Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, các số liệu, kết
quả nêu trong khóa luận là trung thực xuất phát từ tình hình hình thực tế của
Ngân hàng Thương mại cổ phần Bắc Á chi nhánh Hà Thành.
Tác giả khóa luận tốt nghiệp
Nguyễn Doãn Vinh
1
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
...i
MỤC LỤC
ii
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
iv
LỜI MỞ ĐẦU
1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
3
1.1. Khái quát về ngân hàng thương mại
3
1.1.1. Khái niệm về ngân hàng thương mại
3
1.1.2. Các hoạt động chủ yếu của ngân hàng thương mại
4
1.2. Hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại
6
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của cho vay tiêu dùng
6
1.2.2. Phân loại cho vay tiêu dùng
11
1.2.3. Chỉ tiêu đánh giá hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại 16
1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại 17
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI
NGÂN HÀNG TMCP BẮC Á CHI NHÁNH HÀ THÀNH, HÀ NỘI
22
2.1. Khái quát về Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á chi nhánh Hà Thành,
Hà Nội
22
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á 22
2.1.2. Quá trình hình thành và phát triển của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Bắc Á
Chi nhánh Hà Thành, Hà Nội
23
2.1.3. Cơ cấu tổ chức và nhân sự
24
2.1.4. Kết quả hoạt động kinh doanh chủ yếu
27
2.2. Thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng thương mại cổ phần
Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội
31
2.2.1. Các sản phẩm cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á chi
nhánh Hà Thành, Hà Nội
31
2
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
2.2.2. Quy trình cho vay tiêu dùng tại chi nhánh
33
2.3. Đánh giá hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng thương mại cổ phần
Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội
34
2.3.1. Tình hình cho vay tiêu dùng tại chi nhánh
34
2.3.2. Kết quả đạt được
42
2.3.3. Hạn chế và nguyên nhân
43
CHƯƠNG 3:GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU
DÙNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN BẮC Á CHI NHÁNH
HÀ THÀNH
48
3.1. Định hướng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng giai đoạn 2015- 2020 48
3.1.1. Định hướng phát triển của Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á chi nhánh Hà
Thành, Hà Nội
48
3.1.2. Định hướng tín dụng của ngân hàng Bắc Á
49
3.2. Giải pháp phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng thương mại
cổ phần Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội
49
3.2.2. Mở rộng mạng lưới, phát triển thị trường
52
3.2.3. Đẩy mạnh hoạt động marketing của ngân hàng
54
3.2.4. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tín dụng
55
3.2.5. Giải pháp về công nghệ
56
3.3. Kiến nghị
57
3.3.1. Kiến nghị đối với Chính phủ, các Bộ và ngành liên quan
57
3.3.2. Kiến nghị với ngân hàng nhà nước Việt Nam
59
KẾT LUẬN
61
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
63
3
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Quy trình cho vay tiêu dùng trực tiếp:
13
Sơ đồ 1.2: Quy trình cho vay tiêu dùng gián tiếp:
14
Sơ đồ 2.1 : Cơ cấu tổ chức NHTMCP Bắc Á – chi nhánh Hà Thành
25
Bản.g 2.1: Tình hình huy động vốn của ngân hàng Bắc Á chi nhánh Hà Thành
28
Bả.ng. 2.2: Tình hình sử dụng vốn
29
Bảng 2.3 : Bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP
Bắc Á chi nhánh Hà Thành
31
Bảng 2.4 : Tỷ trọng dư nợ cho vay tiêu dùng trong tổng dư nợ cho vay
34
Bảng 2.5: Cơ cấu dư nợ cho vay tiêu dùng theo mục đích tại Ngân hàng TMCP
Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội 2013-2015
36
Bảng 2.6: Thu lãi từ hoạt động cho vay tiêu dùng trong 2013- 2015
37
Bảng 2.7: Tình hình dư nợ quá hạn từ hoạt động cho vay tiêu dùng giai đoạn
2013- 2015
38
4
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
LỜI MỞ ĐẦU
Trong điều kiện nền kinh tế nước ta ngày càng phát triển, cuộc sống hiện
đại hơn, đời sống nhân dân ngày càng được cải thiện và nâng cao, thị trường
hàng hóa cũng ngày càng đa dạng và phong phú hơn với nhiều mẫu mã và
chủng loại, đã đáp ứng được các nhu cầu khác nhau và ngày một gia tăng của
người tiêu dùng. Tuy nhiên, không phải người tiêu dùng nào cũng có khả năng
tự chi trả hoàn toàn cho nhu cầu tiêu dùng của mình. Từ thực tế đó, các ngân
hàng đã phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng, vừa đáp ứng nhu cầu của khách
hàng đồng thời tạo ra thu nhập cho ngân hàng.
