1.1.1.3. Khái niệm đội ngũ cán bộ quản lý Quản lý nói chung là sự tác động có tổ chức, có mục đích của chủ thể quản lý lên đối tƣợng quản lý và khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả các nguồn lực để đạt đƣợc các mục tiêu đặt ra trong sự vận động của sự vật. 11 Đối tƣợng quản lý chủ yếu là quản lý con ngƣời, còn khách thể quản lý ngoài quản lý con ngƣời còn quản lý các khách thể khác nhƣ tài nguyên, cơ sở vật chất kỹ thuật và các vấn đề về xã hội. Quản lý nảy sinh chủ yếu từ tính xã hội hóa lao động sản xuất và hoạt động lao động nói chung của con ngƣời. Quản lý là sự tác động có ý thức để chỉ huy, điều khiển, hƣớng dẫn các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con ngƣời để đạt tới mục đích đúng ý chí của ngƣời quản lý và phù hợp với quy luật khách quan. Quản lý nhà nƣớc là một dạng quản lý do Nhà nƣớc làm chủ thể, định hƣớng điều hành, chi phối,… để đạt đƣợc mục tiêu kinh tế xã hội trong những giai đoạn lịch sử nhất định. Quản lý nhà nƣớc là quản lý xã hội bằng quyền lực nhà nƣớc, ý chí nhà nƣớc, thông qua bộ máy nhà nƣớc và đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác quản lý. Đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác quản lý là những ngƣời đƣợc bầu cử, tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc phân công đảm nhiệm nhiệm vụ quản lý trên một hoặc một số lĩnh vực kinh tế xã hội cụ thể trong các cơ quan Nhà nƣớc, các tổ chức chính trị, chính trị xã hội. Nhƣ vậy, đội ngũ cán bộ quản lý là tập hợp những người được bầu cử, tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc phân công đảm nhiệm nhiệm vụ quản lý trên một hoặc một số lĩnh vực kinh tế xã hội cụ thể trong các cơ quan Nhà nước, các tổ chức chính trị, chính trị xã hội, được hưởng lương từ Ngân sách Nhà nước. Nhà nƣớc quản lý mọi hoạt động trong xã hội, trong đó có hoạt động kinh tế. Quản lý nhà nƣớc về kinh tế là tập hợp những tác động hợp quy luật đƣợc thể chế hóa bằng pháp luật của chủ thể quản lý nhằm tác động lên các phân hệ quản lý để thực hiện các mục tiêu kinh tế. Quản lý nhà nƣớc về kinh tế là sự tác động có tổ chức, có mục đích của Nhà nƣớc lên các hoạt động kinh tế (đối tƣợng và khách thể hoạt động kinh 12