Theo xu hướng đó, Ngân hàng TMCP Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội
cũng đã phát triển một số sản phẩm cho vay tiêu dùng nhằm đáp ứng nhu cầu
của người tiêu dùng như: cho vay mua, xây dựng và sửa chữa nhà ở, cho vay
mua xe ô tô, cho vay cán bộ Ngân hàng Bắc Á không có tài sản đảm
bảo,…Trong những năm qua, chi nhánh đã thu được những kết quả khả quan
cả về quy mô và chất lượng món vay. Tuy nhiên, trong điều kiện cạnh tranh
gay gắt như hiện nay, việc mở rộng và phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng
một cách hiệu quả là vấn đề quan trọng cần được quan tâm và chú trọng.
Nhận thức được tầm quan trọng của việc mở rộng hoạt động cho vay tiêu
dùng, cũng với mong muốn được tìm hiểu về thực trạng và khả năng phát triển
hoạt động này tại Ngân hàng TMCP Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội trong
tương lai, em đã lựa chọn đề tài: “Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại
Ngân hàng TMCP Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội” để nghiên cứu cho
chuyên đề tốt nghiệp của mình.
5
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
Kết cấu chuyên đề gồm ba chương:
Chương 1: Tổng quan về hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng
thương mại
Chương 2: Thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng
TMCP Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội
Chương 3: Giải pháp phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân
hàng TMCP Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội
Trong quá trình nghiên cứu, em đã nhận được sự hướng dẫn nhiệt tình
của thầy TS Ngô Đức Tiến, và sự chỉ bảo, giúp đỡ tận tình đến từ các anh chị
của Phòng tín dụng Ngân hàng TMCP Bắc Á chi nhánh Hà Thành, Hà Nội.
Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo và các anh chị tại đơn vị thực tập
đã giúp em hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp này và mong tiếp tục nhận được
sự chỉ bảo của các thầy cô và các anh chị.
6
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. Khái quát về ngân hàng thương mại
1.1.1. Khái niệm về ngân hàng thương mại
Ngân hàng thương mại là một trong những tổ chức tài chính quan trọng
nhất của nền kinh tế, thường chiếm tỷ trọng lớn nhất về quy mô tài sản, số
lượng các ngân hàng.
Với sự hiện hữu của ngân hàng, các doanh nghiệp, công ty, hãng kinh
doanh có thể dùng các khoản vay của ngân hàng như một nguồn tài trợ vốn hiệu
quả khi có nhu cầu bổ sung thêm vốn để mở rộng hoạt động sản xuất kinh
doanh, nâng cao chất lượng sản phẩm, nhằm tăng khả năng cạnh tranh với các
doanh nghiệp khác trên thị trường trong nước và nước ngoài. Với các cá nhân,
hộ gia đình, bằng những khoản vay ngân hàng thương mại , họ có thể trang trải
chi phí học tập, mua sắm ô tô, đồ dùng gia đình, sửa chữa và xây dựng nhà
cửa,… Việc phân bổ vốn qua ngân hàng góp phần nâng cao hiệu quả huy động
và sử dụng vốn của nền kinh tế.
Do hoạt động của ngân hàng có liên quan đến hầu hết các lĩnh vực trong
nền kinh tế nên đến nay vẫn chưa có một khái niệm thống nhất về ngân hàng
thương mại mà tùy thuộc vào mục đích và khía cạnh nghiên cứu.
Trên cơ sở xem xét những loại hình dịch vụ cung cấp, giáo sư Peter Rose
đã khẳng định: “Ngân hàng là các tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các
dịch vụ tài chính đa dạng nhất- đặc biệt là tín dụng, tiết kiệm và dịch vụ thanh
toán- và thực hiện nhiều chức năng tài chính nhất so với bất kỳ một tổ chức
kinh doanh nào trong nền kinh tế”.
7
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
Dưới giác độ nghiên cứu của một nhà quản lý, Luật các tổ chức tín dụng
của nước Cộng hòa xã hộ chủ nghĩa Việt Nam (2011) quy định: “Ngân hàng là
loại hình tổ chức tín dụng có thể thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng theo
quy định của Luật này”. “Hoạt động ngân hàng là việc kinh doanh, cung ứng
thường xuyên một hoặc một số các nghiệp vụ sau đây:
a) Nhận tiền gửi.
b) Cấp tín dụng.
c) Cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản”.
Theo Luật các tổ chức tín dụng 2010 số 47/2010/QH12 thì “Ngân hàng
thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân
hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục
tiêu lợi nhuận”.
Như vậy, có thể thấy NHTM là tổ chức trung gian tài chính quan trọng
nhất trong các loại hình hoạt động tín dụng. Tùy thuộc vào điều kiện kinh tế,
chính trị, xã hội cụ thể của từng nước mà pháp luật về ngân hàng có những đặc
điểm đặc thù về tổ chức và hoạt động.
1.1.2. Các hoạt động chủ yếu của ngân hàng thương mại
1.1.2.1. Hoạt động huy động vốn
Hoạt động huy động vốn đống vai trò quan trọng, ảnh hưởng đến chất
lượng hoạt động của NHTM. Trong đó, nguồn vốn quan trọng nhất và chiếm
tỷ trọng cao nhất tổng nguồn vốn của NHTM là nguồn tiền gửi của khách hàng.
NHTM được huy động vốn dưới các hình thức:
- Nhận tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm và các
loại tiền gửi khác.
- Phát hành chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, tín phiếu, trái phiếu để huy động
vốn trong nước và nước ngoài.
8
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
- Vay vốn của các tổ chức tín dụng khác hoạt động tại Việt Nam và của
tổ chức tín dụng nước ngoài.
- Vay vốn ngắn hạn của Ngân hàng Nhà nước.
- Các hình thức huy động vốn khác của NHTM theo quy định của NHNN.
1.1.2.2. Hoạt động tín dụng
Theo Điều 98, Luật các tổ chức tín dụng 2010, NHTM được phép cấp tín
dụng cho các chủ thể nền kinh tế dưới các hình thức cho vay; chiết khấu, tái
chiết khấu công cụ chuyển nhượng và giấy tờ có giá khác; bảo lãnh ngân hàng,
phát hành thẻ tín dụng, bao thanh toán trong nước, bao thanh toán quốc tế đối
với các ngân hàng được phép thực hiện thanh toán quốc tế; các hình thức cấp
tín dụng khác sau khi được NHNN chấp thuận.
Trong các hoạt động tín dụng, cho vay là hoạt động quan trọng và chiếm
tỷ trọng lớn nhất.
- Cho vay: NHTM được cho vay các tổ chức, cá nhân vay vốn dưới các
hình thức cho vay ngắn hạn, trung và dài hạn. Cho vay ngắn hạn nhằm đáp ứng
nhu cầu về vốn lưu động cho sản xuất kinh doanh, tiêu dùng ngắn hạn. Cho vay
trung và dài hạn nhằm tài trợ cho các dự án đầu tư phát triển sản xuất kinh
doanh có gí trị lớn, thường có thời gian sử dụng lâu dài.
- Chiết khấu: NHTM được phép chiết khấu các giấy tờ có giá như thương
phiếu, tín phiếu,.. đối với các tổ chức, cá nhân. Bên cạnh đó,NHTM cũng có
thể đem những giấy tờ có giá này tới các tổ chức tín dụng khác hoặc NHNN để
tái chiết khấu.
- Bảo lãnh: NHTM được bảo lãnh vay, bảo lãnh thanh toán, bảo lãnh thực
hiện hợp đồng, bảo lãnh đấu thầu và các hình thức bảo lãnh ngân hàng khác
bằng uy tín và khả năng tài chính cảu mình đối với người nhận bảo lãnh.
9
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
- Cho thuê tài chính: Cho thuê tài chính của NHTM được xếp vào loại
hình tín dụng trung và dài hạn. NHTM thường thành lập bộ phận cho thuê hay
một công ty cho thuê tài chính độc lập. Ngân hàng cũng thường kết nối với các
doanh nghiệp để đảm bảo chất lượng tài sản cho thuê.
1.1.2.3. Các dịch vụ tài chính khác bổ sung
Ngoài các hoạt động quan trọng như huy động vốn và cấp tín dụng, các
NHTM còn có các sản phẩm dịch vụ tài chính khác được quy định trong Luật
các tổ chức tín dụng 2010 như:
- Mở tài khoản thanh toán cho khách hàng.
- Cung ứng các phương tiện thanh toán.
- Cung ứng các dịch vụ thanh toán bao gồm: thực hiện dịch vụ thanh toán
trong nước như séc, lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, dịch vụ thu
hộ và chi hộ; thực hiện dịch vụ thanh toán quốc tế và các dịch vụ thanh toán
khác sau khi được NHNN chấp thuận.
Ngoài ra, NHTM còn thực hiện hoạt động mua bán ngoại tệ bảo quản tài
sản hộ, quản lý ngân quỹ, ủy thác và tư vấn. cung cấp dich vụ môi giới chứng
khoán, dịch vụ bảo hiểm cho các chủ thể trong nền kinh tế, tạo điều kiện đa
dạng hóa các hoạt động và sản phẩm trong NHTM.
1.2. Hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của cho vay tiêu dùng
1.2.1.1. Khái niệm cho vay tiêu dùng
Cho vay tiêu dùng là hình thức cấp tín dụng trong đó ngân hàng thỏa thuận
để khách hàng là cá nhân và hộ gia đình sử dụng một khoản tiền với mục đích
tiêu dùng, với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi sau một thời gian nhất định.
10
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
Các khoản cho vay tiêu dùng nhằm tài trợ cho nhu cầu chi tiêu của người
tiêu dùng. Đây là nguồn tài chính quan trọng, hữu ích giúp người tiêu dùng có
thể trang trải các nhu cầu chi tiêu, mua sắm trong đời sống như nhà ở, phương
tiện, đồ dùng gia đình,… Bên cạnh đó, cho vay tiêu dùng còn đáp ứng những
chi tiêu cho nhu cầu về giáo dục, y tế, du lịch,.. nhờ vậy mà họ có được một
cuộc sống có chất lượng hơn.
1.2.1.2. Đặc điểm của cho vay tiêu dùng
Cho vay tiêu dùng có những đặc điểm riêng khác với tín dụng ngân hàng
nói chung:
Một là, quy mô mỗi khoản vay nhỏ nhưng số lượng các khoản vay lớn.
Do nhu cầu của người dân đối với các loại hàng hóa xa xỉ thường là không
cao, hoặc đã có tích lũy từ trước nên các khách hàng tìm đến ngân hàng với
mục đích vay tiêu dùng thường có nhu cầu vốn không cao. Bên cạnh đó, một
phần là do đi kèm với rủi ro cao hơn nên ngân hàng cũng thường thận trọng
hơn trong việc quyết định số tiền cho vay căn cứ theo khả năng trả nợ và tài sản
đảm bảo của các khách hàng.
Tuy nhiên, xét về số lượng các khoản vay tiêu dùng thì nhu cầu vay tiêu
dùng là khá lớn do đối tượng của loại hình cho vay này là mọi cá nhân có đủ
điều kiện trong xã hội, từ những người có thu nhập cao đến những người có thu
nhập trung bình, và thấp, với những nhu cầu phong phú và đa dạng. Khi nền
kinh tế phát triển, chất lượng cuộc sống và trình độ dân trí tăng thì nhu cầu vay
tiêu dùng sẽ càng lớn, số lượng các khoản cho vay tiêu dùng sẽ càng nhiều.
Hai là, về lãi suất của các khoản cho vay tiêu dùng. Do các khoản vay
thường nhỏ, nên chi phí để cho vay các khoản này thường cao hơn các loại hình
cấp tín dụng khác, dẫn đến lãi suất cho vay tiêu dùng thường cao hơn lãi suất
cho vay thương mại thông thường.
11
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
Mặt khác các khoản cho vay tiêu dùng thường có lãi suất “cứng nhắc”.
Ngay khi quan hệ tín dụng được hình thành thì mức lãi suất đã được xác định
và duy trì trong suốt thời hạn vay mà không thể thay đổi theo điều kiện thị
trường.
Ba là, các khoản cho vay tiêu dùng thường có độ rủi ro cao, bởi nguồn trả
nợ của người vay có thể biến động lớn, phụ thuộc vào thu nhập, quá trình làm
việc, kinh nghiệm, tài năng, sức khỏe,…của người trả nợ. Nếu người vay gặp
vấn đề về sức khỏe, mất việc làm hay có biến cố bất ngờ ảnh hưởng đến thu
nhập, ngân hàng sẽ gặp khó khăn trong việc thu hồi nợ. Hơn nữa, tư cách, phẩm
chất của khách hàng thường rất khó xác định, không rõ ràng, đầy đủ như thông
tin về doanh nghiệp (thông báo công khai qua các báo cáo tài chính), mà chủ
yếu dựa vào đánh gái cảm nhận và kinh nghiệm của cán bộ tín dụng. Điều này
rất dễ gây ra rủi ro đạo đức và rủi ro thông tin không cân xứng, ảnh hưởng quan
trọng tới quyết định hoàn trả của khoản vay.
Bốn là,các khoản cho vay tiêu dùng có chi phí khá lớn. Số lượng các món
vay tiêu dùng nhiều, nhưng lượng vay lại nhỏ nên ngân hàng cần phải huy động
nhiều nhân lực cho hoạt động cho vay, từ khâu tiếp nhận hồ sơ, thẩm định
kháng hàng, quyết định cho vay, giải ngân cũng như kiểm soát và thu hồi nợ
sau khi cho vay. Mặt khác, chi phí quản lý các khoản vay này lại lớn do thông
tin về khách hàng, tình hình tài chính của khách hàng cá nhân, hộ gia đình
thường không công khai minh bạch như các doanh nghiệp. Do đó, chi phí tính
trên một đơn vị tiền tệ cho vay tiêu dùng thường cao hơn so với các loại hình
cho vay khác.
Năm là,cho vay tiêu dùng là một trong những khoản mục có khả năng sinh
lời cao nhất. Đi kèm với rủi ro cao là lợi nhuận kỳ vọng cũng cao.Do cho vay
12
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
tiêu dùng có độ rủi ro cao, lãi suất lại cao hơn so với cho vay thương mại nên
độ sinh lời của nó sẽ tăng.
Sáu là, cho vay tiêu dùng có tính nhạy cảm theo chu kỳ kinh tế. Khi nền
kinh tế tăng trưởng, thịnh vượng, đời sống của nhân dân được nâng cao thì họ
có xu hướng tăng nhu cầu vay tiêu dùng nhằm tăng chất lượng cuộc sống. Khi
nền kinh tế suy thoái thì nhu cầu này lại giảm đi. Vào các dịp lễ tế, nhu cầu
mua sắm nhiều thì số lượng các khoản vay cũng tăng lên theo.
13
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
1.2.1.3. Vai trò của hoạt động cho vay tiêu dùng
●
Đối với người tiêu dùng
Cho vay tiêu dùng có tác dụng đặc biệt quan trọng đối với những người
có thu nhập thấp và trung bình. Nhờ có cho vay tiêu dùng, họ sẽ được hưởng
điều kiện sống tốt hơn, chất lượng cuộc sống được cải thiện, được hưởng các
dịch vụ, tiện ích trước khi có đủ khả năng về tài chính khi mua sắm các hàng
hóa có giá trị cao nhưng thiết yếu như nhà cửa, xe cộ,… hay trong những trường
hợp có tính đột xuất, cấp bách như nhu cầu y tế và giáo dục.
Cuộc sống của con người càng không ngừng nâng cao nên nhu cầu tiêu
dùng của con người không chỉ dừng lại ở những hàng hóa giản đơn mà có xu
hướng hướng tới những hàng hóa có giá trị cao hơn nhằm thỏa mãn nhu cầu
ngày càng tăng của họ. Mặt khác, việc thỏa mãn nhu cầu sẽ thúc đẩy người tiêu
dùng phấn đấu chi trả cho nhu cầu đó càng sớm càng tốt, vì ngân hàng thông
thường sẽ lấy chính tài sản mua sắm làm tài sản đẩm bảo (tài sản đảm bảo loại
2). Điều này sẽ khiến họ làm việc chăm chỉ, tích cực hơn và làm tăng thu nhập
trong tương lai của người tiêu dùng.
Tuy nhiên, nếu lạm dụng quá nhiều việc đi vay để tiêu dùng có thể sẽ vượt
quá khả năng chi trả các khoản nợ của họ, giảm tiết kiệm và chi tiêu trong nước.
Do vậy, người tiêu dùng cần tính toán để việc chi tiêu được hợp lý, không vượt
quá mức cho phép và đảm bảo khả năng chi trả.
●
Đối với nhà sản xuất
Các nhà sản xuất luôn mong muốn tăng được lợi nhuận, mở rộng sản xuất
kinh doanh, tăng khả năng cạnh tranh đối với các đối thủ và vững vàng về thị
phần. Để đạt được mục tiêu đó, họ tiêu thụ càng nhiều hàng hóa càng tốt, họ
sẵn lòng bán những hàng hóa trả góp, hay bán chịu trong một thời gian. Do vậy,
14
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
nhà sản xuất bán được sản phẩm, khả năng quay vòng vốn nhanh hơn, mở rộng
sản xuất, lợi nhuận công ty được tăng lên.
●
Đối với ngân hàng thương mại
Ngoài những rủi ro và chi phí khi cho vay tiêu dùng, ngân hàng còn có thể
có được những lợi ích từ cho vay tiêu dùng.
Cho vay tiêu dùng giúp ngân hàng nâng cao tính cạnh tranh đối với các
ngân hàng và các tổ chức tín dụng khác, thu hút được khách hàng mới do khách
hàng thường có ràng buộc với khách hàng về việc chuyển tiền hoặc dùng lương
trả qua tài khoản ngân hàng. Qua đó mà mở rộng quan hệ với khách hàng. Bằng
cách nâng cao và mở rộng mạng lưới, đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất
lượng dịch vụ cho vay tiêu dùng, số lượng khách hàng đến với ngân hàng sẽ
ngày càng tăng, nhờ đó, hình ảnh của ngân hàng sẽ ngày càng được nâng cao.
Bên cạnh đó, nhờ hoạt động cho vay tiêu dùng, ngân hàng sẽ đa dạng hóa
được sản phẩm, mở rộng sản xuất kinh doanh , nâng cao thu nhập và phân tán
rủi ro cho ngân hàng.
●
Đối với nền kinh tế
Có thể nói, việc ngân hàng thương mại thực hiện hoạt động cho vay tiêu
dùng không chỉ thoả mãn nhu cầu thiết yếu, nâng cao chất lượng cuộc sống của
người tiêu dùng mà còn là hoạt động phân bổ vốn hiệu quả cho nền kinh tế,
chuyển tiền từ những nơi thừa vốn đến những nơi thiếu vốn, thúc đẩy sản xuất,
tạo công ăn việc làm, tăng khả năng cạnh tranh của các nhà sản xuất.
Thông qua hoạt động cấp tín dụng cho người tiêu dùng, các NHTM đã
nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, tăng khả năng cạnh tranh của các hàng hóa
trong nước, qua đó, hỗ trợ Nhà nước trong việc đạt được các mục tiêu về kinh
tế, xã hội như tăng trưởng kinh tế, xóa đói giảm nghèo, giải quyết công ăn việc
làm, tăng thu nhập, nâng cao mức sống cho người dân.
15
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
16
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
1.2.2. Phân loại cho vay tiêu dùng
1.2.2.1. Căn cứ vào phương thức hoàn trả
Căn cứ vào phương thức hoàn trả, cho vay tiêu dùng được phân thành ba
loại:
Cho vay tiêu dùng trả góp: Đây là hình thức cho vay tiêu dùng trong đó
người đi vay trả nợ (gồm cả gốc và lãi) cho ngân hàng nhiều lần, theo những
kỳ hạn nhất định do ngân hàng quy định (tháng, quý,…). Hình thức này áp dụng
cho các khoản vay có giá trị lớn hoặc những khách hàng mà thu nhập định kỳ
của họ không đủ khả năng thanh toán hết số nợ vay trong một lần.
Cho vay tiêu dùng phi trả góp: Là khoản vay ngắn hạn của các cá nhân và
hộ gia đình để đáp ứng nhu cầu tiền mặt tức thời hoặc mua hàng hóa có giá trị
không lớn và được thanh toán một lần khi đến hạn.
Đặc điểm của các khoản cấp tín dụng này là thường có quy mô nhỏ, thời
hạn cho vay ngắn. Ngân hàng áp dụng hình thức này bởi đây là biện pháp sẽ
giúp ngân hàng không mất nhiều thời gian như khi phải tiến hành thu nợ làm
nhiều kỳ. Trên thực tế, khoản cho vay tiêu dùng cấp theo hình thức này có rất
ít.
Cho vay tiêu dùng tuần hoàn: Đây là hình thức cho vay tiêu dùng trong đó
ngân hàng cho phép khách hàng vay và trả nợ nhiều kỳ một cách tuần hoàn,
theo một hạn mức tín dụng tín dụng, căn cứ vào nhu cầu chi tiêu và thu nhập
kiếm đưuọc trong từng kỳ. Khách hàng có thể sử dụng thẻ tín dụng hoặc phát
hành loại sec được phép thấu chi dựa trên tài khoản vãng lai.
1.2.2.2. Căn cứ vào mục đích vay
Cho vay tiêu dùng thông thường: Đây là những khoản vay nhằm phục vụ
nhu cầu cải thiện đời sống như mua sắm phương tiện đi lại, đồ dùng sinh hoạt,
17
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
du lịch, học hành, giải trí,… Thông thường, các khoản tín dụng này có quy mô
tương đối nhỏ, thời gian tài trợ ngắn nên ngân hàng sẽ chịu độ rủi ro nhỏ hơn
so với các khoản cho vay tiêu dùng khác. Đối với loại hình cho vay tiêu dùng
này, yếu tố quan trọng để quyết định việc ngân hàng có cho vay hay không là
ở khả năng trả nợ của người vay, sau đó mới xem xét đến giá trị tài sản đảm
bảo. Một số loại hình cho vay tiêu dùng có thể kể đến như:
- Cho vay mua xe hơi: khoản cho vay này tài trợ cho các cá nhân, hộ gia
đình có nhu cầu mua ô tô phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng cá nhân.
- Cho vay du học: là khoản vay đối với thân nhân của những người đi du
hộ nhằm hỗ trợ về mặt tài chính tại chỗ hoặc nước ngoài cho người đi du học.
- Cho vay hỗ trợ tiêu dùng khác: là các khoản vay nhằm phục vụ cho các
mục đích đa dạng khác của cá nhân và hộ gia đình như du lịch, y tế, …
Cho vay tiêu dùng bất động sản: Đây là hình thức cho vay tiêu dùng nhằm
tài trợ cho nhu cầu mua sắm, xây dựng, cải tạo nhà cửa của các cá nhân và hộ
gia đình. Đặc điểm của các khoản vay này là thường có quy mô lớn và thời gian
dài. Đối với loại hình này thì việc đánh giá giá trị tài sản đảm bảo có vai trò vô
cùng quan trọng đối với ngân hàng. Nếu như trong hoạt động cho vay tiêu dùng
thông thường thì thu nhập tương lai của người đi vay là yếu tố quyết định thì
trong cho vay tiêu dùng bất động sản, giá trị thị trường cũng như tình hình biến
động của tài sản đảm bảo là yếu tố mà các ngân hàng rất luôn quan tâm. Do giá
trị của khoản tín dụng này thường là lớn, nên sự biến động theo hướng tiêu cực
của giá tài sản đảm bảo sẽ gây thiệt hại rất lớn tới thu nhập của ngân hàng.
1.2.2.3. Căn cứ vào nguồn gốc của các khoản nợ
●
Cho vay tiêu dùng trực tiếp: Đây là hình thức cho vay tiêu dùng
trong đó, ngân hàng sẽ tiếp xúc với khách hàng của mình, thẩm định, đánh giá
18
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
nhu cầu vay vốn của khách hàng và việc thu nợ cũng được trực tiếp tiến hành
bởi các cán bộ tín dụng của ngân hàng.
Việc cho vay tiêu dùng trực tiếp có thể sơ đồ hóa qua các bước sau đây:
19
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
Học viện tài chính
Khóa luận tốt nghiệp
Sơ đồ 1.1: Quy trình cho vay tiêu dùng trực tiếp:
(3)
Công ty bán lẻ
Ngân hàng
(5)
(4)
(1)
(2)
Người tiêu dùng
(1) Ngân hàng ký hợp đồng trực tiếp với người mua về cho vay để trả tiền
cho doanh nghiệp bán lẻ. Trường hợp này, ngân hàng phải phân tích tình hình
thu nhập của khách hàng và yêu cầu tài sản đảm bảo nếu cần. Trong trường hợp
cho vay mua nhà, ngân hàng yêu cầu người mau phải thế chấp ngôi nhà vừa
mua cho ngân hàng.
(2) Người tiêu dùng trả trước doanh nghiệp bán lẻ một phần số tiền mua
hàng hóa của mình.
(3) Ngân hàng thanh toán số tiền còn thiếu cho doanh nghiệp bán lẻ.
(4) Doanh nghiệp bán lẻ giao hàng hóa cho người tiêu dùng.
(5) Người tiêu dùng trực tiếp thanh toán khoản nợ cho ngân hàng.
Ưu điểm của hình thức cấp tín dụng này là rất linh hoạt. Ngân hàng và
người tiêu dùng trực tiếp đàm phán với nhau, quyết định cho vay hay không
cho vay hoàn toàn phụ thuộc vào ngân hàng. Ngoài ra, ngân hàng có thể khai
thác được trình độ kiến thức cũng như kinh nghiệm của các cán bộ tín dụng.
Do đó, cho vay tiêu dùng bằng cách trực tiếp thường có chất lượng cao hơn khi
được quyết định bởi đội ngũ nhân viên của ngân hàng chứ không phải là của
20
Nguyễn Doãn Vinh
Lớp: CQ50/15.04
- Xem thêm -